د تەلەڤیزیۆنا پەکەکێ یا ئەورۆپایێ «مەدیا ھابەرێ» دا ھەڤپەیڤینەکا لگەل دووران کالکان دا ھات وەشاندن. ژ بۆ گوھداریکرنێ سەبر و تەحەمولەکا مەزن لازم بوو. ب راستی ژی نە تەنێ گوھدارکرنا دووران کالکان بەلکو گوهداریکرنا تەڤ سەرۆکێن پەکەکێ تەحەمولەک مەزن پێ دڤێت، ژ بەر کو 95%ێ یا ئاخافتنا وان دوبارەکرنە. ژ بۆ بوویەرێن دەمێن داوی ژی تەنێ 5 ژ سەدێ  نرخاندنەکا نوو ھەیە.

رۆژەڤا پەکەکێ یا چار خالی و قەد نایێ گوھەرتن

ب راستی ئەز دزانم کو ھەگەر مرۆڤ سالێ جارەکێ ل ھەڤپەیڤینەکێ گوھداری بکە، مینا وێ یەکێ یە کو مرۆڤی گوهداریا ھەموو داخویانییێن سالێ کربە، ژ بەر کو مژارێن سەرەکی دییارن.

1. سەرۆک ئاپۆ ب خورتی ل بەر خوە دا، تشتێ کو گۆتی دێ تەڤاھیا رۆژھلاتا ناڤین رزگار کەت، پێویستە ئەم وی ب ئاوایەکێ فیزیکی ئازاد بکن

2. گەریلا بەرخوەدانەک مەزن دمەشینە، دەولەتا ترک نکارە گاڤێ پێشڤە باڤێژە

3. ئەم دێ فاشیزما ئاکەپێ-مەھەپێ ھلوەشینن

4. ئیسال دێ ببە سالا چارەنووسا قەدەرا مە، دێ ببە سالا فینالێ

ھەگەر ھوون گوهداریا داخویانیێن ڤان دەھ سالێن داویێ یێن جەمیل بایک، دووران کالکان یان ژی بەرپرسەکێ دن یێ پەکەکێ بکن، پەیڤێن ل دۆر 4 تشتێن کو من ل سەری رێز کرین تێدا ھەنە. ڤان 4 تشتان یەک ل پەی یەک د مۆدەلێن جودا دا دھێلن و وەک ڤەدیتنێن نوو دبێژن.

لێ د ڤان خالان دا نابە خالا چارەمین بێ بنپێکرن. ژ بەر کو د ناڤا ھەموو داخویانییان دا گۆتارا پەکەکێ یا ھەری مەزن کو دبێژە: سالا سەرکەتنێ، سالا فینالێ، سالا سەرفرازی و ھتد.

ژ بۆ ترکان خەلەکا “کۆلانێن پشتێ”، ژ بۆ کوردان ژی “سالێن سەرکەفتنا پەکەکێ.”

ژ سالێن 1990ێ و هێرڤە پەکەکە ھەر سال دبێژە “ئەڤ سالە دێ بیتە سالا سەرکەتنێ”. گۆتنێن پەکەکێ یێن ل سەر ڤێ سالا سەرکەتنێ مینا رێزەفیلمەکا بێ داوییە. 30 سالن ئەم ل ڤێ رێزەفیلمێ تەماشە دکن. یەک پەکەکەیی ژی دەرناکەڤە و ناپرسە گەلۆ سەرکەفتنا کو مە پار ب دەست خست چ بوو؟

ب راستی، بەلکی رێزەفلمێن سالا سەرکەتنێ یێن پەکەکێ دشبهن رێزەفلمێن “کۆلانێن پشتێ” یێن تەلەڤیزیۆنێن ترک. ئەڤ رێزەفیلم جارەکێ ل باشوورێ کوردستانێ ھاتیە دوبلاژکرن. 17 سالا ھاتیە تەماشەکرن. دوبارەکرن و درێژیەک کو تەماشەڤان بێزار دکە. دوبارەکرن و خاپاندنا پەکەکێ ژ وێ رێزەفلما ترکان خەرابترە.

د فیلمی دا کۆمیسەر رزا ھەیە، مێرک 17 سالن ھەمان تشتان دبێژە. یێن ئاسایی دمرن، دزڤرن، لێ رۆلێن سەرەکی ناگوھەرن. د ناڤ پەکەکێ دا 40 سالن چەند سەرکۆمیسەر ھەنە، وەک ئۆجەلان، بایک، کاراسو، کالکان، ب سالانە ھەمان تشتی دبێژن. یەک گاڤ پێشکەتن و گوھەرین نینە. ھەر تم ھەمان سەناریۆیێ پێشکێشی کوردان دکن.

چیرۆکا بێ داوی

پەکەکە ئەڤە 45 سالن ھەمان چیرۆکان دبێژە؛ “مە دەولەتا ترک تێک بر، ئارتێشا ترک وندا کر، ئەڤ سال سالا سەرکەتنێیە، سالا داوییە، ئەم دێ ل بەر خوە بدن، کێمەک مایە ئەم دێ سەرکەفتنا نیھایی ئافرینین” وە دکە کو مرۆڤی ل پەی خوە کاشبکە. لێبەلێ، چ سانتیمەترەکا سەرکەتنێ ژی تونە. بەرۆڤاژی وندابوون ھەیە، خوین ھەیە، ھێسرێ چاڤان ھەنە. سیاسەتا کو د بن ناڤێ پەکەکێ دا تێ مەشاندن، ب کوردان مەزن د دە وندا کرن.

دووران کالکان چیرۆکەک وھا ڤەدبێژە: ھەبوو نەبوو گەریلایان د سالەکێ دا ھەزار و 454 چالاکی ئەنجامدان و ھەزار و 871 لەشکەر کوشتن. ل کو دەرێ کوشتن؟ ل زاپێ.

یێ تە ل ئەنقەرەیێ نەشکاندی تو نکاری ل زاپێ بشکێنی

پەکەکێ شەرێ کو بەریا 45 سالان ژ ئەنقەرەیێ دایی دەستپێکرن ئانی بەرواری بالا، زاپ و حەفتەنینێ. بابۆ وە نکاریبوو ل ئەنقەرەیێ لێبخن، ما وە نکاریبوو ل ئامەدێ بشکێنن، لێ، ل ور چێنەبوو. د ڤی کاری دا فۆرمولەکا بیرکارییێ یا ھێسان ھەیە. ئەو شەرێ ل ئەنقەرەیێ و ئامەدێ تە سەرکەفتن تێدا نەئینای تو نکاری ل زاپ، ئاڤاشین، خواکوورکێ و حەفتەنینێ ژی سەرکەفتنێ تێدا بینی.

دووران چیرۆکەکێ دبێژە؛ “ئارتێشا ترک نکارە ل بەژاھیێ ب پێش ڤە بچە” دووران ئەفەندی پیچەکێ یێ جددی بە، پیچەکێ شەرم بکە. دەولەتا ترک ب ئۆتۆبوسان لەشکەران ژ «بۆلویێ» دەرباسی تەڤاھیا باکور و ھەرێمێن پاراستنا مەدیا دکە. ژ حەفتەنینێ ھەیا خواکوورکێ یەک چالەکی ل دژی دژمن ناھێ کرن و ھەموو دەڤەرێن چییایی ب رەنگەکێ ژ پەکەکێ ھاتنە ستاندن ھێ ژی دووران کالکان بەحسا چ سەرکەفتنا خوە یا بەژاھی دکە. ما بھۆستەک ئەرد مایە دەست وە دا کو ھوون بکارن ببێژن ئەم سەرکەفتی نە. گەلۆ پرسەک؛ ل گۆرەیی پەکەکێ سەرکەفتن چییە و ئیسباتا سەرکەفتنێ چ نە؟

عەلی حەیدەر قەیتان ل کویە؟

دووران کالکان قەت شەرم نەکر، ھندەک فەرماندارێن خوەیێن وەکە «بێریڤان زیلان و ئەحمەد رووبار» یێن ژیانا خوە ژ دەست دابوون ژی ب بیر ئانی. “ھەر یەک ژ وان 30 سالان ل چییا بوون” لێ پێدڤی بوو دووران کالکان بگۆتبا کا چاوا دامەزرینەرێ پەکەکێ و ھەڤالێ وی یێ سەردەما ئیدەئۆلۆژیک عەلی حەیدەر قەیتان (فوئاد) ژییانا خوە ژ دەست دایە. هەر پارتیەکا نکاربە مرنا دامەزرینەرێ خوە ئاشکەرا بکە، بزانن کو ل ور تەشقەلەیەک ھەیە. دێ فەرمۆ مەیدان بوو تە؛ ھەکە گەریلا ئەوقاس ل جەم تە ب قەدر و قیمەتە، دەستپێکێ ژ عەلی حەیدەر قەیتان دەست پێ بکە و ھەموو کریارێن خوە ئاشکەرا بکن.

گەلۆ ئاخڤتنێن دووران کالکان دانپێدانن یان ژی نیشانێن بێھشیێ نە

مژارا گشتی یا دووران کالکان د رێزەفلما وی یا پرۆپۆگاندایا ل سەر سەکنی، رەوشا سووریێ بوو. د ڤی واری دا کالکان راگهاند؛ “رێڤەبەریا سووریێ بلا پاشەرۆژێ ڤەکۆلیت. کێلیا ھەری باش یا کو دەولەتا سووریەیێ ل سەر لنگا ھشتی، ئەو کێلی بوو یا کو لگەل پەکەکێ دا بۆراندی. دڤێت قەد ژبیر نەکن و خوە نەکن ئاموورێ دژبەرییا دەولەتا ترک یا ل سەر کوردان.”

پڕ زەحمەتە کو مرۆڤ ببێژە کا ئەڤە دانپیدانەکە یان نیشانەکا بێھش بوونێ یە. ل گۆری کالکان، سوریا دەمەکێ “لگەل کوردان دا بوویە دۆست”. لێ د راستیێ دا دەولەتا سووریێ چ جاران ھەبوونا کوردان قەبوول نەکریە و نە سەرەدەریەکا ھەموەلاتی لگەل کوردان دا کرییە. ئەڤا کو ل شامێ ل تاخەکا لوکس دا ڤیلا پێشکێشی ئۆجالان کری، نایێ وێ واتەیێ کو سووریا دۆستێ کوردانە. ھەلبەت ئەڤە دانپیدانەکە: “پشتی کو لگەل پەکەکێ باش تەڤدگەرن ئێدی نە خەما پەکەکێ یە، لگەل کوردان چ بکن بلا بکن.”

 دووران کالکان و پارتیا وی پەکەکێ چقاس چیرۆکێن قەھرەمانتیێ یێن مینا رێزەفیلما “کۆلانێن پشتێ” ڤەدبێژن ژی، مخابن ئێدی پەکەکە نکارە راستیا خوە ڤەشێرە. ھەر کەس دبینە کو “سالا داوی” تونەیە لێ ھەر سال ژییانا سەدان مالا ب داوی دبە. د ناڤەندێ دا بنکەتن و تێکچوونەکا لگەل دەمی دا ھەیە و لھەڤکرنەک ھەیە کو تەنێ دەولەتا ترک سەردکەڤە. ئێدی نە رێزەفلما “کۆلانێن پشتێ” دکاریت ژ بۆی خوە ئەکتەران پەیدا بکە و نە ژی رێزەفلما پەکەکێ یا “سالا فینالێ” دشێت ژ بۆی خوە شەرڤانان پەیدا بکە.