ل باژارێ قەدیمێ کوردان کەرکووکێ، ئەڤ شەش رۆژن ئیستفزاز به‌رده‌وامه. ئەنیا «دژه – کورد» بریار دا کو ل دژی په‌ده‌كێ چالاکیەکا هەڤبەش پێک بینن دا کو ژ بۆ هه‌لبژارتنان ئۆفیسێن خوە ل کەرکووکێ ڤەنەکەت. ل سەر ڤێ یەکێ هێزێن حەشدا شه‌عبی عەرەبێن هاورده، ترکمەن، فەلیتێ کۆلانان په‌كه‌كە و خاینێن کەرکووکفرۆش یه‌نه‌كێ دەست ب چالاکیێن نه‌رازیبوونێ کرن.
پشتی خیانەتا یه‌نه‌كێ یا سالا 2017ێ باژارێ کوردان کەرکووک راستی زولمەکا مەزن هات و زۆردەستی گه‌هشتییە ئاستا کو ناسنامەیا خوە یا کوردستانی وندا بکەت. یێن کو د 16ێ ئۆكتۆبه‌را 2017ێ دا دەست ب ئۆپەراسیۆنا داگیرکرنا کەرکووکێ کرین، ئیرۆ ئەون یێن کو ل دژی ڤەگەرا په‌ده‌كێ تەڤدگەرن. د دەما خیانەتا 16ێ ئۆكتۆبه‌رێ دا ئیران، ترکیە، ئیراق و خاینێن ناڤخوەیی «په‌كه‌كە و یه‌نه‌كە» ژ هەمان ناڤەندا كو ئۆپەراسیۆنا داگیرکرنا باژێر ب رێ ڤە دبری. پشتی کو باژارێ قەدیمێ کوردان هاتیه داگیرکرن، رێڤەبەرێن یه‌نه‌كێ و په‌كه‌كێ ل قەسرا ده‌باشان ئەڤ «سەرکەفتنه» پیرۆز کرن؛ قاسم سوله‌یمانی، ئەبوو مەهدی ئەل-موهەندس و رایەدارێن ترک ژی ل سەر پلانێن بەرفرەهکرنا داگیرکارییا ل سەر هەموو باشوورێ کوردستانێ رێككه‌فتن ئیمزا دکرن. ل سەر خەتا شەنگال-زومارێ ل دژی زاخۆ و دهۆکێ، ل سەر خەتا کەرکووکێ ژی ل دژی هەولێرێ، سەفەرا داگیرکرنا باشوورێ کوردستانێ دێ هاتبا ب رێڤەبرن. هەر سێ دەولەتێن داگیرکەر و تاژییێن هەرێمێ «په‌كه‌كە و یه‌نه‌كە» ب هەموو هێزا خوە یا لەشکەری دەست ب ئێریشا داگیرکەریێ کرن.
وەک ئەردۆگانی ل سەر کۆبانێ دەما د گۆت «ها کەت و دێ كه‌ڤیت»، چاپەمەنیا په‌كه‌كێ ژی ب کەلەژانەکا مەزن ب کێفخوەشی د گۆت « ها هەولێر کەت و دێ كه‌ڤیت”. لێ کوردێن خاکپەرەست و لەهەنگێن وەلات، ئەڤ کێفخوشییا داگیرکەران د قڕکا وان دا هێلا. ئەو سەفەرا داگیرکاریێ ل بەراڤێن دیجلەی و زێ یێ بچووک هاتە تێکبرن. پێشمەرگەی ل سحێلا و پردێ داستانا بەرخوەدانا نەتەوی نڤیساند. داگیرکار و تاژییێن وان دووڤێن خوە کرنه د ناڤبەرا لنگێن خوە دا و رەڤیان. ئیستفزازا کو ئیرۆ ل کەرکووکێ ژ ئالیێ «ئەنیا دژبەریا کوردان» ڤە تێ کرن، بەردەوامیا خیانەتا 16ێ ئۆكتۆبه‌رێ یه.
په‌ده‌كه ناسنامەیا کوردێن دەولەتخوازە
ڤەگەرا په‌ده‌كێ بۆ کەرکووکێ تێ واتەیا بداوی بوونا خەتا خیانەتا 16ێ ئۆكتۆبه‌رێ. ژ بەر کو په‌كه‌كە و یه‌نه‌كە ڤێ یەکێ دزانن و فێم دکه‌ن کو دەرییێ خیانەتێ دێ ل وان هێته گرتن، له‌وما ژی بلەز و بەز تەڤدگەرن. یێ کو ئه‌فسانه‌یا په‌كه‌كێ دشکێنیت ناسنامەیا راستا وەلاتپارێزییا په‌ده‌كێ یە. په‌كه‌كە رۆڤییێ راستییان و قەهرەمانێ دەرەوانە.
په‌ده‌كه ب ئاوایەکی ئۆبژەکتیف نوونەراتییا ناسنامە و ئیرادەیا نەتەوی یا کورد ل کەرکووکێ دکەت. بارزانی ب ناسنامەیا نەتەو-دەولەتا کورد هاتیە ناسکرن. ژ بەر ڤێ یەکێ یە په‌ده‌كه چه‌ند پاشتره؛ ئالا کوردستانێ، ناسنامەیا نەتەوەیی یا کورد و ئیرادەیا سیاسی یا کوردستانی د به‌ته وێ دەرێ. دژمنێن کورد و کوردستانێ ژ ڤێ ناسنامەیا نەتەوی یا په‌ده‌كێ دترسن. ژ بەر کو جهێ خەتا نەتەوەیی یا راست لێ بیت، ئه‌فسانه‌یا خەتێن ساختە یێن خائین دهێته شکاندن و بازارا خیانەتێ ب دوماهی دهێت.
چوونا په‌ده‌كێ یا کەرکووکێ؛ دهێته واتەیا ب دوماهی ئینانا عەرەبکرنێ، دهێته واتەیا راوەستاندنا گوهارتنا دەمۆگرافی، دهێته واتەیا ڤەگەراندنا نرخێن کوردستانی و ژ نوو ئاڤاکرنا ناسنامەیا ئەتنیکی یا کوردان ل کەرکووکێ. خائین و داگیرکەرێن کوردستانێ ژ ڤێ ناسنامەیا مللی و نەتەوی یا په‌ده‌كێ دترسن. گاڤا تێگەهشتن کو نکارن ڤێ هه‌لمه‌تێ بسەکنینن، ل کەرکووکێ دەست ب ئالۆزییێن کۆلانان کرن. ل سەر ڤێ راستیێ ئەز دبێژم دژمناتیا په‌ده‌كێ دژمناتیا ل ناسنامەیا نەتەوی یا کوردانە. خەت ئەوقاس زەلال و تووژە. سەدەما ڤێ نیگەرانی یا دەولەتێن داگیرکەر و پاسەوانێن وان یێن کۆلانان ژی ئانكو «په‌كه‌كێ – یه‌نه‌كێ» ئەڤە یه.
پلانا ئۆجالان یا داگیرکرنا هەولێرێ ل کەرکووکێ دهێته جەرباندن
په‌كه‌كێ باکورێ کوردستانێ د وارێ لەشکەری و سیاسی دا وندا کر. عه‌بدوللا ئۆجالان ب تەئۆریێن جودا هەول دا کو ڤێ تێکچوونێ وەک نموونه‌یه‌كا نوو پێشکێشی بازارا سیاسی بکەت. ئاپۆ ب نه‌رینێن ئازادیخوازیێ هەول ددەت کو کوردان ب پەرگالا دەولەتا کۆلۆنیالست ڤه گریبده‌ت. ب ڤێ مناسەبەتێ، هەستێ کوردان یێن دژمناتی ل هەمبەر داگیرکەران نەهێلیت و کوردان ب دلسۆزی دئێخیته د قەفەسا کۆلۆنیالیستان دا. ب ڤی ئاوایی ئاپۆ دخوازیت خیانەت و رادەستییا خوە ل سەر هەموو کوردان بسەپینیت. تەسلیمبوون و خیانەتێ وەکە خەتەکا نووژەن دئێخیته ناڤا تەرمینۆلۆژی یا سیاسی دا. پرسگرێکا نەتەوی ژ واتە و ئارمانجا وێ دوور ئێخست و وەک پرسگرێکا دەمۆکراتیکبوونێ ب ناڤ کر. ل سەر ڤێ نه‌رینێ ئاخ و وه‌لاتێ ره‌سه‌ن یێ كوردان، ب ته‌ئۆرییێن خاپینۆک یێن وه‌كه «وەلاتێ هەڤپار» رادەستی ترکان کر. ئۆجالان کوردستانا کو ژ ئالیێ ترکێن کۆچبەر ڤە هاتبوو داگیرکرن، ب نه‌رینا «وەلاتێ هەڤپار» ژ بۆ ترکێن کۆلۆنیالیست فەرمی کر. کوردان داگیرکەری و داگیرکەر وەکە دژمن ددیت و ب هێڤیا کو رۆژەکێ ژ رۆژان ڤان نۆکەران ژ ئاخا خوە دەربێخن ژیان دکر. لێ ئۆجالان ل سەر کوردان فەرز کر کو ئەو کەسێن کو وەلاتێ مە داگیر کرینە وەک برا قەبوول بکه‌ین و ئەردێن مە یێن ب دارێ زۆرێ هاتینه دەستەسەرکرن وەک «وەلاتێ هەڤپار» قەبوول بکه‌ین. ستراتیژییا سیاسی یا ئۆجالان نە تەنێ مەشرووعیەت دا کۆلۆنیالیستان، د هەمان دەمی دا مەجبووریەتا بندەستیا کۆلۆنیالیست ژی ل سەر مە سەپاند.
په‌كه‌كە ڤێ پرۆژەیا «وەلاتێ هەڤپار» ل سەر هەموو پارچەیێن کوردستانێ فەرز دکەت. پرۆژەیا کو نها په‌كه‌كە هەول ددەت ل باشوورێ کوردستانێ پێک بینیت بەشەک ژ ڤێ یە. واته هەولدانەکە کو ئاخا وەلاتێ ئازاد بکەڤیتە بن دەستهلاتدارییا عەرەبان. ئۆجالان ب رایەدارێن دەولەتا ترک یێن ل ئیمرالیێ ئەڤ پرۆژە ئامادە کر. تشتێ کو دبێژن «پلانا هەولێرێ»؛ پلانا عەرەبکرنا باشوورێ کوردستانێ، ترکمەنیکرنا وێ و کێمنەتەو کرنا نه‌ژادا کوردایە. ئۆجالان ژ بۆ ڤێ یەکێ بدەته ژیاندن د «ڤیدیۆیێن ئیمرالیێ» دا لاڤه‌یان ژ دەولەتا ترک دکەت و دبێژیت: «نها ملله‌ت نه‌فره‌تان ل بارزانی و تاله‌بانی دکەت. دهێته زانین کو ملله‌تی په‌یوه‌ندییه‌كا باش ل گه‌ل مه هەیە. هەگەر هوون پیچەکی هاریکاریێ بده‌ن، ئەم دێ هێزا وان پووچ که‌ین، پشتی دەمەکێ كێم ئەڤ جه‌ماوه‌رێ وان ژی دێ بیته ئالیگرێ په‌كه‌كێ. نها یا کو ئەز دێ بێژمه هه‌وه ئەڤەیه کو ئەڤه گەلەک دیرۆکی یە، ب دیتنا من دڤێت ئەڤ گۆتنێن من پر ڤەشارتی بمینن، ب رێبەری و هاریكارییا وە یا كێم، ئەم دێ ل باشوور، ل هەولێرێ دەمۆکراتیکبوونەکا وه‌ك یا ترکیێ ئاڤا كه‌ین. ئەز جه‌ماوه‌ری دناسم، ئەم دێ ترکمەنان تەشویق كه‌ین، د ڤی واری دا ئەز دبێژم بلا کۆنفرانسا ئاشتیێ ل وێرێ «هەولێرێ» چێببیت، بلا په‌كه‌كە فوكسێ ل وێرێ بكه‌ت، بێ گومان هوون دێ ب چاڤێن خوە ببینن، ئەم دێ وەكه‌ین کو بارزانی نەفەسێ نەستینیت. تشتێ کو ترکیێ د 10 سالان و 20 سالان دا نه‌شیایی بكه‌ت، ئەم دێ ب بەلاش كه‌ین، ئەز دبێژم ئەم دێ كه‌ین و ما خزمەتەکا ژ ڤێ ب نرختر بۆ ترکیێ هەیە» ئەڤ پلانا خایین یا ئۆجالان ژ بۆ هەولێرێ ب سەر نەکەت. ژ بەر کو سیستەما ئیداری و ئەولەکاری یا هەولێرێ رێ نەدا ڤێ پلانا خایینا په‌كه‌كێ. هەولدانێن ئێخستنا هەولێرێ د ناڤا ئالۆزی و فه‌وزایێ دا بێ ئەنجام مان.
نها ژی په‌كه‌كە هەول ددەت ڤێ پلانێ ل کەرکووکێ بجەربینیت و ل گەل خوە هندەک کۆمێن دژبەرێن کوردان وەکە یه‌نه‌كێ، ئیران و هنده‌ك گرووپێن عەرەب دانە کێلاکا خوە. ئارمانجا وان ئەوە کو کەرکووکێ ژ ناسنامەیا ئەتنیکی یا کوردان بهێته پاقژکرن. هەول دهێته دان سیستەمەکا ئیداری یا ل دژی کوردان بهێته ئاڤاکرن و په‌كه‌كە ژی تێدا جهـێ خوه بكه‌ت. په‌كه‌كە رێخستنەکا بێ ناسنامەیا نه‌ژادی و قەومی یە ئانكو بێ داییك و بابه.
له‌وما ژی چوونا په‌ده‌كێ یا کەرکووکێ دێ ڤان پلانێن خاینانن تێک به‌ت. ئالا کوردستانێ دێ د دەستێ پەیکەرێ پێشمەرگەی دا هێته بلندکرن. دێ روحا مامە ریشە، د. نەجمەددین کەریم و ب هەزاران شەهیدان هێته شاد کرن. هەگەر وەلاتپارێزێن راستەقینه ناخوازن کەرکووک ژی ببیته عه‌فرینا دوێ، دڤێت ب ئاوایەکی ئه‌كتیڤ تر رۆلا خوە ب جهـ بینن و رێ ل ڤێ یارییا خیانەتێ بگرن.
کەرکووک خەتا سۆر یا کوردانە و دێ ئەڤ خەتا سۆر ب خوینا سۆر هێته پاراستن.
