د ناڤا ھەفتەیا دەرباسبوویی دا دو ھەڤپەیڤین د مەدیایا پەکەکێ دا ھاتن وەشاندن. یەک ژ وان یا ئەنداما کۆنسەیا رێڤەبەرا کەجەکێ بەسێ ھۆزات بوو، یا دن ژی یا پارلامەنتەرێ بەرێ یێ DEPێ خەتیب دیجلە بوو. ھەر دو داخویانی ب راستی ژی پێدڤی ڤێکۆلین و لێکۆلینێ نە. ژ بەر کو د داخویانیان دا تەڤلھەڤیا پەکەکێ یا د وارێ کوردایەتی، کوردستانیبوون، داگیرکەری، ئازادی، ژن و ھتد دا ب ئاوایەکێ زەلال دەرکەت ھۆلێ.
بەسێ ھۆزات پەسنا کی دایە؟
ھەڤسەرۆکا کۆنسەیا رێڤەبەرا کەجەکێ بەسێ ھۆزات ژ بۆ ANFێ داخویانییەک دا، د داخویانیا وێ دا ئیفادەیێن گەلەک بالکێش ھەبوون. گۆتن نە تەنێ بالکێش بوون، بەلکو د ھەمان دەمی دا دووربوونا وێ یا ژ راستیێن دیرۆکی ژی دەرخست ھۆلێ.
د داخویانیێن بەسێ دا رەوش و سبەرۆژا کوردان وەھا ھاتە ڤەگۆتن
بەسێ ھۆزات د ڤان ھەر سێ گۆتاران دا رەوشا کوردان و قەدەرا وان وێنە کر. واتە بەسێ ھۆزات د گۆتارا خوا دا کێشەیا کوردان وەکە کێشەیەکا کو ب ھێسانی چارەسەر دبیت دبینیت و ڤەدبێژیت. دبیت کو ئەو، وە دفکریت لاینگرێن کو ئەو خیتابا وان دکەت، ژخوە بێی کو بفکرن دێ دەستان بۆ قوتن. لەوما ژی چەند پەیڤێن ژبەرکری ددانە بەرھەڤ و ئاخفت. ب تایبەتی ژی، پشتی ھەر پرسێ بەحسا ئازادیا ژنێ، کۆلەتیا ژنێ و ھتد دکەت. ژ بەر ڤێ یەکێ، وێ د ئاخافتنا خوە دا ھەول دا کو وێنەیەکێ ئازادیخواز بکێشیت. لێ بەسێ ھۆزات نەشییا لەزا خوە بگریت و دەما کو خواست پەسنا ژنان بدەت، پەسنا رۆژنامەڤانا ترک سەدەف کاباش خست رۆژەڤێ دا.
گەلۆ سەدەف کاباش کییە؟
ھۆزات گۆت: “سەدەف کاباش رۆژنامەڤانەکا ژێھاتی، رەخنەگر و ئاکادەمیسیەنە. ئەو کەسەکە کو ژ ھێلا بەشێن جڤاکی ب بالداری تێ گوھداری کرن. لێ رەخنەیێن سەدەف کاباش یێن ل ئەردۆگانێ فاشیست گرتی، تێرا ناکەن… د شەخسێ سەدەف کاباش دا ژن، رۆژنامەڤان و رەوشەنبیر تێنە ترساندن. فاشیزم چ بکەت بلا بکەت، ئێدی نکاریت زێدە ئەنجامی ب دەست بێخیت.”
سەدەف کاباش کییە؟ سەدەف کاباش روویێ کەمالیستێن دەولەتا ترکە.
کەمالیزم ل ھەمبەری کوردان چیە؟ فاشیزم، قرکرن و ئینکارە.
بەلێ سەدەف کاباش کەمالیستە. ئەو پارێزڤانا دەولەتا ترکە. کەسەکە کو دەما کو عەفرین ھاتیە داگیرکرن دەرکەت سەر کانالێن تەلەڤیزیۆنی یێن ترک و گۆت؛ “ئۆپەراسیۆنا عەفرینێ گاڤەکا گەلەک راستە، لێ دەرەنگ مایە، پێدڤیبوو بەری نھا هاتبا ئەنجامدان.” ل ڤیدیۆیێن سەدەف کاباش یێن کەڤن بنێرن، تەنێ تێدا دژمناتیا کوردان ھەیە. ھەیا کو ئەو دژی موزاکەرەیێن چارەسەریێ و ئاشتییێ بوو و ئەڤ ھەولە ژی مەترسیدار ددیتن.
گەلۆ سەدەما بێھشمەندیا بەسێ ھۆزات کو پەسنا کەسەکا وەھا ددەت چیە؟ ھەلبەت تەڤلھەڤیا فکری یا کورد و کوردستانێ و ونداکرنا تێگھشتنا نەتەویە.
عەڤدلا ئۆجەلان ژ سالا 1999ێ ڤە ب ئاشکەرا و نەپەنی ھەول ددەت کو کوردان بکەتە دۆستێ کەمالیزمێ و دخوازیت ب خەباتکار، پارتی و ھەموو کوردان بدەتە باوەرکرن کو ئایدۆلۆژی-سییاسەتا کەمالیزمێ دۆستێ کوردانە. ھەول ددەت کورد دیرۆکا کەمالیزمێ ژ بیر بکەن. وەکە کو جینۆسایدا زیلان، دێرسم و ھتد… ل دژی کوردان نەهاتبنە ئەنجامدان، تەڤدگەریت. ئاپۆ دخوازیت روویێ کەمالیزمێ پاک نیشان بدەت، وەکە کو نە ئەوە خوەدانێ ئایدۆلۆژیا کو کوردان دکەتە ترک و وان قردکەت. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی پەکەکە و تەڤگەرا وێ یا سیاسی “کەمالیزمێ و کەمالیستان دۆست” دبینن. لێ راستییا کوردان ئەڤەیە: مرۆڤ نکاریتھەم کەمالیست بیت، ھەم ژی ببیتە دۆستێ کوردان. ئەڤە دو تشتێن گەلەک دژی ھەڤدونە.
عەڤدلا ئۆجەلانێ کو پەسنا کەمالیزمێ ددەت، نەدکاریت ببیتە سەرۆکەکێ کوردان و نە ژی دکاریت ببیتە کەسایەتەک کوردستانی. پەکەکەیا کو کەمالیستان وەک دۆست دبینیت نکاریت ببیتە تەڤگەرەکا کوردستانی. بەسێ ھۆزات کو پەسنا کەمالیستەکا وەک سەدەف کاباش یا داگیرکرنا عەفرینێ دپاراست دکەت، نکاریت ببیتە نوونەرا ژنێن کورد.
بێھشێ دویەم: خەتیب دیجلە
پارلامەنتەرێ بەرێ یێ DEPێ خەتیب دیجلە ب سالان د گرتیگەھێ دا مایە. گەڤا کو مرۆڤ ل سەرووبەرێ وی دنێریت، دبێژیت ئەو مرۆڤەک عاقلمەندە و ژ سییاسەتێ فێم دکەت. لێ ب ئاخافتنا خوە یا د بەرنامەیەکا تەلەڤزیۆنێ دا وەک خۆرتەکێ 18 سالی ئاخفت.
دەما کو خەتیب دیجلە چوویینا بارزانی بۆ ترکیەیێ رەخنە دکر، د کانالا پەکەکێ یا «مەدیا خەبەر» دا ئەڤ تشتە گۆت: “ژ دەما شەرێ جیھانی یێ یەکەم ئارمانجا ھێزێن ئەمپەریالیست ئاڤاکرنا کوردستانەکا بچووک بوو. چێکرنا کوردستانەکا بچووک و فەداکرنا پارچەیێن دی یێن کوردستانێ. سەرۆک ئۆجەلان ڤێ یەکێ وەک خەفکا کوردان دبینیت.” ئاخافتنا خەتیب دیجلە نیشانەیا بێھشبوونێ یە. نە ھشمەندیا دیرۆکی، نە ھشمەندیا رۆژەڤی، نە ژی ھشمەندیا کوردەواری ل گەل ویدا هەیە. د دیرۆکێ دا ئەمپەریالیستان چ جاران ھەول نەدایە کو کوردستانەکێ ئاڤا بکەن. ھەر جارا کو کورد رابوونە سەر پێیان، ب ھەموو ھێزا خوە رێ ل بەر گوھارتنا سینۆرێن ئیراق، ترکیا و ئیرانێ یێن کو وان دەولەتان چێکری و ل سەر مە کوردان فەرزکری، دگرتن. ئینگلیزان شێخ مەحموود بەرزەنجی بۆمبەباران کر. مەھاباد ب تەنێ ما. کیژان ھێزا ئەمپەریالیست پشتگری دا کیژان تێکۆشینا سەرخوەبوونا کوردستانێ؟
ھەگەر ب ڤی ئاوایی پشتگرییا کوردان بھاتبا کرن و ژ شەرێ جیھانی یێ یەکەمین هێرڤە باژارەکێ کوردان ب ناڤێ کوردستانێ هەبایە، کورد نەدکەتنە بەر مەترسییا ژناڤبرن، قرکرن و ئاسیمیلاسیۆنێ یا وەھا. ژ بەر ڤێ یەکێ یە کو ئەم ھەموو وەکە بیناھییا چاڤێ خوە ل ھەبوونا ھەرێما کوردستانێ دنێرین. حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بنگەھا ھەبوون، پێشەرۆژ و تێکۆشینا سیاسی یا رۆژھلات، رۆژئاڤا و باکورێ کوردستانێ یە.
ھەگەر باشوورێ کوردستانێ ژ سالا 1991ێ و ڤر ڤە دیفاکتۆ نەبایە، باکورێ کوردستانێ د ناڤا وەستیان دا بوو و پێڤاژۆیا رۆژئاڤا پێش نەدکەت. نەدیتنا ڤێ رەوشێ ژ لایێ خەتیب دیجلە ڤە راستەراست ب میناکێن عەڤدلا ئۆجەلان ڤە گرێدایییە.
مۆدێل، عورف، عادەت، ھەست و تەڤگەرێن جڤاکی، ژ پارزینکێ ھشمەندیا مرۆڤان پێک دهێن. د مرۆڤی دا رەدکرن و قەبوولکرنا تشتەکێ ژی ب ڤێ راستییێ ڤە گرێدایی یە. لێ بنێرن، ھەر دو کەس ژی، دکارن د فیلتەرێ کەمالیزمێ را دەرباس ببن، لێ تەڤگەر و سەرۆکێن دی ێن سیاسی یێن کورد نکارن. ترکیا دکاریت ژ تێگەھا وان یا ھشمەندیێ دەرباس ببیت، سووریا دکاریت دەرباس ببیت، لێ کوردستان نکاریت، دەولەتا کوردی نکاریت. ئەڤ نموونەیە ب ئۆنتۆلۆژییا پەکەکێ ڤە گرێدایی یە.
خەتیب دیجلە د کەڤن دا ژی پارادیگمایا خوە گەلەک باش ئیزاح کر بوو. وی دگۆت “مە فکرا دەولەتا کوردی ئاڤێت تەنەکا گلێشی دا.” بەلێ، گەلەک راستە پەکەکێ فکرا کوردستانێ ئاڤێتیە تەنەکا گلێشی دا. لێ بەلێ چما زارۆکێن کورد ژ بۆ دەمۆکراتیکبوونا ترکیایێ و دەمۆکراتیکبوونا سووریایێ ژییانا خوە ژدەست ددەن؟ چما ل پەی ڤان مرۆڤێن بێھش دمەشن؟
