گەلۆ کادرێن په‌كه‌كێ یێن رۆژئاڤا دێ کارن خوە ژ ئۆجالان رزگار بکن؟
گەلۆ رۆژئاڤا ب قاسی قوربانیێن کو داینە دەستکەفتی ب دەست خستنە؟ باندۆرا عه‌بدوللا ئۆجالان و په‌كه‌كێ ل سەر رۆژئاڤا چ ل دووڤ خوه ئینایه؟
كاروانێ 14 سالان یێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ، کو د سالا 2011ێ دا دەست پێ کر، بەردەوامه. ژ وی دەمی ڤە، کورد، ب ئاوایەکی، ژ بۆ رۆژئاڤا سەفەربەر بووینە. کوردێن ژ هەر چار پەرچەیێن کوردستانێ جان و خوینا خوە فەدا کرنە دا کو رۆژئاڤا، پشتی باشوورێ کوردستانێ، ژ بۆ کوردان ببیته رۆناهی. لێ گەلۆ ڤان چه‌ندێ ئەنجامه‌ك هه‌بوو؟ ما ئەم دکارن پراكتیکا ل رۆژئاڤا وەکی سەرکەفتی ب هه‌ژمێرین؟ گەلۆ کوردان ب قه‌ده‌ر قوربانیێن کو داینە دەستکەفتی قازانج کرینە؟ ئه‌گەر نە وه‌ها بیت، چ کەلەم بوو؟
بەرسڤدانا ڤان پرسان پێدڤی هەم ب وژدان و هەم ژی ب راستگۆیێ یه. کوردان تەنێ ل عەفرینێ 5 هەزار شەهید داینە. ب تەڤاهی، دێ دادپه‌روه‌ر بیت کو مرۆڤ ببێژیت کو نێزیکی 15 هەزار شەرڤانێن کورد ل رۆژئاڤا ژیانا خوە ژ دەست داینە. وەکی دی، 8-9 هەزار سڤیل هێژ ژی وەکی بێسه‌روشوین دهێنه هه‌ژمارتن. ب تەخمینا هەره سەرانسەری، قوربانیێن پر مەزن هەنە لێ گەلۆ ما دەستکەفتی ل گۆری ڤان قوربانییانه؟
رۆلا په‌كه‌كێ د جوداهییا د ناڤبەرا قوربانی و قازانجێ دا چیە؟
بەلێ، ل رۆژئاڤا دەستکەفتی هەنە، لێ جان ژده‌ست دان و وێرانی ژ دەستکەفتییان مەزنترە. ڤالاهییه‌كا مه‌زن د ناڤبەرا ڤێ هەڤسەنگیا قازانج و زیانێ دا ژ بەر فاکتۆرێن تەخمینی و هەڤسەنگیێن هەرێمی یە. لێ یا گرنگتر، ئحتیمالا رێیەکا نوویه ژ بۆ رۆژئاڤا، کو پشتی بهارا عەرەبی دەرکەتبوو، ژ هێلا ئۆجالان و په‌كه‌كێ ڤە هاتە دەستەسەر کرن.
په‌كه‌كێ و ئۆجالان قەبوول نەکرن کو رۆژئاڤا وەکی هەبوونەکا خوەسەر هه‌بیت کو ل گۆری بەرژەوەندیێن خوە تەڤ بگەریت.
دەما کو پێڤاژۆ ل رۆژئاڤا دەست پێ کری، هەمی نیشان خۆیا بوون کو په‌كه‌كە نه‌شێت ل چیایان شەرێ گەریلا برێڤه ببه‌ت. ب پێشکەفتنا درۆن و لێزه‌رێن پێشکەفتی، په‌كه‌كێ ل باکورێ کوردستانێ دەست ب تێکچوونێ کر. پێڤاژۆیا سیاسی خۆ دوبارە دکر. واته، په‌كه‌كە د بنگەهـ دا د رەوشەکا زه‌حمه‌ت دا بوو و ژ بۆ درێژکرنا هەبوونا خوە ل رێیه‌كێ دگەرییا. د ڤێ هاوردۆرا خەتمی دا، بهارا عەرەبی و رۆژئاڤا ژ بۆ په‌كه‌كێ بوونه دەرفەتا ژیانێ.
په‌كه‌كێ هەمی چاڤکانیێن خوە سەفەربەر کرن دا کو ب رێیا رۆژئاڤا پێشڤەچوونەکێ چێبکەت. ل رۆژئاڤا ل گه‌ل هەموو هێزا خوە، قەت دودلی نەکر کو هەر سازی یان کەسەکێ کو رێ ل بەر دەستهلاتدارییا وێ دگرت، ژ مه‌یدانێ راکەت. هەموو پارتیێن ئۆپۆزسیۆنێ ل رۆژئاڤا ژناڤبرن و کەسێن خودان نێرینێن جودا هاتن کوشتن.
په‌كه‌كە ل رۆژئاڤا سیسته‌مه‌كێ رێخستنی ێێ گرنگ ئاڤا کر. کادرێن خوە یێن باکور وەکی قه‌یووم دانان. د ناڤبەرا کادران و گەلێ رۆژئاڤا دا بەرێ ژی ئالۆزی هەبوون. گەل تێک چوو و دەستهلاتدارییا کادرێن په‌كه‌كێ قەبوول کر. لێبەلێ، پەڤچوونا د ناڤبەرا کادرێن رۆژئاڤا و یێن ل دەڤەرێن دی یێن وه‌لات دا ب داوی نەبوو. هەتا رۆژا ئیرۆ ژی بەردەوام دکەت. لێ ژ بۆ کو کادرێن رۆژئاڤا خوە ژ په‌كه‌كێ دوور نەئێخن، په‌كه‌كێ کادرێن باکووری ل جهێن گرنگ ئەرکدار کرن. میناک، هەموو دانوستاندنێن دارایی ژ هێلا کادرێن په‌كه‌كێ یێن ژ باکور ڤە دهێنه برێڤەبرن.
گرێدانا بهێز یا په‌كه‌كێ ب سیستەما رۆژئاڤا ڤه، ژ پێویستییا وێ ب گرێدانا چارەنووسا خوە ب رۆژئاڤا ڤە یە.
ژ بۆ كو په‌كه‌كه خوه ل رۆژئاڤا ره‌وا بكه‌ت و سۆدێ وه‌ربگریت، رۆژئاڤا بۆ خوه ب كار ئینا. ب رێیا رۆژئاڤا ل ئەورۆپایێ گەلەک دەرفەتێن دیپلۆماتیک و دارایی ب دەست ئێخستن. قەندیلێ دەمەک بوو کو ل گه‌ل ئیرانێ و ل رۆژئاڤا ژی ژ هێزێن رۆژئاڤایی گەلەک چەکێن سەردەمانە ب دەست ئێخستن. هەروه‌ها ئەڤ دەرفەته ب کار ئینا دا کو رۆژئاڤا ل گه‌ل ئیرانێ ل هەڤ بکەت و رێ ل بەر دژبەرییا ئەسەد بگریت، ب ڤی ئاوایی جهێ خوە د ئه‌جێندایا هەرێمی یا ئیرانێ دا مسۆگەر بکەت.
هەر چەند ئەڤ رەوشه ژ دوور ڤە وەکی کو په‌كه‌كێ هەر کەس بکار ئینایه و دەرفەت ئافراندینە خویا بکەت ژی، لێ راستی وه‌ها نینە، ژ بەر هەلوەستا سیستەم و ئایدۆلۆژی یا په‌كه‌كێ، ئەڤ دەستکەفتیێن ل رۆژئاڤا وەکی دهاتنه هیڤیکرن نە کەتنه د خزمەتا نەتەوەیا کوردستانێ دا. بەرەڤاژی ڤێ، په‌كه‌كێ ب عه‌قلیه‌تا “بلا بچووک بیت، بلا یا من بیت” رۆژئاڤا بچووک کر و ناسنامەیا سیاسی و ئیداری یا کوردێن رۆژئاڤا لاواز کر. ئه‌گەر ئیرۆ ل رۆژئاڤا شۆپێن کوردستانێ هەبن، ئەڤ د سه‌ر په‌كه‌كێ را چێبوویە. په‌كه‌كێ رۆژئاڤا ل گۆری خەتێن “ئیکۆلۆژی-رزگارییا جنسییەتێ» یێن ئۆجالان ئاڤا کر، کو کوردایەتی لاواز کر.
بجهئینانا ڤان هەموو سیاسەتان ب ئاوایەکی سیستەمی وه‌كر کو رۆژئاڤا شیانێن سیاسه‌تكرنێ بۆ خوه نه‌مینن و ل شوونا وێ ل گۆری بەرژەوەندیێن په‌كه‌كێ كار بكه‌ت.
ڤەژینا ئیمرالیێ ژ ئالیێ باخچەلی ڤە و دەستپێکرنا “پێڤاژۆیێ” کو چەند مەهـان بەری هلوەشاندنا رژێما ئەسەد دەست پێ کر، بێ گومان ب سیاسەتا ژۆرین ڤە گرێدایی یە. ب کورتی، دەولەتا ترک کارتا ئۆجالان بکار ئینا دا کو رۆژئاڤا، کو ب رێیا په‌كه‌كێ هاتبوو کەدیکرن و ناسنامەیا وێ یا کورد لاواز ببوو، ب تەڤاهی ژ مه‌یدانێ راکەت.
و نها، ئاگاهداریێن جدی و نه‌پێشبینیکری یێن ل پشت پەردێ هەنە کو نیشان دده‌ن کو ئۆجالان ل گه‌ل رێڤەبەرییا رۆژئاڤا جڤیایە، نامە بۆ هەڤ هنارتینه و هەتا ل گه‌ل رێڤەبەرییا رۆژئاڤا تلیکۆنفەرانس ژی چێكرینه.
د بەرنامەیا پەروین بولدانێ دا ل سەر ژن تی ڤیێ یا په‌كه‌كێ، بەحسا گۆتنا ئۆجالان یا “رۆژئاڤا خەتا من یا سۆرە” نەهات کرن. ئەڤ داخویانی ژ هێلا پێشكێشكاری ڤە هات کرن، نە ژ هێلا پەروین بولدان ڤە. بەرەڤاژی ڤێ، مه بەلگە هەنە کو ئۆجالان رۆژئاڤا وەکی حەشدا شه‌عبی یا ئیسرائیلێ” تاوانبار دکەت.
ئۆجالان بۆ ئیلهام ئه‌حمه‌دێ: ئه‌ز كوردی فێم ناكه‌م، بۆ من وه‌رگێرانێ بكه‌ن!
د 2ێ گولانێ دا، ئۆجالان ل گه‌ل کۆمەکێ کو سه‌بری ئۆک، ئیلهام ئەحمەد، رەزمی قارتال و دلار سیڤاس تێدا ئامادە بوون، تێلیکۆنفەرانسەک چێكر. (ئاگاهییەکا بالکێش بده‌مه وە، د دەما هەڤدیتنێ دا، ئۆجالان، گۆته ئیلهام ئەحمەدێ ئەز کوردی فام ناکم بۆ من وه‌رگێرانێ بكه» ئیلهام ئەحمەدێ گۆتێ کو وان نامەیا وی وەرگرتییە.
ئۆجالان، د ئاخفتنا خوە دا ل گەل ئیلهام ئەحمەد دبێژیت، “د سەردەما نوو دا ئاڤاکرنا دەولەتێ نینه. ئەم دێ ئێكه‌تییا دەمۆکراتیک یا سووریێ پارێزین… سنۆرێن دەرڤە و گۆمرک دڤێت ژ ئالیێ دەولەتێ (سووریێ) ڤە بهێنه کۆنترۆل کرن.” وەکی دی، د بەشەکێ دی یێ ئاخفتنا خوە دا، ئەو ل دژی داخوازیێن رۆژئاڤا یێن بەشداربوونا د رێڤەبرنا دەولەتێ دا دەردکەڤیت و دبێژیت، “ئەم دێ ل هەمبەر دەولەتێ دەولەتپەرستییێ نه‌كه‌ین. تشتێ کو هه‌وه کریە لهەڤکرنەک ل گه‌ل ئه‌حمه‌د شه‌رع کو هوون دەولەتێ پێكڤه برێڤە ببه‌ن. ئەڤه نە ئەو سیستەمە یێ کو ئەز بەحسا وی دکه‌م.”
د ئاخفتنا وی یا ل گه‌ل ئیلهام ئەحمەد بەشەکێ بالکێش ژی هەیە. ئۆجالان دپرسیت “گەلۆ کەسەک ل دژی ئۆجالان هەیە؟”، ئیلهام ئەحمەد «نەخێر کەس ل دژی وە نینە، لێ گومان ل سەر نێزیکاتیا ئه‌حمه‌د شه‌رع و ترکیەیێ هەنە” ئۆجالان ب ئەساسی بەرسڤ ددەت، “ئەم پشتگریا ئێكه‌تییا سووریەیێ دکم، ئەم فەدەرالیزمێ ناخوازین، و ئه‌حمه‌د شه‌رع دێ من فێم بکەت.” ئاخفتنا ئۆجالان ب ئەساسی وەکی گۆتنا “ئەز و دەولەتا ترکیەیێ هەم تە و هەم ژی ئه‌حمه‌د شه‌رع کۆنترۆل دکه‌ین” تێ هه‌ژمارتن. (ئەمێ ڤان بەلگەیان د پاشه‌رۆژێ دا به‌لاڤ بكه‌ین).
گۆتنێن ئیلهام ئەحمەد د ڤێ تێلیکۆنفەرانسێ دا، نێرینێن ئۆجالان یێن ل سەر رۆژئاڤا ب ئاوایەکی شەرمۆک رەد دکەت. رۆژئاڤا نها د قۆناغەکا کریتیک دا یە و د پێڤاژۆیەکا چارەنووسی دا دەرباس دبیت. ئاشكه‌ره‌یه کو ئۆجالان دخوازیت رۆژئاڤا د چارچۆڤەیەکێ “ستاتویا هەیی” دا ب جهـ بکەت و بێی کو ناسنامەیا کوردی دەرکەڤیتە پێش و سنۆر بهێنه گوهارتن دێ ئەنتەگرەیی دەولەتا سوورییێ بکەت. پرسا گرنگ ل ڤێرێ ئەڤەیه، گەلۆ کادرێن رۆژئاڤا دێ كارن خوە ژ دۆرپێچا عه‌بدوللا ئۆجالان رزگار بکه‌ن یا نه؟
