پەکەکێ راگھاند کو د 15 تەباخا 1984 دە ل دژی دەولەتا ترک دەست ب شەرێ چەکداری کریە و ب ناڤێ ئارگەکە ئارتێشەک ئاڤا کر. ل سەر وێ رۆژێ 40 سال دەرباس بوون.
ل باکورێ کوردستانێ د ناڤا 40 سالان دە نێزی 60 ھەزار کوردان د شەر و پەڤچوونان دە ژیانا خوە ژ دەست دان و ژ بەر دۆزا پەکەکێ ژی نێزی 40 ھەزار کەسان د گرتیگەھێ دە مان. تەنێ د ناڤبەرا سالێن 1980-1998 دە 5 ھەزار گوند ب ھنجەتا پشتگریدایینا پەکەکێ ھاتن ڤالاکرن و ب ملیۆنا کوردان کۆچی باژاران کرن. دیسا ل باژاران نێزی نێزی 17 ھەزار ئینسان د بوویەرێن کوژەرنەدییار دە ھاتن قەتلکرن. تەنێ د سالا 2015 دە 12 باژارێن کوردان د شەرێ خەندەکان دە ھاتن ھلوەشاندن. کورد ب تایبەتی کوردێن باکور جانێ خوە، تاخێ خوە و مالێن خوە دانە پەکەکێ؛ گوندێ خوە دا، چیایێ خوە دا، دەشتا خوە دا، پەرە دا پەکەکێ. کوردان ژ بۆ پەکەکێ ھەر فەدەکاریەک کر. ل باکورێ کوردستانێ مالباتەک کو خوین نەدابە د ڤی شەری دە ھەما بێژە تونە. ل ھۆلێ بەدەلێن پڕ مەزن ھەنە و دەما مرۆڤ ژ دوور ڤە ل ھەژمارا ونداھییان و قەومینا دنێرە مرۆڤ دترسە. و پاشێ مرۆڤ دپرسە: “گەلۆ ب ڤێ ئامارا گران چ ب دەست خست؟”
کوردان د ڤان 40 سالان دە ھەر تشتێ خوە دا پەکەکێ، لێ پەکەکێ د بەردێلا ڤێ دە چ دا کوردان؟
ئەم ل پاش خوە دنێرین، ئەرێ کوردان د ڤان 40 سالان دە گوھەرتنێن مەزن دیتنە، لێ پرانیا ڤان گوھەرتنان ب گوھەرتنێن ئابۆری یێن کو وان د ژیانا ترکیێ دە ئافراندینە ڤە گرێدایییە. پر کێم ژ وان ب تێکۆشینا پەکەکێ ڤە گرێدایی نە. لێ چ دەستکەفتیەک ب شەرێ 40 سالی ژی نەهاتیە ب دەست خستن. ئیجار گەر 40 سالن ل جھەکی شەر ھەبە، زێدەتر ژ 60 ھەزار مرۆڤان جانێ خوە ژ دەست دابە و هێژ مافێ زمانێ زکماکی یێ سادە ب دەست نەکەتبە، ئەو شەر تشتەکی ژ وە رە ناینە. بەلێ، چ دەستکەفتیەک ژ پێنگاڤا 15 تەباخێ یا ل باکورێ کوردستانێ دەرنەکەتیە ھۆلێ. تشتا کو ژ وێ دەمێ ڤە مەزن بوویە تەنێ رێخستنا پەکەکێ یە. ھەژمارا پەکەکێ زێدە بوویە و شیانا وێ یا رێخستنی ژی بەرفرەھتر بوویە. لێ د ژیانا کوردان دە تشتەک پۆزیتیف نەگوھەریە.
ژ بەر ڤێ سەدەمێ ژی ھەر شیرۆڤەیەک کو 15 تەباخێ وەکە جەژنا ڤەژینێ یان ژی تەڤگەرا ڤەژینێ بنرخینە نە راستە. ئەم رەوشا کوردێن باکور ژ ئێریشا 15 تەباخێ ھەتا ئیرۆ ب کورتاسی بینن زمان: د سالێن 1970 دە کورد ژ ئیرۆ کوردستانیتر بوون. بەریا ھەبوونا پەکەکێ ژی کوردان ل باژار و باژارۆکێن کوردستانێ و ترکیەیێ یێن وەکە ئامەدێ درووشمێن “ژ کوردان رە ئازادی” بەرز دکرن. میناک، بەریا پەکەکە ھەبە مەعسووم کۆرکماز ل باخچەیێ دبستانا کو لێ دخوەند ئالا کوردستانێ دالەقاند. کوردان خوەپێشاندانێن مەزن ئۆرگانیزە دکرن. ل ئەردنیگاریا کوردستانێ دەولەت نە ئەوقاس سەردەست بوو. جڤاکا کورد د مژارێن فەرمی-برۆکراتیک دە لگەل دەولەتا ترک بوو، لێ د جڤاکیبوونێ دە ژ ئیرۆ ئازادتر بوو.
کورد وێ دەمێ ژی وەلاتپارێز، فەدەکار و ب کوردستانێ باوەر بوون. د تەڤاھیا سالێن 1990 دە پەکەکێ تشتەک ل پێکھاتەیا جڤاکی یا وەلاتپارێز و نەتەوەپەروەر کو ب کوردستانیبوونێ باوەر دکر زێدە نەکر، بەرۆڤاژی ڤێ ھەموو دەستکەفتێن کوردان پووچ کرن و خوارن. ئەم دکارن ب زەلالی ببێژن کو پەکەکە ل باکورێ کوردستانێ وەک قەیووم ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە ژ بۆ روحا کوردستانی ھاتیە وەزیفەدارکرن. و پەکەکێ ھەموو ئەنەرژیا کو باکورێ کوردستانێ دڤیابوو بدە تێکۆشینا رزگاریا نەتەوەیی یا کوردستانێ یا راست ب داوی کر. نھا کوردستانا باکور وەکە کورد تونە بوویە.
گەر کورد دخوازن ژ ڤێ تاریاتیا رۆژھلاتا ناڤین دەرباسی ژیانەکا ب روومەت ببن، دڤێت حەسابا ڤان 40 سالان ژ پەکەکێ بپرسن. دڤێت کەس تشتێن ھەستیار ژ مە رە نەبێژە مینا شەھید ھەنە، بیرئانین ھەنە، دلسۆز ھەنە و ھتد. پەکەکە 40 سالن ب ڤێ حەماسەتێ کوردان بێدەنگ دکە. ژ بەر کو مرۆڤ دمرن ژی بێدەنگ دمینن. لێ مرۆڤ چقاسی بێدەنگ بمینە، ئەوقاس کورد دمرن. ھەوجەیە کو ژ پەکەکێ رە ببێژین، “مە 40 سالان ھەر تشت دا وە، لێ ھوون ب سەر نەکەتن.” پەکەکە چەپ و راست خەلکێ تاوانبار دکە، تەیرێ دفرە ژی تەوانبار دکە، دبێژە ئەڤ یەک جاھل بوون، ئەو جەحش بوون و ھتد. لێ ئەو ب خوە ژی نابێژە کا چما 40 سالان د شەری دە 60 ھەزار وەنداھی دان لێ تشتەک دەست نەخست.
گەر ئەڤ شەرە 40 سالێن دن ژی بدۆمە، دیسا ژی پەکەکە تشتەکی ب دەست ناخە، ژ بەر کو پەکەکە ل سەر بنکەتنا کوردان ھاتیە ئاڤاکرن، نە ل سەر سەرکەتنا کوردان. پەکەکێ ب ئاخافتنێن خوە مرۆڤ وسا دۆرپێچ کرینە کو مرۆڤ گۆتنێن وان یێن ھەری پێکەنۆک ژی وەکە ئاخافتنێن لەھەنگیێ دپارێزە. د سالا 1995 دە دەما شەرێ پەکەکێ دەربەیا ھەری مەزن خوار، عەڤدللا ئۆجالان دەرکەت سەر شاشێن تیڤیان و درووشما “ھێڤی ژ سەرکەتنێ بروومەتترە” بەرز کر. واتە ئۆجالان وێ دەمێ گۆت مەرەما من نە سەرکەفتنە، ئەز ھێڤییان دفرۆشم وە ھوون ژی من بشۆپینن. بەلێ، ھێڤیێن گەل 40 سالان ھاتن ئیستیسمار کرن، لێ سەرکەفتنەک ژی ب دەست نەکەت. پەکەکێ ھێڤییێن کوردێن باکوور یێن ئازادییێ و سەرخوەبوونێ شکاندن. پەکەکێ 40 ھەزار زارۆکێن ڤی گەلی، جوانێن کو دایکێن وان وەکە بیناھییا چاڤێن خوە دپاراستن، ل پەی ھێڤییێن ڤالا دانە کوشتن. ل ھەمبەری دادگەھا ترک سەرساخی ژ دایکێن ترک رە خوەست لێ قەت قالا دایکێن کوردێن دل شەوتی نەکر.
بەلێ، 15 تەباخێ گاڤەک پر ب روومەت بوو و تەڤی ئۆجالان پێڤاژۆیەک بوو کو ب ناڤێن مەعسووم کۆرکماز و محەمەد کاراسونگور دەستپێکربوو و گەلێ باکورێ کوردستانێ ژی ئەڤ پێنگاڤ ھەمبێز کر. لێ پەکەکێ-ئۆجالان ئەڤ پێنگاڤا کو ژ بۆ سەرخستنا کوردان هاتبو ئاڤێتن، ژ بۆ ونداکرنا کوردان بکار ئانی.
پەکەکێ ژ سالێن 1990 و ڤر ڤە شەر ب کوردان دا وندا کرن. نھا وەنداھیەک وسا ھەیە کو ھەما مرۆڤ دکارە ژێ رە بێژە شەرەکی دەمدرێژیێ ونداکرنێ بوو. ئەشکەرەیە کو ژ نھا و پێ دە پەکەکە ب شەری نکارە چ داگیرکەران بن بێخە. ژ نھا و پێ دە شەر تەنێ ژ بۆ پرۆپاگاندایا پەکەکێ و ژ بۆ پەکەکە رێخستنا خوە زندی بھێلە تێ کرن. ھەر کەسێ کو ھینا ژی ژ بۆ ڤی شەری ھەول ددە مرۆڤان بکە لەشکەر و ھەول ددە ڤێ ونداھیێ ڤەشێرە، دەستێ وی د خوینا ھەر کەسێ د ڤی شەری دە ژیانا خوە ژ دەست دایە دا، ھەیە. ب تایبەتی جەمیل بایک و مووراد قارایلان، بەسێ ھۆزات، دووران کالکان، ھەموو ژی بەرپرسیارێن ڤێ کۆمکوژیا جوانان و ونداکرنا کوردستانێ نە. لێ کەسێن ب ناڤێ رەوشەنبیرێن کو ھاریکاریێ ددن ڤان ژی ژ رژاندنا خوینا کوردان بەرپرسیارن.
رەوشەنبیرێن کورد دڤێت سیستەما کو د سالا 1978 دە کورد مەحکوومی جەھالەتا پەکەکێ کری، راست ئانالیز بکن و ئەشکەرە بکن کو پێنگاڤا 15 تەباخێ ب خەتا ئۆجالان کا چاوا ھاتیە تونەکرن ببینن و بنڤیسن.
