ئۆپەراسیۆنا حه‌ماسێ یا ب ناڤێ تووفانا ئەقسا شەرێ ل رۆژهلاتا ناڤین گوڕتر کر، کو د ڤان سالێن داویێ دە ئاستا وی شەری کێم ببوو. ئەم ب راستی ژ ڤێ رە دبێژن سەردەما شەرێ دویەمین یێ پێڤاژۆیا کو د سالا 2010ێ دە ب «بهارا عەرەبی» دەستپێکری. گەلەک پرس هەنە کو دڤێ وەرن بەرسڤدان، وەک میناک چما ڤی شەری دەستپێکر، گەلۆ ب راستی ئیسرائیل ژ نشکاڤە هات گرتن، ئیرانێ چاوا ئەوقاس هێز ئۆرگانیزە کر. هەروه‌ها بەرسڤا پرسا کیژان هێز دێ ب کێ رە هەڤالبەندیێ بکە، ئەندامێن بلۆکا رۆژهلات و بلۆکا رۆژئاڤا دێ هەتا چ ئاستێ بکارن ب هەڤ رە هەڤکاریێ بکن و کی دێ چقاس بەرپرسیاریێ بگرە سەر خوە، ئه‌ڤ یێك دێ ب پێشەرۆژێ رە دیار ببە.
لێ پێویستە کورد ژ هەر کەسی زێدەتر پێڤاژۆیێ باش بشۆپینن. ژ بەر کو ئەڤ قۆناغا شەرێ دویەمین ل رۆژهلاتا ناڤین نە ب ئۆپەراسیۆنا «تووفانا ئه‌قسا» دەستپێکر، ب ئۆپەراسیۆنا ل دژی کوردستانێ دەستپێکریە.
رێبازا سیاسی یا کو کورد د شەرێ یەکەمێ رۆژهلاتا ناڤین دە ل سەر پییا گرتین: کەڤنەشۆپیا رێبازا سیاسی یا بارزانی
کورد د سەردەما یەکەمین یا شەرێ رۆژهلاتا ناڤین دە هێزەکا دیارکەر بوون. د دەستپێکا پێڤاژۆیێ دە هەر چەندی هن ئالۆزی هەبن ژی، لێ کورد خوەدی چەک و هێزێن پاراستنا خوە بوون. هن راستی چقاس وەرن مانیپولەکرن و ڤەشارتن ژی، دڤێ د داویێ دە هەبوونا وان وەرە پەژراندن. هێزا دیپلۆماتیک، تەجروبێن سییاسی و ئابۆری یا کەڤنەشۆپیا سیاسی یا رێبازا بارزانی رێ ل بەر کوردان ڤەکر کو د شەرێ رۆژهلاتا ناڤین دە خۆراگر بن. ئەو دنیا یا کو وەکە هنەک هێز دبێژن مە شەر کر، مە ل بەر خوە دا و ئه‌م سەر کەتن، ئەو دنیا تونەیە. تەڤگەرا سیاسی یا کو هێزا هەڤپەیمانی ئانی رۆژئاڤا و رێ ل بەر سەرکەفتنا کۆبانیێ ڤەکر، کەڤنەشۆپیا سیاسی یا بارزانی بوو. ژ بەر ڤێ هێزا دیارکەر ئەڤ خەتا سیاسی یا کورد تێ ئارمانچ کرن. ژ بۆ د سەردەما شەرێ نوو دە ڤێ کەڤنەشۆپیا سیاسی یا خۆراگر ژ هۆلێ راکن ل کوردستانێ ئۆپەراسیۆن تێن کرن.
بریارا دادگەها تەحکیمێ یا پاریسێ ئۆپەراسیۆنا ل دژی کوردانە
پەڤچوونێن ل هەرێمێ هەیی د 7ێ جۆتمەهێ ب ئێرشا ل سەر ئیسرائیلێ دەست پێ نەکر. ئەڤ ئێرش د 23ێ ئادارێ دە ب ئۆپەراسیۆنا ل سەر هەرێما کوردستانێ دەست پێ کرن. بریارا دادگەها تەحکیمێ یا پاریسێ کو دگۆت «کوردستان نکارە پەترۆلا خوە بفرۆشە» دەستپێکا ڤێ پێڤاژۆیێ بوو. ب ڤان ئێرشان دخوەستن کوردان ژ سەردەما نوو یا هەرێمێ بێپار بکن. بریارا دەربارێ پەترۆلا کوردستانێ دە د بەرژەوەندیا ئیرانێ دە بوو و ئەڤ پرۆسە ل بەر جاڤێن جیهانا رۆژئاڤا و هەتا ب پشتەڤانیا هن لۆبیێن دەولەتێن رۆژئاڤایی پێک هات.
پشترە ژی بریارێن دادگەها فەدەرالی یا ئیراقێ و بریارێن ل دژی کوردستانێ یێن د دانووستاندنێن بودجەیا سالا 2023 یا ئیراقێ دە هەموو بەردەوامیا ڤێ یەکێ بوون. لێ ئێرشکارییا فیزیکی د خوەپێشاندانێن کەرکووکێ دە هات دەست پێکرن ده‌ما ته‌قه ل كوردان هاتی كرن. تێ خوەستن کو کورد ژ دەرڤەیی پێڤاژۆیێ بمینن. خەتا کو ل سەر کوردان هاتیە فەرزکرن خەتا حه‌شدا شەعبی یە. دەولەتا ئیرانێ دخوازە خەتا حه‌شدا شەعبی ل سەر کوردان ب سەپینە.
نها ئەڤ پرسگرێکێن مووچە، بودجە و پەترۆلێ یێن هەرێما کوردستانێ هەموو ب ڤێ هەلوەستا ئیرانێ ڤە گرێداینە. ب بەردەوامی ئۆپەراسیۆنێن ئابۆری و لەشکەری دکن دا کو حکوومەتا هەرێما کوردستانێ تەسلیمی ڤێ خەتێ ببە. ئیران ڤان ئۆپەراسیۆنان برێڤە دبە. رەوش ئەوقاس زەلال و ئەشکەرەیە.
چارەنووسا رۆژئاڤا گرێدایی چارەنووسا باشوورە
لنگەکی دن یێ ئۆپەراسیۆنا ل کوردستانێ ژی رۆژئاڤایە. ئەگەر چالاکیا ئەنقەرەیێ نەبایه ژی دێ ئێریشێن ترکیەیێ یێن ل سەر رۆژئاڤا هه‌ر به‌رده‌وام بان. لێ یا کو ئێریشێن ترکیەیێ ل سەر کوردان ب تایبەت رۆژئاڤا رەوا دکە ژی ئێریشا په‌كه‌كێ یا ل ئەنقەرەیێ بوو. ئەڤ چالاکیا په‌كه‌كێ وەکە ڤەوژارا رێکێ بوو ل بەر دەولەتا ترک. ژ خوە چالاکی ب شک و گومانە.
هەگەر هوون بالا خوە بدنێ، وێنەیێن دو گەریلایێن ژن یێن پار ل مێرسینێ خوه كوشتین و ڤان هەر دو خۆرتێن ل ئەنقەرەیێ خوه كوشتین، د خوەپێشاندانان دە ل گەل وێنەیێن ئۆجالان تێن راکرن. ئەڤ جور خوەپێشاندان ژ بۆ ئێرشێن دەولەتا داگبرکەرا ترک رێڤەکەرە. گاڤا مرۆڤ ل زەمانێ چالاکییێن په‌كه‌كێ دنێرە تێ دیتن کو هنەک هێزێن تاری پشتەڤانییا ڤان چالاکییان دکن. رۆژئاڤا د دەمەکی پڕ هەستیار و شکەستۆک دە دەرباس دبە د هەمان وەخت ده په‌كه‌كێ بەرێ دژمنی ددە سەر رۆژئاڤا و وێ دخە ناڤا ئاگر دە.
ئەم یەکسەر ببێژن ئێریشێن ل سەر رۆژئاڤا ئێریشێن کو دڤێ کورد قەد قەبوول نەکن. رەغمی ئالۆزکارییا په‌كه‌كێ ژی دڤێ هەموو کورد رۆژئاڤا بپارێزن.
ژ بەر کو ئەگەر پارچه‌یه‌كا کوردستانێ تێکبچە وێ مەترسی ل سەرپارچه‌یێن دن ژی چێبکە. دڤێ رێڤەبەرێن ئیداری یێن رۆژئاڤا ڤێ راستیێ ب زەلالی ببینن: «گەر باشوور تێکبچە وێ هەموو کورد و دەستکەفتێن وان تێک بچن. باشوور بەلانسا نەتەوا کوردە. گۆتە گۆتکێن په‌كه‌كێ وەکە «په‌ده‌كه وندا دکە، ئەم ب سەر دکەڤن، ئەمەریکا پشتگری ددە مە، ئیران هاریکاریێ ددە مە، ئەم خەتا سێیەمین یا سییاسەتێ نە و ئەمێ ب سەر بکەڤن» خواندنەک خەلەتە. لاوازبوونا هەرێما کوردستانێ رەوشا کوردێن هەر چار پارچەیێن کوردستانێ لاواز دکە.
مانیپولاسیۆنێن په‌كه‌كێ بێئەنجام ما
په‌كه‌كێ ژ قۆناخا یەکەم یا بهارا عەرەبی هەتا نها هەول ددە هەم ژ په‌ده‌كێ سوود وەربگرە و هەم ژی رۆلێ په‌ده‌كێ یێ سیاسی-ئیداری بلیزە. په‌كه‌كێ پشتی تێکچوونا خوە یا ل باکورێ کوردستانێ، ب ئەشکەرە هەبوونا خوە ب هلوەشینا حکوومەتا هەولێرێ ڤە گرێدا.
ژ رەفەراندومێ و ڤر ڤە په‌كه‌كە ژ گرسەیا خوە رە دبێژە، «ئێدی مسیۆنا باشوورێ کوردستانێ نەمایە، نها دەولەتێن رۆژئاڤایی دخوازن ل شوونا باشوور رۆژئاڤا ب جهـ بکن». باشوور هەرفت و رۆژئاڤا دەستپێکر. ب دەرەوێن حکوومەتا هەولێرێ وێ هلوەشە، ئەمێ سەروەریێ بکن» و ..هتد دخوازە مۆتڤاسیۆنا وان بکە.
دەما کو کەرکووک پشتی رەفەراندوومێ هات داگیرکرن، پرۆپاگاندایا «په‌ده‌كه قەدیا» دکرن. پاشێ یەکسەر عەفرین هاتە داگیرکرن. ئەم یەکسەر لێ زێدە بکن کو دەما سەرێکانیێ ل عەفرینێ هات داگیرکرن، تەنێ هێزا کو دەستێ ئالیکاریێ درێژكری هەرێما کوردستانێ بوو.
جەمیل بایک مل ب ملێ حکوومەتا ئیراقێ راوەستیا و گۆت، «ئەم قەبوول ناکن حکوومەتا باشوور پەترۆلێ بفرۆشە». نها ژی حكوومه‌تا ئیراقێ دخوازە خەلکێ هەرێما کوردستانێ تەسلیم وەربگرە. په‌كه‌كە نوونەرتییا پۆلیتیکایێن حكوومه‌تا ئیراقێ دکە. لێ فەرقا دژمنی نینە نوکە خەلکێ مە یێ رۆژئاڤا «ب ژ بەر بێ ئاڤی، بێ جیرانی و بێ خوارەکی» تێ تەربیەتکرن.
دڤێت هەر کوردەکی ژیر ڤێ یەکێ فێم بکە. «باشوورێ کوردستانێ ژ بەر سەدەمێن دیرۆکی و ژیۆپۆلیتیک بازنێ ئەساسی یێ سەروەرییا کوردانه. ژ سالێن 1960ی ڤە رەوش وسایە. «سەروەرییا باشوور باندۆرەکە ئەرێنی ل هەموو کوردان دکە». بەرۆڤاژی ڤێ یەکە ژی ئانگۆ گەر باشوور تێکبچە وێ هەموو کورد تێک بچن. لاوازبوونا هەولێرێ تێ واتەیا وێرانکرنا رۆژئاڤا. تێکچوونا ستاتوویا هەولێرێ تێ وێ واتەیێ کو کورد ژ قەتلیعامێن دەستپێکا سەدسالا 20 بێهتر ب قرکرنا فزیکی و چاندی رە روو ب روو بمینن. لەوما ئێریشا ل سەر باشوور ئێریشا ل سەر پێشەرۆژا هەموو کوردانە.
دڤێ کورد د چارچۆڤەیا ڤێ حەقیقەتێ دە تەڤبگەرن. کورد نکارن بکەڤن پەی میسیۆنەرێن چەپگرێن ترک، کورد نکارن بکەڤن پەی فکرێن ئوممەتپارێز کو وان دیسا دکە دووڤکێ ترک،عەرەب و فارسان.
ئەڤ سەردەم نە سەردەما «موغامه‌راتێن» ئیدۆلۆژیکە. شەرەکی مەزن روو ددە دڤێ ئەم کورد هەبوونا خوە یا فیزیکی بپارێزن. ژ بۆ ڤێ تەنێ رێیەک ل پێشییا مە کوردان هەیە: دڤێ ئەم ستاتویا هەرێما کوردستانێ و هەبوونا رۆژئاڤا بپارێزن. کورد ب هەڤگرتنا ل دەردۆرا دەستکەفتێن باشوور و رۆژئاڤا دکارن هەبوونا خوە د ناڤا ڤێ جەهەننەما رۆژهلاتا ناڤین دە بپارێزن.
