د سێ رۆژێن دوماهیێ دا، ژ ئالیێ چه‌ته‌یێن مەدیایا جڤاکی یێن په‌كه‌كێ ڤە، هنده‌ك داخویانی هاتنه دان و تێدا رەوشەنبیر، نڤیسکارێن کورد و نڤیسکار «عایشە هوور» كرنه ئارمانج. ئەم دشێین ڤێ پلانا په‌كه‌كێ ب “ئۆپەراسیۆنا گوهۆرینا رۆژەڤێ” ناڤ بكه‌ین. ل گۆری ڤێ پلانێ ژ لایه‌كی ڤه په‌كه‌كه ب ره‌نگه‌كێ سیسته‌ماتیك هنده‌ك ناڤا دکه‌ته مژارا رۆژه‌ڤێ، هه‌ر وەکی کو رەخنه‌یێ ل وان دگریت، ژ لایه‌كێ دی ڤه ژی ب گەفێن کوشتنێ د خوازیت دیسا مرۆڤان تەپه‌سەر بکه‌ت.
په‌كه‌كە ژ سالێن 1970ێ ڤە سیاسەتا “تەسلیمگرتنا کوردێن نە په‌كه‌كەیی” دمەشینیت. لێ نها مەدیایا جڤاکی ده‌ركه‌فتییه، رێباز گوهۆرین. نها گاڤ و پێڤاژۆیێن جودا هەنە. وەرن ئەم ڤێ پێڤاژۆیێ ژ نێزیک ڤە لێکۆلین بكه‌ین.
گاڤا ئێكێ: کادره‌كێ ئاسایی یێ وەکی «فرات بولوت» چاوا بوویەرێن گرنگ دزانیت
یەکەم، جاران کەسەکێ ب ناڤێ «فرات بولوت» د ژووره‌كا پلاتفۆرما Xێ دا راگهاند کو په‌كه‌كێ لیستەیەکا 102 كه‌سی یا کوشتنێ هەیە.
ل گۆری داخویانیا وی، فرات بولوت لیستە دیتبوو و «ئەڤ لیستا 102 كه‌سی ژ کوردێن نەپه‌كه‌كه‌یی پێک دهێت. کادره‌كێ په‌كه‌كێ لیست نیشا بولوت دا بوو. ناڤ و نیشانێن هەموو کەسێن د لیستێ دا هاتبوون دیارکرن و هه‌ر ده‌مێ په‌كه‌كە بخوازیت دێ ده‌ستپێكه‌ت و ڤان کەسان كوژیت. بولوت دبێژیت: «ژ بەر رێزگرتنا وی بۆ بریارا په‌كه‌كێ» ئەو ڤێ لیستێ ئاشکرا ناکەت».
فرات بولوت، خوە وەک رۆژنامەگەر ددەته ناساندن. لێ د راستیێ دا ئەو ئەندامەکی «YDG-H» بوو، واته پێکهاتەیا جوانێن په‌كه‌كێ ل باكورێ کوردستانێ و ترکیێ. ژ پۆلا دوێ وەشان و راگەهاندن ل باژارێ مەلەتیێ دخواند ئەو بەشداری كارێن په‌كه‌كێ بوو. ئەو د راستیێ دا ژ گوندێ دەرێ نازک یێ چەولیگێ یە. کورێ شەرف بولوتی و سوورمە بولوتێ یە، 8 زارۆک هەنە، 5 کور و 3 کەچ. ژ مالباتا وی چ کەس نه‌گه‌هشتینه په‌كه‌كێ. بەرناکەڤیت کو ئەم ئاگاهیێن ل سەر ڤی کەسی درێژ بکه‌ین.
فرات دڤییا بچیتە ئەورۆپایێ ژ بەر کو وی هنده‌ك كارێن نه‌قانوونی كربوون. دا كو پەنابەریا وی بهێته په‌سه‌ند كرن، ناڤێ رۆژنامەگەر پێ هاتبوو دان. ژ بەر کو وی دەربارێ ئەردهەژا مه‌ره‌شێ نووچەیێن درەو بەلاڤکر بوون ئەو هاتبوو گرتن. له‌وما ب ڤێ چه‌ندێ مافێ پەنابەریێ ل ئالمانیایێ وه‌رگرت. و هیژ ژی ب د گه‌ل كارمه‌ندێن مەدیایا په‌كه‌كێ په‌یوه‌ندی هه‌نه. به‌لكو ئه‌و ب خۆ ژی كارمه‌نده.
مژارا لیستا کوشتنێ یا 102 كه‌سی ژی وی ژ ده‌ڤ خۆ نه‌گۆتبوو. په‌كه‌كێ ئه‌و ب ترساندنا دژبه‌ران ب رێیا گەفێن کوشتنێ ئەرکدار كربوو. هه‌گه‌ر د راستیێ دا لیسته‌كا وه‌ها هه‌بایه، ب کادره‌كێ بێوه‌سفێ وەکی فراتی نه‌ددانه گۆتن. لێ هندەکا پسته پست د گوهێ وی دا کربوو و ژ وی هاتبوو خواستن کو د تویته‌ری دا باخڤیت دا کو رۆژەڤ چێببیت. وی لایێ قرێژ و نەقانوونی یێ ڤێ پلانێ به‌حسكربوو. هەڤالێن وی یێن دی ئانكو کۆمیتەیا چاپەمەنیێ یا په‌كه‌كێ ژی دێ بنگەهێ ئایدۆلۆژی یێ کاری ئافرینن.
تشتێ بالکێش ئەوە کو فرات بولوت ژ چەویلگێ بوو و بەشێ سیاسی یێ گەفێ ژ لایێ زانا ئازادی ڤە هاتبوو کرن، کو ئەو ژی ژ چەولیگێ یە.
گاڤا دوێ: کوژەرێ ب ئەزموون زانا ئازاد
رۆژا پشتی وێ ب ئیمزایا «زانا کانیرەش» د رۆژنامەیا «یەنی یاشام» دا کو رۆژنامەیا په‌كه‌كێ یە ل ترکیێ، نڤیسەک هاته وەشاندن و رەوشەنبیرێن کورد یێن وەک «نەجات زانیار و نڤیسکار عایشە هوور» کرن ئارمانج. ئەڤ رووناکبیره وەکی خائین پێناسەکرن. کەسێ ب کۆدناڤێ «زانا ئازادی» ژی ناڤێ وی «کامل یانارە». ناڤێ زانا ئازادی بەری کوشتنا پارێزەر تاهر ئەلچی ژی هاتبوو بهیستن. 18 رۆژان بەری کو تاهر ئەلچی بهێته کوشتن، زانا ئازادی د مەدیایا په‌كه‌كێ دا تاهر ئەلچی کربوو ئارمانج، ژ بەر کو ل دژی «شەرێ خەندەکان» راوه‌ستیابوو. لایێ بالکێش ئەوە کو دەمێ تاهر ئەلچی هاتیه کوشتن، دو چەکدارێن په‌كه‌كێ ل وێ مه‌یدانێ بوون و تەقە ل پۆلیسان دکر، ئەڤ چەکداره «ماهر گوورکان و ئوگور یاکشیر» بوون كو هه‌ردوو پسمامێن زانا ئازادی نه.
زانا ئازادی كه‌ڤنه ئەندامەکێ په‌كه‌كێ یه. بەرێ ژی ب هەلوەستێ خوە یێ هشک و مەزهەبی د په‌كه‌كێ دا بالا گرووپا ئەنقەرێ بۆ خۆ كێشا بوو، له‌وما ئەو هنارته ئەورۆپایێ و جهه‌ك د کۆمیتەیا رێڤەبەرییا په‌كه‌كێ یا ئەورۆپایێ دا دانێ. زانا ئازادی وەك مفەتشێ په‌كه‌كێ یە. هەم کادرێن د ناڤ په‌كه‌كێ دا هەم ژی کوردێن ل دەرڤەیی په‌كه‌كێ دکەته ئارمانج. واته ب ره‌نگه‌كی چه‌ته‌یه‌كێ مەدیایا جڤاکی یە. گەفێن کو ل تاهر ئەلچی کربوون گه‌له‌ك د دژوار بوون و پشتی وان گەفان تاهر ئەلچی هاتبوو شەهید کرن. نها گەف و ئاخفتنا فراتێ چەولیگی و زانایێ یێ چەولیگی نیشان ددەن کو پلاناکا بەرفرەهـ هەیە. ئەڤ پلانه د بنیات دا پلانا جەمیل باییک و مستەفا قاراسوویە.
گەفا ئێكێ ژ قاراسووی
د 5ێ ئادارا 2025ێ دا مسته‌فا قاراسوو بۆ ته‌له‌فزیوونا مەدیا هابەرێ یا په‌كه‌كێ ئاخفتبوو، وی ب توندی گه‌ف ل هەموو وان لایه‌نان كر ئه‌وێن په‌كه‌كێ رەخنە دکه‌ن. قاراسوو گۆتبوو “هەر کەسێ کو ببێژیت په‌كه‌كێ چ بدەست ئێخستیه، یان ئەنجامێ خەباتا وان چ سەرکەفتن چێکریه؟ ئەو خائینە. ئەم دشێین هەر جورە بەرسڤه‌كێ بده‌ینه ڤان کەس و لایه‌نان. ئەم دشێین دەڤێ وان بگرین.”
بێدەنگكرن چییە؟ بێ گومان گەفا کوشتنێیە.
دو میکانزمێن بنگەهین د ئاڤابوونا په‌كه‌كێ دا
ئەز دخوازم ل سەر دو مژارێن سه‌ره‌كی راوه‌ستم. كو دامەزراندنا میكانزما په‌كه‌كێ ل سەر ڤان دو بنگەهانه.
ئێك: د درێژاهییا دیرۆکا 48 سالی یا په‌كه‌كێ دا بکارئینانا «زۆرداری و دژواریێ» نە ژ بۆ رەدکرنا هێزێن داگیرکەر بوو، به‌لكو ژ بۆ بێدەنگکرنا و تەسلیمگرتنا کوردان بوو. ئۆجالان جڤاکا کورد باش ناسکری یە. د زانی هێزا چەکداری چ جوره كارتێكرنه‌كێ چێدكه‌ت، له‌وما ژی په‌كه‌كێ ل دەستپێکێ بەرێ لوولییا تڤەنگێ دایە کوردان. ب ڤی ره‌نگی هەم ژ لایێ هەستیاری كارتێكرن كر، هەم ژی ب ترساندنێ جڤاك بێدەنگ کرییە.
دو: هەموو ئه‌وێن کو دیرۆکا په‌كه‌كێ دزانن ڤێ راستییێ باش دبینن. هه‌ر دەمێ په‌كه‌كێ به‌حسا خیانه‌تا ناڤخۆ کر، ل وی ده‌می بزانن کو ئەو دناڤا خیانەتەکا مەزن دایە. هه‌ر گاڤا په‌كه‌كێ ڤیابیت خیانه‌تا خۆ بڤەشێریت، دهێت و به‌حسا خائینێن ناڤخۆ دکەت و مرۆڤێن بێگونەهـ دکوژیت.
ژ 1970ێ هەتا ئیرۆ وه‌سایه. «حەقی قارەر» په‌كه‌كێ کوشتیە لێ تاوان دانایە سەر رێخستنا پێنچ پارچەجییان و سەرکردەیێن وان هەموو کوشتن. پاشی ژی هه‌ر گاڤا كو په‌كه‌كێ پەیڤا خایین، هەڤکارێ دژمنی، بکارئینابن، بزانن کو په‌كه‌كە د ناڤا خیانەتەکا مەزن دا یە. نها ژی په‌كه‌كە دخوازیت ڤان هەر دو میکانزمان بده‌ته كاری.
په‌كه‌كه دخوازیت ترسێ بەلاڤ بکەت
ئارمانجا په‌كه‌كێ نها ئاڤاکرنا ئیمبراتۆریه‌كا ترسێیە. د دیرۆکێ دا، ژ لایه‌كی ڤه خوە جوان دیار دكر و ژ لایێ دی ژی ڤه ب ترساندنێ سەروەرییا خۆ دمەشاند.
نها ژی په‌كه‌كه دزانیت کو ئێدێ ئه‌و نه‌شێت ب گۆتنێن دەمۆکراتیک و دیار کرنا جوانیا خۆ ب تنێ جه‌ماوه‌رێ خۆ برێڤە ببەت، دزانیت ئێدێ خه‌لك هێدی هێدی یێ ژ وان دوور دکەڤیت. یا هەره گرنگ، په‌كه‌كە دبینیت کو پشتی داخویانیێن ئۆجالان، د ناڤ جه‌ماوه‌رێ وێ ب خۆ دا ژی نەرازیبوونەکا مەزن چێبوویه. ئەو دبینیت کو وێنه‌یێ ئۆجالان هاتیە هه‌لوەشاندن و کورد ل رۆژئاڤا و رۆژهلاتا ناڤین ل دویڤ كاودانان راوه‌ستیایی نه. په‌كه‌كە دبینیت کو کورد ئێدی گوهداری چیرۆکا دیمۆکراسییا ئۆجالانی ناکه‌ن و بەر ب رێبازا نەتەوەیی ڤە دچن. له‌وما دا كو په‌كه‌كە جه‌ماوه‌ری د دەست خۆ دا بگریت، هەر کەسێ کو راستیێ دنڤیسیت یان دبێژیت و ب ره‌نگه‌كێ نەتەوەیی هزر بكه‌ت، وەک خەتەری ل سه‌ر خۆ دبینیت.
نها په‌كه‌كه کەسێن کو وێ رەخنە دکه‌ن دترسینیت. هه‌روه‌ها كه‌سێن كو ڤان رەخنەیان ژی دبهیزن، هەکە تو بێدەنگ ژی بمینی، ئێدی کەسێن کو نابێژن “بژی په‌كه‌كە” وەک خائین تاوانبار دکه‌ت.
هەکە په‌كه‌كە بخوازیت کەسەکی بکوژیت، ب بێدەنگی دکوژیت. ئارمانج تەسلیم گرتن و بێدەنگ کرنە. ژ بەر کو په‌كه‌كە کەتیە د ناڤا خیانەتەکا کوور دا. دڤێت هەر کەس بێدەنگ بمینیت و نەبێژیت “قرال تازییە”. په‌كه‌كە دخوازیت مللەتێ کورد تەسلیم بكه‌ت. ڤێگاڤێ ئه‌ڤه میسیۆنا په‌كه‌كێ یە.
په‌كه‌كە ئەرکدارە کو کوردان بگه‌هینیته وی ئاستێ کو کۆلۆنیالیست ژێ نه‌ترسن، و ژ خەتا نەتەوەیی دوور بکەن. ژ بۆ ڤێ یەکێ، دەولەت باخچەلی، کو مرۆڤەکی کوورێ دەولەتا ترکە، ئۆجالان ب “پێشەنگێ دامەزرینەر” ناڤكر و داخواز كر ژی کو ده‌رفه‌تا سیاسەتێ بۆ وی بهێته ڤه‌كرن.
نها په‌كه‌كە ئەرکدارە کو کوردان ژ هزر – ئارمانجا سەرخوەبوونێ بێهێڤی بكه‌ت، ژ رێبازا نەتەوەیی دوور بکەڤن، و ب دلخوازی ناسنامەیا کۆلۆنیالیزمێ قەبوول بکه‌ن. هەروه‌ها، په‌كه‌كە دخوازیت کورد ل رۆژهلاتا ناڤین ل هەمبەر گوهارتنا سنۆران راوه‌ستن. ژ بۆ ڤێ ئێكێ ژی، د ڤێ پێڤاژۆیا نوو دا، کوردێن کو خودان بەرژەوەندیەکا نەتەوەیی نە و دخوازن نەخشەیا سنۆرێن لۆزانێ چێکری بگوهۆرن، نەیارێن په‌كه‌كێ نە.
کی نەیارێ هه‌ڤپشكێ باخچەلی و ئۆجالانی یە؟
هەتا ئەم دشێین ببێژن دو هێزێن سەرەکی یێن دژمنێ «هەڤپەیمانیا ئۆجالانی-باخچەلی» هەنە: ئیسرائیل و هێزێن نەتەوپەروەرێن کورد…
مژار درێژە. ئەڤ نووچەیێن کو د چەند رۆژێن دوماهیێ دا د مەدیایا جڤاکی دا دەرکەتین، نیشان دده‌ن کو په‌كه‌كێ ئۆپەراسیۆنەک ل سەر کوردان ده‌ستپیكریه. د ڤێ ئۆپەراسیۆنێ دا، رۆژنامەڤان، كادر و چه‌ته‌یێن کوژەر هاتینە بکارئینان. ئەڤ پلانه ژ بۆ په‌كه‌كێ پلانەکا ستراتیجی یه.
ئەڤ پلانا په‌كه‌كێ ب شێوازێ بێبالدار یێ وەکی جەنگ ساگنچ، ئان ژی ب رەخنەیێن هنده‌ك کەسێن دی یێن ب شێوازی حەنەک، ناهێته ژ ناڤ برن. دڤێت زەمینەکا باش ژ بۆ تێکۆشینێ بهێته چێکرن و پلانا په‌كه‌كێ بهێته ژ ناڤ برن. بۆ نموونه، کەسێ ب ناڤێ فرات ل ئالمانیایێ خۆجهبوویه. دڤێت ل دژی کەسێن وه‌ها دۆز بهێنه ڤەکرن.
دڤێت نەتەوەپەرەستێن کورد ب ره‌نگه‌كێ جددی و ب رێکوپێکی كار بكه‌ن. کورد دڤێ پشتگرییا هەڤدو بکه‌ن، و پشتگرییا رەوشەنبیرێن وەک عایشه هوور، بکه‌ن. ل دوماهیێ، هەکە ئه‌ڤرۆ هوین بێدەنگ بمینن، سوبه‌هی ئێدی سرا هه‌وه دێ هێت. قەد نە پێویستە مرۆڤ بترسیت. ب تێکۆشینەکا زیرەک و بێی ترس، پلانا په‌كه‌كێ و کۆلۆنیالیستان، کو دخوازن کوردێن خودان هەلوەستا نەتەوەیی بترسینن، تێک دچیت.
