ھات زانین کو سەڤیم داگدەلەن کو پارلەمەنتەرا مەجلیسا فەدەرالا ئالمانیایێیە، د ئاخافتنا خوەیا ل پارلامەنتۆیێ دا بوختانێن بێبنگەھ ل ھێزێن پێشمەرگەیێن کوردستانێ کریە. ھاتە زانین کو سەڤیم داگدەلەن ئیدیعا کریە کو “د کۆمکوژیا شنگالێ دا پێشمەرگەیان چەکێن ئێزدیان کۆم کرن دا کو ئێزدی بێن قەتلکرن.”
د 18ێ چلە دا مەجلیسا فەدەرالا ئەورۆپایێ کۆمکوژیا ئێزدیان یا د سالا 2014ێ دا وەکە جینۆساید قەبوول کر. د روونشتنا قەبوولکرنێ یا مەجلیسێ دە پارلامەنتەرێن ئەلمان ژی ل سەر ناڤێ کۆمێن خوە مافێ ئاخافتنێ گرتن و پەیڤین.
ئەندازیارێ گۆتنا سەڤیم داگدەلەن کییە؟
د مانشەتا رۆژنامەیا پەکەکێ «ئۆزگوور پۆلیتیکا» کو ل ئەورۆپایێ وەشانا خوە دکە دا نووچەیەک ھاتە وەشاندن، نووچە دبێژە سەڤیم داگدەلەن ل مەجلیسێ ئاخافتنەک کر و گۆت؛ “دەما کو پێشمەرگەیان چەکێن ئێزدیان کۆم دکرن و ژ شەنگالێ درەڤیان، یەپەگە گھشت شنگالێ و ئێزدی ژ کۆمکوژییێ رزگار کرن. لێ بەلێ تەڤی ڤێ راستیێ ژی ناڤێ یەپەگێ د رەشنڤیسێ دا جھ ناگرە. ئەڤ نایێ قەبوولکرن.”
گۆتنا سەڤیم داگدەلەنا “پێشمەرگا چەکێن ئێزدیان کۆم کرن و رەڤیان” ب راستی ژی ھەڤۆکەکە ژ بۆ چێکرنا تێگھیشتنا کو “پێشمەرگە بوونە سەدەما قرکرنا ئێزدیان”. ئەندازیارێ ڤێ ھەڤۆکێ نە سەڤیم داگدەلەنە. ژ سالا 2014ێ و ڤر ڤە پەکەکێ ب ئاوایەکی سیستەماتیک ھەول ددە کو تێگھشتنەکێ بئافرینە کو پێشمەرگە ل شنگالێ لگەل داعشێ ھەڤکاری کریە. د ڤێ مژارێ دا ب تایبەتی ل ئەلمانیایێ لێکۆلینەکا دیپلۆماتیک ھات کرن. ھەر وھا مەدیا پەکەکێ کارەکی تایبەت ل سەر ڤێ مژارێ دمەشینە.
رۆژنامەیا ئەلمانی ژی ئاخافتنا جەمیل بایک وەک “کورد ل دژی کورد” بەلاڤ کر
د ھەڤپەیڤینا خوەیا لگەل رۆژنامەیا «Frankfurter Allgemeine» سەرۆکێ کەجەکێ جەمیل بایک گۆت، “چەکان نەدن پێشمەرگە بدن مە، چەکێن کو ھوون ددن وان ژ بۆ داعشێ دچن”. بایک د ھەمان گۆتارا خوە دا ئیدیعا کر کو “پێشمەرگە ژ بۆ کو وەلاتێن رۆژئاڤایی دەستوەردانێ ل ھەرێمێ بکن رەڤیان و ب زانەبوون ھێلان کو ئێزدی بمرن” رۆژنامەیا «Frankfurter Allgemeine» مانشێتا ڤێ ھەڤپەیڤینێ وەکە “کورد ل دژی کوردان” بناڤکر.
جەمیل بایک تەنێ ب ڤێ یەکێ تێر نەبوو، د سالا 2014ێ دا د ھەڤپەیڤینا خوەیا لگەل «رووشەن چاکر» دا ژی گۆت، “پێشمەرگە رەڤیان.”
وێ دەمێ ژ ئالیێ بەردەڤکێ وەزارەتا پێشمەرگە ڤە ل دژی جەمیل بایک داخویانیەک توند ھاتبوو دایین.
لێ بەلە پەکەکێ ھەولدانێن خوەیێن رەشکرنا پێشمەرگە بەردەوام کرن. ھەر وێ دەما کو پێشمەرگێ کوردستانێ سەنگەرێن شەری دا پاراستنا خاک و نشتمانی دکر، پەکەکێ کۆمەک ژن کو د ناڤ وان دا «سەڤیم داگدەلەن» ژی ھەبوو شاندن مەجلیسا ئەلمانیایێ چالاکیا روونشتنێ ئەنجامدا و بانگ ل دەولەتێن رۆژئاڤایی کر کو چەکان نەدن پێشمەرگەیان.
ژ وێ رۆژێ و ڤر ڤە پەکەکە ب ئاوایەکی سیستەماتیک دەرەوێن خوەیێن ل سەر شنگال، ئێزیدی و پێشمەرگەیان بەردەوام دکە.
پیدڤییە پێشمەرگە ل دژی پارتیا چەپ و سەڤیم داگدەلەن دۆزێ ڤەکە
سەڤیم داگدەلەن ژ باژارێ «ئەزینجانێ»یە و ل ئەلمانیایێ ژ دایک بوویە. ھەر چقاس کوردە و ب دەنگێن کوردان بوویە پارلەمەنتەر ژی، ئەو ل گەل رێخستنێن چەپێن ترکان و پەکەکێ تێکلدارە. لێ وەک کاراکتەرەکا دپلۆماتک یا پەکەکێ تەڤدگەرە. ب ڤی ئاوایی پەکەکە پشتگریا خوەیا د ھلبژارتنان دا ددە وێ. سەڤیم داگدەلەن ئەرکا خوەیا پەرلەمانی ل دژی کوردان ب کار تینە.
پەیوەندیێن د ناڤبەرا وان دا یێن پشتگرییا دەنگدانێ و ھتد ھەتا رادەیەکێ دهێت فێمکرن ژی، لێ داخویانیێن سەڤیم داگدەلەن ل دژی ھەرێما کوردستانێ، پێشمەرگە و پەدەکێ د ھەر فرسەندێ دە چێدبن. دژمناتیا وێ ژی چەپێن ترک و پێکھاتەیێن کوورێن ل پشت وان دەستنیشان دکن.
د ناڤا پێکھاتەیێن چەپێن ئەلمان دا، بەشەک ژ وان ب چەپێن ترک ڤە گرێدایی نە. چەپێن ترک ھەرێما کوردستانێ وەکە رێکخستنەکا نەتەودەولەتا کورد دیبینە، لۆما ژی گەلەک ب تووندی ئێرشی سەر دکن.
ئانگۆ سەڤیم داگدەلەن د ڤی واری دا ئاموورا پەکەکێ و چەپێن ترکایە. د ڤێ پۆستێ دا بەشداری د ھەلمەتا رەشکرنا ھێزێن پێشمەرگە کرییە. ھەتا نھا ھەرێما کوردستانێ و ھێزێن پێشمەرگە ل سەر ڤێ مژارێ رانەوەستیانە. ب تایبەتی نوونەرێن ل ئەلمانیایێ کار دکن و خەباتکارێن دیپلۆماسیێ دکن ئەڤ مژارە وەک مژارەکا ئاسایی دەستگرتییە.
د راستیێ دا ھەر چەند ئەڤ ئێریشە ھێسان بێن دیتن ژی، لێ پشتی دەمەکێ دڤێت بێژنە ڤان ئێرشێن بێبەخانە ئیدی بەسە. ھەیا کو بەرسڤا ڤان پێکھاتەیان نەیێ دایین، ئەو ھێژ پێتر و بێسینۆر ئێرشکەردبن. ژ بۆ ڤێ ژی دڤێت پارتیا چەپا ئەلمان ژ بەر ڤان بوختانان بهێت شەرمەزارکرن و ل دژی ڤێ ھەلوەست بهێت دیارکرن.
تەنێ د دو سالێن شەرێ ل دژی داعشێ دا 1466 پێشمەرگە شەھید بوون
تشتا کو ل شنگالێ قەومی ژ بۆ ھەرێما کوردستانێ گەلەک زەلالە. د دەربارێ بوویەرێ دا لێکۆلین ھات کرن. سەرۆک بارزانی ل ھەمبەر کێماسیێن کو د سەری دا ھاتن دیتن ھەلوەست نیشان دا. سەرۆک بارزانی ب خوە ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا شنگالێ برێڤە بر.
ھەر وھا ژ بۆ ھەوارچوونا شنگالێ ل سالا 2014ێ ب دەھان پێشمەرگە ل ھەرێما زوومار شەھید بوون. تەنێ د ھەیاما سالەکێ یا ناڤبەرا 2014-2016ێ دا 1466 پێشمەرگە شەھید بوونە. پرانیا وان شەھیدان ئەون یێن کو ب ھەوارا جینۆسایدا شنگالێ چوویی.
ھەرێما کوردستانێ ژ بۆ رزگارکرنا ژنێن ئێزیدی ھەولەکا مەزن دا و ژ بۆ ڤێ یەکێ ھەموو دەرفەتێن مادی، مەعنەوی و ئیستخباراتی کارا کرن. سەرۆک بارزانی ژنێن ئێزدی وەکە “شەرەفا نەتەوا کورد” دان زانین.
تشتێن کو ل شنگالێ قەومین بوویەرێن تەڤلیھەڤن و ل شنگالێ کۆمپلۆیەک ل دژی ھەرێما کوردستانێ ھاتە رێکخستن. پەکەکە سەرپەرشتییا ڤێ کۆمپلۆیێ دکە. پەکەکە وەکە بەلێندەرێ ھێزێن پیلانگێر ل شنگالێ تەڤدگەرە و پێکھاتەیێن خوەیێن ل ئەورۆپا، باکور و رۆژئاڤا ژی ب ھەمان ئارمانجێ ب کار تینە.
گاڤا کو مرۆڤ ب ڤێ بەرچاڤروهنیێ ل تابلۆیێ دنێرە ب زەلالی دبینە کو شاگردا «یالچن کوچک» ئانکو سەڤیم داگدەلەن ژی پیلانگێرە. ھێزێن پیلانگێر ب دوروویاتی و بێبەختییەک مەزن تەڤدگەرن. یا کو ھاتیە کرن ژی ئەڤەیە.
پەکەکە دزانە کو پشتی ناسکرنا جینۆسایدا ئێزدیان ژ ئالیێ ئەلمانیایێ ڤە دێ پرۆژەیێن نوو هێن چێکرن و گاڤێن نوو هێن ئاڤێتن. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی پەکەکە و پێکھاتەیێن وێ، ل ئەلمانیا و ھەموو ئەورۆپا سەختەکاریا خوەیا ل سەر شنگالێ دێ زێدەتر کن.
