شەڤا 26ێ ئیلۆنا 2023 ل ناڤچەیا حەمدانیێ یا سەر ب پارێزگەها نەینەوایێ ڤە د هۆلەکە شەهیانان دە شەوات دەرکەت، ئەڤ شەوات بوو سەدەم شەهیان ببە شین و پێتری 113 کەسان جانێ خوە ژ دەست بدن و پێتر ژ 200 کەسان ژی بریندار ببن، بووک و زاڤا ژی وەکە دو مریێن زندی مانە و رۆژ ناچە کابۆسا وێ شەواتێ خەوا شەڤێ ل وان نەڤەرەڤینە.

ئەڤ بوویەر د ناڤا ئیراقێ دە بوو سەدەما کارڤەدانێن توند و هەر د دەمێن دەستپێکێ دە داخوازا سزادانا کەسێن کێمتر خەم هاتە کرن، رژنامەڤانان هەول دان سەدەمێن شەواتێ روونی بکن و ژ گەل رە ئەشکەرە بکن ئەڤ شەوات چەوا روو دا و کی کێمتر خەم بوویە کو کارەساتەکە ب ڤی ئاوا روو بدە، هەژمارەک ژ ڤان رۆژنامەڤانان خوەدیێ ڤێ هۆلێ کو کەسەکی نێزی رەیان کلدانی یە سووچبار کر و راگهاندن هۆلا شەهیانان ب ئاوایەکی نەقانوونی و دوور ژ شەرت و مەرجێن پێویست هاتیە ئاڤاکرن، لۆما ئەڤ شەوات بوو سەدەما کارەساتەک ب ڤی ئاوا مەزن.

خوەدیێ ڤێ هۆلا شەهیانان کی یە؟

خوەدیێ هۆلا هەیسەم یا ناڤچەیا حەمدانیێ ژ کۆما رەیان کلدانی یا ب ناڤێ بابلیۆنە و ڤی کەسی گوھ نەدایە رێنمائییێن بەرەڤانیا باژێری و هۆل ل سەر زەڤیەکە چاندنیێ ب ئاوایەک نەقانوونی چێکریە. ل گۆر ئاگاهیان، دو برا خوەدیێ هۆلێ نە، ب ناڤێن سامر و جۆنی نیپۆ، ھەر دو برا سەرمایەدارن و سەر ب گرووپا رەیان کلدانی یا بابلیۆنن، کو بەشەک ژ میلیشیایێن حەشدا شەعبی نە.

رۆژنامەڤان و چالاکڤانێن ئیراقی راگهاندن پشتگیریا رەیان کلدانی ژ ڤان ھەر دو سەرمایەداران رە بوویە سەدەم کو بەریا بوویەرێ ت تەدبیر ل دژی سالۆنێ نەهێن گرتن، پشتی بوویەرێ یەکسەر بەرەڤانیا باژێرێ نەینەوایێ ئەشکەرە کر کو ھۆلا (ھەیسەم) ل حەمدانیێ ب مادەیەکێ کو زوو ئاگر دگرە ھاتیە پێچاندن کو ل دژی رێنمایێن ئەولەھیێ یە. هەر وەها هات راگهاندن “ل گۆری قانوونا پاراستنا سڤیلان بەریا نھا هۆل سەوقی دادگەھێ ھاتبوو کرن. ژ بەر کو نە سیستەما ئاگەهدارکرنێ و نە ژی ڤەمراندنا ئاگری ھەبوو.”

رەیان کلدانی سەرکردەیێ میلیشیایا کەتائیب بابلیۆنە، کو گرێدایی کۆمێن حەشدا شەعبی یێن ل رۆژهلاتێ دەشتا نەینەوایە و ھەموو دەڤەرێن کرستیانان ل ھەرێمێ کۆنترۆل دکە.

پارێزگارێ مووسلێ رەیان کلدانی سووچبار کر

پشتی ڤێ بوویەرێ نه‌جم جبووری، پارێزگارێ نەینەوایێ داخویانیەک دا مەدیایێ و ب توندی ئێریشی سەر رەیان کلدانی کر، پارێزگارێ مووسلێ راگهاند، ڕەوشا حەمدانییێ پڕ ئاسایی بوو و چ پرسگرێک تونەبوون، لێ بەلێ ره‌یان كلدانی و ئه‌سوان كلدانی لیوایا 50 یا حه‌شدا شەعبی ئانین حەمدانییێ و تلكێفێ، پارێزگارێ نه‌ینه‌وایێ دیاركر،هێزا لیوایا 50 یا حه‌شدا شەعبی ب تەنێ سڤکاتیێ ب وەلاتییێن حەمدانییێ دكن و داخواز ژ حەشدێ كر هێزێن رەیان كلدانی ژ حه‌مدانییێ دەر بکن.

پارێزگارێ نه‌ینه‌وایێ گۆت، رەیان كلدانی و ئه‌سوان كلدانی بزاڤان دكن ژ بۆی کو دەستوەردانێ د كارۆبارێن ئیداری یێن نه‌ینه‌وا دە بكن و كەسێن وان بڤێن د ناڤا سازیێن حکوومی دە دانن. ئەڤ گۆتنێن پارێزگارێ مووسلێ بەسن کو مرۆڤ بزانبە رەیان کلدانی و ملیسێن سەر ب وی ڤە ل مووسلێ چ دکن و بەرپرسیارێ سەرەکە ژ کارەساتا حەمدانیێ رەیان و ملیسێن سەر ب وی ڤە نە کو رێ نادن یاسا بهێت جیبجیکرن.

پاتریاکێ دیرا کاتۆلیک یا کلدانیان یا ل ئیراق و جیھانێ ژی نەراستەراست رەیان کلدانی سووچبار کر

تەڤی کو شێورمەندێ وەزیرێ ناڤخوەیێ ئیراقێ لیوا کازم سەلمان بورھان د کۆنفەرانسەکە رۆژنامەڤانی دە دیار کر، ژ لێکۆلینان دیار بوو کو بوویەر ژ بەر یاریێن ئاگری دەرکەتیە، ل بەلێ کاردینال لۆیس ساکۆ پاتریاکێ دێرا کاتۆلیک یا کلدانیان یا ل ئیراق و جیھانێ ئیدیعا کر کو شەواتا ل حەمدانیێ نە ژ بەر یاریێن ئاگرین پێک ھاتیە و داخواز کر ئەڤ بوویەرر ب سیاسەتێ رە نەیێ تەڤلیهەڤکرن و کەسێ ل پشت ڤێ بوویەرێ ب توندی بهێت سزادان.

کاردینال لۆیس ساکۆ د داخویانیا خوەیا ل سەر مالپەرا فەرمی یا دێرا کاتۆلیک یا کلدانیان دە وھا گۆت: “کەسێ ل پشت بوویەرا حەمدانیەیێ ژ بۆ مژارەکێ وژدان و ئەخلاقێ خوە فرۆت. تەڤی کو بەریا نھا گەلەک مەراسیم و چالاکی ل ڤێ سالۆنێ ھاتبوون لدارخستن، لێ چما بوویەرەک وسا پێک نەھات؟”

رەیان کلدانی د شەڤا کارەساتێ دە ل کو بوو؟

تەڤی ڤێ کارەساتا مەزن یا ب سەرێ کریستیانان هاتی، د دەمەکی دە کو ئەو ب خوە ژی کریستیانە و خوە ب سەرکردەیەکی کریستیانان ددە ناسکرن، لێ بەلێ د شەڤا ڤێ کارەساتا مەزن و دل ب ئێش دە، رەیان کلدانی ل باژارێ سلێمانیێ بەشداری کۆنگرەیا یەنەکێ بوو و ب کەیف و خوەشی ل تەنشت بافل تالەبانی روونشتبوو و دکەنی، ئەڤ ژی بوو سەدەم کو پێتر شک و گۆمان ل جەم کریستیانان پەیدا ببە و دلێ وان پێتر ژان بکە. ئەڤ رەفتارا رەیان کلدانی د دەمەکێ دە بوو کو ئیراق و ھەرێما کوردستانێ ژ بۆ کارەساتا حەمدانیێ تازیا گشتی راگھاندبوو.

کریستیانێن حەمدانیێ و ب تایبەتی کەسێن کو عەزیزێن خوە ژ دەست دایی ئەڤ رەفتارا دوور ژ ئەخلاق یا رەیان کلدانی ب چاڤێ سەرێ خوە دیت، لۆما رێ نەدان نە رەیان کلدانی و نە ژی وەزیرا کۆچ و کۆچبەرێن ئیراقێ کو کەسەکا نیزی رەیان کلدانیە بەشداری تازیا وان ببە، دەما وەزیرا کۆچ و کۆچبەران ئیڤان فایەق خوەستی بەشداری شینێ ببە ئەندامێن مالباتێن عەزیزێن خوە ژ دەست داین نەهشتن ئەو بەشداری مەراسیما تازیێ ببە و ئەو ل ور قەوتاند.