بەلگەیا کو عەڤدللا ئۆجالان ژ بۆی کۆنگرەیا 12ێ یا پەکەکێ پێشکێش کری ھات وەشاندن. لێ تشتێ دخویە، ئاخافتنێن ئۆجالان یێن د جڤینەکا کو ب ڤیدیۆیێ بەشدار بوویە دە ھاتنە تۆمارکرن و ناڤێ “پەرسپەکتیفێن کۆنگرەیا 12ێ” لێ ھاتیە کرن. ئەڤ بەلگە بەلگەیەکە کو دڤێت رەوشەنبیرێن کورد ھەر رێزکا وێ باش بخوینن و بەرسڤاوێ بدن. ژ بەر کو د ڤێ بەلگەیێ دە ئۆجالان راستیا نەتەوە و مللەتێ کورد رەد کریە و بێرێزی ب کوردان کریە.
فێمکرنا راستا ڤێ بەلگەیێ و تەشھیرکرنا وێ ل ئاستەکێ بەرز دا، رەدکرنا ستراتەژیا کۆلۆنیالیستە کو ب رێیا ئۆجالان ل سەر جڤاکا کورد تێ سەپاندن.
کورد کەتنە رەوشا بەقا کو ئاڤا وێ تێ گەرمکرن
تێ گۆتن کو ئەگەر تو بەقێ راستەراست باڤێژی ئاڤەکا گەرم دا، ئەو فام دکە کو دێ سۆژیت و دەملدەست خوە ژ ئاڤێ دهاڤێتە دەر. لێ ئەگەر ئەو ئاڤ ھێدی ھێدی بهێت گەرم کرن، بەق پێ ناحەسە کو ئاڤا د ناڤدا تێ گەرمکرن و وەسا دمریت. رەوشا کوردان د خەفکا کو ژ ئالیێ ئۆجالان و پەکەکێ ڤە ھاتیە ئاڤاکرن دە ب تەمامی دشبهە یا بەقێ.
ئەڤە 40 سالە، ب تایبەتی 25 سالێن داوی، ئۆجالان ئاڤا جڤاکا کورد گەرم دکە. کورد ھێدی ھێدی ھاتن ئاڤێتن بۆ ناڤا قازانا تێگەھان دە و ئاڤ ھێدی ھێدی ھات گەرمکرن ھەیا کو ھاتنە ئاستەکێ کو راستیا کورد و کوردستانێ ب چاڤێن داگیرکەرێن خوە ببینن.
راستی د دەستپێکێ دە ڤەشارتییە
ئۆجالان ژ 1999ێ، دەمێ کو ھاتیە ترکیێ، ھەتا نھا کورد خستنە بن بۆمبەبارانا تێگەھان دە. “کۆمارا دەمۆکراتیک، ا-دەولەت، کۆنفەدەرالیزما دەمۆکراتیک، شارستانیا دەمۆکراتیک، مۆدەرنیتەیا دەمۆکراتیک، سۆسیۆلۆژیا ئازادیێ، مۆدەرنیتەیا کاپیتالیست، جڤاکا خوەداوەندا، ژینەئۆلۆژی، ئیسلاما دەمۆکراتیک، دەولەتا دەمۆکراتیک، جڤاکا ئازادیخوازا زایەندی، خوەپاراستن، پاراستنا مەشرووع، ئافرۆدیتیبوون، شۆرەشا ویژدانی، چاندا خوەداوەندی یا دایکێ، جڤاکا ئیکۆلۆژیک و ھتد” ب دەھان تێگەھ و پێناسەیێن کو مەبەستەکا وی یا گرینگ ھەبوو. کورد د ناڤبەرا ڤان تێگەھان دە ھاتن نڤاندن و بھیش کرن. لێ کورد د سەدسالا 20 دە وەک گەل ھاتنە رەدکرن، ھەوجەیێ چەند تێگەھێن بەسیت و زەلال بوون. “کورد ملەتن، ژ بۆ ملەتبوونێ دڤێت کێماسیێن خوە تەمام بکن، یەکیتیا د ناڤبەرا کوردان دە پێک بهێت، ل ھەمبەری گۆتارێن داگیرکەران پێدڤی بوو ل سەر جڤاک و دیرۆکا کورد چەند تێگەھان-پەیڤا پێش بێخیت” تشتا کو ژ بۆ کوردا پێدڤی ئەوە. ژ بۆ کو کورد ژ ڤێ ئارمانجا بنگەھین وەرن شاشکرن، ئاپۆ هندە گلێشێ تێگەھ و تەئۆریان چێکر. ئەگەر ئەم پێڤاژۆیا دەستپێکێ فەھم نەکن ئەم تێناگەھین کو ئەم چاوا گھیشتن ڤێ قووناغێ.
ئیرۆ ئێدی تشتا کو کۆلۆنیالیستان وێرەکی نەدکر بێژن کوردان ئۆجالان دبێژیتێ.
ئەڤ گۆتارا ئۆجالان یا کۆنگرەیا 12ێ ژی د راستیێ دە لۆتکەیا ڤێ پێڤاژۆیێیە. ئیرۆ، تشتێن ھندەک ئەقلمەندێن کۆلۆنیالیستان نەدگۆتن ژی ئۆجالان دبێژیتە کوردان.
ئۆجالان ژ بۆ مللەتێ کورد دبێژیت “بەرماھیکێن چاندی”، “جڤاکا گلێش، گۆرستان”.
د ڤێ ئەردنیگاریێ دە ژ سەد سالان ڤر ڤە، ب دەھان چاند وندا بوونە، گەل ھاتنە ئاسیمیلەکرن. ب تایبەتی ژی د سینۆرێن کۆمارا ترکیەیێ دە گەلەک جڤاک ھاتنە تونە کرن. لێ ل ھەمبەر دەھان کۆمکوژی و قرکرنا داگیرکەران ژی، کوردان خوە پاراستنە، زمانێ وان ھەیە. ھەکە کورد ژی بێ دیرۆکەک کەڤنار، چاندەکا رەسەن و جڤاکەکی ب ھێز بوونا، ئەو نەدکارین خوە بپارێزن. ئۆجالان ئەو قاس بێرێز و بێھش بوویە کو دبیژیتە وێ جڤاکا ئەڤە سەرێ 40 سالایە پەکەکێ ل سەر پشتا خوە د گێرینیت “جڤاکا گلێش.”
ب رەخمێ زەختا سەد سالی ژی، بەشێن کوردستانێ یێن ل دەرڤەیی باکور، ژیانا خوە یا رۆژانە و تێکلیێن خوە یێن جڤاکی-ئابۆری ب زمانێ رەسەنێ کوردی پێک تینن. د ناڤ زمانێن جیھانێ یێن دەولەمەن دە، زمانێ کوردی د رێزا 8ێ دە جھ دگرە. لێ ئۆجالان بێیی کو شەرم بکە، ژ بۆ زمانێ کوردی دبێژە “زمانەک بەتال”ە.
ئۆجالان بێرێزییێ ب دیرۆک و رێبەرێن کوردان دکە
ژ سالێن 1980 ڤر ڤە، پەکەکێ خوەستیە کو تێگەھەکی دیرۆکی ل سەر ھشێن کوردان چێبکە. ل گۆری ڤێ تێگەھێ، “بەری پەکەکێ کورد تونە بوون، کورد لگەل پەکەکێ دەرکەتنە سەر دیکا دیرۆکا جیھانێ”. پەکەکە د دەستپێکا سالێن 1980 دە، سەرھلدانێن کوردان یێن سەدسالا 19ێ وەکی “سەرھلدانێن فەئۆدال بناڤ کرن. پەکەکێ، سەرۆک و بوویەرێن دیرۆکا کوردی بەرۆڤاژی کرن یان ژی خوەست ڤێ دیرۆکێ ڤەشێرە. میناک، ژ بۆ شێخ سەعید ئەفەندی، دەستپێکێ گۆت “نەزان و بێھش”ە، د سالێن 2000ێ دە ژی گۆت “سیخورێ بریتانیا”یە. لێ ژ بەر کارڤەدانا گەلێ کورد، ئێدی ب بێدەنگی نەیارتی دکر. د دیرۆکا پەکەکێ دە پێشەوا قازی محەمەد تونەیە، سەیید رزا ژی گوندیەکێ بێچارەیە، نووری دێرسیمی، کامیران بەدرخان، شێخ عوبەیدوللاھ و ناڤێن وەک وان ژی د دیرۆکا پەکەکێ دە ناھێن بەحسکرن.
نێزیکبوونا پەکەکێ ژ بۆ سەرھلدانێن کوردی و رێبەرێن وان، وەکی سیستەما کۆلۆنیالیستێن ترکە. دیرۆکا کوردان دهێت ئینکارکرن.
پشتی کو ئۆجالان چوو گراڤا ئیمرالیێ، د نێرینێن نوو یێن دیرۆکی دە گۆت: “کورد د جڤاکا نیۆلیتیک دە ھەبوون. پشتی 10 ھەزار سالان، کورد بێھێز بوون، ھەتا کو ئۆجالان دەرکەتیە ھۆلێ.”
گەر د دیرۆکا کوردان دە یەک ‘ژودەنرات’ ھەبە، ئەو ژی ئۆجالان ب خوەیە
ئۆجالان د ڤێ گۆتارا خوەیا داوین دە بێرێزیێ ب رێبەرێن کورد و دیرۆکا کوردی دکە. بارزانییان، بەدرخانییان، شێخ سەعید و مالباتا سەیید رزا وەکی “ژودەنرات” پێناسە دکە. ژودەنرات کو لگەل رەژیما ھیتلەرێ ھەڤکاری کربوون. ئۆجالان بنەمالێن رەسەن و کوردپەروەر وەکی “خایین و ھەڤکارێن داگیرکەران” بناڤ دکە.
یا بالکێش ئەوە کو ھەموو کەسێن کو ئۆجالان ب نەباشی بەحسا وان دکە خوەدی دیرۆکەکا سەربلند، پیروپاک و شەرەفمەندن. شێخ سەعید بێ ترس چوو بەر مرنێ، سەیید رزا ب خوە کورسییێ سێدارەیا خوە قوولباند. کەسێن کو ئۆجالان ژ وان رە دبێژە “خایین”، چ جاران وەکی ئۆجالان لگەل کەچا سیخورەکێ نە زەوجینە، گاڤا دکەڤن تەنگاسییێ نابێژن ‘ئەز خزمەتکارێ دەولەتێ مە’ ئەو کەسێ د ڤێ سەدسالا داوی دە، خوە وەک سەرۆکێ سەرھلدانەکێ دبینە و پشتی گرتنێ خوە ب ھەمی ئاوایان تەسلیمی دژمنی دکە، تەنێ ئۆجالانە. لێ پر ب بێ شەرمی، ھەر کەسی وەکی “سیخور” پێناسەدکە، خوە ژی وەکی “سەرۆکەکی قەد نایێ فەھمکرن” پێشکێش دکە.
ئۆجالان پەکەکە فەسخکر، لێ دژمناتیا خوە یا ل دژی بارزانی و دەستکەفتییێن ھەرێما کوردستانێ رانەکر
د فکر و گۆتنێن ئۆجالان دە بنگەھ و مەبدە نینە. ئەو دکارە زوی ب زوی فکرا خوە بگوھەرینە. لێ یەک تشت ھەیە کو چ جاران نەگوھەریە ئەو ژی ئەڤەیە: کەربا وی یا ل دژی نەتەوەپەروەریا کورد و رێبازا کوردایەتییێ. ژ بەر ڤێیە کو ئەو دژمنێ بەرژەوەندیێن شۆرەشا باشوور و پێشەنگێن وێ بارزانییە. د پەرسپەکتیفا خوە یا داوین دە ژی، وەکی عەرەبێن شیعە، ب ئاوایەکی دژمنکاری ل دژی ھەرێما کوردستانێ ئاخڤی و گۆت: “ب ئالیکاریا ترکیێ ل دژی مە ھاتییە ئاڤاکرن.” لێ راستی ئەڤە کو دەولەتا ترک ب رێیا یالچین کووچک، دگۆتە ئۆجالان: “ل دژی باشوور تەڤ بگەرە، ل دژی بارزانییان شەری بکە.”
ل گۆری فکرا ئۆجالان، ستاتویا ھەرێما کوردستانێ بێ واتەیە و نە یا پێدڤییە
ئۆجالان دیسا گۆت میساقا مللی
د ھەموو ئاخافتنا ئۆجالان یێن کۆنگرەیێ دە، چ گۆتنەک ژی ل سەر چارەسەریا پرسگرێکا کورد، پاراستنا ناسنامەیا کوردی، یان مافێن دەستووری یێن کوردان نینە. ل سەرێ ھەر رێزکەکێ قالا “دەمۆکراسیێ” دکە. چ گۆتن ژی ل سەر وێ یەکێ کو ” د شەرێ پەکەکێ دە 50 ھەزار کوردان ژییانا خوە ژ دەست دا، کوردان چ ب دەستخوە ڤە ئانی؟ نینە. ل گۆری ئاخفتنێن ئۆجالان، کەسێن کو مرنە، ژ کیستێ بابێ خوە چوونە.
ئۆجالان دو خەمێن سەرەکی ھەنە: یەک کورد نەبن دەولەت، یا دویەم ژی دەولەتا ترک دێ چاوە بھێز ببە.
ب راستی ژی، تەنێ ئۆجالان دبێژە: “دەرفەت ھەنە کو ترکییە ببە پێشەنگا رۆژھلاتا ناڤین” و “ئەڤ پێڤاژۆیە دێ باندۆرێ ل ئیراق و سووریەیێ ژی بکە.”
د سالا 1999، ئۆجالان ژ لەشکەرەکی ترک یێ ب ناڤێ حەسان ئاتیلا ئوگور رە گۆتبوو: “ئەز دخوازم ببم تاشەرۆنێ “بەلێندەرێ” وە، ئەز دخوازم رێکێ ل بەر ترکیێ ڤەکم.” بەلێ، بێ شک ئۆجالان ئەڤ ئەرکە دایە سەر ملێن خوە.
ل گۆرەیی پلانا ئۆجالان، رۆژئاڤا بێ کو چ بەرژەوەندیەکێ ژ بۆ ناسنامەیا کوردی وەربگرە، دڤێت بکەڤیتە بن دەستێ شامێ. ئەڤ پلانا دەولەتا ترکیەیێ یە و ئۆجالان دێ وێ جێبەجێ کت. دەولەتێن داگیرکەر ژ بۆ کو ل گۆری بەرژەوەندییێن کوردان چ سینۆر نەھێن گۆھەرین ئۆجالان بکار تینن. ئۆجالان بوویە پاسەوانێ سینۆرێن داگیرکەرا. ھەر وساێ ل ئیراقێ ژی ئۆجالان تێ بکارئانین. دەولەتا ترک ئۆجالان ل دژی باشوورێ کوردستانێ ژی دخەبتینە، ژ بەر کو ناڤەندا دەولەتبوونا کوردانە.
ھێژ گەلەک تشتێن کو بهێن گۆتن ھەنە و دڤێت ئەڤ بەلگەنامەیا ئاپۆ رێزک رێزک بهێتە شیرۆڤەکرن.
بەلگەیا کو ئۆجالان ب ناڤێ “پەرسپەکتیف” وەشاندیە، د راستیێ دە ژەھرە کو د سێنییا زیڤی دە ب کوردان ھاتیە پێشکێش کرن. ئارمانجا ڤێ ژەھرێ ئەوە کو کوردان بکە مانکورت. کوردان ژ ناسنامەیا نەتەوی، مللی و کوردایەتی دوور بخە و وان بکە خولامێ دەولەتێن داگیرکەر.
