گۆتنەکا مەزنا یا فەرنسی هەیە کو دبێژیت؛ گەر ھوون وە بکەن کو دز ژ بیر بکەت کو ئەو دزە، وی دەمی دێ رابیت دەرسا ئەخلاقی دەتە وە. د پرسگرێکا شەنگالێ دا، گەر ئەم ھندەک راستیان نەبێژینە پەکەکێ ئەو دێ ببێژیت، ل شەنگالێ ژ بۆ ھەر کەسی رێڤەبریا خوەسەر، رێڤەبەریا گەل، دیمۆکراسی و ئیرادەیا گەلێ ئێزدی. پەکەکە مینا کو دەرسەکێ بدەتە ھەر کەسەکێ سەرەدەریێ دکەت. لێ بەلێ، راستیێن شەنگالێ گەلەک د جوودا نە.
بۆچی پەکەکە ل شەنگالێ یە؟
پەکەکە ھەبوونا خوەیا ل شەنگالێ ب پرۆپاگاندایا “مە ئێزدی رزگار کرن” مەشرووع دکەت. لێ بەلێ، ھەبوونا پەکەکەێ ل شەنگالێ هیچ پەیوەندیەک ب ئێزدییان ڤە نینە. گرینگییا جوگرافی یا شەنگالێ، ژ لایێ کو ئەو ناڤچەیەکا ناکۆکی ل سەرە د ناڤبەرا ئیراق و کوردستانێ دا و بێ گومان ئەو ب زەڤیێن گازێ یێن ل وێ دەرێ ھەیی ڤە پەیوەندیدارە.
ھێزێن کو هێلای پەکەکە ل ھەرێمێن وەکو شنگال و کەرکووکێ بجیھ ببیت دەولەتێن ئیراق و ئیران، ئانکو بلۆکا شیعەیانە. ل ڤێرە پەکەکە ل دژی کوردان وەکی مەرتالەکێ کوردی دھێتە بکار ئینان. د فەوزایا کو ژ لایێ داعش ڤە ھاتی چێکرن دا، پەکەکە ژ کەرکووکێ ھەیا شەنگالێ ھاتییە بجیھ کرن دا کو نەھێلیت کورد ب ھێزا خوە پرسگرێکا ماددێ ١٤٠یێ دەستۆرێ ئیراقێ د ناڤبەرا خوە و دەولەتا ئیراقێ دا چارەسەر بکەن. کێشەیا ماددی ١٤٠ نە پرسگرێکەکا لۆکالی یە، ئەو پرسگرێکەکا ب خەتێن ناڤنەتەوەیی یێن ئەنەرژی ڤە گرێدایی یە. ژ بۆ پەکەکێ بجیھ بوون ل دەڤەرەکا ب ڤی رەنگی ستراتەژیک خالەکا گەلەک گرنگە.
پەکەکە د سالێن د ناڤبەرا ٢٠١٤ و ٢٠٢٠ دا ب ئەرکەکی کو زەرەرێ نەگەهینیتە بەرژەوەندیێن دەولەتا ئیراقێ ل ڤێ ھەرێمێ بجیھ بوویە. پەکەکێ ل شنگال ئالا ئیراقێ بلندکر و ئالا کوردستانێ ئینا خوارێ. ئەو بوون بەشەک یاسایی ب مووچەیێ حەشدا-شەعبی. هەموو عاجزییێن گەلێ ئێزدی ل ھەمبەر کۆکوژی یا داعشێ بەرەڤاژی کر و بەر ب حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ڤە ھاتە زڤراندن. رێڤەبەرێن پەکەکێ وەکو بەسێ ھۆزات دژمناتیەک وێرەک ل دژی حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ کر و گۆت؛ “شنگال بلا ب ئیراقێ ڤە گرێدایی بیت”. ب چاڤسۆری دژمناتیا ھەرێما کودستانێ کر. پەکەکە ل شەنگالێ وەکو زێرەڤانێ بەرەیێ شیعا ھاتە ئەرکدارکرن.
پلانا پەکەکێ ل شنگالێ ئەڤە بوو. پەکەکە دێ ھەرێمەکێ کو ژ گارە حەتا شنگالێ ل سەر دەشتا ئەترووش درێژ دبیت کۆنترۆل کەت و ل شوونا قەندیلێ ڤێ ھەرێمێ وەکی ناڤەندا بارەگاھێ خوە بکار ئینیت. د ڤێ رەوشێ دا، رۆژئاڤا دێ بیتە هەڤ سنۆرا پەکەکێ، نە کو هەڤ سنۆرا ئیراقێ. پەکەکە ژی دێ شێت ئالۆزییێ د ناڤبەرا ھەموو ھێزان دا دروست بکەت. ئارمانجا ھەری مەزن یا پەکەکێ ئەوە کو ب ماسکەیا ئێزیدخانێ ژ بۆ خوە ل ئیراقێ ستاتۆیەک فەرمی چێکەت. سەدەما کو پەکەکە دبێژیت بلا شەنگال ھەرێمەکا خوەسەر بیت، ئارمانجا وێ ئەوە شەنگالێ وەکو ھەرێمەکا سەروەرییا خوە ب ئافرینە. هندە ئاشکەرایە کو ھەبوونا پەکەکێ ل شەنگالێ نە ب گەلێ ئێزیدی ڤە گرێدایە، لێ د قەیرانا رۆژھلاتاناڤین دا ب ئەرکدارکرنا دەولەتا ئیرانێ و بەرژەوەندیێن پارتیا خوە ڤە گرێدایی یە. ئەڤە راستییەکا گەلەک ئاشکرا یە.
رۆژھلاتا ناڤین خوە دگوھریت
لێ پلانا پەکەکێ وەکو وێ دخواست ب رێڤە نەچوو. بەریا ھەر تشتی، ئیران ل رۆژھلاتا ناڤین هندی سالا ٢٠١٤ێ نە یا ب هیزە، مینا یاریەکا ل سەر تەختێ شەترەنجێ، نەشێت بێژیت بلا ئەڤ ھێزە ل ڤێرە بیت و بلا ھێزا دی ل وێرا هە بیت. باسکێ کو پەکەکە ل ئیراقێ پشتا خوە ددایێ گەلەک لاواز بوویە. یا دویەمین، ھێزێن ناڤنەتەوەیی ل دژی رێڤەبەریا پەکەکێ یا ل شەنگالێ نە. یا سێیەمین، گەلێ شەنگالێ ل گەل فەرمانێن پەکەکێ کەتە ناڤا ناکۆکییان ئانکو پەکەکە نە عەجباند.
وەکی ئەنجامەک؛ پلانا پەکەکێ یا وەکو دھاتە خواستن ل شەنگالێ ب رێڤە نەچوو. پەکەکە ناخازیت رەوشا شەنگالێ و یا ئیراقێ ئارام ببیت. مینا گۆتنا “گورگ حەز ژ کوش و ھەوایێ ب مژومۆران دکەت”. وەکی دی، سەدەما کو پەکەکە ل دژی پەیمانا شەنگالێ هندە هێرشکەر سەرەدەریێ دکەت نە ژبەر بەرژەوەندیێن گەلێ ئێزیدی یە.
بەرەڤاژی ئەڤ پەیمانە د بەرژەوەندیا گەلێ ئێزیدی دایە. ب پرۆپاگندا زک تێر نابیت. پێویستە گەلێ ئێزیدی ڤەگەرنە سەر ئاخا خوە، برینێن خوە ل وێرێ بپێچن، ژ بۆ کو مال و وارێ خوە ژ نوو ڤە بکەنە مەیدانا ژیانێ. پەیمانا د ناڤبەرا ئیراق و ھەرێما کوردستانێ دێ ھەموو برینێن ئێزدییان ئانکو ئابۆری و جڤاکی و ھەم ژی ژ لایێ دەروونی ڤە باش کەت.
ئەگرێ دژایەتیکرنا ڤێ پەیمانێ ئەڤەیە کو ئێزدی ناچار بمینن کو ل کەمپێن پەنابەران دا بژین، پێویستییا وان ب هاریکاریێ ھەبیت و د مەرجێن دژوار دا ژییانا وان بەردەوام بیت.
ھەر چەند پەکەکە-ھەپەگە ٢٣ێ ئادارا ٢٠١٨ راگەھاند کو ئەو ژ شەنگالێ دەرکەفتنە لێ بەلێ حەتا نھا ژی، پارلەمان، نیزاما گشتی، شارەداری، لۆجیستیک و هتد… ل شەنگالێ ل بن دەستھەلاتا پەکەکەێ دھێتە رێڤەبرن. ھەمی ھێز د بن کۆنترۆلا پەکەکەێ دا نە. د بن کۆنترۆلا سۆزدار ئاڤێستا دا، کادرێن پەکەکێ بەرپرسیارێن ھەمی خەباتانە. گەلێ ئێزیدی تنێ ل سەر شاشێن تەلەفزیۆنا د ئاخڤن. ھەر چەند پەکەکە دبێژیت کو روونشتڤان بخوە خوە ب رێڤە دبەن،لێ بەلێ شەنگال ب راستی ب بریارێن کو ل قەندیلێ دهێنە دەرکرن دهێتە برێڤەبرن. خەما پەکەکێ ل سەر ئێزیدی یا، ژ بلی خەباتا پەکەکەێ بۆ بەرژەوەندیێن پارتییا خوە وەکە دی تشتەک نینە.
ڤێ گاڤێ پەکەکە ل شەنگالێ لسەر ھندەک مالباتێن پەیوەندی ب وان ڤە ھەی خوە رێخستن کریە. ب ڤێ بەشا چەکداران، کو ژمارا وان نا گەهیتە ١٠٠٠ چەکدارا، بەشەک وەکو گرووپا پەکەکێ دهێتە نیشاندان ژ بەر کو ئەو ل شەنگالێ دژین، هایدارییا وان ژ بوویەران نینە. پەکەکە گەفان دکەت کو ڤێ ژمارا نێزیکی ١٠٠٠ کەسان وەکو دارێ شڤانی بکار بینیت. پێش ھەر تشتەکێ، ئیران د ڤێ مژارێ دا حەساسە. ب پشتگیریا ئیرانێ، پەکەکە دشێت ھێزا خوە ژ رۆژئاڤا حەتا شەنگالێ د دەستدا بگریت، یان ژی سنۆرێ نێزیکێ شەنگالێ. پەکەکە ئەڤە دەمەکە ژ بۆ ڤێ چەندێ ئامادەکارییا دکەت. پەکەکە ب زیدە کرنا زەختێ وە حساب دکەت کو تشتەک بەر وان بکەڤیت. پەکەکە دێ ھەم ل ئەورۆپا و ھەم ژی ل شەنگالێ ئالۆزییان چێکەت و دێ تیرێن خوە بەر ب رێڤەبەریا ھەرێما کوردستانێ ڤە هاڤێژیت و بێژیت من ئێزدی رزگار کرینە.
ژ بۆ ڤێ سەدەمێ، وەکی د گۆتنا مەزنا یا فەرەنسی دا، ئەم ژی بینن بیرا پەکەکە: کو سەدەمێن وە ل ھاتن و مانا شەنگالێ نە گەلێ ئێزدییە. بهێلن بلا ئێزدی ل ئاخا خوە بژین. ژ بۆ بەرژەوەندیێن پارتییا خوە ئێزدییان نەکەنە قوربانی، و ھوون نە ئەون یێن کو دەرسێن گەل و ئازادیێ بدەنە کەسەکێ. پێش هەر تشتەکێ، ئەو تشتێن وە د بن وەسایەتا خوە دا گرتین، تشتێ وە دەست دانایە سەر ئانکو ژ وان سازی و دەزگەھێن مەشرووع دەربکەڤن. سەروەریا وە یا ب دارێ زۆرێ بلا ب دوماهی بهێت و بلا گەلێ ئێزدی ل دەرڤەیی پەڤچوونا بهێتە راگرتن.
