د رۆژێن داوی دە، کامپا مەخموور، کو پەنابەرێن ژ باکورێ کوردستانێ لێ نە، لگەل خرابوونا تێکلیێن لگەل دەولەتا ئیراقێ کەتییە رۆژەڤێ. ل گۆری نووچەیێن د مەدیایا پەکەکێ دە، دەولەتا ئیراقێ جورەک دۆرپێچێ ل سەر کامپێ پێکانییە.
ل گۆری نووچەیێن د مەدیایێ دە ل سەر ڤێ مژارێ، وەلاتیێن مەخموور ژ بۆ کاری یان سەدەمێن دن قەدەغەیە کو بچن جھێن وەکی بەدا، کەرکووک و مووسلێ. ئەڤ یەک، ب تایبەتی ژ ھێلا ئابۆری ڤە، بارەکی مەزن ل سەر کامپێ چێدکە. خەلک مەغدوور دبن. جار جاران، خەلک د ھوندورێ کامپێ دە ھندەک مەش و خوەپێشاندانان ل دار دخن. لێبەلێ، ئەڤ خوەپێشاندانێن خەلکی پرانی ژ بۆ هاندانا خەلکێ د ناڤا کامپێ دە و ژ ئالیەکی دن ڤە ژی ژ بۆ هاندانا لجنەیا پێوەندییێن دەرڤە یێن پەکەکێ تێنە بکار ئانین. ژ بەر کو پرسگرێک ب راستی ب خوەپێشاندانێن خەلکێ وارگەھی ڤە ناھێت چارەسەر کرن. ب راستی، پرسگرێک نە د ناڤبەرا خەلکی و دەولەتا ئیراقێ دەیە پرسگرەک د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتا ئیراقێ دەیە. 5 ملیۆن بلۆک، ب تۆنا چیمەنتۆ، ئاسن و میکسەرێن چیمەنتۆیێ د بنگەھێ ڤێ کێشەیێ دە نە…
نە تەنێ ل دژی گەل، لێ د ھەمان دەمێ دە ل دژی کۆمیتەیا کارووبارێن دەرڤە یا پەکەکێ ژی دۆرپێچ ھەیە
سینۆردارکرنێن دەولەتا ئیراقێ نە تەنێ ل دژی خەلکێ کامپا مەخموورێ نە. وەکی دن، ھاتن و چوونا کادرۆیێن پەکەکێ ل سەر خەتا سلێمانی-کەرکووک-مەخموور-مووسل-شەنگال و رۆژئاڤا ژی ھاتیە راوەستاندن. بەری نھا، کادرۆیێن پەکەکێ ب کارتەکی کو ژ حەشدا شەعبی وەرگرتبوون، دکاریبوون ل سەر ڤان خەتان ب ئازادی بگەرن و ب ترومبێلێن خوە دھاتن و دچوون.
بوویەرا کو وەکی ئارێشەیا د ناڤبەرا خەلکێ کامپا مەخموورێ و دەولەتا ئیراقێ دە د مەدیایێ دە تێ نیشاندان، د راستیێ دە ئارێشە د ناڤبەرا کۆمیتەیا کارووبارێن دەرڤە یا پەکەکێ و ئیستیخباراتا ئیراقێ دە یە. یانی، گەل ب راستی ژی بوویە قوربانێ ئەجیندایا پەکەکێ یا لگەل دەولەتا ئیراقێ.
2014 و ئەرکا نوو یا کامپا مەخموور ژ بۆ پەکەکێ
کامپا مەخموور د سالا 2014 دە بوو ئارمانجا ئێریشێن داعشێ. تەڤی نیقاشێن ل سەر ڤەگوھەستنا کامپێ بۆ جھەکی دن و گەلەک پێشنیاران ژی، د دانووستاندنێن د ناڤبەرا پەکەکێ، ئیران و ئیراقێ دە بریار ھات دایین کو کامپ ڤەگەرە جھێ خوەیێ بەرێ. ژ بەر کو ئەڤ ھەرێمە یەک ژ ھەرێمێن کوردستانێ بوو د چارچۆڤەیا مادەیا 140 دە، کو وەکی “ھەرێمەک ناکۆک” د ناڤبەرا دەولەتا ئیراقێ و ھەرێما کوردستانێ دە تێ حەسباندن. ئەرکا پەکەکێ ئەو بوو کو رێ ل بەر دەرباسبوونا ھەولێرێ بۆ ڤان دەڤەران بگرە.
ل سەر ڤی بنگەھی، ھەتا سالا 2023 گەلەک ئیمتیاز ب دەست خستن.
د جۆتمەھا 2017 دە، ب تەماشەکرنا ژ دوور ڤە یا پەڤچوونا د ناڤبەرا ھێزێن پێشمەرگە و ئیراقێ دە د دەما داگیرکرنا کەرکوکێ دە، پشتگری دا دەولەتا ئیراقێ. پشتگریەک ڤەشارتی دا داگیرکرنا کامپا مەخموورێ ژ ئالیێ ئیراقێ ڤە.
پشتی ھنگێ، کامپا مەخموور وەکی ناڤەندا چالاکیێن کوشتن-رەڤاندنێ یێن پەکەکێ ل ھەولێرێ ھاتە بکارئانین. ب راستی، ئێریشا کو ب ناڤێ بوویەرا رەستۆرانتا حۆققەبازێ تێ زانین، کو د 19ێ ئادارا 2019ێ دە سێ کەس، کو یەک ژ وان دیپلۆماتەک ترک بوو، ھاتن کوشتن، ژی ل کامپا مەخموور ھاتە پلان کرن. پشتی بوویەرێ، کوژەر دیسا چوون کامپا مەخموور. لگەل دەمی، ھەڤسەنگیێن سیاسی گوھەرین و د تێکلیێن د ناڤبەرا دەولەتا ترک و ئیراقێ دە باشبوونەک دیاردە چێبوو. وەکی دن، دەولەتا ترک ب درۆنان سەرکردەیێن پەکەکێ یێن ل کامپا مەخموور ئارمانج کرن. د ناڤ سڤیلان دە ژی ونداھیێن گرینگ چێبوون. پەکەکێ ژ بۆ کو گەل ئارام بکە و ھەم ژی دەولەتا ئیراقێ رازی بکە، د 18ێ جۆتمەھا 2023ێ دە راگھاند کو ھێزێن خوەیێن لەشکەری ژ وارگەھا مەخموورێ ڤەدکشینە. دو رۆژ شووندا، تونەل و سەنگەرێن خوەیێن ل سەر چیایێ قەرەچۆخێ رادەستی ئارتێشا ئیراقێ کرن. پەکەکێ ئەو سەنگەر رادەستی ھێزێن کورد ئانگۆ پێشمەرگە نەکرن.
گەلۆ ب راستی پەکەکە ژ کامپا مەخموور دەرکەت؟
بێ گومان، پەکەکە ژ کامپا مەخموور دەرنەکەت، وان خوە ڤەکشاند بن ئەردی. پشتی 2014، ئەو د تونەلێن کو د بن کامپێ دە ھاتنە چێکرن دە ب جھ بوون و تونەلێن نوو چێکرن. ھەتا تەڤاھیا نشتەجییێن مەخموورێ ژی ژ ڤان تونەلان ھایدار نینە.
کۆمیتەیا کارووبارێن دەرڤە یا پەکەکێ د سالا 2024 دە لگەل یەکینەیا دەولەتا ئیراقێ پەیمانەک چێکر و دیار کر کو ئەو دخوازن کامپێ ژ نوو ڤە ئاڤا بکن، نەخوەشخانەیەک و دبستانەک ئاڤاکن و 5 ملیۆن بلۆک، کو ھندەک ژ وان ب شکلێ ئالیکارییان بوون، ئاسن، چیمەنتۆ، ماکینەیێن چیمەنتۆیێ و ھتد ئانین وارگەھێ. پشتی سالەکێ، دەولەتا ئیراقێ خوەست سەردانا کامپێ بکە دا کو ببینە کا نەخوشخانە و مەدرەسە ئاڤاکرنە کا خەباتێن بیناسازی چ مەرحەلێ دایە. کۆمیتەیا کارووبارێن دەرڤە یا پەکەکێ ھەول دا کو ڤێ سەردانێ پاشدە بخە. لێبەلێ، سەردان د داویێ دە پێک ھات و ھاتە دەستنیشانکرن کو د کامپێ دە کەمپەکا جڤاکی یا نوو نەھاتیە چێکرن.
ئەو ئاموورێن تێرا چیکرنا نیڤ باژارەکێ دکرن ل ھۆلێ نەدییار بوون و چ بیناسازی چێنەکر بوون. د ئەنجامێ دە، ئیراقێ خوەست کو وی مەوادی پاشدە وەرگرە.
پەکەکێ ھەموو مەواد د تونەلێن کو چێکربوون دە ب کار ئانیبوو. دەولەتا ئیراقێ نھا پەیمانا کو وان د دەمێن بەرێ دە چێکربوو راوەستاندیە و دیار کریە کو ئەڤ رەوشە ل گۆری پەیمانێن ھاتینە ئیمزاکرن نینە. ئانگۆ، رەوشا مەخموورێ نە پرسگرێکەکا لگەل خەلکی یە، پرسگرێکەک د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتا ئیراقێ دە یە.
تونێلێن کو ژ ھێلا پەکەکێ ڤە ھاتینە چێکرن ژ بۆ خەلکێ مەخموورێ بێمفانە. گەل ژخوە دکارە خوە بپارێزە. ئەو تونێل تەنێ ژ بۆ پێدڤیێن پەکەکێ ھاتنە چێکرن.
وارگەھا پەنابەران یا مەخموورێ ئەڤە 30 سالن قوربانێ ئەجیندایا پەکەکێ یە
ژ سالا 1994ێ ڤر ڤە خەلکێ مەخموورێ ل گۆری ئەجیندایا پەکەکێ ھاتنە مەشاندن و ئیستسمارکرن. کەسێن کو 30 سالن ل ڤێ کامپێ دژین ل گۆری ئەجیندایا پەکەکێ وەکی سەنگەر ھاتنە بکار ئانین. د سالا 1995ێ دە، دەما کو ئەڤ کەسە ل کامپا ئەتروشێ یا نێزیکی دوھۆکێ بوون، پەکەکێ دخوەست ڤێ وارگەھێ ل دژی پێشمەرگە وەکە سەنگەرەکی شەری بکار بینە. و پەکەکێ کامپ ڤەگوھەراندن قادا شەری و نەچار مان کو بچن ل چۆلێن مەخموورێ ب جھ ببن. ل ور ژی، پەکەکێ وارگەھ وەک بارەگەھ بکار ئانی و خوەست ژ مەشرووعیەتا وارگەھێ یا ناڤنەتەوەیی سوود وەربگرە.
پەکەکە ئەڤە 20 سالن رێ ل بەر چارەسەرکرنا پرسگرێکا کامپێ دگرە
پرسگرێکا پەنابەرێن کامپا مەخموور دکاریبوو ب دەستپێکرنا ڤەگەرا گوندان یا د سالا 2004ێ دە چارەسەر ببوویا و خەلک دکاریبوو ڤەگەرن گوند و وارێن خوە. لێ پەکەکێ ئەڤ یەک قەبوول نەکر. 20 سال ژ وێ دەمێ ڤە دەرباس بوون، خەلک ب دەستپێشخەرییا خوە چوون ترکیەیێ، پاسپۆرتێن خوە یێن قانوونی وەرگرتن، ژ بۆ گوندێن خوە تەزمینات وەرگرتن و دیسا ڤەگەریان کامپێ. یانی، پرسگرێکا کامپا مەخموور 20 سالن ژ ئالییێ پەکەکێ ڤە دهێت پاشڤە برن.
دەم ھاتیە، و پر دەرەنگ ژی مایە، کو پرسگرێکا کامپا پەنابەران یا مەخموور، کو پەکەکە ب سالانە ل سەر وێ سیاسەتێ دکە، خەلک ب خوە چارەسەر بکە.
دڤێت خەلک ئێدی چارەنووسا خوە، چارەنووسا زارۆکێن خوە بگرە دەستێ خوە و دڤێت خەلک، عەشیر، مالبات و حەتتا کەس ژی رەد بکن کو ببن بەشەک ژ ئەجیندایا سیاسی یا تاری یا پەکەکێ و بریارێن چارەنووسا قەدەرا خوە بدن.
