په‌كه‌كێ ژ 3 ئیلۆنا ئیسالێ، ل سەر بوویەرێن خەیالی یێن ل خەلیفانێ، كه‌مپینه‌كێ دمەشینیت، ل سەر بنگەها ڤێ كه‌مپینێ، تێ گۆتن کو 7 گەریلا ژ ئالیێ پێشمەرگەی ڤە هاتنە کوشتن، ل گۆری په‌كه‌كێ، تیمەکا وان کو ژ ئاڤا زاپێ دەرباس دبوون، کەتنە کەمینا پێشمەرگەیان، ل سەر ڤێ دره‌وێ په‌كه‌كێ بانگا گرسەیا خوە ژ بۆ چالاکییان کر.
وەکی دی، په‌كه‌كێ ئەڤ بوویەر هەر جارێ ب ره‌نگه‌كی ڤه‌دگوهاست، وه‌ك سیناریۆیا فلمه‌كی د مەهەکێ دا چەندین جاران سه‌ر و ژ نوو نڤیسی، نڤیسێن بەرفرەهـ کرن ل دوماهیێ ژی، ژ بۆ کو بوویەر بهێته باوەر کرن، په‌كه‌كێ ئیدیعا کر کو یەک ژ وان 7 گەریلایێن کو کەتینە کەمینێ، ساخ فەلتی یە.
وێنەیێن ڤی گەریلای هێشتا نەهاتینە بەلاڤ کرن، ب ئحتیمالەکا پر مەزن، ل رۆژێن پێش مه ئه‌م دێ ل سه‌ر ڤێ بوویه‌رێ، فلمه‌كی ب ناڤه‌كێ وەک «خەیری یێ ژ بوویەرا خەلیفانێ فەلتی» ل سەر تێله‌فزیوونێن په‌كه‌كێ ببینین.
په‌كه‌كە تەڤگەرەکە کو فەرماندارێ خوە یێ 32 سالان خزمه‌تا وێ كری دكوژیت و دناڤا رێخستنێ دا وی وەک تاسفییەچی رادگه‌هینیت، پشتره ژی سەرساخیێ بۆ مالباتا وی دشینیت و دبێژیت: یه‌نه‌كێ هێرشی وی کر و ئەو کوشت، ئەڤ میناکه سەرپێهاتییا «فارووق بۆزکورت»، یێ ب کۆدناڤێ «ناسر» ە.
وەزیرێ بانگه‌شێ و رۆناکبیری یێ هێتلەری و خاپاندنا گەل
وەزیرێ پرۆپاگاندا و رۆناکبیری یێ هێتلەری « جۆسێف گۆبێلس»، خودان پرەنسیپێن مەزن یێن پرۆپاگاندایێ بوو، یەک ژ وان پرەنسیپان ئەڤه بوو: «گەر هوون درەوەکێ تێرا خوە درێژ بکه‌ن، تێرا خوە ب قەلەبالخ و بێناڤبەر دووبارە بکه‌ن، مرۆڤ دێ ژ وێ درەوێ باوەر كه‌ن، نهێنییا دانە باوەرکرنا درەوێ ب مرۆڤان، هەر و هەر دوبارە کرنا دره‌وێ یە».
ل وی دەمی رادیۆ ئاموورێ راگه‌هاندنێ یێ زێده ب باندۆر بوو، به‌رده‌وام پرۆپاگاندا دکر و د گۆت: «ئەلمانیا سەرکەتن ب دەست ئێخست، هەموو جیهان نکاریبوو ئەلمانیایێ تێک ببه‌ت، ئەمەریکا ژی هەوجەدارێ ئەلمانیایێ یه، بەرخوەدانەکا مەزن یا دهێته كرن» و ب ڤی ره‌نگی، ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی خوه کورتە فلم دهاتنه چێکرن.
سیناریۆیێن جوربەجور دهاتن نڤیساندن، گەلێ ئەلمان ژ درەوێن دوبارە یێن وەزیر«گۆبێلس» باوەر دکر، ئارتێشا ئه‌لمان ل مۆسکۆیێ تێک چوو، ئارتێشێن «سۆڤیەتێ» لەشکەرێن ئەلمانان د قەلاندن، ل ئالییەکی دی، جه‌ماوه‌رێ د بن باندۆرا پرۆپاگەندەیا دره‌و دا وەسا هزر دكر کو ئارتێشا ئەلمان پر سەرکەتییە و وان ل سالۆنێن سینەمایێ پیرۆزباهی و شاهی چێدکرن.
د راستیێ دا، پڕانییا جه‌ماوه‌رێ ئەلمان وه‌سا هزر دكر کو تانکێن ئەلمانان یێ ل ناڤ کۆلانێن مۆسکۆیێ نە، هەتا رۆژا کو وان ب چاڤێن خوە دیتی کو ئارتێشێن سۆڤیەتێ ب تانکان کەتنه د باژێرێ بەرلینێ دا، گۆبێلس ب بسپۆرێ پرۆپاگاندا و دره‌وان دهێته نیاسین، د راستیێ دا، ئەرکێ وی خاپاندنا گەل بوو.
وەکە شۆپدارێ گۆبێلس راگه‌هاندنا په‌كه‌كێ
گەر هوون كه‌سێن راستبین بن و مەدیا په‌كه‌كێ ژی دشۆپینن، هوون دێ ببینن کا په‌كه‌كە پرەنسیپا خاپاندنا رایا گشتی یا گۆبێلس چ قاس باش ب جهـ دئینیت.
جه‌ماوه‌رێ په‌كه‌كێ جه‌ماوه‌ره‌كێ خاپاندییە، ئەو وه‌سا باوەر دکه‌ن کو «په‌كه‌كە یا ژ سەرکەتنەکێ بەر ب سەرکەتنەکا دی دبەزیت، هه‌روه‌ها ئارتێشا ترک نه‌شێت گاڤەکێ ژی پێشدا پاڤێژیت، هەموو جیهان عەڤدلا ئۆجەلان وەکی رێبەرێ خوە دبینیت، جیهان هەموو محتاجی ئۆجەلانی و په‌كه‌كێ یە»، په‌كه‌كێ جه‌ماوه‌رێ خوە ب ڤان دره‌وان دایە باوەرکرن.
ڤێجا ئەڤ چیرۆکا خەلیفان ژی خەلەکەکه ژ فلمێ خاپاندنا گەلێ کورد، د راستی دا، ل خەلیفان چ بوویەرەک کو پێشمەرگە تێدا بەشدار بووی نینە، وەزارەتا پاراستنا نەتەوەیی یا ترکیێ ل 3 ئیلۆنێ داخویانی دا بوو و گۆتبوو کو وان ل 28ێ تەباخێ 7 گەریلا کو رێڤەبه‌رێن ژن ژی د ناڤ دا هەنە، ل دەڤەرا گارەی کوشتینە، ل ئالیێ دی په‌كه‌كە د سه‌ر ڤێ داخویانییا وەزارەتا بەرگرییا ترکیێ دا، هێزێن پێشمەرگەی تاوانبار کرن، دیرۆکا په‌ده‌كێ یا ئاشکرا یە و هەکە تشتەکی بکەت ژی ب سەربلندی دبێژیت من کرییە، په‌ده‌كێ ل 7ێ جۆتمەهێ راگه‌هاند کو چ په‌یوه‌ندییا پێشمەرگەی ب ڤێ بوویەرێ ڤه نینە.
په‌كه‌كە راستەراست مرۆڤان دکەته ئارمانج
لێ بەلێ په‌كه‌كه ده‌ست ژ دوبارەکرنا ڤێ دره‌وێ بەرنادەت و دره‌وێن مەزنتر دکەت، په‌كه‌كێ ل کۆبانێ و دێرکا حەمکۆ مەشێن کو راستەراست په‌ده‌كه و مالباتا بارزانی دكه‌نه ئارمانج، رێكدئێخیت، درووشم و وێنه‌یان بلند دكه‌ت و کۆمەکا ژنان ژی بەر ب دەریێ سنۆریێ سێمالکا ڤە مەشاندن.
ل شنگالێ هێرشی بەربژارێن پدکێ کرن، ل تەلەڤزیۆنێن په‌كه‌كێ بنێرن، ئەو هەر دەمژمێرەکێ بێبەختی و دره‌وه‌كێ ل سه‌ر په‌ده‌كێ دکه‌ن.
ل سەر سیناریۆ یا خه‌لیفان خەلەکا داویێ یا دره‌وان ل سه‌ر فەرماندارێ هێزا زێرەڤانی «عەزیز وەیسی» و بەرپرسێ هێزێن رۆژ «دلۆڤان روباری» هاتنە کرن، وەک هەر جار ڤێ جارێ ژی ل سەر ناڤێ کەسەکی کو ناخوازیت ناڤێ خوە دیار بکەت ئاگاهی دهێنه بەلاڤکرن، لێ ئەڤه شانۆ بوو، شانۆیەکا پێکەنووک.
چ كه‌ره‌مه، وی کەسێ نەدیار ئەڤ ئاگاهی داینە ئاژانسا په‌كه‌كێ یا رۆژاڤا ئانها یێ ژی، ژ بەر هنده‌ك ئه‌گه‌رێن سیاسی په‌كه‌كێ شانۆیا خەلیفان ل رۆژئاڤا ژی پێشکێشدکەت؛ ئه‌گه‌رێ ئێكێ: دۆرپێچکرنا رۆژئاڤا، ئاستەنگکرنا هەڤدیتنێن کوردی – کوردی ل رۆژئاڤا، چێكرنا زه‌مینێ بۆ هێرشکرنا سەر پێشمەرگەیێن رۆژ، هه‌روه‌ها بێ گومان ژ بۆ كو ل شنگالێ مەجالێ حەرەکەتا سیاسی و لەشکەر بۆ خوه پەیدا بكه‌ت، ب ئحتیمالەکا مەزن، ئەم دێ ل رۆژێن پێشییا مە، نووچەیێن ل سەر هێرشێن په‌كه‌كێ پر ببهیزن.
گەلۆ راستە کو یەکینەیێن چالاکڤانێن په‌كه‌كێ هاتنە گرتن؟
ئه‌گه‌ره‌كێ دی یێ گرنگ بۆ دره‌وێن بێئەخلاق ێن په‌كه‌كێ ل دەربارێ مژارا خەلیفان دا هەیە، ئه‌و ژی گرتنا هنده‌ك چالاكڤانێن په‌كه‌كێ کو ل باژێرێن هەرێما کوردستانێ ب جهـ بووینە و د خواستن چالاکیێن لەشکەری بکه‌ن.
گۆتگۆتکه‌ك هەیە کو ب دەهان کەسێن کو ب یەکینەیێن په‌كه‌كێ ڤە گرێدایی کو دخواستن ل باژێرێن کوردستانێ چالاکیێن چەکداری بکه‌ن، هاتنە گرتن، د راستیێ دا، یەکینەیەکا تیرۆرێ یا کو د خواست د هوندر دا هێرشی هەرێما کوردستانێ بکەت هاتە ژ ناڤ برن، ژ بەر کو په‌كه‌كێ ئەنجامێن هلبژارتنان ب ڤی رەنگی هیڤی نەدکرن و په‌كه‌كێ ئه‌جێندایه‌كا جودا هەبوو، ل گۆری ڤێ ئه‌جێندایێ حه‌شدا شه‌عبی دا ب فرۆکەیێن درۆن هێرشێ کەت و په‌كه‌كە ژی ب رەنگێ پەنابەران دا ب پەژاهی هێرشی دەزگەهێن حكوومی و ئەمنی کەت.
هەکە پیچەک ئەخلاق، پیچه‌ك تەربیەت و وەلاتپارێزی ل ده‌ڤ په‌كه‌كێ هەبا، ئەو ژنێن کورد ل بەر دەریێ سنۆری یێ سێمالکا نە دمەشاندن، لێ ئەڤ یه‌ك نیشان ددەت کو په‌كه‌كە شۆپدارەکێ باشێ گۆبێلسی یه، ژ بەر کو، په‌كه‌كە ژی مینا گۆبێلس تێک دچیت.
سەرکەتنا په‌كه‌كێ مینا سەرکەتنا گۆبێلسی یە
پاییز هات، ئۆپەراسیۆنێن ئارتێشا ترک یێن د ناڤ سنۆرێن هەرێما کوردستانێ دا ژی ب داوی دهێن، د ڤان ئۆپەراسیۆنان دا په‌كه‌كێ شکەستنەکا پر مەزن خوار، «تونێلێن شەر» ب زانەبوون بوونە گۆڕێن جوانان، په‌كه‌كێ لۆتکەیێن ستراتیجی یێن چیایی رادەستی ئارتێشا ترک کرن، ئارتێشا ترک هێزێن گەریلایێن ل دەڤەرێن سلێمانیێ ژی ئێخستن، ڤێ یەکێ ژی په‌كه‌كە پتر بێبزاڤ هێلا، د هه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ دا ل شنگالێ و سلێمانیێ تێک چوو، پشتی شەرێ خەنەدەکان جه‌ماوه‌رێ په‌كه‌كێ ل باکورێ کوردستانێ ژی حه‌لییا، ڤێجا په‌كه‌كە ڤەگوهەری هێزەکا بچووک و غەدار، له‌وما ژی ئەو دخوازیت رۆژئاڤا وەک یه‌كینه‌یه‌كا لەشکەری برێڤە ببەت.
نووچە و پرۆپاگاندایا بێئەخلاقی یا کو ل سەر خەلیفان دهێته کرن ژ بۆ ڤەشارتنا ڤێ راستیێ یە.
د بن ڤێ خاپاندنا بێئەخلاق دا، په‌كه‌كێ ئۆجەلان وەکی رێبەرێ گەلان، خوە وەکی ناڤونیشانا چارەسەرییا رۆژهلاتا ناڤین و هێزا خوە یا لەشکەر ژی وەکی هێزەکا کو هێزا ناتۆ ژ ناڤ بری، پێشکێش دکەت.
چاوا کو گۆبێلس گەلێ ئەلمان ب گۆتەگۆتکێن ئەم سەرکەفتینە خاپاندن هەتا کو تانکێن رووسی کەتنه د بەرلینێ دا، په‌كه‌كه ژی هەمان تشتی دکەت، په‌كه‌كە دبێژیت سەرکەفتن یا مەیە، لێ بەلێ د راستیێ دا، په‌كه‌كە ب هەموو ئاوایی شكه‌ستییه.
هێزا پرۆپاگاندایێ یا گوهەرتنا راستییان نینە، په‌كه‌كە ب وان زارۆکێن خاپاندی و بەردای ل کۆلانان، قیژ ویژا جوان و ژنان، نه‌شێت راستیێ بگوهەرینیت، رۆژەک دێ هێت، وه‌كه چاوا د هه‌لبژارتنێن شنگالێ دا شه‌قه‌كه دێ ب روویێ وێ كه‌ڤیت.
گۆبێلس ئەو ئەلمانیا مەزن و هەموو دژمن باندۆرکر، ئەو سەروەرێ جیهانا پرۆپاگاندایێ بوو، لێ هوون دزانن کو چیرۆکا وی چاوا ب داوی بوو؟ گۆبێلس ب نووچەیێن دەرەو، ب پرۆپاگاندا و ئۆپەراسیۆنا مەژی تەڤاهییا ئه‌لمانیا هەتا دژمنێ خوە ژی خاپاند، راستە گۆبێلس ماستەر بوو ب پرۆپاگاند و درەوا، لێبەلێ هوون دزانن داوییا وی چ بوو؟
داویێ ڤێ بینین بیرا خوە و ئەڤ پرۆپاگاندایێن خوە یێ بێئەخلاق زێدە باوەر نەکه‌ن.
