لگەل ھلوەشینا یەکیتیا سۆڤیەت و رووخاندنا سۆسیالیزما ریالیست، جیھان کەتە ناڤا رەوشەکا تەڤلیهەڤ. ھندەکا ژێ رە گۆتن پەرگالا نوو یا جیھانێ، ھندەکا ژێ رە گۆتن پرۆژەیا رۆژھلاتا ناڤین یا مەزن. لێ بەلێ، یا کو د راستیێ دە دهێت قەومین شەرێ جیھانی یێ سێیەمە. د ھەیاما 35 سالێن دەرباسبوویی دە، ل سەر رۆژھلاتا ناڤین شەرەکی جوراوجور ھاتە مەشاندن.
ئاخا کوردستانێ، ب تایبەتی باشوورێ کوردستانێ، بوو ناڤەندا سەرەکی یا ڤی شەرێ 35 سالی. ژ وێ دەمێ ھەتا نھا، حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بوویە قادا شەرێ ئیرانێ و ترکیێ.
گەلەک نرخاندن و رەخنەیێن پراکتیکی و تەکنیکی ھەنە وەک ھەرێما کوردستانێ ئەڤە نەکر، نکاریت وێ بکت. د ناڤ وان رەخنەیان دە ھەم یێن راست ھەم ژی یێن ب نییەتا خراب ھەنە. لێ بەلێ راستی ئەڤە کو کوردستان نە خوەدیێ ئارامی-ئازادییا وەلاتەکی سکەندەناڤی بوو، د مەیدانا شەرێن ئەشکەرە و ڤەشارتی دە، د ناڤبەرا خاینان و دژمنێن کو خوە وەک دۆست نیشان ددن دە، ل سەر لنگان ما. و د ڤێ ل سەر لنگان مایینێ دە، پێشبینی و کەسایەتیا سەرۆک بارزانی رۆلا دیارکەر گێرا.
ل کوردستانێ، سەرۆکاتی نە تەنێ سیاسەت کرنە، لێ بەلێ ھلگرتنا ئێشا گەلەکی، ھلگرتنا بارێ ناسنامەیا کورد و کوردستانێیە کو د دیرۆکێ دە ھاتیە تەپساندن. سەرۆک مەسعوود بارزانی، کەسێ ھەری ب روومەت، ھەری بێدەنگ و ھەری باندۆرکەرە ل کوردستانێ…
ھێزا کو ژ کووراھییا دیرۆکێ دهێت
سەرۆک بارزانی نە تەنێ تاکەکەسەکە، د ھەمان دەمێ دە، میراتگرێ دۆز و باوەریەکێ یە. د تەمەنێ گەنجاتیێ دە بارێ تەڤگەرا بارزانی کو ل دژی عۆسمانیان، ئینگلیزان، ئیرانێ، ئیراقێ و ترکیێ بەرخوەدان کریە و چەک ب کار ئانییە، ھلگرت سەر ملێن خوە. گەنجاتیا وی د چیایان دە دەرباس بوو، ژیانا وی ب شەری ڤە ھاتی ھووناندن، نە تەنێ دی ئێن ئەیا ژ باب و کالان بۆ مایە، بەلکو لێگەرین، دیپلۆماسی، لھەڤکرن، بەرخوەدان ژی ژ بۆی وی وەکە میرات مایە. ڤێ ژی ھەم وێرەکییا شەرکەرەکێ ھەم ژی بەرپرسیاریا سەرۆکاتیەکێ پێ دا.
ئەو مەزن ناپەیڤە لێ ئەو مەزن دفکرە؛ نە شانۆکارە بەلکو یاریکەرەکێ شەترەنجێ یە
سەرۆک بارزانی مەزن نا پەیڤیت، لێ مەزن دفکریت. ئاخفتنا وی ژ پەیڤان وێدەترە. وی چ جاری گۆتنێن خەیالی ێن ڤالا نەگۆتینە، ل سەر مەبدەیێن راستییێ تەڤگەرییایە. ھەر گاڤەک کو ژ 1991 ھەتا 2003، ژ 2014 ھەتا 2017 ئاخفتی، وەک یاریکرنا شەترانجا ل ھەمبەر قەدەرێ بوو د شەرێ رۆژھلاتا ناڤین دە. ژ وێ رۆژێ ھەتا ئیرۆ، کارڤەدانێن وی، ریسکێن کو وەرگرتی و پێشبینییێن چارەسەریێ نیشان ددن کو پێشەرۆژێ پڕ باش دخوینە.
د ڤان ھەیامێن درێژ دە، سەرۆک بارزانی ھەر تم پرەنسیبێن بنگەھین یێن تەڤگەرا بارزانی وەک رێباز ئەساس گرتنە:
1- کوردایەتی و مافێ خوە ب خوە برێڤەبرنێ: تەڤگەرا سیاسی یا بارزانی تەڤگەرەکە کو 150 سالە بارێ دۆزا نەتەوەیی یا کوردستانێ ھلدگرە. تەڤگەرا بارزانی ل سەر وێ باوەریێ یە کو سینۆرێن چێکری نکارن ئاشتیا ماییندە ل رۆژھلاتا ناڤین چێبکن و رێڤەبەریێن کو ل سەر بنگەھا ناسنامەیێ و ئازادیا ناسنامەیان ئاڤا بوونە تشتەکە کو نایێ پاشگوھکرن. تێکۆشینا مافێ دیارکرنا چارەنڤیسا کوردان و مافێ خوە برێڤەبرنێ تێ دایین. شێخ عەبدولسەلام د دەستپێکا 1900 دە چوو تیفلیسێ و لگەل قەیسەر ئوورس ھەڤدیتن کر ژ بۆ کو پشتگریێ ژ بۆ ئاڤابوونا کوردستانەکێ ببینە. رەفەراندووما سەرۆک بارزانی یا 2017 ژی لێگەر و بریارەکا ب ھەمان رەنگی بوو.
2- یەکیتیا د ناڤبەرا کوردان: تەڤگەرا بارزانی ھەر تم خوەستیە کو د ناڤبەرا کوردان دە یەکیتی ھەبە. ژ سالێن 1970 ڤە، دەڤەرێن کو پێشمەرگە ب دەست خستنە ژ بۆ تەڤگەرێن سیاسی یێن پەرچەیێن دن ھاتنە ڤەکرن. ب دەھان پارتیێن کوردی، شۆرەشگەرێن کورد ل ڤان دەڤەران ب جھ بوونە. سەرۆک بارزانی پشتی سالێن 2000، د دەربارێ یەکیتیا کوردی دە ب ئاوایەکی راستەقینە ئەلەقەدار بوویە. وی نە یەکیتیەکا پرۆپاگاندەیی، یەکیتیەکا بێدەنگ، ئارام و ماییندە ئەساس گرتیە. دەما کو پێویست بوو، بریارێن وەک شاندنا پێشمەرگە ژ بۆ کۆبانێ دان و بوو کەسێ یەکەم کو ھەلوەست ل دژی داگیرکرنا عەفرین و ھتد نیشان دا. سەرۆک بارزانی ئالیگرێ یەکیتیەکێیە کو ھەر پارتی د ناڤ سینۆرێن خوە دە حەرەکەت بکە، پارچەیەک قووربانیا پارچەیەکا دی نەبت، پارتی کارێن خوە یێن ناڤخوەیی ب رێ ڤە ببن و ل سەر خەتێن گشتی یەکیتی بهێت پێکانین. ئیرۆ ژی ھەمان خەتێ دپارێزە.
3- بەرخوەدانا چەکداری و مەشرووعیەتا ناڤنەتەوەیی: تەڤگەرا سیاسی یا بارزانی تەڤگەرەکە کو چەک و دیپلۆماسی، بەرخوەدان و لھەڤھاتنێ پێکڤە دمەشینە. ژ دەستپێکا 1900 ڤە، گرینگی دایە مژارا مەشرووعیەتێ. ئیرۆ ژی سەرۆک بارزانی دبینە کو د ستاتوویا قانوونی یا مەشرووعیەتا ناڤنەتەوەیی دە ھەڤگرتنا تەڤگەرێن کوردی گرینگە و گرینگیێ ددە ڤێ یەکێ. ژ بەر ڤێ سەدەمێ ب تەمامی پشتگریێ ددە پێڤاژۆیا دانوستاندنێن ھەرێما کوردستانێ لگەل ئیراقێ، باکورێ کوردستانێ لگەل ترکیەیێ و رۆژئاڤا لگەل سووریەیێ.
4- سەرۆک بارزانی، د ناڤبەرا ئیدەئال و راستبینیێ دە بالانسەک سەرکەفتی ئاڤا کریە. ئەو راستیا دەولەتێن وەک ئیران، ئیراق و ترکیەیێ پر باش دزانە. دزانە کو ئەڤ ھێز، دەما فەرسەندێ ببینن، دێ دەستپێکێ بخوازن وی ژ ناڤ ببن. لێ دیسا ژی، نە د دژمناتیێ دە، نە ژی د دۆستانیێ دە ل ھەمبەری ڤان دەولەتان ژ رێبازا خوە پاشگەز نەبوو.
ل سەر ڤان پرەنسیبێن بنگەھین تەڤگەریا و ژ سالا 2004 ڤە ھەتا رۆژا مەیا ئیرۆ، ل خالێن پر بنگەھین دە گاڤێن راست ئاڤێتن.
ژ بۆ ئیستیفزازێن ئیراقێ یێن ب رێبازێن سیاسی، ئابۆری، شەوتاندنا ئۆفیسێن پەدەکێ و شەرێ مەدیایی دە نەکەت خەفکێ، ل دەرڤەیی سیستەما ئیراقێ نەچوو، لێ بەلێ تەسلیمی پەرگالا ئیراقێ ژی نەبوو.
ھەر چەند ئیرانێ ل سەرانسەرێ ھەرێمێ هەژمۆنا بێنیقاش ئاڤا کربە ژی، ل ھەمبەری ھەموو ئێرش، زەخت و گەفێن ئیرانێ یێن کو ژ بۆ داگیرکرنا ھەولێرێ ھاتی کرن، تەسلیم نەبوو.
جەنابێ وی دیت کو رەژیما ئەسەد دێ ژناڤ چیت و ھەول نەدا کو پەیوەندیێ ل گەل وی دەینە.
ب ھشمەندیا کو ژ ھەر ئالی ھاتیە دۆرپێچکرن، پەیوەندی لگەل ترکیەیێ مەشاندن.
مەترسییا ھەولدانێن ھندەک ھێزێن ھەرێمی و ناڤنەتەوەیی یێن کو دخوازن ب دەستێ پەکەکێ و یەنەکێ ل ھەرێما کوردستانێ پەڤچوونێن ناڤخوەیی دەرخینن، ناس کر و ل دژی ب تووندی سەکنی.
رەغمێ لۆبیا دژی-بارزانی، دژی-کوردستانێ یا ل ئەورۆپا و ئامەریکایێ ژی بەرێ سییاسەتا خوە یا دەولەتێن رۆژئاڤایی نەگوھەرت.
سەرۆک بارزانی د ھەر ھەیامێ شەرێ جیھانێ یێ سێیەم دە زەمان باش خواند و ھەلوەستا راست وەرگرت. د سالا 2024 دە، لگەل رووخاندنا رەژیما ئەسەد و تێکچوونا ھێزێن کو کوردستان داگیرکری و کرێگرتییێن وان یێن ناڤخوەیی، لێ دیسا سەرۆک بارزانی ل مەیدانا شەترەنجێ ب ئاوایەکی بێدەنگ، ئارام و ل سەر خوە تەڤدگەرە.
سەرۆک بارزانی کو گەلەک کێم جاران گۆتنێن توند ب کار تینە، د ئاخافتنا خوەیا ل پێشانگەھا پرتووکان یا ھەولێرێ دە ژی ئیشارەت ب ڤێ کر.
سەرۆک بارزانی د سێ مژارێن بنگەھین دە ھشیاری دا کوردان:
– پەڤچوون نەسەکنینە، دێ ھێژ کوورتر ببن.
– تشتێ کو دێ سەرفرازیێ بینە یەکیتیا کوردانە.
– بەرپرسیارێ ڤان پرسگرێکێن ھەیی ئیراقە.
– ھێژ ژی دەم ھەیە ژ بۆ ئاڤاکرن ھەڤکرن و ھەڤپەیمانییێ.
بەلێ، ئەشکەرەیە کو کوردێن ھەر چار پارچەیێن کوردستانێ دکارن د بن پێشەنگیا سەرۆک بارزانی دە، ژ شەرێ جیھانی یێ سێیەمین ب کێمترین زرار و ب دەستکەفتیێن مەزن دەرکەڤن.
