ئارمانجکرنا كاروانێ مه‌زلووم عه‌بدی ل 7ێ نیسانێ ل نێزیكی بالافرخانەیا سلێمانیێ، پێڤاژۆیەکا نوو یا نیقاشێ دا دەستپێکرن، چەند ده‌مژمێران پشتی تەقینێ، دەزگەهەکێ راگەهاندنێ یێ شیعەیان ل بەغدا به‌لاڤکر کو مه‌زلووم عه‌بدی د ناڤا وی کاروانی دا یە، پشتی کو ئەڤ ئاگاهی بەلاڤ بووین، هه‌سه‌دێ رەد کر کو مه‌زلووم عه‌بدی ل وێرێ بیت، لێ د سەر داخویانیا هه‌سه‌دێ را و هێژ 24 ده‌ژمێر دەرباس نەبووین، داخویانیا ل سەر ناڤێ مه‌زلووم عه‌بدی پشتراست کر کو ئەو د ناڤا وی کاروانی دا بوو، هنده‌ك میدیایان ژی ئیدیعا کرن کو ئیلهام ئەحمەد ژی د گه‌ل كاروانی دا بوویە.
هەر چه‌نده ترکیێ ب فەرمی به‌رپرسیارییا ئەڤێ هێرشێ هه‌لنه‌گرت بیت ژی، لێ ئیه‌نه‌كار ژی نەکر، واته رەوشەک وه‌ها چێبوو کو هەر کەسێ قەبوول كر هێرش ژ ئالیێ ترکیەیێ ڤە هاتیە کرن، ئەنجامێن بوویەرێ ژ چاوانیا روودانا بوویەرێ گرنگترن، ته‌ماشه‌كرن ل بوویه‌رێ ژ لایێ تركیێ ب تنێ، دێ ئه‌نجامێن شاش ده‌رئێخیت، راستییه‌كا هه‌ڤپشك ل هۆلێ هه‌یه.
ئه‌رێ پرسگرێکێن د ناڤبەرا ترکیێ و ئەمەریکا دا دێ زێدەتر ببن؟
بەری هەر تشته‌كی دێ پرسگرێکێن د ناڤبه‌را ترکیێ و ئه‌مه‌ریكا دا زێدە ببن، ل ده‌ڤه‌رێ ته‌نێ ترکیه ئەنداما ناتۆیێ یه، ئالۆزییێن د ناڤبەرا ئه‌مەریکا و ترکیێ دا دێ كارتێكرنا خوە ل ده‌ڤه‌رێ كه‌ت، هەر چەند خویایە هەردو ئالی ژی ل سەر ڤێ مژارێ بێدەنگیا خوە دپارێزن، لێ ئاگاهی هەنە کو هنده‌ك هەڤڕکانێ و هەڤدیتن ب دزی ڤه دهێنه کرن، لێ ئەنجامێن ڤان هەڤدیتنان دێ د رۆژێن بهێت دا هێنه زانین.
بۆچی ئیران بێدەنگە؟
هەر چەند سیاسەتمەدارێن شیعه یێن به‌غدا هێرشا ترکیێ یا ل سەر سلێمانیێ شەرمەزار کرن ژی، ئیران ل هەمبەر ڤێ مژارێ بێدەنگە، ب راستی ئەڤ هێرشه پێگه‌هێ سیاسی یێ ئیرانێ خورتر دکەت.
بەری هەر تشتی ئیران یا ژ بۆ دەرێخستنا ئەمەریکا ژ ئیراق و سووریێ پێشەنگیێ دکەت، هێرشا ترکیێ ل سەر کاروانێ کو ئه‌مه‌ریكی ژی تێدا نە ب كێری كارێ ئیرانێ دهێت، ئەڤ یەک هەبوونا ئه‌مه‌ریكایێ ل ده‌ڤه‌رێ ئالۆز دکەت.
ب قه‌ده‌ر کو ترکیە ژ مه‌زلووم عه‌بدی عاجزه، ئیران ژی هند ژ وی نەرحەتە، هەروه‌ها ئیران نەرحەتە کو په‌كه‌كە ل سەر ناڤێ مه‌زلووم عه‌بدی ل گه‌ل ئه‌مه‌ریكایێ په‌یوه‌ندییان ئاڤا دكه‌ت، هەر چەنده رێڤەبەرێن كه‌جه‌كێ یێن وەک جەمیل باییک، مسته‌فا قاراسو و بەسێ هۆزات ل دەردۆرا سلێمانیێ د بن گه‌ره‌نتییا ئیرانێ دا دژین ژی و ژ بەر کو ئیران هەلوەستا په‌كه‌كێ یا «بێ مەبدەئا» د په‌یوه‌ندیێن خوە دا دزانیت، لێ هه‌ر ده‌ست ژ تەدبیران به‌رناده‌ت، وەکە کو دهێته زانین مه‌زلووم عه‌بدی ل سالا 2021ێ ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە ژ ئەرکێ فه‌رماندارییا گشتی یا هه‌سه‌دێ هاتبوو دوورئێخستن، لێ ژ بەر فەرزکرنا ئەمەریکا «هەکە مه‌زلووم عه‌بدی نە بیت په‌یوه‌ندی نابن» ئەو دیسا ڤەگەریابوو، لێ په‌كه‌كێ ئەو ژ کارێن رێخستنی دوورکر و تنێ هێلا کو کارێن دیپلۆماسی و لەشکەری برێڤه ببه‌ت، ژ بەر کو په‌كه‌كێ ژی ل رۆژئاڤا ژ دەرفەتێن ئەمەریکایێ سوود وەردگرت.
ئیران پڕ عاجزە کو په‌كه‌كێ ب رێیا مه‌زلووم عه‌بدی ل گه‌ل ئەمەریکایێ په‌یوه‌ندییان ئاڤا دكه‌ت، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی هێرشا ل سەر مه‌زلووم عه‌بدی دێ هه‌تا ئاسته‌كی كارتێكرنێ ل پاشەرۆژا رۆژئاڤا و سووریێ بكه‌ت.
به‌غدا ژ ڤێ لێدانێ رازی یە
هەر چەنده سیاسەتمەدارێن ئیراقی هێرشا ل سەر فرۆکەخانەیا سلێمانیێ شەرمەزار کرن ژی، لێ د راستییێ دا، ئه‌و ژ وێ لێدانێ گەلەک كه‌یفخوه‌ش بوون، ژ بەر کو هەم گرتنا فرۆکەخانەیا سلێمانیێ و هەم ژی هێرشا سه‌ر فرۆكخانێ دێ یه‌نه‌كێ ئێخیته د ناڤا رەوشەکا دژوار دا، هاته زانین قوباد تالەبانی هەول ددەت خوە ژ حکوومەتا کوردستانێ جودا بکەت، له‌وما ژی ل به‌غدایێ دەر ب دەر دگەریت، ژ بەر ڤێ یەکێ به‌غدا ژ هێرشا سه‌ر باله‌فرخانه‌یێ نه‌عاجزە.
15 رۆژان پشتی سەرەدانا سەرۆکوەزیرێ ئیراقێ شه‌یاع ئەل-سوودانی بۆ ئەنقەرێ، ئالۆزییا ل سلێمانیێ جهێ هزركرنێ یە.
ب کورتی «ئیران – ترکیە و ئیراق» د گرتنا بالافرخانەیا سلێمانیێ و هێرشێ دا د سوودمەندن، هەرسێ هێز ژی ب ڤێ هێرشێ ڤە زەختا خوە یا ل سەر کوردان زێدە دکه‌ن، بەری هەر تشتی ناکۆکیێن د ناڤ کوردان دا کوورتر دکه‌ن، ل ئالیێ دی ژی د ناڤ خوە دا په‌یوه‌ندیێن خوە پێش دئێخن، پشتی ڤێ هێرشێ هەڤدیتنا ئه‌نقه‌رێ یا ل گه‌ل به‌غدایێ ڤێ راستیێ نیشان ددەت.
یه‌نه‌كه ب «ته‌نازولاتا» دژیت
گرتن و لێدانا فرۆکەخانەیا سلێمانیێ پرسگرێکێن جددی بۆ یه‌نه‌كێ چێدکەت، پشتی یه‌نه‌كێ خوە ژ حکوومەتا کوردستانێ قوت کری، هەر ده‌م ب «ته‌نازولاتا» بۆ به‌غدا و تەهرانێ د خوازیت خوە ل سەر پێیا بگریت، گاڤا کو مە ئەڤ گۆتار د نڤیسی قوباد تاله‌بانی ل ترکیێ ل باژارێ ئەنقەرە ل گەل میتێ هەڤدیتن دكر، میدیایێن ناڤدەولەتی وەک «ئەلـ مۆنیتۆر» ژی تەکەز کرن ئاگاهیێن کو «مه‌زلووم عه‌بدی ل سلێمانیێ یە» ژ ناڤ یه‌نه‌كێ بوو میتێ چووینە، گەلەک پێگەهـ ژی ڤێ پشتراست دکه‌ن، کورێن مام جەلال د ڤی واری دا نە خودان پرەنسیپێن موکومن.
جەم ئەرسەڤەر: مام جەلال د ژوورەکا مالا خوە دە ئەز مێڤان دکرم و د ژوورەکا دی دا ژی ئۆسمان ئۆجەلان مێڤان دکر.
دامەزرینەر و فەرماندارێ یەکینەیا ئیستخبارات و دژه تیرۆرێ یا جەندەرمەیان [ژیتەم] جەم ئەرسەڤەر، د پرتووکا خوە دا وه‌ها دبێژیت؛ «من ل سلێمانیێ ل مالا جەلال تالەبانی هه‌ڤدیتنه‌ك دکر، تاله‌بانی ل ژوورەکێ ئەز و د ژوورا دی دا ژی برایێ عەبدوللا ئۆجەلان ئۆسمان ئۆجەلان مێڤان دکر». لێ بلا ئه‌م ڤێ راستییێ دیار بکه‌ین، کورێن مام جەلال ناگەهنه تلییا رەحمەتی مام جەلال، مام جەلال خەبیرێ سیاسەتێ بوو، کورێن وی ژ ئالیێ هنده‌ك دەستێن سیاسی ڤە دهێنه هاژۆتن، هه‌گه‌ر نه وان ئه‌و هێزه نینە کو بکەڤنه د ناڤا هه‌ڤركیێن سیاسەتێ دا.
سه‌رئه‌نجام دیرۆکا پێوەندییێن په‌كه‌كێ و میتێ د دیرۆکا یه‌نه‌كێ دا کەڤناره، ژ بۆ ڤێ ژی دبیت کو مه‌زلووم عه‌بدی ببیته ئارمانجا ئیستخباراتا ناڤخوه‌یی یا یه‌نه‌كێ.
واته جۆتبرا ژ بۆ كو ل دژی حکوومەتا هەرێما کوردستانێ دەرکەڤن ته‌نازولاتا دده‌نه ئەنقەرە، به‌غدا و تەهرانێ، لێ ناخوازیت خوه بده‌ته دگه‌ل كوردان.
ئه‌ركا په‌كه‌كێ یە
دهێته زانین کو په‌كه‌كە ژ سالا 2017 فرۆکەخانەیا سلێمانیێ ب ئاوایەکی گه‌له‌ك چالاک ب کار دئینیت، ئاموورێن لەشکەر، لۆجستیکی وەکە دووربینێن لێزەر، چەک و گەلەک جەبلخانەیێن دی ژ خەتێن شام، مۆسکۆ و به‌غدایێ دكێشیت، هەروه‌ها ب رێیا ڤێ بالافرخانه‌یێ كارێن رێخستنی دهێنه کرن و كادرێن وان ب پاساپۆرتێن سەختە دهێن و دچن، گرتن و لێدانا باله‌فرخانه‌یێ دبیت هه‌تا ئاسته‌كی رێگرییێ ل هاتن و چوونا په‌كه‌كێ بكه‌ت، لێ ئەگەر مه‌زلووم عه‌بدی ب راستی ژیانا خوە ژ دەست دا با، دیسا ژی، ژ بۆ په‌كه‌كێ تشتەکێ زێدە نەدهاته گوهارتن، بەرۆڤاژی وێ، په‌كه‌كێ دا ڤێ یه‌كێ كه‌ته ده‌رگه‌هه‌ك بۆ رانتێ.
لێ د ڤێ مژارێ دا فاكته‌ره‌كێ گرنگتر هەیە، ئەو ژی جهێ کو په‌كه‌كە لێ هەیی د کێلەکا وێ دا میت ژی هەیە، نها ل هەموو باشوورێ کوردستانێ جهێ کو هەره زێدە میت لێ برێخستن بوویە باژارێ سلێمانی یە.
د چالاکیێن کو ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە دهێنه ئۆرگانیزەکرن، هەژمارەکا گرنگا کەسێن ب میتێ ڤە گرێدایی هەنە، په‌كه‌كێ میت ب دەهـ کیلۆمەتران ئینایه ناڤا سنۆرێ باشوور دا، ب گۆتنەکا دی په‌كه‌كە سیتاڤكا میتێ یە و هۆسا سلێمانی بوو مێرگا تەقنێ.
ئەگەر مه‌زلووم عه‌بدی بخوازیت ئێمن بژیت، دڤێت نه‌چیته سلێمانیێ
نها سلێمانی ل رۆژهلاتا ناڤین ب قه‌ده‌ر رەققا و دێرەزۆرێ جهەکی مەترسیدارە یان ژی ژ وان خەتەرترە، د ناڤ باژاری دا میتا ترک و ئیستیخباراتا ئیرانێ دهلنگڤن، گرووپێن چەکدارێن هەردو برایان وه‌ك مافیایێ تەڤدگەرن، هەما بێژە ل هەر تاخه‌كی ب كێمی مالەکا په‌كه‌كێ هەیە کو ناڤێن وان کۆمیتا تەندورستی، چاپەمەنی، ژن، ئەکۆلۆژی، ئیستخبارات و … هتد هەنە.
په‌كه‌كە ل که‌مپا عه‌ربه‌ت کو پەنابەرێن رۆژئاڤا لێ نه پەروەردەیا چەکداری ددەت، ل کافێ و خوارنگەهێن کوردێن باکووری ڤەکری کادرۆیێن په‌كه‌كێ و سیخۆرێن میتێ ل سەر یه‌ك مێزێ خوارنێ دخون و نیقاشێن سیاسی دکەن، واته هێزەکا چەکداری یا نەیاسایی بەدەنا سلێمانیێ داگیرکرییە، کی دێ ژ کێ كوژیت دیارە، سیستەما ئیداری د ناڤا هەردو لێڤێن بافل دا یە.
لەوما ئەم دبێژین گەر مه‌زلووم عه‌بدی حه‌ز ژ جانێ خوە بکەت دڤێت جارەکا دی سەره‌دانا سلێمانیێ نەکەت، ژ بەر کو د راستیێ دا ل سلێمانیێ ژیانا چ کەسەکی نە ئێمنه.
هه‌تا کو رێڤەبەریا سلێمانیێ ل سەر خەلەتیا خوە یا دوورکەتنا ژ حکوومەتا هەرێما کوردستانێ بەردەوام بیت و ژ بۆ خوە ل هندەک ناڤەندێن جودا یێن هێزێ بگەریت، ئەو دێ مینیت یارییا د ده‌ست هێزێن ئیستخبارەتان دا و دێ هەر تشت سەروبن بیت.
هەردو برایان (بافل-قوباد) سلێمانی بەر ب داوییەکا نەدیار ڤە دکێشن، سلێمانی وەک گەشتییا بێ قوپتان هێدی هێدی یا بنئاڤ دبیت.
