مراد قارەیلان یەک ژ رێڤەبەرێن پایەبلندێن پەکەکێ یێن ژ دەرڤەیی کۆما ئەنقەرەیێ یە. د سالا 2004ێ دا سەرۆکێ کۆنسەیا رێڤەبەرا کەجەکێ و بوو. دەما کو بەرپرسیاریێن دن وەرگرتن، د سیاسەت و مەدیایێ دا بێتر خویا بوو. ب تایبەتی کوردێن رۆژئاڤا و باشوور باوەر دکرن کو ئەو د ناڤا پەکەکێ دا کەسەکی کوردستانییە. ب کوردی دپەیڤی، بانگ ل ھەستێن کوردەواریێ دکر، ئاخافتنێن نە ئیدەۆلۆژیک دکر، ب ھەستیاری دپەیڤیت. ب تایبەتی ل باشوورێ کوردستانێ دلسۆزی ژ بۆ وی ھەبوو. لێ ھەر کو سال دەرباز بوون، بارۆکێ وی کەت و کەچەلێ وی ژی دییار بوو. دەما کو بارۆکێ وی کەتی دییار بوو کو مراد قەرەیلان نە کەسەکی کوردپەروەرە، بەلکو کەسەکی چەقەلە.
ب تایبەتی دەما ھەڤپەیڤینا کو د 22یێ ئیلۆنێ دا لگەل مالپەرا پەکەکێ یا ئەورۆپایێ ANFێ دا ئەنجامدای، ب بالداری بهێت لێکۆلینکرن، باش دێ هێت فێمکرن کو چما ژ قەرەیلان رە تێ گۆتن چەقەل. ژ بەر کو ھەڤپەیڤینا قەرەیلان ل سەر خاپاندن، حیلەبازی، فێلبازی و دەرەوێن پرۆفیشنال ھاتیە چێکرن. ب راستی ژی ھەڤپەیڤین تونە،قەرەیلان پرس ب خوە نڤیساندبوو، پاشێ ژی نەرم تەڤدگەری، مینا کو د بن ناڤێ مرۆڤەکی نییەت پاقش و مەقوول دا چەقەلیێ دکە. قەرەیلان ب ئاوایەکی نەپەنی ھێزێن پێشمەرگە وەکە جەحش ب ناڤ کرن و گەفا ئێریشێ کر. وی ھەر وەھا وەکە چەقەلەکی سالبۆری خوەست رایا گشتی یا کوردان بەریھەڤ بدە. وی بەحسا پێنج خالان کر. د ڤان پێنج خالان دا تێ گۆتن کو 1-بارزانی ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە نایێن ناسکرن. 2-پەکەکە ناخوازە کوردان بکوژە. 3-پەدەکە چارەسەریا باکورێ کوردستانێ ئاستەنگ دکە. 4-کورد دژمناتییا پەدەکێ ژ بیر ناکن. 5-دڤێ د ناڤبەرا کوردان دا دیالۆگ ھەبە.
قارایلان: ئەڤە 5 مەھن مە دەولەتا ترک راوەستاندیە
قارایلان د درێژاھیا ئاخافتنا خوە دا دبێژە، 5 مەھن دەولەتا ترک راوەستاندیە. ھەکە قەرەیلان دەولەتا ترک راوەستاندبە، چما نھا لەشکەرێ ترک ل سەرێ چییایێ کورەژارییە؟ ھەکە قەرەیلان ترک راوەستاندبن چما ئارتێشا ترک ل چییایێ رەشە؟ چما ئارتێشا ترک ل چییا زەرکییە؟ چما ئارتێشا ترک ژ چەلێ ھەیا ناڤا گووندێن نێروەیی و رێکانی یان رێکێن قیرکری چێکری نە؟ چما ئارتێشا ترک پرا بالۆکان چێدکە؟ ئەگەر قەرەیلان ئارتێشا ترک راوەستاندیە، چما قەرەیلان نکارە بچە خنێرە، خاخورەکێ، ئاڤاشین، ھەفتەنین، زاپێ و دەڤەرێن “پاراستنا مەدیا”؟ قەرەیلان بھۆستەک جھێ کو قوونا خوە دانیتێ نەمایە. بەحسا چ “راوەستاندنێ” دکە.
ئارتێشا ترک یەک پێنگاڤ ژی نەھاتییە راوەستاندن. ھەکە راوەستاندبا ما چاوا لەشکەرێ ترکان دکاری بوو شەڤا ئەولی ل کورەژاری، چییایێ رەش، سەرێ سینیا (شکەفتا بریندارا) تەپێ رووبار بگرن؟ پەکەکە، دەڤەرێن کو ژ سالا 1986ێ ڤە د بن کۆنترۆلا وان دا؛ حکوومەتا شەرا بۆتان بەھدینان، کۆمارا زاپێ، ھەرێمێن پاراستنا مەدیا و تەڤاھیا خەتا سینۆرێ باشوورێ کوردستانێ رادەستی دەولەتا ترک کرن.
دڤیابوو کو تە ل ئامەدێ دەولەتا ترک تێک بربا، نە ل ئامێدییێ !
قارایلان چەقەلەک راستە. ژ دەڤێ وی تف دبارە و دبێژە، “ئەم د ڤی شەری دا ژ تو جھی پاشڤە نەچوون، مە پاشڤەکشین قەدەغە کر، بلا پەدەکە بھێلە، ئەمێ ل ئامێدیێ ئارتێشا ترک تێک ببن.” قەرەیلانێ درەوکەر تو ژ ئامەد، دێرسم، گارزان، زاگرۆس و بۆتانێ ڤەکشیایی. ل باکور یەک دەنک ژ تە نایێ. ل باشوور وە زاپ، ئاڤاشین، چیایێ رەش، چییایێ کۆلن، کورەژار، چییا زەرک، گرێ مەرینا “جەھەنەم” ھەیانی سۆرا سگێرێ دا دەولەتا ترک. قەرەیلان تو ب پاشڤەکشاندنێ ڤە گیھایی دەشتا نەینەوا. کاک قەرەیلان، تە راست و چەپێ خوە تەڤلیھەڤ کریە. دڤیابوو کو وە ل ئامەدێ دەولەتا ترک تێک بربا، نە ل ئامێدییێ. د ناڤبەرا ئامێدیێ و ئامەدێ دا مرۆڤ ل کو دنێرە، 400 کم ھەیە. ھۆۆۆ قەرەیلان نێ تە باکوور و باشوور پاش خوە ڤە ھێلانە تو گیھایی دەشتا نەینەوا، هەی فەرماندارێ رەڤۆک. گەر وھا دەوام بکە، قەرەیلان و رێڤەبەریا پەکەکێ دێ هێنە ناڤەندا بازرگانیێ یا فاملی مۆلا ل ھەولێرێ و بێژن، “پەدەکە ناھێلە ئەم ل سەر ڤێ ئاڤاھیێ جیھ ببن، ئالیکاریا دەولەتا ترک دکە.” فەرماندارێ رەڤۆک قەرەیلان تو چەند ژ دەڤێ خوە کەفا تفێ باڤێژی، سەرێ خوە ل دیواران ژی بخی، ھوون نکارن ژ گەلێ کورد را راڤە بکن کا “چما هوون ل باشوورێ کوردستانێ لگەل دەولەتا ترک دا شەری دکن”.
ما پەدەکە ناھێلە ھوون ل ستەنبۆلێ ل ئامانۆسێ شەری بکن؟
تو ل ئامێدییێ چ دکی، چ کارێ تە ل ئامێدیێ ھەیە؟ وە دەولەتا ترک ب دووڤێ خوە ڤە گرێدایە، کی دەرێ دەولەتا ترک دخوازە تو بەرێ وان ددی ور. ئەو ئارتێشا ترک ژ بۆلویێ تێن شێلادزێ و کانی ماسێ یەک فیشەکێ ناهاڤێژیێ، ڤێجا ھوونێ ل ئامێدیێ روونن و دەولەتا ترک تێک ببن؟ پیچەک شەرم بکن کەس ب ڤان مەتەلۆکێن وە ناخاپیت. قەرەیلان ب کیلۆمیتران ژ دژمنی دوورە و دبێژە “من بەردن” کەسێ چنگلێ تە نە گرتییە قەرەیلان دێ فەرمۆ… ھەما دەسپێ بکە ژ لێلکان ھەیا ھەفتەنین ھەموو خەتا سینۆری ژ دژمن پاقژ بکە. پشتی هنگی ژی دەرباسی بۆتان و ئامەد و گارزانێ ببە یێ دەستێ تە بگرە ژ تە کێمتر بە. ما پەدەکە ل ور ژی دەستوورێ نادە. ھوون ل یەک باژارێ ترکییێ تەقینێ ناکن، ما پەدەکە ل ور ژی بۆ وە ئاستەنگە؟
مە ڤالا-ڤالا نەگۆتە قەرەیلان چەقەل. چەقەل ئەڤیندارێ جەسەدایە. گەر ل دەڤەرەکی مرییەک ھەبە، چەقەل ل دۆر تێ و دچە و دبێژە: “ئەڤ کەلەخە دێ بیتە بارا من” قەرەیلان د ھەموو ئاخافتنا خوە دا چەند ناڤ لێ کر. ناڤێن کەسێن کو مرنە. ھوونێ زارۆکێن کوردان تێخن تونەلێن مرنێ دا، پاشێ ھوونێ دەرکەڤن و ب ناڤێن وان ل تەلەڤیزیۆنێ قیرە-ویرێ بکن. ئەڤە مرنخازییە. ژ سالا 1992یێ و ڤر ڤە ب ھەزاران کەسان د بن کۆنترۆلا قەرەیلان دا ژیانا خوە ژ دەست دانە. ژ بۆ شەخسێ وی ژی بپارێزن ب سەدان جوانێن کورد ژیانا خوە ژ دەست دان. ناڤێ کەسێ بیست سال بەرێ ل ھەرەکۆلێ- بەستا- کاتۆ ژیانا خوە ژ دەست دا نایێ بیرا وی، نووکە ژی بێناڤبەر زارۆکێن 14-15-16 سالی دشینن مرنێ. ژ بۆ کو فەرماندارییا قارایلان بمەشە پێدڤی مرنا جوانێن کورد ھەیە.
چەقەلی تەمبەلیە “کسلانی”یە
قەرەیلان، بێ گومان چەقەلەکی زەخەلە. قەرەیلان رابوو سەر خوە و د پێنج گۆتاران دا فێلبازیا خوە ڤەگۆت. ب راستی، وی دخواست کو ھەستییارییا گەل بکار بینە. ھەری زێدە ژی دخوەست گەلێ باکور بئازرینیت. د خالا سێیەما ژ 5 خالان دا ژی گۆت، “پەدەکە ل باکورێ کوردستانێ چارەسەریا پرسگرێکا کورد ئاستەنگ دکە.” لێ بەلێ، د راستیێ دە ھێزا کو ھەری زێدە ل باکور پشتگریێ ددە چارەسەریێ پەدەکەیە. ب ھەر ئاوایی ئەتمۆسفەرا ئارامییێ دێ پەدەکێ خورتر بکە. لێ ل باکورێ کوردستانێ دو بەش ھەنە کو ژ شەری سوود وەردگرن. دەولەتا ترک و پەکەکە. گەر شەر نەبە، دەولەتا ترک نکارە ل رۆژھلاتا ناڤین چەرخا خوە بزڤرینە. گەر شەر نەبە جەمیل بایک، قەرایلان و کالکان نە کو ببن سەرۆکێن سییاسی ئەو نکارە ببە موختار ژی. رێڤەبەریا پەکەکێ خوە د شەری دا ئافراندیە. یا کو ل باکورێ کوردستانێ چارەسەریا پرسگرێکا کورد ئاستەنگ دکە، تێکلی و دانووستاندنێن “پەکەکێ و دەولەتا ترک یێن ڤەشارتی” نە.
قارایلان: وا ئەنەکەسە، ما نە شەرمە کو ئامەریکا ناڤبەینکارە کو رێڤەبەریا خوەسەر بجڤە؟
د پرسا پێنجەمینا قەرەیلان دا گۆت کو دڤێ د ناڤبەرا کوردان دا دیالۆگ ھەبە و پەیرە دپرسە: “ما نە شەرمە کو ئامەریکا ناڤبەینکارە کو ئەنەکەسە و رێڤەبەریا خوەسەر بجڤن. ما ئاقلێ کوردان تونەیە؟” ب راستی ئەڤ پرس نیشان ددە کو قارایلان د چەقەلییێ دا دۆکتۆرا وەرگرتیە.
مراد قەرەیلان ھەتا سالا 2019ێ ب خوە بەرپرسێ رێڤەبەریا سیاسی یا رۆژئاڤا بوو. نھا کارێ لەشکەری دیسا گرێدایی قەرەیلانە. پەکەکێ ل رۆژئاڤا ھەموو پێکانینێن یەکسەری و دیکتاتۆری یێن کو ژ کۆلۆنیالیستێن خوە ھین بوویی؛ رەڤاندن، کوشتنێن کریار نەدیار، گرتنا رۆژنامەیان، ب مۆلۆتۆفان شەوتاندنا ئاڤاھیان، ئیشکەنجە، ل دژی ئەنەکەسێ و دژبەرێن دن پێک ئانی. پەکەکێ ھەڤدیتنێن ل رۆژئاڤا تەنێ ژ بۆ کوردان مژوول بکەن، ب کار ئانی. ئەڤ سیاسەتەک بوو. پەکەکێ د درێژاھیا دیرۆکا خوە دا ژ بلی چەپێن ترک لگەل چ رێخستنەکا کوردی دا ھەڤکاری و تفاق نەکریە. جارنان دخواست ب شانۆیا ھەڤگرییێ خالان ب دەست بخە. دەما دلێ وان بخواستا ژی، ھەر تم دەربەیەک لێدخست. ئەڤە ل رۆژھلاتێ کوردستانێ ژی دەرباسدارە.
یاریێن چەقەلان قەت ب داوی ناهێن
د چەقالان دا لیستک خەلاس نابە. ھەر پێنج خالێة قەرایلان بەشەک ژ ڤان لیستکێن چەقەلییێ نە. یا راستی پۆلیتیکایا پەکەکێ ھەموو چەقلییە. خاپاندن، دزی و دەرەو ژ کاراکتەرێ جەقەلان دهێت. دڤێت نەیێ ژ بیر کرن کو گەر ھوون پیچەکی بەرسڤێ نەدن و نەقیرن، دێ چەقەل ب ھاوار هێت و نانێ ل سەر سفرا وە دزیت. ژ بۆ ڤێ ژی دەما چەقەل ل دۆرا وە دگەریت، پێویستە پیچەکێ بەرگریێ بکن دا کو چەقەل ژ وە دوور بکەڤە. بەرسڤا رێڤەبەریا پەکەکێ، قەرەیلان ژی د ناڤ دا دایین، ئەرکەکێ کوردستانییە.
