ھەرێما کوردستانێ ئەو کەسێن کو ژ ئەلمانیایێ د بن ناڤێ “کۆما ئاشتیێ”دا هاتی سنۆرداش کرن. ئەڤە وەکی رۆژەڤەکا گرنگ دهێتە نیقاش کرن. گەلۆ ڤەگەراندنا ڤان کەسان بنپێکرنا دەمۆکراسی و مافانە، یان ژی سەرکەفتنا ھەرێما کوردستانێ یە د رێگریکرنا ل ئیستیفزازەکا مەزن؟ ئەم دکارین ڤەکۆلینێ ل سەر شاندەیا ھاتی، ئارمانج و پلانسازیا وێ بکەین دا کو بەرسڤا ڤێ پرسیارێ بکارین بدەین.

“کۆما ئاشتیێ” ژ کێ پێک دھات؟

دەستەیا سەرەکی یا “کۆما ئاشتیێ” یاکو ھاتیە دامەزراندن ژ کادرۆیێن پەکەکێ و کادرێن پەکەکێ یێن ئەورۆپا پێک دھات. ھندەک ژ وان بەرێدا سەرۆکێ باژارڤانییێ بوون. ھەر چەند ئەڤ کۆمە وەکو کەسێن بێلایەن بهێتە دەستنیشان کرن ژی لێ ئەو کەس هەموو ب تەعلیماتێن پەکەکێ کاردکەن و ئەو نە سەربخوە نە. ل ئالیێ دی کۆما کو ژ وەلاتیێن بیانی پێک دهێت، ب سالانە ل گەل پەکەکێ دا د ناڤا پەیوەندیێن رێخستنی دانە و ب سایا پەیوەندیا ل گەل پەکەکێ ڤان کەسان پلە و پۆستێن خوە وەرگرتنە. ژ بەر ڤێ یەکێ پرانیا وان نە سەربخوە نە.

کێ ئەڤ کەسە پێکڤە کۆم کرن؟

بەریا ھەر تشتی، کێ ئەڤ کەسە پێکڤە کۆم کرن؟ ڤان کەسان پێکڤە پەیوەندی دانا و گۆتن ئەم دێ رابین چین بەھدینان ژ ڤێ تەنگاسیێ رزگار کەین؟ بێ گومان نەخێر. یێن ئەڤ کۆمە دامەزراندی کۆردیناسیۆنا پەکەکێ یا ئەورۆپا بوو. د ڤێ کۆردیناسیۆنا ئەورۆپا دا، کەسێن مینا م.ا . م.ا.، س. ھەنە کو راستەراست ئەندامەن رێخسنا چیا نە. ئەو ژ بۆ کو بریارێن خوە ب فەرمی بجیھ بینن د بن ناڤێ KCDK-E  و TJK-E دا کار دکەن. ئانکو، کۆم ب راستی کۆمەکا پەکەکێ یە.

 ئارمانجا ژ دروستکرنا ڤێ کۆمێ چییە؟

گەر مرۆڤ بەرێ خوە بدەتە ئاوایێ ھاتنا ڤێ کۆمێ ژ بۆ کوردستانێ، دێ هێتە دیتن کو ئەو کۆمەکا نە سەربخوەیە. گەر ئەڤ کەس ب راستی سەربخوە بان، ل شوونا کو ڤەشارتی بچنە کوردستانێ، ئەو دا دەستپێکێ چنە نوونەراتیا ھەرێما کوردستانێ ل ئەورۆپا و وان ژ کارەکێ ب ڤی رەنگی ئاگەهدار کەن. کێشەیێن د ناڤبەرا کوردان دا، کێشەیەکا جدی یا شەرێ رۆژھلاتا ناڤینە، یێن دخازن ناڤبەینکاریێ بکەن دڤێت دەستپێکێ دەستیریێ ژ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بستینن. لێبەلێ ڤێ کۆمێ ژ بلی کو رێز ژ حکومەتێ نەگرت، د ئاستا حیزب و سازییان دا ژی چ سەرەدان نەکرنە. گەلەک نوونەر و سازیێن حکوومەتا کوردستانێ ل ئەورۆپا ھەنە. وان ژخوە نەگرتییە دەستیریێ وەرگرن، رێڤەبەریا ئەورۆپا یا پەکەکێ د بن ناڤێ “دەلەگاسیۆنا ئاشتیێ” ھەول دا کو مینا بۆمبەیەکا ئەمانا وێ کێشایی باڤێژیتە سەر حکوومەتا باشوورێ کوردستانێ.

دبیت کو د ناڤا وان مرۆڤێن ھاتی دا کەسێن ژ ئارمانجا ھاتنا خوە بێخەبەر ژی ھەبن. ھندەک ژ وان وەکو ژ بۆ گەشتێ هاتبن، پلیتێن وان ھاتنە کرین و ئەو ل بالەفرێ سووار بوونە، هەر وەکی کو دچنە گەشتێ. یێن کو ل ئالمانیا دژین ژی ھەنە، کو دێ ئیسال تۆفانەکا ھلبژارتنێ ل ئەلمانیا دروست بیت، ھندەک ژ وانا ل بەندێ نە ئەو وەکی پارلەمانتەر بهێنە هەلبژارتن و حەسابەک وان ھەبیت. د داویێ دا پرسگرێک نە مرۆڤن. پرسگرێک ئەوە کو ئەڤ مرۆڤە چاوا  تێنە بکار ئانین.

پێنگاڤا سلێمانییێ ھاتبۆ ئامادەکرن

ئەڤ کۆما ژ ئەورۆپا ھاتی، وەکی ھێزەکێ کو ئالۆزییێ ژ بۆی ھەرێما کوردستانێ دورست بکەت ھاتبوو ئەرکدار کرن. ئەڤە نە پێشبینییە، بەلکو بەلگەیێن بەرچاڤ نیشان دا کو پیلان ئەڤە بوو: ژ ئەورۆپا دێ گروپێن 3-4 کەسی ھێنە ھەولێرێ کۆم بن. و دا بێژن ئەم دێ چینە مەتینا. بێ گومان، ئەڤ کۆمە پێدڤی خەلکی ژی بوو. ژ سلێمانیێ، یەنەکێ گرسەیا خوە ژ بۆی پەکەکێ ئامادە دکر، و ڤێ کۆمێ دخواست کو ب مەش بگەهیتە هەولێرێ و پاشێ ژی دا بەر ب بەھدینان ڤە مەشن.

گەلۆ ئارمانج کەتنا بەھدینان بوو؟

ئەنجامێن وێرانکەرێن کو ب ھەڤکاریا باسکێ یەنەکێ یێ لاھۆر جەنگی و پەکەکێ وەکو شریکێن ئالۆزییێ دهێتە زانین. گەر ئەم دەما دو سالی یا ڤێ پەیوەندییێ، یا کو ژ 2014ێ ڤە بەردەوامە بهێتە لێپرسین، ئەنجاما گرنگا کو ئەم دێ گەهینێ ئەڤەیە: ئەڤە ھەر دو دخوازن ب ھەڤ را بگەهنە قادا بەھدینان. ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی پلانسازیەکا جدی چێکر.

یەک ژ وان  15-12-2020ێ دا ل سلێمانییێ پەکەکێ ب ناڤێ “ھێزێن پاراستنا باشوور” خوەنیشاندان، ئێریشکاری، برینداربوون و تالانکرنا ل سەر ئاڤاھیێن پەدەکێ پێک ئانی. د ڤان بوویەران دا ب رەنگێ ھەڤکاریا ل گەل یەنەکێ دا، چاڤەرێ بوو کو بوویەر ل ھەموو باشوورێ کوردستانێ بەلاڤ ببن، لێ ئەو پێک نەھات. سەرەرای ھەولدانان، ئەو نەشیان ڤێ چالاکیا تەنگ و مارژینال “ڤەدەر”، لێ وێرانکەر ڤەگوهێزیتە خەتا دوھۆک و بەھدینان. د خزیرانا 2020ێ دا، وان دخواست کو ل شێلادزێ مرۆڤان بیننە ناڤا ڤێ ئاژاوەگیریێ، لێ ئەڤ پیلانە سەرنەکەفت.

ھەر چەند پەکەکە ئەڤە 40 سالن د ڤی واری دایە، لێ ژ بلی چەند کەسێن بازرگانیێ دکەن و خوەدان ھندەک قازانجێن دارایی نە، نەکاریە کەسی ژ بۆ خوە تەنزیم بکەت. بەھدینان سەرەرای ناکۆکیێن خوە مینا کەلێ خورت بوو. پەکەکێ ژ ڤێ کەلەھێ کەڤر دەرخستن، لێ نەکاری بچیتە ناڤا کەلێ دا. ڤێ جارێ ب دروشما مافێن مرۆڤان و دەمۆکراسیێ، وان ل ئەورۆپا ژ بۆ 5 رۆژنامەڤانێن کو ژ بۆ پەکەکێ زانیاریێن لەشکەری کۆمدکرن، کار کر. گاڤا کو کامپانیایا کو ژ لایێ لاھۆر جەنگی ڤە ھاتیە پشتەڤانی کرن، پیچەکێ ھێڤیدار خویا کر، وان ڤێ جارێ خواست بوویەرێ بەرفرەھ بکەن. پەکەکە نھا دخوازیت ب ڤان کۆمێن ئاشتیێ یێن ل ئەورووپا، پیلانا خوەیا مەترسیدار پێک بینیت.

بەردەوامیا ھەولدانێن کۆدەتایا ل دژی حکوومەتا کوردستانێ

ئەڤە دێ بیتە دەستپێکا پێڤاژۆیەکا گەلەک ئالۆز و مەترسیدار. دێ کادرێن پەکەکێ چنە ناڤدا، دا دەست ب وێرانکاری و شەوتاندنێ کەن، یاری دا مەزن بیت و ھێزێن ئەولەکاریا ھەرێما کوردستانێ نەچار بن کو دەستوەردانێ بکەن. پاشێ دا پەکەکە بانگ ل رایا گشتی یا جیھانێ کەت و دا بێژیت لێ بنێرن، کورد نکارن خوە ب رێڤە ببەن و دا ژ حکوومەتێ هێتە خواستن کو دەست ژ کاری بکێشیت. د رەوشەکا ووسا دا، خوە دێ دەرفەت ھەبیت کو ئیراق ژی دەستوەردانێ د پێڤاژۆیا ڤان بوویەران دا بکەت.

ب کورتاسی، ئەڤ کۆما کو د بن ناڤێ “دەلاگاسیۆنا ئاشتی و ئازادییا کوردستانێ” دا بیتە سەرکێ فتنێ و درووستکرنا، ئاژاوەگێریێ . د ڤێ دەرازینکا ئاژاوەگێریێ دا، پەکەکێ ژ بۆی خوە پیلانێن نێزیک و دوور چێکر بوون.

وان د خواست د ناڤا ڤێ ئاژاوێ دا کابینەیا 9ێ یا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ھەلوەشینن. ئانکو، “کۆمێن ئاشتیێ”یێن ژ ئەورووپا براستی ئەو کۆم بوون کو زەمینەیا کۆدەتایێ ئامادە دکر. ھەدەفگرتنا کابینەیا 9ێ یا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ یا ب سەرۆکاتیا مەسرور بارزانی نە رەوشەکا نوویە. ب تایبەتی، ئەم دزانین کو باسکێ لاھۆر جەنگی و پەکەکە ژ 2019ێ ڤە، بەری کو حکوومەت ئاڤا ببیت، ل سەر ڤێ مژارێ بوونە هەڤبەش. ئێریشا چەکداری یا کو پەکەکێ د 17ێ تیرمەھا 2019ێ دا ل خوارنگەھەکا ل ھەولێرێ پێک ئانی و وەکە دی کۆمەک گەنجێن پەکەکێ ل سلێمانیێ د 15ێ کانوونێ دا دەرکەتبوون کۆلانان و وێرانکاری دکرن، ھەولدانەکا کۆدەتایێ بوو ل دژی حکوومەتا مەسروور بارزانی. پشترا پەکەکێ خزیرانا 2020ێ دا ھەول دا کو خەلکێ شێلادزێ و حکوومەتێ ل دژی هەڤدو بکار بینیت، لێ د ڤی کارێ خوە دا ژی سەرکەفتی نەبوو. 5 رۆژنامەڤانێن کو سیخورێن پەکەکێ بوون، ب ھەمان ئارمانجێ ھاتنە بکار ئانین. ئەڤێ پیلانێ ژی سەرکەفتن نەئانی. دانپێدانێن وان 5 سیخوران ھاتنە بەلاڤکرن.

وان دخواست حکوومەتێ ب رەنگەکێ جودا ئالۆز بکەن.

دەما کو ئەم د رۆناھیا ڤان راستیان دا لێ دنێرن، ئەم دیسا دپرسین: ما دیپۆرتکرنا کۆمێن کو ژ ئەورۆپا هاتبوون بنپێکرنا مافێن مرۆڤانە یان ژی سەرکەفتنا رێگریکرنا ل کۆمپلۆیێ “پیلانگێریێ” یە؟ بێ گومان، حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ، ئەو پیلانگێریا د بن ناڤێ دەمۆکراسی و ئاشتییێ دا کو پەکەکێ دخواست بکەت، زوو رێگری لێ کر. ئەڤ ھەلوەستە دێ یا بەردەوام ژی بیت.

پەکەکێ ئەڤە 40 سالن کۆمەکا مەرتالێ زندی ژ ئەورۆپا نەشاندیە ترکیێ. ئەو کۆمێن ئاشتیێ یێن ھاتینە شاندن ژی ب پلانکرنا هەڤبەشا ل گەل دەولەتا ترک دا ھاتنە شاندن. ھەموو کۆمێن ئاشتیێ یێن کو وان شاندی ب سالان د گرتیگەھان دا مان. سەرەرای ڤێ یەکێ، پەکەکێ ل بەر کۆنسۆلخانەیەکا ب تەنێ یا دەولەتا ترک چالاکی نەکر. لێ بەلێ، هەماهەنگیا ئەورۆپی یا پەکەکێ بریار دا کو ل بەر سازیێن حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ل ئەورۆپا چالاکیەکێ بکەت. ئانکو، تشتێ کو نەشیابوو ل دژی ترکان بکەت ئەو ل دژی کوردان دکەن.

گەر ئەو کۆم ئامادە بیت، یا ھەری باش ژ بۆ کوردان ئەوە کو بچیتە ترکیا و باکورێ کوردستانێ. د ئەنجامدا، چاڤکانیا ھێزێن داگیرکەرێن ترک ل باشوور، ترکیایە. هەگەر ئەو دخوازن رێگریێ ل شەری و داگیرکەرا بکەن، دڤێت ئەو بچن و رێیێن کو لەشکەرێن ترک بکارتینن، قوت بکەن. ئەو رێیێن دەرڤەیی ڤێ، ھەموو ل ھەمبەر حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ دژمنی یە.