پەکەکێ ل سەر بنگەھێ دژبەریا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ھەبوونا خوە ل باشوورێ کوردستانێ ئاڤا کرییە. پەکەکە ژ بۆ کو ڤێ دژایەتییا خوە ڤەشێریت، ھەول ددەت کو پرسگرێکێ وەکی پرسگرێکەکا ل گەل پەدەکێ نیشان بدەت. ژ بەر ڤێ سەدەمێ، رێڤەبریا پەکەکێ ژ بۆ کو پەدەکێ رەشبکەت کامپانیایەک مەزن دایە دەست پێ کرن. سەرکێشییا ڤێ کامپانیایا دژی پەدەکێ ژی مەدیایا پەکەکێ یا کو هیچ بهایەکێ ئەخلاقی و پرەنسیبی ناسنەکەت، دمەشینیت. مەدیایا پەکەکێ د بەلاڤکرنا نووچەیێن درەو، رەشکرن، و بەرەڤاژیکرنا راستیان دا گەلەک ب پرۆفێشنەلی کار دکەت. رێڤەبەریا پەکەکێ ب ریا مەدیایێ رەوشا خوە یا ئالۆز ڤەدشێریت، و ھەمان دەمی دا ژی حیزبەکا وەکی پەدەکێ کو ژ بۆ دۆزا نەتەوەیی یا کوردستانێ خوەدی مێژوویەکا دێرینە، ژ بۆ خوە دکەتە ئارمانج.

رێڤەبەریا پەکەکێ پەدەکێ بەرپرسیارا ھەموو شکەستنێن خوە دبینیت. ب تایبەت د مەھا گولانێ دا، پەکەکە دخوازیت راڤەکرنەکا وەکی “مە د شەری دا ترکیا تێک برییە، لێ پەدەکە ب ھەوارا وان ھات و وەناکەت کو ئەم دەولەتا ترکییا تێک بشکێنین” بەلاڤ بکەت. یێن پەکەکێ ناس نەکەت د بیت کو ببێژن قەی پەکەکێ ئاخا باکور ھەموو رزگار کرییە تەنێ ئەڤ خەتا سنۆرێ باشوورێ کوردستانێ مایە  کو رزگار نەکری.

پەکەکە ل باکورێ کوردستانێ ل دژی دەولەتا ترک د وارێ لەشکەری دا تێک چوویە و نەشێت خوە لڤینەکێ بکەت. د بوویەرێن رۆژئاڤا یێن وەکی عەفرین و سەرێکانیێ دا، ھاتە دیتن کو پەکەکە نەشێت دەولەتا ترک ب لەشکەری راوەستینیت. ل ھەر دو پارچەیێن کوردستانێ (باکور-رۆژئاڤا)، پەکەکە د وارێ لەشکەری دا ب تەنا سەرێ خوەیە، لێ د رەوشەکا گەلەک مەترسیدار دایە.

سەرەرای ڤێ رەوشا خوە یا لاواز، پەکەکە ئیدیعا دکەت کو ئەو دێ ترکیێ ل باشورێ کوردستانێ ژ ناڤ بەت. و دخوازیت ونداھی و تێکچوونێن خوە بکەتە ستوویێ پەدەکێ. ب ڤێ رێبازێ ژی مەژیکێ گەل شۆلی دکەت. پەکەکە ئیدیعا دکەت کو پەدەکە د دەربارێ ھێزێن وان یێن لەشکەری دا ئاگاھییان د دەتە دەولەتا ترک، و ئەو گەلێ باشوور ب گشتی وەکو ئاژانێن دەولەتا ترک تاوانبار دکەت.

لێبەلێ، چەند سەدەمێن بنگەھین یێن وەنداھیێن پەکەکێ ل باشوورێ کوردستانێ ھەنە. ژ وانا یا یەکەم؛ میتێ د ناڤا رەفێن پەکەکێ دا گەلەک رێخستن کرییە، ل کێلەکا ڤێ؛ کارئانینا تێلەفۆن، رادیۆ، وەساییت و مۆتۆرسیکلەتا مەجالێ کۆنترۆلێ ددەتە دەستێ ترکان. ب ئاموورێن شۆپاندنا تەکنیکی ڤە دەولەتا ترک گەلەک پێشکەفتییە و پەکەکێ ژی پێنگاڤ ب پێنگاڤ دشۆپینیت. ھەر وەھا ب بالەفرێن بێ پیلۆت ژی ھەرێم ھەر دەم دهێتە چاڤدێری کرن.

یا دویەمین؛ گەلەک ئاگاھداری ژ ھوندورێ پەکەکێ ب خوە ژ بۆ ترکان دچن. جھێ کو سڤیل لێ نینە و پەکەکێ چ جارا نەهێلایە کو سڤیل بچنە وێ دەڤەرێ ژی، ونداھیێن مەزن ددەت. ئەم دپرسین، گاڤا فرۆکێن ترکا ل ترۆمبێلەکێ ددەن ئەو چاوا دزانن کا کی د ترۆمبێلێ دایە و پلەیا وی چییە؟ ل نووچەیێن ترکان بنێرن گاڤا بۆردوومان کر دبێژیت مە ئەڤ فەرماندە کوشت. گەر ئەڤ ئیستخبارەت نە ژ ناڤا پەکەکێ ب خوە دا چووبیت ما دێ ترک چاوا زانن کو ل کێ دایە. ھەر وەھا تێکەلیێن پەکەکێ ل گەل رێخستنێن ئیستیخباراتێ یێن وەکی زانیاری، ئیتیلاعات و ھتد ژی ھەنە. وەکی دی، میتێ ب خوە ژی د ناڤا پەکەکێ دا گەلەک باش رێخستن کرییە. دووراتیا د ناڤبەرا ئاڤاھیا فەرمی یا میتێ ل سلێمانیێ و سێ سازیێن بنکەێن پەکەکێ دا تەنێ 1.5 کیلۆمیترن. ئانکو، ئاڤاھیێن پەکەکێ و میتێ ل سلێمانیێ جیرانێن یەک دو نە. ب تایبەتی دەورووبەرێن پەکەکێ ل سلێمانیێ، پرانیا کارمەندێن وێ ب میتێ ڤە تێکەلدارن. واتە، چاڤکانیێن متێ یێن ئەساسی د ھوندورێ پەکەکێ بخوە دا نە.

ھەشتێ ژ سەدێ ئێرشێن ھەوایی یێن ل سەر پەکەکێ ل ناڤچەیێن بێی شەر، ب تایبەت وەنداھیێن رێڤەبەران، ل خەتێن قەندیل، ئاسۆس و سلێمانیێ، کو دەڤەرێن د بن کۆنترۆلا یەنەکێ دا نە، تێنە ئەنجامدان. سەرەرای ڤێ یەکێ، پەکەکە پەدەکێ ژ ھەموو وەنداھیێن خوە بەرپرسیار دبینیت. ژ بۆ کو زەرەرێ ل تێکەلیێن خوە یێن ل گەل یەنەکێ نەدەت، ئەو وەنداھییێن خوەیێن دەڤەرێن یەنەکێ ڤەدشێریت.

چیرۆکێن کو پەکەکە ڤەدشێریت

دییار غەریب

دییار غەریب کارمەندێ پەکەکێ و ئەندامێ جڤاتا سەرۆکاتیێ، ھەڤسەرۆکێ بەرێ یێ پەچەدەکێ بوو، د ڤێ بوویەرێ دا پەکەکێ دیسا پەدەکە و حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ تاوانبار کر. لێبەلێ، دیار غەریب چوو بوو باژارۆکێ قەلادزێ، کو د بن دەستھلاتدارییا یەنەکێ دایە، و ئەو ل گەل هندەک ھەڤالێن خوە یێن یەنەکێ و کەسێن کو وی ژ سلێمانیێ دەعوەتی جڤینێ کرین ئاخڤیبوو. غەریب پشترا د 27ێ خزیرانا 2019ێ دا ژ قەلادزێ دەرکەت و چوو قەندیلێ. د رێکێ دا، وی سلاڤ دا سەیتەرا ل خالا پشکنینێ یا یەنەکێ ل باژارێ سەنگەسەر. پشتی 20 خولەکا، وەسایتا وی ل فلکەێن کۆرتەک بوو ئارمانجا بالافرێن شەری یێن ترکییا. بالافرێن ترکان د سەری دا وەساییتەکا سڤیلا ل پشت ترۆمبێلا کو دییار غەریب تێدا بوو ئارمانج کر. رۆکەتا دویەمین ل ترۆمبێلا کو دییار غەریب تێدا بوو کەت. پەکەکێ دخواست کو مرنا دییار غەریب بڤەشێریت. د چاپەمەنیێ دا، تەنێ 4 سڤیل و 5 کەسێن بریندارێن کو د ترۆمبێلا سڤیل دا ژیانا خوە ژ دەست دای، ھاتنە راگھاندن. لێبەلێ، پشتی داخویانیا دەولەتا ترک د 7ێ تیرمەھێ دا کو دگۆت “دییار غەریب ھاتە کوشتن”، پەکەکێ دیرۆکا بوویەرێ گوھارت. وان دخواست بوویەرا دییار غەریب ڤەشێرن و گۆت کو ئەو د 5ێ تیرمەھێ دا ھاتیە گولـلە باران کرن.

د ڤێ بوویەرا دییار غەریب دا، ئەندامەکێ پەکەکێ یێ پایەبلند و ناڤێ وی د لیستا ب رەنگێ پرتەقالی یا دەولەتێ دا ھەیی ب کۆد ناڤێ دەوران (موراد گووندووز) دھاتە ناسکرن ژی د ترۆمبێلێ دا بوو.

قاسم ئەنگین            

رێڤەبەرەکێ دی یێ پایەبلندێ پەکەکێ، کو د ھەرێمین یەنەکێ دا ژیانا خوە ژ دەست دایی، قاسم ئەنگین بوو. چیرۆکا کوشتنا قاسم ئەنگین ژی ژ لایێ پەکەکێ ڤە ھاتە بەرەڤاژی کرن. قاسم ئەنگین، ئەندامێ کۆمیتا ناڤەندی یا پەکەکێ بوو. د 27ێ گولانێ دا ل گوندێ سەفرە یێ سەر ب باژارۆکێ ماوەت ل گەل چار گەریڵایان ھاتە ئارمانج کرن. ماوەت تەنێ 65 کم دووری باژارێ سلێمانیێ یە. سەرەرای ڤێ یەکێ، پەکەکێ دیرۆک و جھێ بوویەرێ گوهارت دا کو سیبەر ل سەر پەیوەندیێن وان و یەنەکێ چینەبیت. پەکەکێ جھێ بوویەرا قاسم ئەنگین ل دەڤەرا برادۆست دەست نیشان کر. دەڤەرا برادۆست د بن کۆنترۆلا پەدەکێ دایە. ب ڤی رەنگی، پەکەکێ دیسا بوویەر لێکبادا و وەکر کو رۆلا یەنەکێ بهێتە ڤەشارتن.

گەلۆ ئارمانج ھەر سێ ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن پەکەکێ بوو یان ژی رزا ئالتوون بوو؟

د 21ێ ئادارا 2019ێ دا، دو ترۆمبێلێن پەکەکێ ژ قەلادزێ بەر ب گوندێ ژاراواڤە دچوون؛ یەک ژ دامەزرنێرێ پەکەکێ ئانکو رزا ئالتون د وەسایتەکێ دا بوو، د واساییتا دی دا ژی هەر یەک ژ سەرحەت ڤارتۆ (ئەمرولـلاھ دورسون)، سینانێ سۆر (ئال ئاکتاش) و ناڤدار ئامەد (میکائیل ئۆزدەمیر) تێدا بوون. ئەو د وێ رێیا کو دییار غەریب تێدا ژییانا خوە ژدەست دایی دا دچوونە قەندیل. د بن نوقتەیێن کۆنتۆرولا یەنەکێ دا دەرباس دبوون. پشتی دەمەکێ کورت بالەفرێن شەری یێن ترک رۆکێتا یەکەم ئاڤێتە وێ ترۆمبێلا کو سێ ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن پەکەکێ تێدا بوون. ھەر سێ ئەندامێن پەکەکێ ل وێرێ ژیانا خوە ژ دەست دا. ترۆمبێلا رزا ئالتون ب زەرەرەک کێم ژ رۆکەتێ خلاس بوو. رزا ئالتون بریندار بوو. شۆفێرێ ترۆمبێلێ بەر ب قەلادزێ ڤە هاژۆت. وی دخواست ھەم شۆپا خوە ل باژێری وەندا بکەت و ھەم ژی رزا ئالتون ببەتە نەخوەشخانێ. ل ناڤبەرا کۆرتەک و سەنگەسەرێ ببۆ جھێ نێچیرا سەرکردەیێن پەکەکێ.

 یەنەکێ و پەکەکێ وێ سالێ بریار دا بوو کو پێکڤە ل قوونتارا چییایێ قەندیل جەژنا نەورۆزێ پیرۆز بکەن. ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن کەجەکێ ژ بۆ ئامادەکاریێن نەورۆزێ ل گەل رایەدارێن یەنەکێ یێن دەڤەرێ د ناڤ پەیوەندیێ دا بوون. ئەو چار دەمژمێرا بەری کو ترۆمبێلا وان بهێتە ئارمانجکرن ل گەل ئەندامێن یەنەکێ دا ب تێلەفۆنێ ئاخڤتبوون. پەکەکێ بریندار بوونا رزا ئالتوون ڤەشارت. پشتی کو پەکەکێ مرنا سێ رێڤەبەرێن خوە و دو کەسێن لگەل وان راگەھاندی، وانا گەلێ دەڤەرێ ب”خوە فرۆش و سیخور” تاوانبار کر. پەکەکێ پەیوەندییێن ڤان کەسێن ژیانا خوە ژ دەست دای لگەل یەنەکێ ڤەشارتن.

ئێرشا ل چییایێ ئەزمەر

دو شەخسێن گرنگ یێن پەکەکێ، دەمھات عەگید (سەییدخان ئەیاز) و جەمیل ئامەد (ئەسەر ئرماک)، ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن کەجەکێ و بەرپرسیارێ پەیوەندیێن پەکەکێ لگەل یەنەکێ دا، د 15ێ چرییێ ل چیایێ ئەزمەر ژ لایێ فرۆکەیێن بێ پیلۆت ڤە ھاتنە کوشتن. د بوویەرێ دا، خەباتکارێ رێخستنا پەکەکێ NLP ب برینداری خلاس بوو. چیایێ ئەزمەر ل ھنداڤی سلێمانیێ یە، دەڤەرەکا بچووکا گەشتوگۆزاری یە. سەییدخان ئەیاز و کەسێ ب کۆد ناڤێ ئەحمەد، کارمەندێ ئیستخباراتی یێ کو ب برینداری خەلاس بوویی، ل سەر ناڤێ پەکەکێ ھەموو پەیوەندیێن ل گەل یەنەکێ دا برێڤە دبرن. سەییدخان ئەیاز ل گەل لاھۆر شێخ جەنگی و کارمەندێن ئیستیخباراتا زانیاری یا یەنەکێ رۆژانە د ناڤا پەیوەندیان دا بوو. ئارمانجکرنا ڤان دو کەسان ب ڤی رەنگی د ناڤبەرا یەنەکێ و پەکەکێ دا ئالۆزیەکا دەمکی چێکر. یەنەکێ مەراسیما ھەر دو جەنازەیان ل ناڤەندا سلێمانێ دا قەبوول نەکر. ژ بۆ کو کاروان لگەل جەنازەیان دا نەچیت، وان جەنازە ژ نەخوەشخانەیێ رەڤاندن و ئەو بر سەر ریا دچیتە قەندیلێ. کۆمەکا پچووکا مرۆڤا ژ گوندێن قەندیلێ بەشداری مەراسیما جەنازەیان بوون. پەکەکێ ب چ رەنگا باسی رێگریکرنا یەنەکێ یا مەراسیمێ و رەڤاندنا جەنازەیا د مەدیایێ دا نەکر. وان یەنەکە تاوانبار نەکر. پشتی سالەکێ، د سالڤەگەرا ڤێ بوویەرێ دا، پەکەکێ دیسا پەدەکە تاوانبار کر و قەد بەحسا یەنەکێ نەکر.

دیسا قەلادزێ، دیسا یەنەکە و دیسا تەلەفۆن

د 13ێ خزیرانێ دا، بالەفرێن شەری یێن ترکییا ل گوندێ دارشمەنە یێ قالادزێ ل ترۆمبێلەکا رەنگ سڤیل دا و د ئەنجامێ دا چار کەس ھاتنە کوشتن. ھاتە دیارکرن کو یەک ژ رێڤەبەرێن پەکەکێ ب ناڤێ ئوولاش دۆگان، ب کۆد ناڤێ ئوولاش دێرسم و سێ گەریلایێن دی د ترۆمبێلی دا بوونە ئارمانج. ئوولاش، ئەندامێ کۆنسەیا فەرمانداریا ھەپەگێ بوو، ژ قەندیل حەتا خواکوورکێ سەرفەرماندارێ گشتی یێ ئەیالەتێ بوو، و ھاتە ئیدیعا کرن کو وی پێشەنگیا ھێزێن خوەپاراستنێ ژی دکر. د ترۆمبێلێ دا وەلاتییەک سڤیل ب ناڤێ بەکر تەفیق، خەلکێ قەلادزێ ژی ژییانا خوە ژدەست دا. پەکەکێ ئەڤ بوویەرە، حەتا کو دەولەتا ترک راگەھاندی وان ئوولاش دێرسم گولـلەباران کرییە، ڤەدشارت. وان ھەموو کەسێن کو د بوویەرێ دا ژیانا خوە ژ دەست دای وەکی سڤیل نیشان دان.

وەنداھیێن ل قەندیلێ

ژ بلی ڤانا، گەلەک کادرۆیێن رێڤەبەرێن پەکەکێ ل چیایێ قەندیلێ بوونە ئارمانجا ئێرشێن ھەوایی. گەلەک رێڤەبەرێن دی، ل سەر رێکێن ھاتن و چوونا رانیێ، سەنگەسەر و قەلادزێ ژییانا خوە ژدەست دانە، و ناڤ و نیشانێن وان نەھاتنە راگاھاندن.

ناڤێن ھندەک ژ وان ئەڤەنە

1-  ئەردۆگان ئوونال، ب کۆد ناڤێ دۆغان نوورھاک؛ دۆغان نوورھاک د رێڤەبەرییا خەباتا ئیستخباراتا پەکەکێ NLP دا بوو، ئەو بەرپرسێ یەکینەیا تەکنۆلۆژی بوو. د 24ێ تیرمەھا 2019ێ د ئێریشەکا ھەوایی دا ژییانا خوە ژدەست دا.

2-  عەبدولرەحمان حەمۆ، ب کۆد ناڤێ دۆزدار حەمۆ، ب سالان د ناڤا پەکەکێ و خەباتێن رۆژئاڤا د ئاستا ھەری ژۆر دا رێڤەبەری دکر. کادرەکێ سالێن 1990ێ بوو. ھاتە ئیدیعا کرن کو دۆزادار حەمۆ، بێی روخسەتا پەکەکێ نەفت فرتۆتییە دەولەتا سووریێ و گەندەلی کرییە. ل سەر ڤێ تاوانێ ئەو کێشا قەندیلێ و ل وێرێ بێسەر و شووین بوو. پاشێ ھاتە گۆتن کو د ئێرشەکا ھەوایی دا ھاتییە کوشتن.

 3- مەر ئایدن، ب کۆد ناڤێ رێناس ئایدن، بەرپرسێ خەباتا گومرکێن پەکەک بوو، د 2یێ شوباتا 2021ێ دا، ب ئێریشەکا ھەوایی ژییانا خوە ژ دەست دا.

4-  کۆۆردیناتۆرا گشتی یا ھەرێما قەندیلێ ئایتەن ئامەد (خالیدە تار) کو ئەنداما کۆنسەیا رێڤەبرا کەژەکێ بوو. ئایتەن ئامەد د 9ێ ئادارا 2020ێ دا ل قەندیلێ ھاتە ئارمانجکرن. پەکەکێ حەتا نها ژی د دەربارێ وێ دا داخویانیەک نەدایە.

5-  دەلال نوورھاک، ناڤێ راست ئەسما ئەرات ئەنداما پەژاک و کۆنسەیا رێڤەبریا کەژەکێ، د 2019ێ دا ل قەندیلێ ھاتە ئارمانجکرن. پەکەکێ ھێشتا داخویانی نەدایە.

6- در. ژییان (سالیحا کایتار) ئەنداما کۆنسەیا رێڤەبەرییا کەجەکێ، کۆردیناتۆرا پەکەکێ ل رووسیا و کادرۆیەکا گەلەک دێرین بوو د 19ێ تەباخا 2019ێ دا ل قەندیل جانێ خوە ژ دەست دا ھێشتا ژی پەکەکێ چ داخویانی نەدانە.

7- ھاجەر گۆیی (نەزیفا بیلەن) فەرماندەرەکا کەڤن بوو. د 20ی ئادارا 2020ێ دا ل قەندیل بوو ئارمانجا فرۆکێن ترکییا. ئەڤە ژی ئەندامەکا پایەبلند یا بزاڤا ژنان یا پەکەکێ بوو.

پەکەکێ تەنێ 16  کادرۆیێن خوەیێن ل دەڤەرێن د بن دەستھلاتا یەنەکێ دا ژییانا خوە ژدەست دای راگەھاندینە. داکو پەیوەندیێن وێ ل گەل یەنەکێ خراب نەبن، پەکەکێ ب هیچ رەنگەکێ باسی کوشتنا ڤان شەھیدێن خوە ل ناڤچەیێن د بن دەستهلاتا یەنەکێ نەکر و ئەو تاوانبار نەکر، بەلکو بەرەڤاژی پەکەکێ زانیاریێن خەلەت و شاش دانە گەل و مالباتێن وان و وەکو ھەر جار پەدەکە و حکومەتا ھەرێما کوردستانێ تاوانبار کرن و دکەت.