تۆمارێن ھەڤدیتنا کو د داویا تیرمەھێ دە د ناڤبەرا عەڤدللا ئۆجالان، شاندەیا ئیمرالیێ و رایەدارێن دەولەتێ دە پێک ھات، دەرکەتن ھۆلێ. ئەڤ تۆمارە، کو پەکەکە وەکە ھەر جار ڤان وەکە نۆتێن ھەڤدیتنێ ب ناڤ دکە، ل سەر مەدیایا جڤاکی بوونە مژارا نیقاشێ.
ب راستی، مە، کارمەندێن دارکا مازی، ئەڤ نۆتە دەمەک درێژ بەری نها ب دەست خستن، ئانگۆ ئەو ژ بۆی مە ھاتبوون شاندن. لێبەلێ، مە بریار دا کو ئەم زێدە ل سەر وان نەنڤیسن ھەیا کو ئەو ل سەر مەدیایا جڤاکی نەبە مژارەک ترەند. ژ بەر کو مە باوەر دکر کو ھەر گاڤ ھەولا سەردەستیێ مفا نادە؛ یا گرینگ ئەوە کو مرۆڤ لیستکێ ببینە و تێک ببە. لێ نھا کو ئەو ل سەر مەدیایێ بەلاڤبوویە، پێدڤییە کو چەند گۆتن ل سەر ڤێ نۆتێ بهێن نڤیساندن.
کی/کێ نۆتێن ھەڤدیتنێ ئاشکەرا کرن؟
د ناڤبەرا ئۆجالان، دەولەت، قەندیل و پارتیا DEP دە تێکلیەک بەردەوام ھەبوو، و ئەڤ تێکلی قەت نەھاتە قوت کرن. لێبەلێ، ئەڤ تێکلی ھەر گاڤ ل سەر داخوازا ئالیان ڤەشارتی چێدبوو. د دەمێن داوی دە، ئالی ژ بۆ بەرژەوەندیێن خوە ئاگاھیان ژ بۆی رایا گشتی بەلاڤدکن. پرۆتۆکۆلا جڤینێ بەلگەیەکە کو ژ ھێلا ڤان پارتیان ڤە ھاتیە ئەشکەرەکرن. نۆتێن جڤینا 30ی گولانێ ژی بەلگەیەکە کو پەکەکێ ب زانەبوون ئەشکەرە کریە و تێدە گوھەرین کرنە.
چما پەکەکە ڤان نۆتان ئەشکەرە دکە؟
پەکەکە ژ بەر پێڤاژۆیا کو ژ لایێ ئۆجالان ڤە ھاتیە دەستپێکرن و نیقاشا بەرفرەھا ل سەر کەسایەتیا ئۆجالان، د ناڤ رایا گشتی دە پەرچەبوونەک گرینگ چێکر. ژ بەر کو پەکەکێ ب سالان ب میتۆلۆژیزەکرن و خوەداکرنا ئۆجالان د سیاسەتێ دە دەرباس کریە، ئەو سەرەراستکرنا ناڤوودەنگێن زراردار یێن ئۆجالان وەکی رێیەکێ ژ بۆ خلاسبوونا خوە دبینە، و ئەو ب بەردەوامی “پەیامێن سەختە و نۆتێن جڤینێ یێن کو ئۆجالان بێگونەھ دکن” پارڤە دکە.
نۆتا جڤینا 30ی گولانێ یا ئۆجالان ژی ژ بۆ ئەشکەرەکرنا ئۆجالان و ئیسپاتکرنا کو وی ھەلوەستا خوە نەگوھەرتیە، ھاتە وەشاندن.
گەلۆ جڤینێن ڤەشارتی تێنە لدارخستن؟
بەری ھەر تشتی، نۆتا ئۆرجینال یا 30ی گولانێ دبێژە. ئۆجالان د 18ێ گولانێ دە جڤینەک ل دار خست. دیرۆکا پشتی وێ 6ی تیرمەھێ بوو. ژ بەر ڤێ یەکێ، د 30ی گولانێ دە یان ژی رۆژەک یان دو رۆژان بەرێ چ جڤین نەھاتنە لدارخستن. ئەڤ تێ ڤێ واتەیێ کو جڤینێن ڤەشارتی نەھاتنە ئەشکەرەکرن. ئەڤ نۆتا جڤینێ یەک ژ وانە. ل سەر خەتا دەولەت، ئۆجالان و ئیمرالیێ نیقاشێن گومانبار ھەنە. رایا گشتی تەنێ دزانە کا چ تێ راگھاندن.
گەلۆ نۆتێن جڤینێ راستن؟
پشتی کو نۆتێن جڤینێ ژ بۆی مەدیایێ ھاتنە سەرڤیسکرن، ھەم ئۆفیسا یاسایی یا ئۆجالان و ھەم ژی شاندەیا پارتیا دەمۆکراتیکا ئیمرالیێ داخواز کرن کو نۆت نەیێن بەرچاڤگرتن. بالکێشە کو بەری کو ئەو د دەزگەھێن مەدیایێ یێن ترکیێ یێن وەکی ئۆدا تیڤی دە بهێن وەشاندن، وان ئەو د مەدیایا کوردی دە وەشاندن، بێیی کو عاجز ببن و بەرسڤ بدن. ژ بەر ڤێ یەکێ، مەسەلە ئەڤە “کورد چ بێژن بلا بێژن بۆ مە نە گرینگە بێژن ئەم تشتێ کو ئەم دخوازین دکین.” ئەڤ کێشە کێشەیا گەلێن کۆلۆنیالە.
گەلۆ نۆت راستن؟ بەلێ، ئەو راستن.
وەکو کەسەکی کو 50 سالن ئۆجالان ناس دکە و ب ھەزاران رووپەلێن پرتووکێن وی خوەندینە، ئەز دکارم ببێژم کو ھەر ھەڤۆکەک د وان نۆتێن ھەڤپەیڤینێ دە عایدی ئۆجالانە.
بۆ میناک، ئۆجالان دپرسە کا ھێزێن پەکەکێ ل شەنگال و ھتد. ئەو دپرسە کا رێبەری و چاوانیا خەباتا وان چیە. ئەڤ بەش ھاتیە دەرخستن. ئاگاھیێن تەکنیکی یێن ل سەر یەپەگێ ژی ھاتنە دەرخستن، لێ جھێن وان ئەشکەرە نە. بالکێشە کو ئەڤ ھەموو پرسێن رەخنەیی ل بەر چاڤێن رایەدارەکی میتا ترکیەیێ تێنە پرسین. ئانگۆ، د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولەتێ دە هیچ مژارەکا ڤەشارتی نەمانە.
و دویف را پەیاما کو ئۆجالان ب رێیا بارزانیان ژ بۆ ھەر کەسی دشینە ھەیە.
ئۆجالان 21 جاران بەحسا بارزانی کر
دژمناتیا عەڤدللا ئۆجالان یا ل ھەمبەر بارزانی قەدیم و کەڤنە. گەر ل سەر فەزایێ تەقینەک چێببە، ئۆجالان دێ ڤێ مژارێ بینە ب”بارزانیان” ڤە گرێبدە. د ڤێ نۆتا ھەڤپەیڤینێ دە، وی تام 21 جاران بەحسا بارزانی کر. واتە، سەروەرییا بارزانییان برینا ھەری مەزن یا ئۆجالانە. ئۆجالان بارزانیان وەکی ھێزا کو ناھێلە ئەو ببە “خوەدێ” دبینە. دژمناتیا ئۆجالان یا ل ھەمبەر بارزانیان نە مژارا رەقابەتێیە؛ ئەو بنگەھێ خوە ژ نەخوەشیێن کەسانە، کەربووکین و ھێرسا ئۆجالان دگرە.
ئۆجالان دفن بلندەکی درستە. ئەو خوە وەکی سەدەما ھەبوونا جیھانێ و ھەتا یا گەردوونێ دبینە. ژ بەر ڤێ یەکێ، ئەو دژمناتیا ھەر کەسێ مەزن دکە. ب راستی، دژمناتیا ئۆجالان یا ل ھەمبەر بارزانیان ژ مەزنبوونا خەتا بارزانی دهێت. د نۆتا ھەڤپەیڤینا خوە دە، ئۆجالان دپرسە، “گەلۆ بارزانی ئەو کەس بوو کو بکارە دەولەتەکێ ئاڤا بکە؟” ب راستی، وی قەبوول کریە کو بارزانی ھەبوونەکا بھێز یا مینا دەولەتێ ئاڤا کریە و سیستەما دژی-کورد ھلوەشاندیە.
د وێ نۆتا جڤینێ دە، ئۆجالان دژمناتیا خوە یا ل ھەمبەر بارزانی ئەوقاس زێدە کر کو وی راگھاند ئەو دێ ل دژی بارزانیان ب تەنا سەرێ خوە شەری بکە. ئۆجالان راگھاند: “ئەز دێ ب خوە پێشەنگیا ڤێ یەکێ بکم. ئەز شەرێ ل دژی دەولەتا ترک ناکم و لێبەلێ ئەز دێ لگەل بارزانییان شەری بکم.”
بێ گومان، یەک دو جار ناڤێ تالەبانییێن بەلەنگاز ژی ل کێلەکا ناڤێ بارزانیان دهێت بەحسکرن.
بەلێ، ئۆجالان دژمنەکی سۆندخواری یێ بارزانیانیە. لێ د پشت 21 جاران بەحسکرنا وی یا ل سەر بارزانیان دە ئەڤ راستی ژی ھەیە. ئۆجالان پەیامەک ژ بۆ ئەنیا دژی-کورد یا ل رۆژھلاتا ناڤین شاند: “ھەکە ھوون دخوازن سیستەما کورد ل باشوور، کو بارزانی سەروەرن بهێت ھلوەشاندن، ھوون دکارن من بکار بینن.”
ئەم ژ بیر نەکن کو د سالا 1999 دە، ئۆجالان ژ رایەدارێ دەولەتێ حەسەن ئاتیلا ئوگئور رە گۆت، “ئەم دکارین ب ھەڤ را ھەولێرێ داگیر بکین. ئەز دێ بارزانی و تالابانی ب وە ڤە گرێبدم. وەرن ئەم بگھیژن رێکەفتنەکێ و رێکەفتنێ ڤەشارتی بھێلین.” ژ بەر ڤێ یەکێ، کورتەیا ڤێ نۆتا جڤینێ وەھایە. وەکی کو ئەم دزانین، ئۆجالان قەت ژ سۆزا خوە یا د سالا 1999ێ دا دایە دەولەتا ترک لێڤە نەبوویە: “ئەز دخوازم خزمەتا دەولەتا خوە بکم.” ب راستی، دڤێت ئەڤ نۆتا جڤینێ زوو بهێتە وەرگەراندن و کوردێن ل دەڤەرێن دن ژی بهێن ئاگەھدارکرن. ژ بەر کو ھەر چەند گۆتنێن خوەش ژ بۆ بێگونەھکرنا ئۆجالان بهێة کرن ژی، چاڤەکی ژیر دکارە ب زەلالی ببینە کو ئۆجالان پۆز بلندەکە و نیەتا وی تونەیە کو پشتگریێ بدە کورد و کوردستانێ.
ئەز وەکە کوردەکی، دەما کو ئەز نۆتا جڤینێ یا ئۆجالان دخوینم، ئەز ڤێ ئەنجامێ دەردخم: “ئۆجالان خوە وەکی بەلێندەرەکی ل ئیمرالیێ بجھ کرییە و بازاری ل سەر خوە دمەشینە؛ د ڤی بازاری دە چ تشت بەھرا کوردان ناکەڤە. ئەڤ پێڤاژۆیا کو تێ بەحسکرن ژی ل گۆری بەرژەوەندیێن دەولەتا ترکیەیێ دمەشە.”
