ناڤەندا راگھاندن و چاپەمەنیێ یا ھەپەگێ 6ێ خزیرانێ داخویانیەکا نڤیسکی وەشاند. د داخویانیێ دا گەف ل سازیێن ھەرێما کوردستانێ و ھێزێن پێشمەرگە ھاتن کرن. د داخویانیا ھەپەگێ دا گەفا “کو دێ شەری ل تەڤاھیا ھەرێما کوردستانێ بەلاڤ بکن” ھاتیە کرن. راستیێن د ناڤبەرا رێزکێن داخویانیا ھەپەگێ دا ژی نیشان ددن کو ھەپەگە د مەھا خزیرانێ دا کەتیە قۆناغا دویەمینا ئێریشێن خوە یێن ل سەر ھێزێن پێشمەرگەیان.
ھەپەگێ کو رێخستنا ھێزێن لەشکەری یێن سەر ب پەکەکێ ڤە نە، ئەڤ دەمەکە شەرەکێ ڤەشارتی ل دژی ھێزێن پێشمەرگەیان دمەشینە. د ھەیاما سال و نیڤەکێ دا 13 پێشمەرگە ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتنە شەھید کرن و ب دەھان پێشمەرگە ژی بریندار بوونە. ھەروھا ماین ل سەر ریێن پێشمەرگە و خەلکێ سڤیل تێن دانین، ب فرۆکەیێن درۆن ڤە جھێن ھێزێن پێشمەرگە دهێنە کەشف کرن و ژ 30ێ گولانێ ڤە 2 ئێرشێن جودا ل دژی چەپەرێن پێشمەرگە ل گاپنێرکێ یا دەڤەرا بەرواریا ھاتنە کرن. داخویانیا ھەپەگێ نیشانەیا وێ یەکێیە کو ئێریشا پەکەکێ یا ل دژی ھەرێما کوردستانێ و ھێزێن پێشمەرگە دەرباسی قۆناغا دویەمین بوویە و ل شوونا ئێریشێن ڤەشارتی دێ ئێریشێن ڤەکری و جووربەجوور هێن کرن.
بارەگەھا ھێزێن پەکەکێ ل کویە؟
د داخویانیا ھەپەگێ دا ھات ئیدیعاکرن کو ل باکور و رۆژھلاتێ مەتینا ل دژی ھێزێن چەکدارێن ترک دا شەرێن دژوار روو ددن و دەولەتا ترک دخوازە باشوورێ مەتینا داگیر بکە. ھەر وھا ھات گۆتن کو سەرێ مەتینا، یانی “بەشەک ژ لووتکەیێن چییایێ مەتینا د بن کۆنترۆلا ھێزێن مە دایە.”
لێبەلێ، رەوشا پراکتیکی یا ل قادا شەری ڤێ یەکێ پشتراست ناکە. د چ لووتکەیێن مەتینا دا ھێزا پەکەکێ نینە. د ھندەک لووتکەیان دا ھێزێن پێشمەرگە، ل گرکێن ھنداڤی زاپێ ژی ھێزێن چەکدارێن ترکیێ جھ دگرن. ھێزێن پێشمەرگە پشتی سالا 2020ێ ژ بۆ پێشیگرتنا ل پێشداچوونا ئارتێشا ترک ل ھەرێمێ ھێزا خوە ب جیهـ کر. ب تایبەتی د سالا 2021ێ دا ھێزێن پێشمەرگە ژ بۆ کو شەر و پەڤچوونێن د ناڤبەرا پەکەکێ و ئارتێشا ترک ژ باژاران دوور بخن بەشەک ژ ناڤچەیێن چیایی گرتن.
د شەڤا 25-26ێ گولانێ دا ئارتێشا ترک ب داخستنا لەشکەران بۆ چییایێ مەتینا گرێ ھەکاری، گرێ FM و گرێ جوودی گرتن. ئێدی چ لووتکەیێن مەتینا د دەستێ پەکەکێ دا نەمان. ئەم دکارین ببێژین کو ژ بلی یەکینەیێن بچووکێن پەکەکێ و چەند تۆنەان چ ھێزێن پەکەکێ ل ھەرێمێ نەمانە. پەکەکێ ھەرێم ب تەمامی رادەستی ئارتێشا ترک کر.
پەکەکە؛ دخوازە ل چییایێ پشتا گوھەرزێ، بەرچی، پشتا سەرگەلێ و لووتکەیا باکوولکێ ب جھ ببە
د وارێ لەشکەری دا، ئەڤە تێ واتەیا تشتەک ب ڤی رەنگی. ل خەتا مەتینا، زاپ و ئاڤاشین جەپهێ پاشیێ پەکەکێ نەما. دخوازە قادێن نوو ژ بۆ خوە ڤەکە. ستراتەژیا وێ یا بنگەھین یا نھا ئەوە کو شەری بگھینە خەتا ناڤبەرا ئامێدی و دێرەلووکێ. ل سەر گرێ «باکوولکێ» ھنداڤی باژارێ ئامێدیێ ب جھ دبن. پەکەکێ سالا 1997ێ ژی ل وی گری ب تۆپێن ھەوان ل باژارێ ئامێدییێ دخست. ئەڤ تێ وێ واتەیێ کو ناڤەندا باژارێ ئامێدیێ ناڤەندا شەری بیت. ھەلبەت رێڤەبەریا ھەرێما کوردستانێ و ھێزێن پێشمەرگە نکارن رێ بدن ڤێ رەوشێ. ناڤەندا باژارێ ئامێدییێ ژ بۆ پەکەکێ نایێ ھشتن.
پەکەکە دێ ل وان گرێن کو دخوازە پێشمەرگە لێ ڤەکشن چ بکە؟
پەکەکە ژ بھارێ ڤە گرێن کو ھێزێن پێشمەرگە لێ ب جیهـ بوونە کرینە رۆژەڤا خوە و دخوازە پێشمەرگە ژ وان ناڤچەیان دەرکەڤە. ژ بەر ڤێ یەکێ داخوازا خەتا بەرواری بالا و خەتا ئامێدیێ-مەتینا دکە. وێ دەمێ پەکەکە دێ ل ڤان دەڤەران چ بکە؟ پەکەکە نەکاری چ گرەکێ بگرە و بپارێزە. گرێ ھەکاری، گرێ جوودی کو 40 سال بوون د دەستێ پەکەکێ دا، د شەڤەکێ دا رادەستی ئارتێشا داگیرکەرا ترک ھاتە کرن. لێ دەما کو ھێزێن پێشمەرگە خوەستن بچن ڤان ھەرێمان، پەکەکێ ئەڤ یەک کرە سەدەمێ شەری. گەر پەکەکە ب جیهـ بوونا پێشمەرگە ل دەڤەرێ نەکربا سەدەما شەری نها ئارتێشا ترک نەدکاری بھاتبا لووتکەیێن «کورکو و بناڤی»یا.
ئەگەر ھێزێن پێشمەرگە ژ ھندەک لووتکەیێن مەتینا و بەرواری بالا دەربکەڤە و ژ بۆ پەکەکێ بھێلە، پەکەکە دێ وان ژی رادەستی ترکان کەت. ژ بەر کو پاراستنا ھەرێمێ ب کۆلاندنا تونەل و ھشتنا چەند جوانان نایێ کرن. د داویێ دا ئەو ھەرێم دێ کەڤنە دەستێ دەولەتا ترک. لێ ئەگەر ئەڤ ھەرێمە د بن کۆنترۆلا پێشمەرگە دا بن، ئارتێشا ترک نکارە بکەڤە وان دەران. نھا خەلک و سیاسەتمەدارێن ھەرێما کوردستانێ ب جددی ل سەر ڤێ یەکێ رادوەستن: “گەلۆ پەکەکە ژ بۆ کو ڤان دەڤەران ژی رادەستی ئارتێشا ترک بکە، چ دخوازە”؟ ئارمانجا پەکەکێ یا ئێرش برنا سەر بنکەیێن پێشمەرگە ئەوە کو پێشییا ئارتێشا ترک ڤەوژێریت دا کو ب ھێسانی بکەڤنە ھەرێمێ.
پەکەکە دێ ئێرشی بارەگەھێن پێشمەرگەیێن ل دەڤەرا نھێلێ بکە دا کو خەلکێ ناڤەندا باژارێن ئامێدیێ، دێرالووک و شێلادزێ کۆچبەر بکە و ئەو ئەردنیگارییا نھێلێ و دەشتا زێ کۆنترۆل بکە. رێکا بارزان-سۆران و دھۆکێ قود بکە. ڤان دەڤەران ژی وەکە ھەرێما نێروە و رێکان بێ مرۆڤ بکە. ئاگاھیێن کو ھەتا نھا ب دەست کەتنە ئەون کو پەکەکە ب فرۆکەیێن درۆن چەپەر و خالێن چاڤدێریێ یێن پێشمەرگەیان کەشف کرینە و دێ د دەما پێش دا ژی ب ڤان درۆنا ئێریشان ئەنجام دەت. ھەروھا د ناڤ وان زانیاریان دا دهێت گۆتن، کو پەکەکێ پلانا ئێرشێن مووشەکی و سوویقاستا ژی پلان کرییدانایە.
ستراتەژیا پەکەکێ: “پێشمەرگێ کوردستانێ ئیستیفزاز بکە و ببێژە شەرێ براکوژی”
ئارمانج ژ ئێریشا پەکەکێ یا ل سەر ھێزێن پێشمەرگە و دروستکرنا ئاژاوەگێریێن ل ھەرێمێ ب کارێن تەرۆریستی ئەوە کو پێشمەرگە بکشینە ناڤا شەری دا. ئەڤە دەمەکێ درێژە ھێزێن پەکەکێ و ترکیێ گەلەک ئیستیفزازان دکن کو ھێزێن پێشمەرگە تەڤلی شەری ببن. ل گەل ڤان ھەموویان ژی، ھێزێن پێشمەرگە کارینە دەمەکێ درێژ ب خەتەکا ھەستیار و ھەڤاھەنگ ل سەر ڤێ مژارێ، تەڤلی شەری نەبە.
د ڤێ ھەلوەستا ھەرێما کوردستانێ و پێشمەرگە دا رۆلەکێ مەزن و سەرەکی یێ گرینگترین سەرۆکێ سیاسی یێ کوردستانێ «مەسعوود بارزانی» ھەیە. بارزانی گۆت “ئەز شەرێ براکوژی د ناڤبەرا کوردان دا حەرام دکم” و رێباز ڤەگوھەراندییە خەتەکا سیاسی. ھەیا نھا هیچ بەرپرسەکێ ھەرێما کوردستانێ ژ بۆ دەستپێکرنا شەرێ ناڤبەرا کوردان هیچ داخویانیەک نەدایە. لێ رێڤەبەرێن پەکەکێ ب بەردەوامی ھەول ددن ئێریشا ل سەر ھێزێن پێشمەرگە ئاسایی بکن. بەسێ ھۆزات، 3یێ تەباخێ گۆت: “ئەگەر پەکەکە و پەدەکە شەری بکن ئەڤ شەرە نابیتە براکوژی” ھەمان تشت «مستەفا قەراسوو» ژی 20ێ تەباخێ گۆت؛ “ب راستی شەرێ ل دژی پەدەکێ بهێتە کرن نابیتە شەرێ براکوژی .”
پەکەکە ژ ئاخافتنا پارێزگارێ دھۆکێ بێزار بوویە
ھەپەگە د داخویانیا خوە دا ژ داخویانیێن پارێزگارێ دھۆکێ و رایەدارێن وەزارەتا پێشمەرگە نەرەحەت خویا دکە. ژ بەر کو د داخویانیا ھەپەگێ دا قالا ڤان ھەر دو ناڤا دهێت کرن. سەدەما نەرەحەتیا پەکەکێ ئاخافتنا پارێزگارێ دوھۆکێ «عەلی تەتەر»ە کو رۆژێن بۆری د مەراسیما سالیادا 5 پێشمەرگەیێن کو ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتبوون شەھیدکرن دا ئاخفت بوو. لێ د ئاخافتنا خوە دا «عەلی تەتەر» بال کشاند سەر ڤێ یەکێ کو، “مە باوەری ب شەری نینە، لێ ئەو تێن پێشمەرگە، گەنج و زارۆکێن مە شەھید دکن، بۆمبەیان رادچینن سەر رێیا خەلکی، دەستوەردانێ ل ژیانا خەلکی دا دکن” و هەر وها گۆت بلا پەکەکە شەرێ ناڤبەرا خوە و ترکان ژ ھەرێما باشوور دەربێخن.
عەلی تەتەر ھەر وھا د ئاخافتنا خوە دا دیار کر کو سیاسەتا پەکەکێ “پاراستنا سینۆرێن سایکس-بیکۆ یە.”
د ھەرێمێن د بن دەستهلاتا پارێزگارێ دھۆکێ «عەلی تەتەر» دا ھەیا نها پەکەکێ 12 پێشمەرگە شەھید کرنە، ب دەھان زارۆک سێوی کرنە، پەکەکە ھەر رۆژ ماینان ل سەر رێیان دادنیت، نھا ژی دخوازە ل ئامێدیێ، شێلادزێ شەر بکە. گەلۆ ما پەکەکە وە ھێڤی دکە کو «عەلی تەتەر» سپاسیا وان بکە؟
پەکەکێ ھەتا نھا گەلەک داخویانیێن کو حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ، ھێزێن پێشمەرگە و مالباتا بارزانی بچووک بکە بەلاڤکرنە و مەدیایا خوە ژی د ڤی واری دا سەفەربەر کریە. لێ بەلێ ژ بەر کو ھەرێما کوردستانێ دیت کو د ڤێ مژارێ دا ئیستیفزاز دهێت کرن، ب ئاقلمەندیەکا مەزن بێدەنگ ما. پەکەکە نھا ب ڤان چەند بەرسڤێن کو ب وێ ھاتنە دایین نەرەحەت بوویە. ب راستی ژی ھەتا نھا بێدەنگیا رایەدارێن ھەرێما کوردستانێ ل سەر ڤێ مژارێ بوویە سەدەم کو پەکەکە ئەوقاس بێھش بە. ژ نها وێڤە پیدڤییە پەیوەندیێن پەکەکێ لگەل ترکیێ دا ب ئاوایەکێ زەلالتر بێنە ئاشکەراکرن. ئەڤ سەرەدەریە، سڤکاتی و ئێریشێن بێ ناڤبەر یێن پەکەکێ ب تەنێ ب ڤی رەنگی دێ هێنە سەکناندن.
لێ داخویانیا کو پەکەکێ ل سەر ناڤێ ھەپەگێ بەلاڤ کری، نە داخویانیەکا مەدیایی یە، نیشانا پلانسازییا پەکەکێ یا ل دژی ھێزێن پێشمەرگەیێن کوردستانێ یە، پیدڤییە ھەر کەس د ڤێ چارچۆڤەیێ دا ھەستیار و ھشیار تەڤبگەرە.
