ل ڤان دەمێن داویێ ئانكو د ڤێ مەها داویێ دا، رەمزی قەرتال دو جاران د چاپەمەنیا په‌كه‌كێ دا جهـ گرت و گۆت: «یەکانە ئاستەنگا ل پێشیا ئازادیا کوردان په‌ده‌كه‌یه»، د بەرده‌وامیا ئاخفتنا خوە دا گۆت: «ب تایبەتی ژی مالباتا بارزانی ئاستەنگیان ل پێشیا کوردان چێدکن، نە کو هەموو په‌ده‌كە».
ل پشت ڤان تاوانێن بێئەخلاق چ هەیە؟
ئەڤ گۆتنێن رەمزی قەرتال یێن دەربارێ په‌ده‌كێ دا چ بنگەهـ بۆ نینن. رەمزی قەرتال نە ژ ئالیێ دیرۆکی و نه‌ژی د سیاسەتا رۆژانە دا نه‌شێت ڤان گۆتنێن خوە یێن د دەربارێ په‌ده‌كێ دا ئیسبات بکه‌ت. بەرۆڤاژی ڤێ یەکێ رەمزی ب چ چاڤی ژی ل په‌ده‌كێ و ب تایبەتی ژی ل کەڤنەشۆپیا سیاسی یا بارزانییان بنێریت، دێ بینیت کو ئەڤ رێبازه د هەبوونا کوردان یا ئیرۆ دا جهەکی پڕ دیار هه‌یه.
ب راستی ژی کەڤنەشۆپیا سیاسی یا رێبازا بارزانی تاریاتیا سەدسالا 20ێ یا کوردان چراندی یه. هەرێما کوردستانێ کو ئیرۆ ژ بوو هەموو کوردان بوویە ستارگەهـ، ب خێرا دەستکەفتیێن رێبازا سیاسی یا بارزانی یە. هەروه‌ها ب خوە ژی خیانه‌ته کو مرۆڤ ڤان توهمەتێن بێئەخلاق ل سەر رێبازا بارزانی بکەت، هەما تەنێ وێ هۆزێ 8000 مرۆڤێن وێ ل بیابانان ب ساخی هاتن بێسه‌روشوون كرن، قه‌تل كرن و بناخکرن.
ئێدی ئه‌ڤ بێئەخلاقێن د بن کۆنترۆلا په‌كه‌كێ دت داخویانیێن وه‌ها ددن بوویە رەوشەکا ئاسایی. بەری نوکە مە وە هزردکر کو ئەڤ کەسە راستیێ نزانن و ژ بەر ڤێ یەکێ ب ڤی رەنگی د ئاخڤن. لێبەلێ راستی نە وەکی کو ئەم هزر دكن. ب تایبەتی ژ بۆ رەمزی قەرتال كو ئه‌و قەد نەکەسەکێ نەزان و خشیمە. له‌وما ژی قەد نەهەوجەیە کو ئەم رۆلا مالباتا بارزانی یا د دیرۆکا کوردستانێ دا، ژ بوو رەمزی قەرتال ببێژین. ژ بۆ رەمزی قەرتال تشتێ پێویست ئەوە کو ئەم دیرۆکا وی بۆ هه‌وه ببێژین.
جێمكێن سیاسی رەمزی قەرتال و زوبه‌یر ئایدار
کەسێن کو ب سیاسەتا په‌كه‌كێ رە ئەلەقەدار دبن، ناڤێ رەمزی قەرتال و زوبه‌یر ئایدار پڕ بهیستنە. ئایدار و قەرتال ژ سالا 1990 ڤە د ناڤا سیاسەتا په‌كه‌كێ یا لیگال دە ئەرکدارن. ژ بۆ ئەم سیاسەتا باکور یا دژە-کورد فێم بکن، پێدڤییە کو ئەم ڤان هەردو زلامان باش بناسین.
ل باکورێ کوردستانێ، ژ داویا سالێن 1980ێ پێڤە پێلەکا نەتەوەپەرەستیا کورد پێشکەت. پێشکەتنێن شۆرشگەری کو ژ سالێن 1960-70 یان یا ل باشوورێ کوردستانێ قەومی بوو، سەدەما بنگەهین یا پێکهاتنا ڤێ پێلا نەتەوەپەرەستیێ بوو ل باکوور. جینۆسایدا هەلەبجە، تێکۆشینا پێشمەرگەیان یا بێناڤبەر، سه‌رهلدان و کۆچا ملیۆنی یا 1991ێ و مسۆگەرکرنا ستاتوویا باشوورێ کوردستانێ، باندۆر ل باکور کر و بنیاتێ ڤێ پێلا نەتەوەپەرەستیێ ئاڤا کر. د هەمان جەوێ شۆرەشگەری دە؛ ل قادا سیاسی یا باکورێ کوردستانێ دە ژی، د بن پێشەنگیا «لەیلا زانا، ئۆرهان دۆگان، ڤەدات ئایدن و.. هتد». د قادا سیاسەتا لیگال دە کەسایەتیێن خوەدی سیان و کاریزماتیک ب فکر و هەستێن نەتەوەپەرەست ئافرین. لێ مخابن ڤێ پێلا نەتەوپەرەستیێ هەم دەولەتا ترک و هەم ژی په‌كه‌كە بێزار کر. په‌كه‌كێ دزانی کو ئەو نه‌شێت مرۆڤێن وەلاتپارێز یێن خوەدی هەستێن نەتەوەپەرەستیێ دەستەسەر بکە. سەدەمێن ترسا دەولەتا ترک دیارن. لێ په‌كه‌كە ژی ب قاسی دەولەتا ترک کەفتە د ناڤا تایێن مرنێ دە. پاشی، دەولەتا ترک و په‌كه‌كێ ب هەڤ رە، دەست ب کەزاختنا ئەڤی «باسکێ کوردستانی و یێ نەتەوەپەروەر» کر.
د ناڤا دەسترێشکا په‌كه‌كێ و فاشیزما ترک دە رەوشا نەتەوپەرەستێن کورد
دەولەتا ترک ژ سالا 1991ێ ب کوشتنێن کوژەرێن وان نەدیار و ب دەستەسەرکرنان ئێریشی ڤێ پێلا نەتەوەپەرەستیێ کر.
ل ئالیێ دن په‌كه‌كێ خوەست ڤێ پێلا نەتەوپەرەست بکێشە ناڤا خوە و وان بحەلینە. سەرکەتنا هلبژارتنا دەپێ یا سالا 1991ێ، پێشکەتنێن نەتەوەپەرەستیا گەل ژ ئاستا په‌كه‌كێ دەرباس ببوو. لێ نەکاری خوە برێخستن بکە. په‌كه‌كێ د سالا 1992-93 یان دا وەکە ئالتەرناتیڤەک ل هەمبەر پارلەمەنا باشوورێ کوردستانێ، د بن ناڤێ مەجلیسا نەتەوی یا کوردستانێ (منک) خوەست ڤێ پێلێ بکێشە ناڤا خوە. په‌كه‌كێ ئەڤ کەسە ب ئاوایەکێ ئانین و ل کامپا خوە یا ل نێزی قەلادزێ یا ب ناڤێ زەلێ کۆم کرن. پیشتی دو مەهان، په‌كه‌كێ دامەزراندنا منکێ راگهاند. و پرانییان ڤان کەسان ژ بۆ ته‌نزیما گەل دیسا شاندن باکورێ کوردستانێ. ب زانەبوونا په‌كه‌كێ ئەڤ کەسێن داخوازكری ئاڤێتن دەستێن دەولەتا ترک دا. گەلەک کەس د گرتیگەهێن دەولەتا ترک دا هاتن ونداکرن، هنەک بوون ئارمانجا رێخستنێن تاری وەکە حزبولقۆنترا، گەلەک ژ وان کەسان هاتن زیندان کرن. د ئەنجامێ دا ئەو نفشێ نەتەوه‌پەرەستی یێ سالێن 1990ێ ژ ئالیێ په‌كه‌كێ و دەولەتا ترک ڤە هاتە بێباندۆرکرن. یێن ساخ مایی ژی، ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە هاتن ته‌پەسەرکرن و ژ وان هزرێن نەتەوه‌پەرستیێ هاتن دوور خستن. میناک «خه‌تیب دیجلە» یەک ژ وان کەسانە یێن کو ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤه تێ بکارئانین. وەک میناک «لەیلا زانا» کاسایەتیا خوە پاراستیە، نه په‌كه‌كێ و نه‌ژی دەولەتا ترک کارین وێ ژ نەتەوه‌پەرستیێ دوور بێخن. لێ ڤان هەر دوو لایەنا دەرفەتا سیاستەکرنێ ژ لەیلایێ ستاند و ب ئاوایەکی ئەو ژ قادا سیاسەتێ دوورئێخست.
یێن د ڤێ رێ دە هلوه‌شی هەبوون، یێن وەکە شەمالکێ حه‌لیایین هەبوون؛ پاشی ئایدار و قەرتال مان
بێی کو ئەم فێم بکن کا نفشێ نەتەوەپەرەستیا 1990ێ چاوا ب دەستێ دەولەت و په‌كه‌كێ هاتیە پەلچقاندن، ئەمێ نکارین راستیا مایینا قەرتال و ئایدار د ناڤا په‌كه‌كێ بزانین. مینا سترانا هونەرمەندێ کورد یێ مەزن ئەحمەد کایا ده‌ما دبێژیت: «یێن د ڤێ رێ دە هلوه‌شی هەبوون، یێن وەکە شەمالکێ حه‌لیایین هەبوون».
و پاشی یێن کو ل بەلجیکا د بن پەڕ و باسکێن په‌كه‌كێ دا ئێریشی کوردان دکن و یێن وەک رەمزی و زوبه‌یر هەبوون.
ب راستی ژی زوبه‌یر ئایدار و رەمزی قەرتال، ل سەر دەستکەفتێن ڤی کاروانێ نه‌ته‌وه‌په‌رستان بۆ خوه دژین و كه‌دا وان دخوون.
وان ل ده‌ستپێكا خوه خیانەت ل هەڤالێن خوە کرن
ئایدار و قەرتال، ل هەمبەری هەموو خرابیێن په‌كه‌كێ بێدەنگ مان و ژ بۆ خوە سیستەمەکێ ژیانێ ئاڤا کرن. ئه‌و بوونە عەبدێن په‌كه‌كێ و ل ده‌ستپێكێ مالباتێن خوە ژ هەڤ بەلاڤ کرن و نەحەقیێن مەزن ل کەس و کارێن خوە کرن. پاشی ژی وەک کێمئەندامێن سیاسی یێن په‌كه‌كێ ته‌ڤگه‌ریان. ژ وی دەمی ئەو بوونە داردەست و په‌كه‌كه وان ب کار دئینیت، ئەڤه 20 سالن ل پایتەختا بەلجیکا ل برۆکسلێ ل کۆلانا «Jean Stass» ل ئاڤاهییا كه‌نه‌كێ هەر کەس دهێت و دچیت. قەرتال و ئایدار ژی ب ته‌علیماتێن رێڤەبەرێن په‌كه‌كێ یێن وەک «نیلووفەر کۆچ، ئادەم ئووزون، مزگین ئامەد (ئاینۆر هۆلاکو)، سوولبووس پەری (گولەسەر تەن)» د وێ ئاڤاهیێ ڤه ب فەرمانێن وان روودنن و رادبن.
هەر چقاس ئایدار و قەرتال بانگا، بەرخوەدان، نرخدایین و قەهرەمانیێ بکن ژی، لێبەلێ یێن ل سەر وان نرخان بێحه‌یا روونشتی و خیانەت ل هەڤالێن خوە کری ئەو ب خوە نە. ئەو راستیا ته‌سفیەکرنا لەیلا زانا، ب خایین ناڤکرنا یاشار کایا و عه‌بدولره‌حمان دووڕە، قەتلکرنا حکمەت فیدان و کانی یلماز (فه‌یسه‌ل دونلایج) باش دزانن. ئەو شریکێ په‌كه‌كێ نە ژ بۆ ته‌سفییەکرنا وی نفشێ نەتەوه‌پەرست.
د بن چەنگێ په‌كه‌كێ دا ئێریشی په‌ده‌كێ بکن و ژ دەولەتا ترک ژی مەعاشی بستینن
هەموو تشت ل ئالییەکێ لێ قەرتال و ئایدار دانپێدان و گۆتنێن عه‌ڤدللا ئۆجەلان یێن ژ دەولەتا ترک را کری، باش دزانن. لێ دەنگێ خوە دەرنائێخن. هەیا نها ژی ئەو ب هێڤیێن دەولەتا ترک دژین. ژ دەولەتا ترک مەعاشی دستینن. د سالا 2015ێ دا ژ بۆ كو ل پارلمه‌نا ترکیێ ببن پارلەمانتار سه‌ره‌دان کرن. گەر ئەو هاتبانه هلبژارتن، دا ل سەر نامووسا خوە سووندێ ب پاراستنا یه‌كپارچه‌یی و یەکیتیا ترکیەیێ خون. نها رابوونە و بەحسا بداویکرنا دەولەتا ترک دکن. ئەگەر رەمزی قەرتال ئەو قاس وەلاتپارێزە، بلا ده‌ستپێكێ رۆلا په‌كه‌كێ یا د قەتلکرنا ساکینە جانسز دا ببێژیت.
رەمزی قەرتال و زوبه‌یر ئایدار سندۆقا رەش یا کریارێن په‌كه‌كێ یێن قرێژن ل ئەورۆپایێ. ئەو شریکێ هەموو کریارێن تاری یێن په‌كه‌كێ نە. ل گه‌ل په‌كه‌كێ بەشداری ب داویکرنا روحا وەلاتپەروەریێ یا سالا 1990ێ بوو. د بن ناڤێ ترکبوونێ دا بەشداری هلوەشاندنا روحا کوردستانێ بوو.
ئەم بەحسا ژیانا وان یا شەخسی، زه‌واجا وان، تێکلییێن وان کانێ چه‌وا ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە هاتنە ڤەشارتن ناکه‌ین.
ئەو رەمزی قەرتالێ کو هەتا قرکا خوە نۆقمی گونەهان بووی، بێرێزیێ ل مالباتا بارزانی یا کو خودانا هەزاران شەهیدان و په‌ده‌كێ کو ئەڤه نێزیكی سەد سالانە بارێ دۆزا کوردی هلدایە سەر ملێ خوە دکەت. ئەڤ هەولێن قەرتال تەنێ ژ بۆ ڤەشارتنا خیانەتا په‌كه‌كێ یە، ژ بەر کو ئەو ژی ژ وێ خیانەتێ یە. گەر ئەم هەوجە ببین دێ دەفتەرێن قەرتال و ئایدار یێن ڤەشارتی یەک ب یەک ڤەکه‌ین. ژ بەر ڤێ سەدەمێ دڤێت ئەڤ هەردو سه‌رتۆپزێن په‌كه‌كێ، ل ده‌ستپێكێ سینۆرێن خوە بزانن.
