گەنەرال مه‌زلووم و رۆژئاڤا ب په‌كه‌كێ ره ئەزموونەک دنە
قەندیل و رۆژئاڤا ل ژێر سیبەرا عه‌بدوللا ئۆجالان
ل گۆر یا دھێتە دیتنێ، حەسابێ وان ل رۆژھلاتا ناڤین ھەیی، ئانکو ھەڤپەیمانا ناڤدەولەتی دخوازن دەست ب پێڤاژۆیەکە نوو بکن، د بابەتێ سەنگەرێن پێشی و چێکرنا ھێزێ، ھنەک جودابوون چێبوونە، ژ بۆ ڤێ ژی پێویستی ب کێمەک ئارامبوونا سووریێ ھەیە، لەورا ژی د گۆرەپانا رۆژھلاتا ناڤین دە، ستاتۆیا کوردان و سازیێن سیاسی یێن کوردان، پێویستی ب ھەڤسەنگیێ ھەیە، د سالا 2013ان و ڤردە دوو ھەولێن بێ ئێنجام ھەبوون، رێکكەفنا ھەولێر و دھۆکێ ژبەر گەلەک سەدەمان پێک نەھاتن، نھا ژ بۆ ھەڤدیتنێن سێیەمین ھاتنوچوونێ دەست پێ کرییە.
لهه‌ڤكرنا په‌یه‌دێ و ئه‌نه‌كه‌سێ و لهه‌ڤكرنا واشنتۆنێ
لھەڤ کرنا ڤان ھەردوو ھێزان ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ، ئاستا شێوەیێ رێڤەبرن و پرەنسیپێن وێ دێ گۆھەرتنێن دیرۆکی بخولقن، وەک پێڤاژۆیا سالا 1998ان دە د ناڤبەرا په‌ده‌كێ و یه‌نه‌كێ دە پەیمانا واشنتۆن ھاتی ئیمزە کرن ل رۆژئاڤا ژی ئەو پێڤاژۆ د مەشە.
پەیمانا واشنتۆن د سەد سالا 20ان دە بوو، جارا یەکەم د ئاستا ناڤدەولەتی دە ستاتۆیا کوردان دھاتە پەسەند کرن و ل سەر ڤێ پەیمانێ پێڤاژۆیا دامەزراندنا ھەرێما کوردستانێ دەست پێ کر، پەیمانا د ناڤبەرا په‌یه‌دێ و ئه‌نه‌كه‌سێ دە ژی وێ پێشکەفتنێن مەزنتر ئاڤا بکە، کورد ژ سالێن 1998ان باشترن، د ئاستا سیاسی، دیپلۆماسی و ئابۆری دە خوەدی تەجروبێن مه‌زنن و کۆدێن پەرگالا ناڤدەولەتی فێم کرنە، ھەر چەند كو ھنەک لایەن بخوازن ستاتۆیا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ وەکە پارتی و کۆمەل بدن نیشاندان ژی لێ بەلێ یێن کێمەک ژ زانستێ سییاسەتا ناڤدەولەتی فێم دکن، دزانن کو رەوش نە وەیە.
کورد وێ ببن ددانەکی پەرگالا ناڤدەولەتی
ھەبوونا رێڤەبەرییا ھەرێما کوردستانێ سیستەما ئینکار و ئیمھا کرنا ل سەر کوردان دمەشی، پووچ کرییە، ب ستاتۆبوونا رۆژئاڤایێ کوردستانێ ژی، وێ کورد ببن ددانەکی پەرگالا ناڤدەولەتی، شەنسەک ب ڤی شکلی ھەیە، لەورا ژی پێویستی ب پەیمانەکی ھەڤبەش ھەیە، کەلەم ل پێشییا ڤێ یەکێ پرن، ژ بلی داگیرکەران د ناڤ مالا کوردی دە ژی پرسگرێک ھەنە.
په‌كه‌كه كه‌له‌ما هه‌ری مه‌زنه ل پێشییا رۆژئاڤا كوردستانێ
کەلەمێ ھەری مەزن ل پێشییا رۆژئاڤا، ھەبوونا رێڤەبەریا په‌كه‌كێ یە، سستەما رێڤەبەرییا په‌كه‌كێ یا رێخستنی پر توندە و مەجالی ژ بۆ چ خەباتان ناھێلە، کەڤرێن قەدیم یێن رێڤەبەرییا په‌كه‌كێ ھەموو گرۆپا ئەنقەرێ نە، وەکە «جەمیل باییک، دۆران كالكان، مستەفا كاراسۆ و ئەلی ھەیدەر قەیتان»، ئەڤ گرۆپا بنگەھین پر ئۆتۆرتەر و دژوارن، پایرە ب ھاریکارییا «عه‌بدوللا ئۆجالان، مورات كارایلان و ئەقلمەندێ جومعه، رزا ئالتوون» ژی کەتنە د ڤێ گرۆپێ دە.
ھەر چەند په‌كه‌كه بەحسا دیمۆکراسی، رێڤەبەرییا جەوھەری، خوەبوون، ئازادییا ھەرێمان بکە ژی و د بەرنامەیێن پارتی و سازیێن خوە دە جیھ بدە ڤان تێگەھا، لێ جەوھەر جودایه، ئەڤ 5 کەسێن مە بەحس کری ھەموو بریاران ددن، ژ دەرڤەیی ڤێ گرۆپێ ھەموو ئه‌ندام د ئاستا مەئمۆران دەنە.
رێڤه‌به‌رییا جه‌وهه‌ری یا په‌كه‌كێ چی یه؟
په‌كه‌كێ د ناڤا فکرا خوە یا سەدسالا 21ان دە ھنەک پەیڤێن نوو یێن وەکە رێڤەبەرییا جەوھەری، خوەجھی چێکرن، ب رەخنە کرنا دەولەت و (هه‌ره‌م) یێ دخوازن کورد بێ دەولەت بمینن، ناڤەندیبوونێ پر رەخنە دکن، لێ په‌كه‌كه د ناڤا خوە دە ژ دەولەتان توند تره، سیستەما رێڤەبەری وەکە یا راھیبا ب رێڤە دچە، راستە په‌كه‌كه نەبوویە دەولەت لێ ره‌ژیما وێ تۆتالیتەرە، ئەڤ سەلماندنەکی پر راستە دەربارێ په‌كه‌كێ دە.
په‌كه‌كه ژ ھەرکەسێ را دبێژە رێڤەبەرییا ھەرێمی، لێ ئەو پارتیێن ژ بۆ په‌رچه‌یێن کوردستانێ ژی ئاڤا کری، ھەموو ژ قەندیلێ دھێنە ب رێڤە برن، ل گۆری بەرژەوەندیێن خوە ئەڤ پارتی جار برن پێش جار کشاندن پاش، میناک د سالا 2010ان و ڤرڤە پارتییا رۆژھلات په‌ژاک ژ بەر پێوەندیێن خوە ل گەل ئیرانێ، کرییە پارتییا داخویانی و پەیامان، ل ھەمان دەمێ ل رۆژئاڤا ژی وەکرن، ژ بۆ ھەر کەسێ داخوازا رێڤەبەرییا جەوھەری دکر، لێ رۆژئاڤا ل قەندیلێ ب رێڤە دبر، نە ژ بۆ بەرژەوەندیێن رۆژئاڤا تەڤ دگەرییا په‌یه‌ده وەکە ئەجێندایەکە سیاسی ب کارئانی، پێوەندیێن په‌كه‌كێ ل گەل ئیرانێ و سووریێ د دەستپێکێ دە ھنەک سوود ژێ ھات وەرگرتن لێ پایرە ژی، ژ بۆ رۆژئاڤا بوو جھێ خوە دووبارە کرنێ، په‌كه‌كێ رۆژئاڤا د ناڤبەرا خوە ئیرانێ ده کر ئاموورەکە بازارێ.
دەما پێڤاژۆیا چارەسەریێ ب رێڤه دچوو، ئۆجالان گۆت: «کۆبانێ من و ھاکان فیدانی رزگار کرییه»
ھەمان تشت ئاپۆ ژی کر، میناک دەما کو پێڤاژۆیا چارەسەریێ ب رێڤه دچوو، عه‌بدوللا ئۆجالان گۆت: «کۆبانی منێ سەرۆکێ میتێ ھاکان فیدان رزگار کر و ب بەردەوامی بەحسا رھێ ئەشمە کر»، لێ بەلێ ھەموو کەسی دزانه کو یێن داعش کشکری سەر کۆبانێ دەولەتا ترک ب خوە بوو، ئاپۆ رۆژئاڤا د ناڤبەرا خوە دەولەتێ دا کر ئاموورێ بازاری.
په‌كه‌كێ ل سەر رۆژئاڤا رێڤەبەرییەکە چاڤدێریێ چێکر، رێڤەبەرییا په‌كه‌كێ یا قەدیم وەکە رەژیمێن تۆتالتەر ل سەر ئەندام و خەباتکارێن خوە بێ بستەھی یە، پێویستە «گوھ ژ شاخی دەرباس نەبە». بھێزبوونا تاکەکەسی ژ بۆ خوە خەتەر دبینە، ژ بەر وێ ژی کەسێن دەرڤەیی گرۆپا ئەنقەرێ قەد ناھێ قەبوول کرن هێز ببینه، گەر کەسەک پێش بکەڤە ژی وی زوو د کەزێخن، لەورا ژی رێڤەبەرییەکە بەشی دخولقە وەکە رێڤەبەرییا ئیدۆلۆژیک رێڤەبەرییا سیاسی، ئەڤ نەدابەشبوونا کاری یە، ئەڤ سینۆر دار كرنا ھێزا شەخسانه.
گەر مەزلووم کۆبانی بخوازە ل ژێر سیاسەتا قەندیلێ دەربکەڤە ژی، نکارە ژ بەر کو ژ ئالیێ مفته‌شێن په‌كه‌كێ ھاتییە دۆرپێچ کرن
ل رۆژئاڤا سیستەمەکی وەکە مفەتشی ھەیە، په‌كه‌كێ ئەندامێن خوە د ناڤا ڤێ سازییا بێ ناڤ ئانکو مفەتشی دە بجیھ کرییە، کارێن ماددی، دیپلۆماسی و پەروەردەیی راستەراست په‌كه‌ك بر ێڤە دبە.
د قادا سیاسی و ئەسکەری دە ژی ئەندامێن خوە گۆری بەرژەوەندیێن خوە جیھ کرنە، ب پرانی باکوری نە، ھەیا سابری ئۆک و ئەلی حه‌یده‌ر قەیتان ژی ل ور ڤی کاری دبینن، د ھەموو خەباتێ دە دخوازن رەنگێ په‌كه‌كێ ھەبە، ئەو وێنەیێن ئاپۆ یێن ھاتین دالقاندن ژی کارێ ڤێ گرۆپا مفەتشانە، ئانکو ب توندی په‌كه‌كە تێ فەرز کرن، گەر مەزلووم کۆبانی بخوازە ل ژێر سیاسەتا قەندیلێ دەربکەڤە ژی، نکارە ژ بەر کو ژ ئالیێ ڤان کادران ڤە ھاتییە دۆرپێچ کرن.
گەلۆ رۆژئاڤا دێ بکارە ژ بۆ پاشەرۆژا خوە ئەجێندایه‌کێ ئاڤا بکە؟
ئەو پۆله‌تیكا رۆژئاڤا وەکە رێیا سێیەم د دە نیشاندان ب قازانج و وەندایێ خوە ڤە گھیشت ئیرۆ، د ئالییەکێ دە، په‌كه‌ك ب رێیا مەزلووم کۆبانی د ئاستەکی پر بلند دە ل گەل ئەمەریکا پێوەندییان پێش دخە، د ئالییەکە دن دە ژی جەمیل باییک ل گەل بەرەیێ شیا د ناڤا بزاڤەکێ دا یە، لێ بەلێ ئێدی ئەو سیاسەتا ناڤبەرێ دا مان ب داوی دبە، ئەو دەما ل گەل ھەردو لایەنان ب ھەڤرا مەشینێ، نامینە، ئێدی پێویستە لایەنێ خوە زەلال بکن، ئەمریکا ژ نوو ڤە دەست ب جیھبوونا خوە ل سووریێ کر، پلان دکە کو دبن فەرماندارییا مەزلووم ئەبدی دە ئارتێشەک وەرە ئاڤا کرن، ب ملیارا دۆلار ھاتن خەرج کرن ژ بۆ ڤێ پلانا ستراتەژی، ئەمریکا و ھەڤکارێن خوە ئەوقاس نەخشیمن کو ڤێ پلانا ستراتەژیک بکن بن دەستھلاتا په‌كه‌كێ یا کو دەستەکی وان ھەرتم د دەست ئیرانێ دا یە، رۆژئاڤا گھیشتییە سەرێ رێکا جودابوونێ.
رێڤەبەرێ ئەندامێ مەجلیسا په‌یه‌دێ عه‌بدولكه‌ریم سارووھان داخویا کرن كو «ئامادەکاریێن ھێزێن میتینگەر ژ بۆ 100 سالی نە، ئەم روو ب روویی ڤێ راستیێ نە، ئەمه‌ریکا، رووس و وەلاتێن ئەورۆپایێ ڤێ پرۆژه‌یا رۆژھلاتا ناڤین دەرباسی ژیانێ دکن، ئەم وەکە کوردێن رۆژئاڤا گەر جھێ خوە د ڤێ پلانێ دە نەگرین ئەمێ نەکارن د ڤێ ئەردنیگارییا سیاسی دە جی بگرین»، دیار دبە کو ئەڤ رەوش ل رۆژئاڤا تێ نیقاش کرن.
په‌كه‌كه د مەدیا خوە دە دبێژە: «ئه‌نه‌كه‌سه نە ئەو ھێزە کو مرۆڤ ل گەل پەیمانێ چێبکە، پەیمان چێکرن ئیخانەتە»، ژ ڤێ ھەلوەستا په‌كه‌كێ یا توند دیار دبە کو رۆژئاڤا گھیشتیە جوداھییا رێ.
