د 11ێ تیرمەهێ دە، کۆمەک ژ 30 ئەندامێن په‌كه‌كێ چەکێن خوە شەوتاندن، و کێلیا چەک شەوتاندنێ هین ژی مژارەک سەرەکەیە. وێنەیا هەری زێدە ئاخفتن ل سه‌ر یا گەریلایەک ژن یا جوان بوو، وێ ب هێسرێن كو کەزەبێ د هه‌ژینه چەکا خوە شه‌وتاند. هەر کوردەک، چ ژ په‌كه‌كێ حەز بکە چ ژی نەکە، هه‌ست ب خەمگینیا وێ ژنا جوان کر. دبە کو هەتا وێ ژنا جوان ژی، د ناڤ پرۆپاگاندایا ئیدۆلۆژیک یا زێدە دە، تام نه‌زانیبوو کا ئەو چ مه‌راسیمه. دبە کو تەنێ دانینا چەکێ ئەو هەستیار کر بە، ئان ژی دبە کو ئەو ژ بۆ هەڤالێن خوە یێن وندا و سالێن خوە یێن وندا خەمگین ببە.
ژ بەر ڤێ یەکێ، ئەم نزانن ئەو ژنا جوان ژ بۆ چ خەمگین ببوو. دبە کو پشتی وێنە ئەوقاس به‌ربه‌لاڤ بووی، په‌كه‌كە دێ بکە مژارەک پرۆپاگاندایێ و وێ نەچار بکە کو سۆندێ بخوینە و “دلسۆزی و بریارداریا خوە ب رێبەر ئاپۆ رە” دوپات بکە.
ئەم نزانن ئەو چ هه‌ست دکە، ئەوێ چاوا خوە راڤە بکە، لێ ئەم دزانن ئەم چ هه‌ست دکن: مەراسیمێن جەنازەیێ چار نفشێن جوانێن کورد کو د ناڤا شەرێ 50 سالان دە هاتنە پەلچقاندن و وەستاندن، ب هەزاران گوند هاتنە شەوتاندن و وێرانکرن، و مرۆڤێن کو هاتنە نەفیکرن، ب ملیۆنان ژ ئاخا خوە هاتنە دەرخستن، ئەم ئێشا کەسێن کو جوانیا خوە د گرتیگەهان دە دەرباس کرنە هه‌ست دکن.
و هەر کەس ب راستی دپرسە: په‌كه‌كێ چ ب دەست خست و ژ بۆ کێ ب دەست خست؟
نفشێن ل کوردستانێ یێن سالێن 1970، 1980 و 1990ان ئەو کەس بوون کو په‌كه‌كە کرن په‌كه‌كە. دو ستوون هەبوون کو په‌كه‌كە ل سەر ئاڤا ببوو. یا یەکەم بەرخوەدانا د گرتیگەهان دە بوو. ئەو بەرخوەدان چ تێکلیا خوە ب ئۆجالان ڤه نه‌بوو. په‌كه‌كە و ئۆجالان نە مه‌زلووم دۆغان و نه ژی خه‌یری دورمووش نەئافراندنە. بەرەڤاژی ڤێ، وان په‌كه‌كە و ئۆجالان ئافراندن. دویەمین ستوونا کو په‌كه‌كە کری په‌كه‌كه؛ حەرکینا هێزێن نەتەوەپەرەستێن کورد ژ دەڤەرێن وەکی بۆتان، مێردین و ئامەد بەر ب په‌كه‌كێ ڤە د سالێن 1980 و 1990ان دە بوو.
د داویا سالێن 1980 یان دە، گەلێ باکورێ کوردستانێ ژ تێکۆشین-راپەرینا ل باشوورێ کوردستانێ پر ب باندۆر بوو و ب هەستا ئازادی و سەرخوەبوونا نەتەوەیی ڤە، ئەو بەر ب په‌كه‌كێ ڤە چوون، رێخستنا هەری بەربچاڤ یا ل باکور په‌كه‌كە بوو. ئەو نفش بوون کو په‌كه‌كە ل سەر پشتا خوە گێراند و بارێ شەر هه‌لگرتبوو. نە تەنێ چەپگر، مه‌لا، خوەندەکار و کوردێن نەخوەندە ژ هەر قادێن ژیانێ بوونه گەریلا، ملیس، خوەپێشاندەرێن خەتا پێشین، ئان ژی ل زیندانان ل هەمبەر ئیشکەنجەیا فاشیزما ترک ل بەر خوە دان. ب هەزاران خوەندەکارێن زانینگەهێ و ب سەد هەزاران نەتەوەپەرەستێن کورد یێن مینا وەدات ئایدن بارێ خەباتێ دان سەر پشتا خوە. کوردێن باکور هێرسا خوە یا ل سەر کۆمکوژیێن سەدسالی یێن کۆچگری، زیلان، ساسۆن، دێرسیم و …هتد قێرینا خوە یا ل دژی فاشیزما 12ێ ئیلۆنێ بەرێ خوە دا ناڤا رەفێن په‌كه‌كێ. راستی هەر تشت ژ بۆ تێکۆشینا رزگاریا نەتەوەیی یا کورد بوو.
په‌كه‌كێ نفشێ سالێن 1990ێ نەئافراند. ئەو نفش ژ ناڤا جەرگێ نەتەوەیا کورد دەرکەت هۆلێ، وەکی بەرسڤەک ل هەمبەر پۆلیتیکایێن ئاسیمیلاسیۆنێ یێن دەولەتا داگیرکەرا ترک. وەدات ئایدن نە ئەندامێ په‌كه‌كێ بوو. ئەو تەنێ نەتەوەپەرەستەکی رەسەنێ کورد بوو. گەلێ بۆتان-زاگرۆسێ ژ قەدیم ڤە شۆپدارێن رێبازا تێکۆشینا په‌ده‌كێ بوون و ئەو ژی ب هەستێن خوە یێن نەتەوپەروەری بەر ب په‌كه‌كێ ڤە دچوون. په‌كه‌كێ ئەو جه‌ماوه‌ر، ئەو هێز نەئافراند؛ بەرەڤاژی ڤێ، ڤان تەڤلیبوونێن نەتەوپەرەست په‌كه‌كە ئافراند. و د دەمەکێ دە کو ئەڤ نفشێ نەتەوەپەرەستێ کورد کو ئەم قالا وێ دکن ژیانا خوە ژ بۆ په‌كه‌كێ فەداکر، عه‌بدوللا ئۆجالان ل شامێ ب یالچن کووچک رە ل سەر پەیمانا میساقا مللی نیقاش دکر.
ئەڤ نڤشێ نەتەوەپەرەستێ کورد یێ سالێن 1970، 1980 و 1990ی هاتە توونەکرن. ئەڤ سێ نفش، کو دکاریبوون کوردان بەر ب ئازادییا نەتەوەیی ڤە ببن، ب زانەبوون د ناڤ ددانێن په‌كه‌كێ و دەولەتا ترک دە هاتن پەلچقاندن. په‌كه‌كێ هێزا نەتەوەیی یا نەتەوپەرەستا کورد کشاند ناڤا خوە ئەو مێژت و تونە کر. نها، ژ وێ نفشێ تەنێ کۆمەک سڤیل مانە کو دزانن په‌كه‌كە چیە و رەخنە دکن لێ نکارن دەنگێ خوە بدن بهیستن، و چەند کادرۆیێن د ناڤ په‌كه‌كێ دە کو ئێدی نزانن رێیا وان بەر ب کو ڤە دچە، مانە.
پشتی سالێن 2000ێ، دو نفشێن جودا بەر ب په‌كه‌كێ ڤە چوون. د سالێن 2000ان دە، مرۆڤان بەرتەک نیشانی برنا ئۆجالان بۆ ئیمرالیێ دان. ئەو بەر ب په‌كه‌كێ ڤە چوون. دەما کو ئەو تەڤلی په‌كه‌كێ دبوون، ئۆجالان ژ ئەفسەرەکی ترک رە دگۆت، “ئەزێ زمانێ ترکی فێری شڤانەکی هەکاری ژی بکم” پشتی ئێریشێن داعشێ یێن د سالا 2012ان دە و د سەردەما رۆژئاڤا دە، کوردان جارەکە دن پشتگری دان په‌كه‌كێ. ب هەزاران کەس ژ چار ئالیێن کوردستانێ بەر ب رۆژئاڤا ڤە چوون…
ئانكۆ، پێنج نفشێن جوانێن کورد تەڤلی شەرێ په‌كه‌كێ بوون. گەلێ کورد هەر تشتێ خوە تەرخان کر. چما په‌كه‌كە ب سەر نەکەت؟ بێ گومان، تۆرەکە سیاسی ل دۆرا پرسگرێکا کورد هاتیە چێکرن. دبە کو هێزا تێکۆشینان تێرێ نەکە کو وێ بشکینە. لێ سەدەما کو ناسنامەیا نەتەوەیی یا گەل پشتی 41 سالان تێکۆشینا سیاسی ل باکور ژ یا 40 سال بەرێ کێمترە، چما ئاسیمیلاسیۆن ئەوقاس کوور بوویە، و چما هەلوەستا کۆلۆنیالیست تێ قەبوولکرن، نە ژ بەر سەدەمێن ته‌خمین كری بوو. ئەرێ، دبە کو هوون نەکاریبن کۆمارا ترکیەیێ تێک ببن، دبە کو پەرگالا جیهانی رێگر بە. لێ راستیا کو ناسنامەیا کورد ئەوقاس ب تەڤاهی د ناڤ ترکیه‌تیێ دە هاتیە کشاندن، کو 40،000-50،000 جوان د شەر دە جانگۆریبوون، نیشان ددە کو رێیا کو ئەو لێ بوون خەلەتە. سەدەما رەوشا هەیی ئەڤە کو په‌كه‌كە ژ دەستپێکێ ڤەنە تەڤگەرەکە راستین یا رزگاریا نەتەوەیی یە. رزگاریخوازێن نەتەوەیی ل ئۆتۆمۆبیلا خەلەت سوارببوون و چوون جهێ خەلەت.
کوردێن باکور نه ژ بەر کو وان كێم هه‌ول دان یان ژی باش تێكۆشین نه‌كرن .زیان دیتن و نه‌ژی ژبه‌ر كو وان جه‌ساره‌ت نه‌بوو، لێ کورد ژ بەر کو رێیا خەلەت گرتن زیان دیت. ئەڤ چاڤکانیا خەمگینیا مە د مەراسیما چەکبەردانێ دا ژ بەر ڤێ سەدەمێ یە. و ژ بەر ڤێ یەکێ ئەم قەت ناپرسن چما په‌كه‌كە چەکێن خوە ددانیت. بەرەڤاژی ڤێ، ئەم پشتگریێ ددن چەکبەردانا په‌كه‌كێ. ژ بەر کو هەر چەند کەسێن کو چەک هه‌لدگرن کەسێن راست بن ژی، لێ هەکە رێبەر و رێخستن خەلەت بن ئێنجام دێ مالوێرانی بە. ژ بەر ڤێ یەکێ، نە هەوجەیە کو جوانێن کورد و نفشێن دن یێن کوردان ببن قوربانێ شانۆیا د ناڤبەرا په‌كه‌كێ و دەولەتا ترکیێ دە.
