راڤەکرنێن مورادقارایلان، پرس و راستیێن ئۆپەراسیۆنا «پهنجه-کلیت»
هەڤپەیڤینا کو ژ دو بەشان پێک تێ یا فەرماندارێ گشتییێ ههپهگێ و ئەندامێ کۆنسەیا رێڤەبەر یا پهكهكێ موراد قارایلان، د ANFێ دە هات وەشاندن. قارایلان د بەشا دویەمین یا هەڤپەیڤینێ دە ل سەر ئۆپەراسیۆنا «پهنجه-کلیت»یا کو د مەها نیسانێ دە ژ ئالیێ هێزێن ترک ڤە د ناڤا سینۆرێن هەرێما کوردستانێ دە دەستپێکری و رەوشا شەرێ ڤێ دەڤەرێ ب گشتی نرخاندن کرن. هەروهها قارایلان د چارچۆڤەیا هەڤپەیڤینا خوە دە 7 پرس ئاراستە كرن کو دخوەست وەزیرێ پاراستنا نەتەوی یێ ترکیێ هولووسی ئاکار بەرسڤێ ل سهر بدە.
پرسێن قارایلان بۆ هولووسی ئاکار ئەڤ بوون:
هوون چما جەنازەیێن لەشکەرێن خوە ژ مە وهرناگرن، هوون چما جەنازەیێن عەسکەرێن خوە د شەوتینن و … هتد.
چ واتەیەکا لەشکەری، سیاسی و دیپلۆماتیک نینە کو دژمنەک ژ فەرماندارێ ئارتێشەکێ كو راستی ژی ب دژمن دبینە ببێژە، «تو چما جەنازەیێن لەشکەرێن خوە دشەوتینی». دو فەرمانداریێن کو شەرێ هەڤ دکن ڤان پرسێن وهها ژ هەڤدو ناکن!.
مژارا جەنازەیێن مریان ژ بۆ هەردو ئالیان ژی تەنێ ئاموورەکێ پرۆپاگاندایێیە. هەردو ئالی ژی هەول نادن کو پێشیێ ل مرنا لەشکەرێن خوە بگرن.
ژ بۆ ڤێ ژی پرسێن كو قارایلان ژ هولووسی ئاکار کرنە بێ واتەنە. لێ هنەک پرس هەنە کو دڤێ گەلێ کورد ژ موراد قارایلان بکه، ژ بەر کو پرۆپاگاندایا قارایلان دبە کو پیچەکێ ئادرینالينا (هۆرمۆنا کو سترێسێ تیک دبە) یا لاینگرێن خوە زێدە بکە. لێ پێویستیا کوردان ب پرۆپاگاندەیێن دەرەو نینە، پێویستییا کوردان ب ئاگاهیێن راست و رەوشا دەڤەرێ هەیە.
گەریلا ژ شەرێ خەندەکان هەتا نها وەکە شەمالکێ دحەلە
هەگەر ئەم ل سەر هەڤپەیڤینا موراد قارایلان ئانالیزەکا بەربچاڤ بکن، ئەمێ راستی ڤێ راستیێ بێین: ژ شەرێ خەندەکان یێ 2015ێ، هێزا گەریلا یا پهكهكێ ل باکور و باشوور تێک چوویە. قارایلان فەرماندارێ کو د ئاستا یەکەمین دە بەرپرسێ شەر مەشاندنێ بوو. شەرێ گەریلا یێ تێکچوویی تێ واتەیا تێکچوونا موراد قارایلان. گەر فەرماندار ب ئارتێشا خوە ڤە ناسیاربن ل وێ چاخێ قارایلان فەرماندارەکێ بنکەتییە. سەرکەفتن و روومت تشتێن بەرچاڤن پێدڤی ب پرۆپاگاندێ نینن. لێ قارایلان سەرکەفتنا خوە ل سەر چ دەستکەفتان ساز دکە ئەم دخوازین بزانین. ئاشكهرهكرنا حەقیقەتێ ئەرکەکێ وەلاتپارێزییە. ژ بەر کو گۆتنێن پهكهكێ یێن سەرکەفتن و قەهرەمانیێ هەتا باش ئانالیزه نەبن، دێ جوانێن کورد د ڤێ زڤرۆکێ دە ژیانا خوە ژ دەست بدن. ب چالاکییەکا سەرکەفتی قارایلان و پهكهكە دخوازن هەموو پێڤاژویا ئۆپەراسیۆنێ ب سەرکەفتی بێ دیتن.
لێ ئەم ڤێ نێزیکبوونێ رەد دکن. پهكهكێ ژ سالێن 1970ێ هەیا نها 5 نفشێن زارۆکێن کورد د ڤی شەرێ بێ ئەنجام دا وندا کرنە. ئەنجاما ڤی شەری چی یە؟
موراد قارایلان ژ سالا 1992ێ 30 سالن د ڤی شەری دە ل سەر ناڤێ پهكهكێ هەردهم د ئاستا هەری ژۆر دە جیهـ دگرە. ئەنجاما ڤی شەری نینە. رهغمێ ڤێ راستیێ ژی، ئهو دخوازیت وهك سەرکەتنەک ب دەستخستی، مە بخاپینه.
کەشفا بیرێن نەفتێ یا دەولەتا ترک ل گابارێ ئاستا شەرێ ل باکور نیشان ددە.
قارایلان د ئاخافتنا خوە دە دەستنیشان کر کو گەریلا هەبوونا خوە ل باکور دپارێزە و نەهاتییە تاسفیەکرن. لێ راستی ئەڤە کو ل باکورێ کوردستانێ ئێدی هێزەکا گەریلا نەمایە. وەختا دەمسال دەستوورێ ددە تیمێن دو-سێ کەسی ژ ئیرانێ دەرباسی چیایێ ئاگری و تەندۆرەکێ دبن و زڤستانێ ژی ڤەدگەرن. هەر چەند کو تیمێن بچووکێن ژ رۆژئاڤایێ دێرکێ، قامشلۆ دەم ب دەم بەر ب مێردینێ ڤە دچوون ژی، هەموو دهێنه ئیمهاکرن. ل هەرێمێن هوندر ژ خوە گەریلا نەمایە یێن مایی ژی ژ دو کەسان پێک تێن. ژ بەر ڤێ یەکێ شەر ل باکور ب داوی بوویە. پشتی بنکەتنا شەرێ خەندەکان د سالا 2015ێ دە گەریلا گاڤ ب گاڤ ل باکور هات تەسفیەکرن.
ئیسباتا هەری مەزن یا ونداکرنا شەرێ ل باکور، دەرخستنا پەترۆلێ یا دەولەتا ترک یا ل چیایێ گابارێ یە. ژ سالا 2020ێ ڤە دەولەتا ترک ل ناڤەندا بۆتانێ کو بەرێ چیایێ گابارێ ناڤەندا گەریلا بوو، بێ ئاستەنگی كارێن كو پێدڤی ب سەدان تیم و ئالاڤێن لێگەرینا پەترۆلێ ههیی، د مەشینە. ئەڤ تێ وێ واتهیێ کو ل «جوودی، بەستا، هەرەکۆل، گاریسا، چراڤ، بۆتانێ» گەریلا تونەیە، گەر نکاربن دو فیشهکان بتەقینن بەحسا چ هەبوونا گەریلا تێ کرن.
گەلۆ ب راستی ل بۆتانێ یەکینەیەکا گەریلا کو رێ ل بەر ڤێ یەکێ بگرە تونەیە، یان ژی پهكهكە رێ دا دەولەتا ترک کو ل زەڤییێن پەترۆلێ بگەرە؟ کوردان ههوجهیی ب وێ نینه كو هولووسی ئاکار بێژیت چما لەشکەر دهێن شەوتاندن، نە ژی موراد قارایلان قالا لەشکەرێن کو ل گوندێ ساجا مرنە بکە. پرسا سەرەکی یا کو دڤێ قارایلان بەرسڤ بدە ئەڤە: راستیا دەرخستنا پەترۆلێ ل گابارێ چی یە؟
ئەم پرسەکە دن ژی ل سەر ڤێ مژارێ زێدە بکن: کۆما ب ناڤێ «تەڤگەرا شۆرەشگەرا یەکبوویی یا گەلان» کو پهكهكێ د سالا 2016ێ دە ب کۆمکرنا پێکهاتەیێن بچووکێن چەپێن ترک ئاڤا کری، د 19ێ چلەیا 2022ێ دە خەتا بۆریا پەترۆلێ یا ژ هەرێما کوردستانێ بەر ب بەندەرا جەیهانێ ڤە دچە ل نێزی باژارۆکێ مەرەشێ تەقاند. بێ گۆمان پهكهكێ ئەڤ بۆرییا نەفتێ ب رێکا رێخستنا خوە یا ب ناڤێ HBDHتەقاند و ب سەدان هەزارێن دۆلاران زرارگەهاند ئابۆرییا هەرێما کوردستانێ. دەما ئەڤ هەموو د قهومی دەولەتا ترک ل گابارێ ل 150 میلیۆن بەرمیلێن پەترۆلێ دگەریا. چما قارایلان نەفتا هەرێما کوردستانێ دکە ئارمانج و د تەقینە. پرسا کو دڤێ قارایلان راڤە بکە ئەڤە؟ چما هوون دهێلن ترک ل کوردستانێ ل چیایێ گابارێ نەفتێ دەرخینن و بفرۆشن، هوون چما ئێرشی پەترۆلا ترکیێ ناکن تەنێ ئێرشی رزقێ زارۆکێن کوردان ل باشوور دکن؟
گەر هوون خوەدی شەرەف بن، گاڤێ پێشدە باڤێژن و دەلیلێن بەربچاڤ ئاشکەرە بکن
قارایلان د درێژاهییا ئاخافتنا خوە دە ب ئیسرار و ب توندی ئیدیعا کر کو «پەدەکە ئالیکاریا دەولەتا ترک دکە». پهكهكە ژ سەرێ نیسانێ ڤە ب مەدیا، سیاسەتمەدار و خەباتکارێن خوە ڤه ڤێ یەکێ دقیره و دبێژە.
قهرهیلان د بەشەکی ئاخفتنا خوە دە دبێژە پیڤانا مە؛ «راستی، دروستی، وێرەکی و زەلالییە» ب راستی ژی د ئاخافتنێن خوە دە گەلەک جاران بەحسا شەرەف و نامووسێ دکە. هەگەر روومەتا وی هەبە بلا دەرکەڤە پێش و ئاگاهیەکا بەرچاڤ بدە کا پەدەکێ چ ئالیکارییا دەولەتا ترک کرییە. چاپەمەنییا پهكهكێ دگۆت، “تانکێن ئارتێشا ترک ژ ئامێدیێ دەرباسی مەتینایێ بوونە.” گەر موراد قارایلان وسا خوەدی شەرفە، دڤێت ئیسپات بکە کو یەک تانکا دەولەتا ترک، ژ باژارێ ئامێدیێ دەرباسی مەتینایێ بوویە ئان نە.
قارایلان ب نەزانینا گەل یا ب ئەردنیگارییا دەڤەرێ، وارگەهێن پێشمەرگەیێن دەور و بەرێ ئامێدیێ وەکە کو ژ بۆ دەولەتا ترک هاتنە چێکرن، رادگەهینە. پهكهكە ئێریشێن کو نکارە ل سەر ئارتێشا ترک بکە ل سەر هێزا پێشمەرگێ کوردستانێ دکە، بێبەختیێن کو نکارە ل دژمنی بکە ل کوردێن باشوور دکە. ڤێ هەلوەستا قارایلان چ پهیوهندییا خوە ب شەرف و روومهتێ ڤە نینە. قارایلان فەقیرێ شەرەفێیە.
گەلۆ ئارتێشا ترک ب خوە خوه ڤەکێشا؟
پهكهكە تەڤگەرەکا ئیستیسمارێیە. مرۆڤ ب سوود وەرگرتنا ژ نەزانینا خوە یا ئەردنیگاریێ دکەڤن ناڤا خاپاندنەکا هشمەندی دا. قارایلان د هەڤپەیڤینا خوە دە هەول دا ڤێ یەکێ بکە. ب تایبەتی ژی ئاگاهیا کو دەولەتا ترک د دەربارێ ئۆپەراسیۆنا«پهنجه-کلیت»ێ خاپاندنە. دەولەتا ترک بێی کو چ ئاستەنگی بۆ دەربکەڤە، کەته د گرێن ستراتەژیک یێن هەردو ئالیێن گەلیێ زاپێ، گهلیێ کو ژ سالا 1982یێ پهكهكه لێ د حەویا. ل هەرێمێ تەڤگەرا گەریلا ژ سەدی 90 هات ژ ناڤ برن.
موراد قارایلان گەریلا مەحکوومی کۆریدۆرێن مرنێ کرن، كۆریدۆرێن کو ژێ رە دبێژن «تونێلێن شەر»
راستە ئارتێشا ترک ژ هندەک جهان ڤەکشیایە. لێ ئەڤ ڤەکشاندن نەگرێدایی ئێریشێن پهكهكێ یە. ئارتێشا ترک ژ هندەک گر و لۆتکەیێن بێ باندۆر ب خوە ڤەکشیایە. لێ لۆتکەیێن سەروەرییا دەڤەرێ دکن هەموو د دەستێ ئارتێشا ترک دانە.
ستراتەژیا دەولەتا ترک ئەوە کو ل جهێن ستراتەژیک ب جهـ ببە. لێ ژ جهێن سەرەکەیێن ستراتەژیک ڤەنەکشیایە. جهێن هەری ستراتەژیک یێن وەکی «شکەفتا بریندارا، چیایێ رەش، کۆرەژاری، سەرێ مەتینایێ» خوە بجیهـ کرییە. ژ باکوور رێکێن وەساییتان ئانینە و بارەگەهێن مەزن چێکرنە.
د ناڤ کڤانێ دە ژی ئەم دکارن ڤێ یەکێ ببێژن:«یێ کو دەولەتا ترک نەچارکری ژ هندەک دەران دوور بکەڤە، هەڤدیتنێن دیپلۆماتیک یێن حکوومەتا فەدەرالا کوردستانێ و دەولەتا ئیراقێ بوون».
قارایلان ب دەرەوێ فێری رۆلا مەغدووریەت لیستنێ بوویە
قارایلان ب دەرەوێ فێری رۆلا مەغدووریەت لیستنێ بوویە. گەلەک جاران بەحسا نامووسێ، روومهتێ دکە. لێ ژ دەرەو کرنێ شەرم ناکە. ل سەر ژیانا جوانێن کورد خوە قوور دکە. قارایلان کارەکتەرەکه كو ژ پەسندایینێ پر حەز دکە. د ڤێ ئۆپەراسیۆنا «پەنجە-کلیت» دە ژی د خوازە ب دەرەوان سەرکەفتنا خوە راگەهینە. د راستییا شەر دە قارایلان فەرماندارەکی بنکەتییە و دڤێ وەرە دادگەهکرن. ئەڤ تێکچوونا زاپێ ئەو قاس مەزنە کو ئێدی ب چ دەرەوان ناهێ ڤەشارتن.
