پێنگاڤا فەسادیا پەکەکێ یا نوو: پەدەکێ ئێریشا پەرەخێ دایە کرن

پێنگاڤا فەسادیا پەکەکێ یا نوو: پەدەکێ ئێریشا پەرەخێ دایە کرن مەدیایا پەکەکێ د ڤان دو ھەفتەیێن داوی دا پێنگاڤەکا مانیپوولاسیۆنێ (سەختەکاریێ) یا نوو دایە دەستپێ کرن. ئارمانجا ڤێ پێنگاڤێ ئەوە کو تێگھشتنەکی وھا؛"پەدەکێ و ترکیێ ب ھەڤ را ل دژی حکوومەتا نوو یا ئیراقێ پلانان چێدکن" چێبکە. ھەری داوی خەباتکارێ ھەپەگێ «بیمێ کورتای سەرھات» نڤیسەک ب ناڤێ"کۆمکوژیا پەرەخ، پەدەکە و پلانا ئەساس" نڤیساندیە. د نڤیسێ دا سەناریۆیەک پێکەنۆک ھات ئامادەکرن کو ئێریشا پەرەخ ب پلان و زانینا پەدەکێ پێک ھاتیە. مەدیایا پەکەکێ ژ بۆ کو ڤێ شانۆیا خوە ب خەلکی بدە باهوەرکرن ھندەک دەرەوێن ب زەنگل ژی پێڤە کرنە. یەکەمین ئاگاھیا دەرەوا نڤیسا کورتای وھایە؛ نە تەسادوفە کو مەدیایێن سەر ب پەدەکێ و ب تایبەتی مەسروور بارزانی د دەما کۆمکوژیێ دا و بەریا وێ ژی ل ور بن، ترومبێلێن وەشانا زندی ژی ل ور ئامادە بوون" ب راستی ژی رەوشەک وسا تونەبوو. مەدیایا عەرەب و کورد ب ھەڤدەمی یەکەم ئاگاھی پارڤە کرن کو ل پەرەخێ سڤیل ھاتنە گولەبارانکرن. یێن کو ئاگاھی بەلاڤ کرین ژی گەشتییارێن د وێ بوویەرێدا بوون. د ناڤا مەدیایا جڤاکی دا دەملدەست بەلاڤ بوون. بوویەر ھەر کەسوکارێن قووربانییان بەلاڤ کر. یێن ل ور راستی ئێرشا ترکان ھاتی د تۆرێن کۆمالایەتی دا ڤیدیۆ و وێنێن ڤێ بوویەرا خەمگین پارڤە کرن. یا دویەمین کورتای سەرھاد د گۆت:"پەدەکێ دەولەتا ترک ئاگاھدار کر کو سڤیل ھەنە و کۆردینات دان. لێ پەدەکە نەزانبوو کو عەرەب ل ور ھەنە. دەما کو قوربانی عەرەب بوون پلانا پەدەکێ ژی پووچ بوو." ب گشتی، سەیرانگەھا پەرەخ رۆژانە پێشوازیێ ل ھەزاران گەشتییارێن عەرەب دکە. ب ئۆتۆبوسێن مەزن ل سەریرانگەھێن باشوور دگەرن. پرانیا وان عەرەبن. ھەروھا ھەموو ئۆتۆمبیلێن دەرباسی سەیرانگەھان دبن ژ خالا کۆنترۆلێ یا ھێزێن پێشمەرگە و ئاسایشێ را دەرباس دبن. واتە نە مومکنە کو ناسنامەیا وی جەماوەرێ چوونە ور نەیێن زانین. ھێژایی گۆتنێیە ژی کو پشتی روودانا بوویەرێ، وەزیرێ دەرڤەیێ حکوومەتا ئیراقێ فوواد حووسێن (رێڤەبەرەکی پایابلندیێ پەدەکێ یە) بەشداری بەرنامەیەکێ تیڤیێ بوو و ب ئەشکەرە گۆتیە،"ئێریش ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە ھاتیە کرن، نە مومکنە کو ئارتێشا ترک نەزانبن کو ئەو سڤیلن." ب ڤی ئاوایی ترکیا شەرمەزار کر. ھەر وھا د وارێ مەعنەوی و دارایی دا یا کو ھەری زێدە زرار دیت ژ ئێریشا پەرەخ، حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بوو. ھوون دکارن ل ئانالیزا کو دارکاماز بەرێ ل سەر ڤێ مژارێ وەشاندیە بنێرن: https://darkamazi.net/archives/1033705 پەکەکە دخوازە حکوومەتا نوو عەسەبی بکە کورتای سەرھاد کەسەکە کو ھەری داوی ل سەر ناڤێ ھەپەگێ د مەدیایا پەکەکێ دا جھ گرتیە و ئاگاھیان ددە و شیرۆڤەیان دکە. واتە مژارا گۆتنێن وی ژ ئالییێ مراد قارایلان ڤە تێن دییارکرن. چاپەمەنییا پەکەکێ ژ یەک ناڤەندێ تێ مەشاندن. ئانکو کەسەک نکارە ژ بەر خوە ڤە تشتەکی بنڤیسە و بەلاڤ بکە. ھەر چەند نڤیس ل سەر ناڤێ کورتای بە ژی، لێ نییەت و پلانا پەکەکێ یا کو دخوازە ب ڤێ دەرەوێ تێگەھەکا دژی کوردستانێ ل جەم رێڤەبەرییا بەغدایێ یا نوو دا چێ بکە ئاشکەرایە. کورتای سەرھاد ب کورتی د نڤیسا خوە دا ھەول ددە و دبێژە،"ئێریشا پەرەخێ ب ھەڤکاریا دەولەتا ترک و پەدەکێ ھاتبوو پلانکرن و کازمی سەرۆکوەزیرێ ئیراقێ یێ وێ دەمێ ژی ھەڤکارێ وێ بوو. کازمی ژ بۆ کو عەرەب کارڤەدانێ نیسان نەدەن ل سەر بوویەرێ گرت. ل شوونا کو سەدر کارڤەدانا گەل بەر ب ترکیایێ ڤە ببە، گەل ل دژی پارلەمانی سەفەربەر کر." وەک تێ زانین پەکەکە دلگرانە ژ وێ یەکێ کو پەدەکێ د ئاڤاکرنا حکوومەتا نوو و ھلبژارتنێن سەرۆککۆماریا ئیراقێ دا رۆلەکی بباندۆر گێرا. ھەر وھا پەکەکە ژ پێکانینا رێکەفتنا پەدەکێ یا ل گەل پێکھاتەیێن حکوومەتا نوو نەرەحەتە. ژ بۆ ڤێ ژی ھەول ددە ھن دەردۆرێن شیعە یێن ل بەغدایێ کو تێکلیێن وان یێن دەمدرێژ لگەل وان ھەنە عاجز بکە و ناکۆکیێن نوو د حکوومەتێ دا چێبکە. پەکەکە پێ نەرەحەتە کو پاسەوانێن سینۆری یێن سەر ب ئیراقێ ڤە ل خالێن سینۆری ھاتنە ب جیهـ کرن پەکەکە ب تایبەتی ژ رێکەفتنێن ڤێ داویێ یێن د ناڤبەرا حکوومەتێن بەغدا و ھەولێرێ دا ژ بۆ پاراستنا سینۆرێن ئیراق و ئیرانێ نەرەحەتە. د 12ێ کانوونێ دا شاندەکێ ئەنجوومەنا ئاسایشا نشتمانی یا ئیراقێ چووبوو ھەولێرێ. ل سەر جێبەجێکرنا بریارا پاراستنا سینۆرێن ئیراقێ ژ ئێرشێن ترکییێ و ئیرانێ گۆتووبێژ کر. د ھەڤدیتنێ دا ل سەر دانینا پارێزڤانێن سینۆر ل 26 خالێن سینۆری لھەڤکرنەک ھات کرن. ئەڤ پەیمان ب شەرتێ کو ھێزێن پێشمەرگە پشتگرییا ھێزێن زێرەڤانێن سینۆری بکن، ھات ئەرێکرن. ئەڤ بریار راستی بەرتەکا پەکەکێ ھات. چاپەمەنیا پەکەکێ نووچەیێن وەکە ئەڤ بریارە پێک نایێ، بەلاڤ کرن. ژ بەر کو پەیمانا پاراستنا سینۆر پەیمانەکە کو دێ پلانێن جودا و ھەڤپارێن پەکەکێ و ھەتا دەولەتا ترک تێک ببە. ژ بەر کو بجھکرنا ھێزان د وان خالێن دیارکری دا تێ وێ واتەیێ کو پەکەکە نکارە وەکە کو دخوازە ئالۆزییان دەربخە و پەکەکە بلەز ژ بۆ پێشیگرتنا ل ڤێ یەکێ کەت ناڤا لڤ و تەڤگەرێ. پەکەکێ بەرێ خوە زڤراند بەغدا پەکەکێ ژ بۆ خوە بگھینە رۆژنامەڤان، رەوشەنبیر و سیاسەتمەدارێن دەردۆرا حەیدەر عەبادی و نووری مالکی کو لگەل وان دا تێکلیێن دەمدرێژ ھەبوون و لگەل ئیرانێ دا پەیمان چێکربوو، دەست ب پێنگاڤەکا نوو کر. ب شاندنا ھندەک کادرۆ و ئەندامێن مەدیایێ یێن زمانێ عەرەبی دزانن بۆ بەغدایێ ھەول ددە لگەل ڤان کەسان پەیوەندیان چێبکە. ب ڤی ئاوایی دخوازە حکوومەتا نوو و ھەڤکارێن وێ ل دژی پەدەکێ عاجز بکە. ب تایبەتی ژی ب گۆتنێن"پەدەکە، سەدر، کازمی و ترکیا ل دژی وە شریکێن ھەڤ بوون" ب ڤی شێوازی دخوازە ناکۆکیێن بەرێ ھەیی کوورتر بکە.

مەدیایا پەکەکێ د ڤان دو ھەفتەیێن داوی دا پێنگاڤەکا مانیپوولاسیۆنێ (سەختەکاریێ) یا نوو دایە دەستپێ کرن. ئارمانجا ڤێ پێنگاڤێ ئەوە کو تێگھشتنەکی وھا؛ “پەدەکێ و ترکیێ ب ھەڤ را ل دژی حکوومەتا نوو یا ئیراقێ پلانان چێدکن” چێبکە.

ھەری داوی خەباتکارێ ھەپەگێ «بیمێ کورتای سەرھات» نڤیسەک ب ناڤێ “کۆمکوژیا پەرەخ، پەدەکە و پلانا ئەساس” نڤیساندیە. د نڤیسێ دا سەناریۆیەک پێکەنۆک ھات ئامادەکرن کو ئێریشا پەرەخ ب پلان و زانینا پەدەکێ پێک ھاتیە. مەدیایا پەکەکێ ژ بۆ کو ڤێ شانۆیا خوە ب خەلکی بدە باهوەرکرن ھندەک دەرەوێن ب زەنگل ژی پێڤە کرنە.

یەکەمین ئاگاھیا دەرەوا نڤیسا کورتای وھایە؛ نە تەسادوفە کو مەدیایێن سەر ب پەدەکێ و ب تایبەتی مەسروور بارزانی د دەما کۆمکوژیێ دا و بەریا وێ ژی ل ور بن، ترومبێلێن وەشانا زندی ژی ل ور ئامادە بوون” ب راستی ژی رەوشەک وسا تونەبوو. مەدیایا عەرەب و کورد ب ھەڤدەمی یەکەم ئاگاھی پارڤە کرن کو ل پەرەخێ سڤیل ھاتنە گولەبارانکرن. یێن کو ئاگاھی بەلاڤ کرین ژی گەشتییارێن د وێ بوویەرێدا بوون. د ناڤا مەدیایا جڤاکی دا دەملدەست بەلاڤ بوون. بوویەر ھەر کەسوکارێن قووربانییان بەلاڤ کر. یێن ل ور راستی ئێرشا ترکان ھاتی د تۆرێن کۆمالایەتی دا ڤیدیۆ و وێنێن ڤێ بوویەرا خەمگین پارڤە کرن.

یا دویەمین کورتای سەرھاد د گۆت: “پەدەکێ دەولەتا ترک ئاگاھدار کر کو سڤیل ھەنە و کۆردینات دان. لێ پەدەکە نەزانبوو کو عەرەب ل ور ھەنە. دەما کو قوربانی عەرەب بوون پلانا پەدەکێ ژی پووچ بوو.” ب گشتی، سەیرانگەھا پەرەخ رۆژانە پێشوازیێ ل ھەزاران گەشتییارێن عەرەب دکە. ب ئۆتۆبوسێن مەزن ل سەریرانگەھێن باشوور دگەرن. پرانیا وان عەرەبن. ھەروھا ھەموو ئۆتۆمبیلێن دەرباسی سەیرانگەھان دبن ژ خالا کۆنترۆلێ یا ھێزێن پێشمەرگە و ئاسایشێ را دەرباس دبن. واتە نە مومکنە کو ناسنامەیا وی جەماوەرێ چوونە ور نەیێن زانین.

ھێژایی گۆتنێیە ژی کو پشتی روودانا بوویەرێ، وەزیرێ دەرڤەیێ حکوومەتا ئیراقێ فوواد حووسێن (رێڤەبەرەکی پایابلندیێ پەدەکێ یە) بەشداری بەرنامەیەکێ تیڤیێ بوو و ب ئەشکەرە گۆتیە، “ئێریش ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە ھاتیە کرن، نە مومکنە کو ئارتێشا ترک نەزانبن کو ئەو سڤیلن.” ب ڤی ئاوایی ترکیا شەرمەزار کر.

ھەر وھا د وارێ مەعنەوی و دارایی دا یا کو ھەری زێدە زرار دیت ژ ئێریشا پەرەخ، حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بوو. ھوون دکارن ل ئانالیزا کو دارکاماز بەرێ ل سەر ڤێ مژارێ وەشاندیە بنێرن: https://darkamazi.net/archives/1033705

پەکەکە دخوازە حکوومەتا نوو عەسەبی بکە

کورتای سەرھاد کەسەکە کو ھەری داوی ل سەر ناڤێ ھەپەگێ د مەدیایا پەکەکێ دا جھ گرتیە و ئاگاھیان ددە و شیرۆڤەیان دکە. واتە مژارا گۆتنێن وی ژ ئالییێ مراد قارایلان ڤە تێن دییارکرن. چاپەمەنییا پەکەکێ ژ یەک ناڤەندێ تێ مەشاندن. ئانکو کەسەک نکارە ژ بەر خوە ڤە تشتەکی بنڤیسە و بەلاڤ بکە. ھەر چەند نڤیس ل سەر ناڤێ کورتای بە ژی، لێ نییەت و پلانا پەکەکێ یا کو دخوازە ب ڤێ دەرەوێ تێگەھەکا دژی کوردستانێ ل جەم رێڤەبەرییا بەغدایێ یا نوو دا چێ بکە ئاشکەرایە.

کورتای سەرھاد ب کورتی د نڤیسا خوە دا ھەول ددە و دبێژە، “ئێریشا پەرەخێ ب ھەڤکاریا دەولەتا ترک و پەدەکێ ھاتبوو پلانکرن و کازمی سەرۆکوەزیرێ ئیراقێ یێ وێ دەمێ ژی ھەڤکارێ وێ بوو. کازمی ژ بۆ کو عەرەب کارڤەدانێ نیسان نەدەن ل سەر بوویەرێ گرت. ل شوونا کو سەدر کارڤەدانا گەل بەر ب ترکیایێ ڤە ببە، گەل ل دژی پارلەمانی سەفەربەر کر.”

وەک تێ زانین پەکەکە دلگرانە ژ وێ یەکێ کو پەدەکێ د ئاڤاکرنا حکوومەتا نوو و ھلبژارتنێن سەرۆککۆماریا ئیراقێ دا رۆلەکی بباندۆر گێرا. ھەر وھا پەکەکە ژ پێکانینا رێکەفتنا پەدەکێ یا ل گەل پێکھاتەیێن حکوومەتا نوو نەرەحەتە. ژ بۆ ڤێ ژی ھەول ددە ھن دەردۆرێن شیعە یێن ل بەغدایێ کو تێکلیێن وان یێن دەمدرێژ لگەل وان ھەنە عاجز بکە و ناکۆکیێن نوو د حکوومەتێ دا چێبکە.

پەکەکە پێ نەرەحەتە کو پاسەوانێن سینۆری یێن سەر ب ئیراقێ ڤە ل خالێن سینۆری ھاتنە ب جیهـ کرن

پەکەکە ب تایبەتی ژ رێکەفتنێن ڤێ داویێ یێن د ناڤبەرا حکوومەتێن بەغدا و ھەولێرێ دا ژ بۆ پاراستنا سینۆرێن ئیراق و ئیرانێ نەرەحەتە.

د 12ێ کانوونێ دا شاندەکێ ئەنجوومەنا ئاسایشا نشتمانی یا ئیراقێ چووبوو ھەولێرێ. ل سەر جێبەجێکرنا بریارا پاراستنا سینۆرێن ئیراقێ ژ ئێرشێن ترکییێ و ئیرانێ گۆتووبێژ کر. د ھەڤدیتنێ دا ل سەر دانینا پارێزڤانێن سینۆر ل 26 خالێن سینۆری لھەڤکرنەک ھات کرن. ئەڤ پەیمان ب شەرتێ کو ھێزێن پێشمەرگە پشتگرییا ھێزێن زێرەڤانێن سینۆری بکن، ھات ئەرێکرن. ئەڤ بریار راستی بەرتەکا پەکەکێ ھات. چاپەمەنیا پەکەکێ نووچەیێن وەکە ئەڤ بریارە پێک نایێ، بەلاڤ کرن.

ژ بەر کو پەیمانا پاراستنا سینۆر پەیمانەکە کو دێ پلانێن جودا و ھەڤپارێن پەکەکێ و ھەتا دەولەتا ترک تێک ببە. ژ بەر کو بجھکرنا ھێزان د وان خالێن دیارکری دا تێ وێ واتەیێ کو پەکەکە نکارە وەکە کو دخوازە ئالۆزییان دەربخە و پەکەکە بلەز ژ بۆ پێشیگرتنا ل ڤێ یەکێ کەت ناڤا لڤ و تەڤگەرێ.

پەکەکێ بەرێ خوە زڤراند بەغدا

پەکەکێ ژ بۆ خوە بگھینە رۆژنامەڤان، رەوشەنبیر و سیاسەتمەدارێن دەردۆرا حەیدەر عەبادی و نووری مالکی کو لگەل وان دا تێکلیێن دەمدرێژ ھەبوون و لگەل ئیرانێ دا پەیمان چێکربوو، دەست ب پێنگاڤەکا نوو کر. ب شاندنا ھندەک کادرۆ و ئەندامێن مەدیایێ یێن زمانێ عەرەبی دزانن بۆ بەغدایێ ھەول ددە لگەل ڤان کەسان پەیوەندیان چێبکە. ب ڤی ئاوایی دخوازە حکوومەتا نوو و ھەڤکارێن وێ ل دژی پەدەکێ عاجز بکە. ب تایبەتی ژی ب گۆتنێن “پەدەکە، سەدر، کازمی و ترکیا ل دژی وە شریکێن ھەڤ بوون” ب ڤی شێوازی دخوازە ناکۆکیێن بەرێ ھەیی کوورتر بکە.

پوستێن ھەمان بەش