شەڤا شەمیێ 13-14ێ نیسانا 2024ان، ئیرانێ ب دەھان مووشەک و بالەفرێن بێ فرۆکەڤان ئێرشی ئسرائیلێ کر، پشت رە هات زانین کو پرانیا وان مووشەک و بالافرێن بێ فرۆکەڤان بەری کو بگەھن ئارمانجێن خوە ژ ئالیێ سیستەمێن دژه مووشەکی یێن ئسرائیلێ و ئه‌مەریکایێ ڤە ھاتن لێدان و تەقاندن. سپایێ پاسدارێن ئیرانێ ژ بۆ پیرۆزکرنا سەرکەفتنا خوە ئالیگرێن خوە شاندن ناڤا کۆلانان دە، د ھەمان دەمێ دە ئسرائیل و ئه‌مه‌ریكا راگھاندن کو ژ سەدی 99ێ مووشەک و فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤانێن ئیرانێ ژ ئالیێ سیستەمێن بەرەڤانیا ئەسمانی، سیستەمێن دژه مووشەکی و فرۆکەیێن شەر یێن ئه‌مه‌ریكایێ یێن ل ھەرێمێ ھاتنە تێکبرن.
ھەر چەند ئێریشا ئاسمانییا رەژیما ئیرانێ شەڤا بووری وەکە بەرسڤەکێ ل ھەمبەر ئێریشا ئاسمانییا ئسرائیلی یا كو ل سەر ئاڤاھیەکێ نێزیکی بالیۆزخانه‌یا کۆمارا ئیسلامی ل شامێ ھاتبوو راگھاندن، کو د ئەنجامێ دە ھەژمارەک بەرچاڤ ژ فەرماندەیێن پلەبلندێن پاسدارێن ئیرانێ و فەیلەقا قودسێ یێن ئیرانێ ھاتبوون کوشتن، لێ ل گۆری ئاماران، د ئەنجاما گهشتنا هەژمارەک هەری کێم یا مووشەک و فرۆکەیێن بێ پیلۆتێن ئیرانێ بۆ ناڤا ئاخا ئیسرائیلێ، تەنێ چەند کەسه‌ك ب سڤکی بریندار بوونە.
چاپەمەنیا رەژێما ئیرانێ ژ زارێ بەشێ تێکلیێن گشتی یێن سپایێ پاسدارێن ئیرانێ گۆت: “وەکە تۆلھلدانا ئێریشا ئسرائیلێ ل سەر بالیۆزخانه‌یا ئیرانێ یا ل شامێ، ب دەھان مووشەک و بالافرێن بێفرۆکەڤان ژ ئیرانێ بەر ب خاکا ئسرائیلێ ڤە ھاتن ئاڤێتن”.
رۆژنامەیا نیویۆرک تایمز ژ زارێ بەرپرسێن پلەبلندێن ئسرائیلی گۆت: “رەژیما ئیرانێ شەڤا بۆری 185 فرۆکەیێن بێفرۆکەڤان، 36 مووشەکێن کرۆز و 110 مووشەکێن ئەرد-ئەرد ئاڤێتنە ئسرائیلێ”. بەردەڤکێ ئارتێشا ئسرائیلێ دانیێل ھاگاری د ڤێ دەربارێ دە دیار کر کو ژ سەدی 99ێ بالافرێن بێمرۆڤ و مووشەکێن کو ئیرانێ ئاڤێتنە ئسرائیلێ هەر ژ ھەوایێ ژ ئالیێ ئیسرائیلێ ڤە ھاتنە تەقاندن. CNN ژی ژ زارێ دو بەرپرسێن پایەبلند یێن ئه‌مه‌ریكایێ ڤە راگھاند کو 70 بالافرێن بێپیلۆت و 3 مووشەکێن بالیستیکێن ئیرانێ ژ ئالیێ ھێزێن ئه‌مه‌ریكایێ ڤە ل ھەرێمێ ھاتنە ئێخستن.
بەرپرسەکی ئه‌مه‌ریكی ژ CNN رە راگھاند، فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان و مووشەکێن ئیرانێ ل رۆژھلاتێ دەریایا سپی بوونە ئارمانجا گەمیێن شەرێن ئه‌مه‌ریكی و هەر د ئەسمانان دە ھاتنە تەقاندن.
CNN ژ زارێ کاربدەستەکی دنێ لەشکەری یێ ئه‌مه‌ریكی راگھاند کو فرۆکەیێن شەر یێن ئه‌مه‌ریكی ژی بەشداری خستنا فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان بوونە کو ژ ئالیێ ئیرانێ ڤە بەر ب ئسرائیلێ ڤە ھاتنە ئاڤێتن.
وەزیرێ بەرەڤانیێ یێ ئسرائیلێ ب فەرمی سپاسیا ئه‌مه‌ریكایێ کر ژ بۆ ئالیکاریا وان د ئێخستنا مووشەک و فرۆکەیێن بێ پیلۆتێن ئیرانێ دە.
ئاژانسا NBC د راپۆرەکێ دە راگھاند کو د ئەنجاما ئێریشا ئیرانێ یا سەر ئیسرائیلێ ب تەنێ 31 کەس ب سڤکی بریندار بوونە و هەموو ھاتنە دەرمانکرن. ھێژایی گۆتنێ یە کو بەشەکێ بەرچاڤ ژ وان 31 کەسان ژ بەر ترسێ تووشی نیگەرانیێ بوونە و یێن دن ژی دەما دچوون ستارگەھان ژ بەر قەرەبالغیێ کەتنە و ب سڤکی بریندار بوونە و پشتی دەرمانکرنێ ھاتنە شاندن بۆ مالێن خوە.
تەڤی کو ئیران دخوازە ب رێیا مەدیایا خوە نیشان بدە کو دەربەکە بباندۆر ل ئسرائیلێ خستیە، لێ چاڤدێرێن لەشکەری و جیۆپۆلیتیک د وێ باوەریێ دە نە کو ئەڤ ئێریش نە سەرکەفتنەکە ژ بۆ ئیرانیان، بەلکو د راستیێ دە تێکچوونەکە مەزن بوو. ژ بەر کو ئیران ب دەھان سالە ب فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان و مووشەکێن خوە گەفا تونەکرنا ئسرائیلێ دخوە، لێ دەرکەت ھۆلێ کو شیانا بەرەڤانیا ئەسمانییا ئسرائیلێ ژ شیانا مووشەکی یا ئیرانێ گەلەک زێدەترە و پرانیا فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان یێن ئیرانێ ھێ بەری کو بگھن ئەسمانێ ئسرائیلێ ھاتنە تەقاندن و گەلەک کەس وەکە حەنەک ڤان ئیریشێن ئیرانێ وەکە ئێریشا فیشەکێن ھەوایی ب ناڤ دکن. شەرمەکە دن ژی ئەو بوو کو مەدیایا ئیرانێ و ھەتا دەنگ و رەنگێ فەرمییێ وی وەلاتی، ب دەرەو ڤیدیۆ و وێنەیێن ئاگرپێکەتنا تەکساسێ د ڤان سالێن داوی دە پارڤە کرن و وەکە دەرئەنجاما ئێرشێن مووشەکی یا ئیرانێ بۆ سەر ئسرایلێ دان نیشاندان. لێ ئەڤ گۆتنێن شاش یێن ئیرانێ ژ ئالیێ بکارھێنەرێن تۆرا جڤاکی ڤە زوو ھاتن رەدکرن.
ل گۆری ئاماران و چاڤدێرێن لەشکەری و جیۆپۆلیتیک، ئێرشێن ئیرانێ ھەری کێم دەستکەفتیێن لەشکەری ب دەست خستنە، تەنێ دەستکەفت ژی ئەوە کو ئیران دبێژە، ئەگەر فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان و مووشەکێن وێ نەیێن راوەستاندن، ئەو دکارن ژ ئیرانێ بگھێژن ناڤ ئاخا ئسرائیلێ، کو ئەڤ ژی دکارە د مژارا سنۆردارکرنا شیانێن سەربازی یێن ئیرانێ ژ ئالیێ جڤاکا ناڤدەولتی ڤە، ب تایبەتی د وارێ گهشتنا ئیرانێ ب چەکێن ناڤۆکی، زیانا وێ بۆ ئیرانێ ژ سوودێ وێ ئێریشێ زێدەترە.
ئێریشێن ئیرانێ ژ ئالیێ پرانیا ھێزێن مەزن یێن جیھانێ ڤە ب توندی ھات شەرمەزارکرن و ل سەر داخوازا ئسرائیلێ دێ جڤینەکە ئاوارتەیا ئەنجوومەنا ئاسایشا ناڤدەولەتی وەرە لدارخستن. چینێ ژی پشتگری نەدا ئیرانێ و بانگ ل ھەر دو ئالیان کر کو خوە ژ کارڤەدانێن توند دوور بگرن. دکارە بێ گۆتن کو ئێریشێن ئیرانێ نە د وارێ دیپلۆماتیک دە د بەرژەوەندیا ئیرانێ دە نەبوون.
ئالیێن پرۆپاگاندا و شەرێ دەروونی یێن ئێریشا ئیرانێ یا ل سەر ئسرائیلێ
د ڤان ئێریشان دە ژ ئارمانجێن لەشکەری و سیاسی زێدەتر، پرۆپاگاندا و شەرێ پسیکۆلۆژیک بوو. زێدەتری 10 سالانە ئسرائیل ب ئەشکەرە پاسدارێن ئیرانێ ل سووریێ دکە ئارمانج و ئیران ژی بێیی بەرتەکەکە جدی گوھێ خوە ژێ رە کەڕ کریە. د ڤان سالێن داوی دە ژی، ئێریشێن ئسرائیلی خوە گھەشتن ھوندرێ ئیرانێ، د ئەنجامێ دە پسپۆرێن چەکێن ناڤۆکی ھاتن کوشتن، ھەموو ئارشیڤێن پرۆژەیا ناڤۆکییا ئیرانێ ھاتن دزین و ب دەھان شوونوارێن تێکلداری چالاکیێن ئەتۆمی یێن رەژیمێ ھاتن تەقاندن، ڤان ئێریشان ئیران قەلس کربوو، د راستیێ دە ڤان ئێریشێن ئسرائیلێ گومان خستبوو سەر گەفێن ئیرانێ یێن ل دژی ئسرائیلێ و خوە کەسێن سەر ب رەژێما ئیرانێ ب ئەشکەرە باس ل ڤێ یەکێ دکرن کو ئیران د بەرسڤدایینا ئسرائیلێ دە لاوازە.
پشتی ئێریشا ئسرائیلی ل سەر ئاڤاھیەک ل کێلەکا بالیۆزخانه‌یا ئیرانێ ل شامێ و کوشتنا ب دەھان پاسدارێن رەژیمێ، ژ وان 7 فەرماندارێن پایەبلندێن پاسدارێن ئیرانێ و کەسایەتیێن ناڤدارێن لەشکەری ل ئیرانێ، ئێدی رایەدارێن ئیرانێ نەما بکاربن ب دەرەو و گەفێن بێی کریار خوە ژ ب هێڤیبوونا کەسێن ئالیگرێ رەژیمێ بۆ بەرسڤدایینێ دەرباس بکن. لەوما بەرپرسێن پلەبلندێن رەژیمێ ژ وان کەسێ یەکەمێ رەژیمێ خامنەیی، سۆزا تۆلھلدانێ ژ ئسرائیلێ دان، و ئێریشا شەڤا دەرباسبوویی د راستیێ دە زێدەتر ژ بەرسڤدانا ئێریشێن ئارتێشا ئسرایلێ، بەرسڤەک بوو ژ بۆی وێ چاڤەرێبوونا ئالیگرێن رەژێما ئیرانێ.
مە ژ بیر نەکریە کو دەما ئه‌مه‌ریكا قاسم سلێمانی و مەھدی موھەندس کوشتن، ئیرانێ دیسا سۆزا تۆلھلدانێ دا و ب ئێریشا ل سەر ھەرێما کوردستانێ، چەند مووشەک ئاڤێتن بارەگەھا لەشکەرییا ئه‌مه‌ریكایێ ل ئیراقێ، و پشترە دەرکەت هۆلێ ئەڤ ئێریش ب هەماهەنگیا ب ئه‌مه‌ریكایێ رە هاتیە کرن و ترۆمپ ژی ئەڤ یەک ب ئەشکەرەیێ راگهاند. ئیرانێ خوەستبوو ب وێ ئێریشێ ئالیگرێن خوە رازی بکە. د راستی دە ئیران ناخوازە بەردێلا شەرەکی گران ل گەل ئسرائیل و ئه‌مه‌ریكایێ بدە، ژ بەر کو دزانە د ئەگەرا شەرەکی وھا دە، خاکا ئیرانێ دێ ببە ئارمانج، کو نە ب دلێ بەرپرسێن رەژیما ئیسلامی یە. ئارمانجا ئیرانێ تەنێ ئەوە کو ب رێیا ملیسێن خوە یێن ل ھەرێمێ، ب تایبەتی ل سووریێ، ئیراق (ملیسێن حەشدا شەعبی)، لبنان (حزبوللاھ)، یەمەن (حووسی و ھود.) سەرێشیێ ژ ئه‌مه‌ریكا و ھەڤالبەندێن وێ رە چێبکە، و وەکە کارتەکە سیاسی بکار بینە و ب ڤێ یەکێ باجێ ژ جڤاکا ناڤدەولەتی و ب تایبەتی ئه‌مه‌ریكایێ وەربگرە و گڤاشێن ڤی وەلاتی ل سەر خوە کێم بکە.
گەلەک وەلاتێن جیھانێ ب تایبەتی ئیران و ئه‌مه‌ریكا دخوازن ئێریشا شەڤا بووری یا ئیرانێ بۆ سەر ئسرائیلێ ببە داویا ڤان ئالۆزیێن نوو و ناخوازن زێدەتر بەرفره‌هـ ببە و ببە سەدەما شەرەکی گران. ئه‌مه‌ریكا سەرەرایی پیرۆزکرنا سەرکەفتنا ئسرائیلیان د بەرەڤانیکرن و تێکبرنا ئێریشێن ئیرانێ دە، ب ئەشکەرە ژ ئسرائیلیان رە دبێژە کو ئەگەر ئەو بخوازن ئێریشی چەند مەبەستێن د ناڤ ئاخا ئیرانێ دە بکن، واشنگتۆن لگەل وان نامینە. گەلەک چاڤدێر د وێ باوەریێ دە نە کو د ئێریشا سەر ئسرائیلێ دە ھەڤاھەنگیەکە ڤەشارتی د ناڤبەرا ئیران و ئه‌مه‌ریكایێ دە ھەبوویە و بەرپرسێن ئیرانێ بەریا ئێریشان سینیالێن جوربجور ژ کۆشکا سپی رە شاندنە. ل گۆری نووچەیا ئاژانسا رۆیتەرزێ کو ژ زارێ رایەدارێن پایەبلندێن دیپلۆماتیکێن ئیرانی و ئه‌مه‌ریكایێ پارڤە کریە، “ئیرانێ پەیامەک ژ ئه‌مه‌ریكایێ رە وەکە گرینگترین ھەڤالبەندا ئسرائیلێ شاندیە و گۆتیە، ئەو ناخوازە ئالۆزی زێدەتر ببە و سۆز دایە کو چ کریارێن شاش ئەنجام نەدە.”
پشتی ئێریشێ ژی ئاژانسا نووچەیان یا تەسنیم یا سەر ب سپایێ پاسدارێن ئیرانێ راگهاند، “ئەگەر ئسرائیل ئێریشی خاکا ئیرانێ بکە، ئەمێ بەرسڤێ بدن.” ئانکو ئیران ب ئەشکەرە رادگهینە کو ئەگەر ئسرائیل ئێریشی سەر مە نەکە، ئەم ژی ئێریش ناکن.
ب کورتی، ئێریشێن ئیرانێ یێن ل سەر ئسرائیلێ ژ ئالیێ لەشکەری، دیپلۆماتیک و جیۆپۆلیتیک ڤە ژ بۆ رەژیما ئیرانێ تشتەک ب دەست نەخست، د راستیێ دە، ئیرانێ ئەڤ ئێریش تەنێ ژ بۆ رازیکرنا گرسەیێن دەردۆرا خوە و رەواکرنا دەرەوا خوەیا ب دەھان سالان کو دکارە د شەڤەکێ دە ئسرائیل تێک ببە، پێک ئانیە، گەر نا ئێریشەک کو نکارە خوینێ ژ پۆزا کەسەکی ئیسرائیلی بینە، تو جاری نابە تۆلھلدانا ئێریشا کو ب دەھان فەرماندارێن پایەبلندێن پاسدارێن شۆرەشا ئیرانێ تێ دە ھاتن کوشتن. د نها دە جڤاکا ناڤنەتەوی نە ئالیگرێ شەرەکی نوو ل ھەرێمێ یە و نە ووسا دیار نابە کو ئسرائیل ئێریشەکە بەرفرەھ ل سەر خاکا ئیرانێ بکە. لێ هەگەر هن خالێن د ناڤا خاکا ئیرانێ دە بکە ئارمانج ژی دیسان ئیران وێ خوە لێ کەڕ بکە و نەوێرە خوە تووشی شەرێ ل دژی ئیسرائیل و ئه‌مه‌ریكایێ بکە. ئەشکەرەیە کو دڤێ ئەم ژ بیر نەکن کو د رەوشێن وھا دە جارنان رەوش ژ کۆنترۆلێ دەردکەڤە و رێیەکێ دگرە کو دبە تو ئالیەکێ خوە ژێ رە ئامادە نەکربە.
