د 16ێ جۆتمەھێ دا 5 سال ب سەر داگیرکرنا کەرکووک و ھەرێما کوردستانێ ژ ئالیێ ئارتێشا ئیراقێ و د بن ناڤێ حەشدا شەعبی و ئیرانێ دا دەرباس بوو. پڕ سەرنجراکێشە کو سێ رۆژ بۆ سالڤەگەرا ڤێ خییانەتێ، ل بەغدایا پایتەختا ئیراقێ، ژ بۆ کوردان روودانەکا دن یا گرینگ چێبوو. ئەو ژی ھلبژارتنا سەرۆکۆمارێ ئیراقێ بوو.
ھلبژارتن پێک ھات و سەرۆککۆمارێ بەرێ بەرھەم سالح ب شکەستنەکا مەزن د ھلبژارتنێ دا تێک چوو. در.لەتیف رەشید کو ئەو ژی یەک ژ ئەندامێن یەنەکێ یە، ھات ھلبژارتن.
ب راستی ژی پرانیا باشوورێ کوردستانێ ب وەنداکرنا بەرھەم سالح دلشاد بوون. ھەتا لاینگرێن یەنەکێ ژی کێفخوەش بوون. د نۆرمالێ دا ھەر کەسێ کو بەرێ ھنەک ھەستێن وەلاتپارێزیێ ھەیی، دڤێت شاد ببن. ژ بەر کو وەنداکرنا بەرھەم سالح وەنداکرنا ئەندازیارێن خیانەتا 16ێ ئۆکتۆبەرێ تینە بیرا مرۆڤ. گەر ئەم بینین بەر چاڤێن خوە
بەرھەم سالح بەربژێرێ کێ بوو؟
بەرھەم سالح د سالا 2018ێ دا بوو نامزەد. د وێ دەمێ دا کەرکووک ھاتبوو داگیرکرن و کوردستان راستی دۆرپێچەکا ھەرێمی و جیھانی ھات. حکوومەتا ھەولێرێ بەرخوەدانەکا مەزن نیشان دا. لێ یا گرینگتر کۆمەک ل ھەرێما کوردستانێ دگەریان و دگۆتن ئەم نفشێ نوو نە، ئەم دێ کوردستانێ رزگار کن، ئەم دێ ئیراقێ ژ نووڤە ئاڤا کن. ئەڤ کۆمە ب سەرۆکاتیا لاھور جەنگی و ئاراس جەنگی، بافل تالابانی، ئالا تالابانی پێک دھات.
د وان سەردەمان دا سەرۆکێ راستەقینەیێ ئیراقێ قاسم سلێمانی بوو. قاسم سلێمانی ژی ژ بۆ سەرۆککۆماریا ئیراقێ کاندیدکرنا بەرھەم سالح پێشنیار کر. بەرھەم ھەم کورد بوو ھەم ژی دکاری ئەمەریکا و ئەورۆپییان مژوول بکە کو باندۆرا ئیرانێ ل ئیراقێ بمەشە. لێ ئەو سینۆرێن کو سلێمانی ژ بۆ خوە رەسم کربوون وێداتر دەرناکەڤە و دەستێ خوە ل بەرژەوەندیێن ئیرانێ نادە.
بەرھەم سالح ژی سۆز دا لاھوور جەنگی کو باسکێ ھەری بھێزێ یەنەکێ بوو، ئەو دێ کار کەت ژ بۆ کو باندۆرا لاھوور جەنگی ل باشوورێ کوردستانێ بھێز ببە. وەکە کارێ یەکەم برایێ لاهۆر جەنگی، ئانکو ئاراس جەنگی کر شێورمەندێ خوە. دەما کو کەسایەتیێن گرینگێن بیانی وەکە ئەممانوێل ماکرۆن- ھاتن ئیراقێ، لاھوور جەنگی ب ئاوایەکی نەفەرمی وەک نوونەرەکی گرینگێ کورد ھەڤدیتن لگەلدا ئەنجام دا.
ژ بلی ڤێ، وی لگەل لاھوور جەنگی و برایێ وی پۆلات جەنگی دا د گەلەک کاران دا، ب تایبەتی د بازرگانیا نەیاسایی یا نەفتێ دا، ب ریا کۆمپانیا خوە یا “قایوان” ھەڤکاری دکر. د ڤێ ناڤبەرێ دا بافل ژی دھاتە ئیادرەکرن.
ھەڤکاریا دەرەوکەران درێژ نەکر
ھەڤکاریا کەسێن کو ژ بۆ بەرژەوەندیێن خوە وەلاتێ خوە فرۆتبوون ب خیانەتێ ب داوی بوو. لاھوور جەنگی، بافل و گەلەک ئەندامێن یەنەکێ یێن پایەبلند ژەھری کرن. لاھوور ژ یەنەکێ ھات قەوتاندن. ژ بەر سکالایێن ل دژی وی دا ھاتین تۆمارکرن برایێ وی ژی نەچار ما ژ شێورمەندیا بەرھەم سالح دەرکەڤە. لاھوور جەنگی کو خوە وەکە رزگارکەرێ نفشێ نوو نیشان دا، دەرکەت ھۆلێ کو سەرۆکێ کۆما چەتە و خوەفرۆشایە.
قاسم سولەیمانی ھات کوشتن
ب ڤی ئاوایی ئەو تیما کو بەرھەم سالح کری سەرۆککۆمار ب گشتی د سیاسەتێ دا بنکەتن.
بەرھەم سالحێ کو ئەندازیارێ خیانەتا 16ێ ئۆکتۆبەرێ بوو، کو بوو سەدەما داگیرکرنا کەرکووک و ناڤچەیێن کوردستانی، بێی کو تشتەکی ژ بۆ کوردان بکە، بێ کو گۆتنەکێ ببێژە، بێی کو ببە ھەڤپارێ ئێشێن کوردان، ل سەر کورسیکێ سەرۆککۆماریێ رابوو.
ھەلبەت ئەڤ ب سەرێ خوە نایێ وێ واتەیێ کو بەرپرسێن خیانەتا 16ێ ئۆکتۆبەرێ ھاتنە سزادان، لێ ئەڤ یەک ژی نیشان دا کو دێ ئەو کەس ھەبن یێن کو دێ بەرسڤا خیانەتکارێن کوردستانێ ژی بدەن.
چ ل بافل تالابانی ھات؟
داخویانی و حەرەکەتێن بافل تالەبانی پشتی بنکەتنا بەرھەم سالح ل پارلەمانێ ئیراقێ نیشان دایی ھەلوەستا یەنەکێ ئەشکەرە کر. ب ئیشارەت و ئێریشکاریا وی یا د مەدیایێ دا، مینا خۆرتەکی نەبالق سڤک و بێرێز بوو. بافل د پارلەمەنتۆیا ئیراقێ دا دگۆت، “مە پەدەکە تێک بر”.
تەنێ دیتنا ھەلوەستا بافل یا وێ رۆژێ بەس بوو کو نیشان بدە یەنەکە چقاسی تژی کین و کەربە. رۆژا بۆری یەنەکێ بۆمبەیەک خستبوو ناڤ ئۆتۆمۆبیلا فەرماندەیێ خوە “ھاوکار جاف” کو تێدا زارۆک ژی ھەبوون، ژ دوور ڤە تەقاندن و ئەندامێ خوە کوشت.
ئەندازیارێن خیانەتا ١٦ێ ئۆکتۆبەرێ ھەڤدو فرۆت، ھەڤدو ژەھری کرن، ھەڤدو دکوژن. یەنەکە دێ ژ ڤێ یەکێ دەرسێ وەرگریت؟ نەخێر، ووسا خویا ناکە. دبە کو ھوون ژ نھا و پێ ڤە پر بالدار بن. یەنەکە ھەم دێ ئێرشی دژبەرێن خوە کت، ھەم ژی دێ خەلەتیێن نوویێن مەزن ل ھەمبەر ھەرێما کوردستانێ ئەنجام دەت.
ھەلوەستا سەرۆک بارزانی: “د پرەنسیبێ دا ھشک، د سیاسەتێ دا نەرم”
ئەڤە پێنگاڤەکا دیپلۆماتیکا باش بوو کو پەدەکێ رێکەفتن ئەنجام دای کو د دەنگدانێ دا لەتیف رەشید بهێت ھلبژارتن.
پدکێ دیت کو پێڤاژۆیا بێ حکوومەتیێ یا ل ئیراقێ نھا زرارێ ددە کوردستانێ. پرسگرێک ئێدی بەر ب رزیبوونێ ڤە دچە، لێ ژ نشکاڤە چارەسەرکرن. قادەکا کو تیدا تەکۆشینێ بکن نەمابوو. دڤیابوو قادا تێکۆشینێ بهێت ڤەکرن. ھەروھا د قادا سیاسی دا ژی نەکەت ئاستەکێ کو رێ ل بەر ئاڤاکرنا حکوومەتا ئیراقێ بگرە. د شەرێ شیعەیان دا پالپشتییا چ ھێزان نەکر. خوە مەجبووری بەرھەم سالح ژی نەکر. ھەر وھا ئەڤ پەیامە دا دەردۆرێن سیاسی یێن ئیراقێ: “گەر ئەز نەبم ئەڤ کارە نامەشە”.ئەڤ ھەموو سەرکەفتنا پەدەکێ بوو.
سەرۆک بارزانی د ھەڤپەیڤینەکا خوەیا بەری نھا دا گۆتبوو: “ئەم دکارین گاڤەکێ پاشدا باڤێژن، لێ ئەم دەست ژێ بەرنادن، ھێڤیا سەرکەفتنێ ژی قەد وەندا ناکین”.
ب راستی ژی سەرۆک بارزانی پشتی ھلبژارتنا داوی یا سەرۆککۆماری راگھاند و گۆت: “پەنسیپ ژ بۆ مە ھەر دەم ژ مەقام و پلە و پۆستا گرینگترە.”
ھەلبەت پەدەکە ژھەموو کەسی باشتر دزانە کو ل شوونا بەرھەم سالح ناڤەکی دن ھلبژێرە چ پرسگرێکان ژ بنی را چارەسەر ناکە. پەدەکە ژی دزانە کو مالکی ئالیگرێ ئیرانێ یە و باشتر دزانە کو لەتیف رەشید ژی ئەندامێ یەنەکێ یە. پێشەرۆژ ژ سەردەما بۆری ھێسانتر نابیت.
