حوسەین توورەل شەڤا 17 نیسانێ ل دھۆکێ د کافەیا خوە دە ھات کوشتن. لێ بوویەر ھێژ نەھاتیە زەلالکرن. ژ بەر کو ئەڤ بوویەرە دشبهە وان بوویەرێن کو بەرییا نھا چەند وەلاتییێن باکوور ل سلێمانیێ ھاتبوون کوشتن. ئەڤ بوویەرە چاڤکانیا خوە ژ ڤی تەڤنی تەڤلیھەڤ یێ پێوەندییێن د ناڤ بەرا پەکەکێ و میتێ وەردگریت. ل ئالیەکی بوویەرێ پەکەکە و ل ئالیێ دن ژی میت ھەیە.
ھەرێما کوردستانێ ب دەھان سالان بوویە پەناگەھا ھەموەلاتییێن پارچەیێن دن یێن کوردستانێ. لێ ب تایبەتی ژی پشتی کو د سالا 2004ێ دا باشوورێ کوردستانێ ئیدەرەیا فەدەرال ب دەست خست، بوو سیوانەکا گرینگ کو ھەموو کورد تێ دە ب ئارامی بژین. ھەرێما کوردستانێ بوو جھێ ڤەقەتییایێن پەکەکێ و ھەر وھا یێن ژ زلما داگیرکەران رەڤیان د ناڤا ئەولەھیێ دە دژین. ب تایبەتی کەسێن کو ژ بەر سەدەمێن سیاسی ھاتنە، شەرت و مەرجێن باش ل کوردستانێ ھەنە. ھەتا نھا هیچ کەسەک د رەوشەکا نەباش دە نەژییایە. کوردستانی روو ب روویی هیچ کێشەکا مەترسیدار نەھاتنە.
لێ بەلێ د ڤان سالێن داوی دە دو گرووپێن هەنە کو ڤێ ئارامییا نشتەجھێن سیاسی تێ دە دژین مەترسیدار دکن. یا یەکەم پەکەکەیە،یا دن ژی ترکیەیە. کورد بوونە قووربانێ پێوەندییێن د ناڤبەرا پەکەکێ و میتێ.
جهێن ئیستخباراتا پەکەکێ ل کوردستانێ
پەکەکە ئەڤە دەمەکی درێژە ھەم ژ بۆ بازرگانیێ ھەم ژی ژ بۆ ئیستیخباراتێ ل ھەرێما کوردستانێ مرۆڤان ب جھ دکە. پەکەکە ژ بۆ سیخوورێن خوە د فرۆشگەھان دە دکانا ڤەدکە. ھەتا، ب وەرگرتنا وەکالەتا ھندەک مارکەیێن ترکی، ل ھندەک جھێن گرینگ تێنە ڤەکرن. پەکەکە ڤان جها ب گرانی ژ بۆ ئیستیخباراتێ و بازرگانیێ ب کار تینە. ھندەک خوارنگەھ، قەھوەخانە، دکانێن بیناسازی و ھتد… یێن خەلکێ باکورێ کوردستانێ ب ھەمان ئارمانجێ بکار تینە. ئەڤ جھێن کو ژ بۆ ئیستیخباراتێ ھاتنە ڤەکرن، دبنە جھێن کەسێن ژ ترکیا و باکورێ کوردستانێ تێن. ل ڤان دەران پەکەکە کامیرا و ھندەک ئاموورێن دەنگ وەرگرتنێ ژی بجھ دکە.
ب راستی ژی پەکەکە ب تایبەتی خەلکێ باکورێ کوردستانێ هان ددەت کو لگەل کەسێن گرێدایی میتێ پەیوەندیان چێکەن. شێوازا بکارئانینا ڤان کەسان ژ ئالییێ پەکەکێ ڤە پشتی دەمەکێ دهێت دەشیفرەکرن و ئەڤ کەسە ھەم ژ ئالیێ میتێ و ھەم ژی ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە تێن چاڤدێریکرن و دخوازن ژ بۆ خوە بکار بینن. ژ بەر ڤێ یەکێ ئەڤ کەسێن کو ل باکورێ کوردستانێ دەرفەتێن وان یێن ژیانێ نەمایی، ل ھەرێما کوردستانێ ژی دبن ھەدەفا پەکەکێ و میتێ.
گەلۆ وەلاتپارێزن یان ژی سیخوورێن ئیستیخباراتێ؟
ھەروھا پەکەکە ژی ھەول ددە ڤان دەران ب شێوەیا خوە ل دژی ھەرێما کوردستانێ بکار بینە. مەخزەنێن ھندەک کارگەھان وەکی مەخزەنێن جەبلخانەیێ تێن بکارئانین، ل سەر ناڤێ ھندەک شیرکەتا پێویستییێن پەکەکێ تێنە ھنارتن.
ئەڤ کەسێن کو ژ ئالیێ ئیستخباراتا پەکەکێ ڤە تێن بکارئانین، ل جھێن وەکە ھەولێر، دھۆک و سلێمانیێ پەرەیان ژ خەلکێ دستینن و گەفان ل وان دکن. ھندەک کەسێن کو ژ بۆ فرۆژتنا تریاکێ تێن بکارئانین ژی ھەنە. پشترە دەما ئەڤ کەسە ل گۆری قانوونێن ھەرێما کوردستانێ تێن دادگەهکرن، پەکەکە د بێژە؛ “گەف ل وەلاتپارێزان تێ کرن”.
حوسەین توورەل کییە؟
حوسەین توورەل کەسەکە کو ل باکورێ کوردستانێ ژ بەر سەدەمێن سییاسی ل دوھۆکێ بجھ ببوو. د سالا 2008 دە ژ بەر ئێریشا ل گۆنگۆرەنێ کو 17 کەس ھاتبوون کوشتن، ھات دادگەهکرن. پاشێ ھاتە دھۆکێ و ل ڤر کافە-رەستورانت ڤەکر. ب سالانە ل ڤر بێ پرسگرێک کار دکە.
وەکە ھەر وەلاتەکی، ل کوردستانێ ژی ھەر چاندەک جهێن نێزیکی تاما دەڤێ خوە تەرجیح دکە. عەرەب خوارنێن عەرەبان، یێن ژ ترکیێ و باکورێ کوردستانێ تێن ژی ل کافە- رەستورانتێن خوە دجڤن. جھێ توورەل یەک ژ وان جھانە کو ھەم کوردستانیێن باکور و ھەم ژی کەسێن دنێن ژ ترکیەیێ ھاتین د چوونێ. ژ بەر کو ھەژمارا جھێن باکورییان ل دوھۆکێ نە گەلەکن. توورەل ژی خوەست ژ ڤێ کۆمبوونا خەلکێ ترک و باکوری سوود وەربگرە. پشتی کو ب سالانە بێکێماسی دخەبتە، ھندەک تەکتیکێن کو وی تووشی کێشەیان بکە ل وی ھاتنە کرن و بۆ وی رۆژێن دژوار دەست پێ کرن.
ل گۆری ئاگاھیێن دەردۆرێن نێزی توورەلی دانە مە، پشتی کو پەکەکێ ژ وی خوەستیە چەکان و ھندەک ئاموورێن دن داخلی فرۆشگەھێ بکە توورەل ئەڤ تەکلیفا پەکەکێ رەد کرییە. پشتی دەمەکێ ئەو ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتیە تەھدیتکرن. پەکەکێ ئەو وەک ئاژان راگەهاند و گۆت “دەولەتا ترک ب زانەبوون تو بەردایی”. ب ھەمان شێوازی میتێ ژی بۆ وی تەکلیفا سیخوورییێ کرییە لێ وی ئەو ژی رەد کرییە. واتە ژ ھەر دو ئالیان ژی عاجز دبە. ژ بەر ڤێ سەدەمێ کوشتنا حوسەیین توورەلی تەمام دشبهە کوشتنا زەکی چەلەبی یا ل سلێمانیێ. چەلەبی ژی کەسەک بوو کو پەکەکێ و میتێ ب ھەڤ رە ئەو تەھدید دکرن. نە دیار بوو کا کێ ئەو تەرۆر کریە.
ھەر وھا بوویەرا حوسەیین توورەلی ژی وەکە دیار دبە ھەر دو ئالییان ژی ئەنجامدابە.
ھەرێما کوردستانێ ب تایبەتی دھۆک وەک باژارێ ھەری پێباوەر-ئەولە د ناڤا چار پارچەیێن کوردستانێ دەیە و کەتیە لیستەیێن فەرمی. د ناڤا ئەورووپایێ دە ژی وەلاتێن وەک ئیران، ترکیا و رووسیا د خەباتێن ئیستخباراتی و ھەولێن کوشتنێ دە جی دگرن. گەر پەکەکێ ھنەدک پێکھاتەیێن ئالۆزکار بکار نەئانیبان دا ھەرێما کوردستانێ ھێژ ئەولەتر بت.
داخویانیا بێواتە یا ھەدەپێ
پەکەکە تەڤگەرەکا گەلەک پسپۆرە کو ژ مرنان مفا وەربگرە و جینایەتێن خوە بڤەشێرە. پەکەکێ ھەر چەند پشتی کوشتنا حوسەیین توورەلی تەنێ رۆژەکێ خوە کەڕ کربە ژی، لێ دەما دیت کو ئەو دکارە مفا ژ ڤێ بوویەرا تاری وەربگرە ب چارلەپکی خوە ئاڤێتە سەر ڤێ بوویەرێ. ھەموو سازییێن پەکەکێ د ناڤا 2 دەمژمێران دە داخویانی بەلاڤکر و دەست ب سەختەکاریان کر.
ناڤەندا گشتی یا ھەدەپێ دەربارێ بوویەرێ دە داخویانیەک دا و گۆت، “ئەڤە شەرمە کو ھەرێما کوردستانێ بوویە جھێ جینایەتێن سیاسی.” لێ ب راستی تشتا شەرم ژێ بهێت کرن ئیستیسمارکرنا ڤان پەنابەران ژ ئالییێ پەکەکێ ڤەیە.
د ناڤبەرا پەکەکێ و میتێ دە تێکلیەکا پارالێل ھەیە. ل کو دەرێ پەکەکە ھەبە، ل کێلەکا وێ میت ھەیە. ل ھەرێما کوردستانێ وەلاتپارێزێن نۆرمال نایێن ھەدەفگرتن. دو ھێز ھەنە کو ھەم چیا و ھەم ژی باژارێن ھەرێما کوردستانێ ب ھەڤکاری ب کار تینن و ئاسایش و ئارامییا ھەرێمێ تەھدید دکن: ئەو ژی پەکەکە و میتا ترکیێ نە.
میناک، ئۆفیسا ھەدەپێ یا ھەولێرێ ژی وەک بارەگەھەکێ پەکەکێ کار دکە، د ناڤبەرا پەکەکێ و ھەدەپێ دە کارێن نەپەنی د مەشن.
واتە، ژ بازرگانیێ بگرە ھەتا ئابۆریێ ھەتا سیاسەتێ، کارێن ڤەشارتی دکن، ب ھەڤ رە کارێن ئیستخباراتێ دمەشینن. ھەولددن یاسایێن کوردستانێ بنپێ بکن و ھەتا پێکانینا کامپانیایەکە نەیاری ل دژی ھەرێما کوردستانێ دمەشینن پشترە ژی دبێژن “چما ھەرێما کوردستانێ مە ناپارێزە”. گەر ھوون وە دفکرن کو ھەرێما کوردستانێ نە ئەوەلەیە ب فەرمۆ بوو رۆژئاڤایێ کوردستانێ. ل رۆژئاڤا بجھ ببن.
ب کورتاسی سیاسەتا ئیستیسمار و تێکلیێن تارییێن پەکەکێ ژیانا کوردستانیان دخە مەترسیێ. د ناڤا پەکەکێ دە دەستێ کی/کێ د بەریکا کێ دایە نە دییارە.
