کا “خاک فرۆش” کییە؟ وەرن ئەم ھەڤدو ناس بکن

سەرکردەیێ یەنەکێ یێ ناکۆک بافل تالەبانی، د متینگا ھلبژارتنێن یەنەکێ دە وەک سەرسەریەکی تیکتۆکەر چەپ و راست خوە تلاڤێت و گۆتارەک پێشکێش کر. د ناڤەرۆکا ئاخافتنێ دە پرۆژەیێن یەنەکێ یێن ئاڤەدانی، جڤاکی و ئابۆری و ھتد تونەبوو. یەکانە ھێزا کو بافل تالەبانی ژ خوە رە کربوو ئارمانج پەدەکە بوو و تاکە سۆزا کو ددا “رووخاندنا پەدەکێ” بوو.

فکرا پرۆژەیا “ھلوەشاندنا پەدەکێ” نەیا بافل تالابانییە. د ڤێ پرۆژەیا پر کەڤن دە باپیرێ وی ئیبراھیم ئەحمەد ھەمان سۆز دابوو حکوومەتا ئیراقێ، حکوومەتا ئیرانێ و ھەتا دابوو بریتانیایێ ژی، لێ ھەلبەت ب سەر نەکەت. ئەڤ پێڤاژۆیا دیرۆکی پر درێژە، نە ھەوجەیە کو زێدەتر وەرە درێژکرن. بافل تالابانی مینا سەرسەریێن تیک-تۆکێ و گۆلکێن شێت پێھین تاڤێتن و گۆتنێن خوە ئاڤێتن بەر لنگێن پەکەکێ.

چاپەمەنیا پەکەکێ قەت دەرەنگ نەھشت و رۆژنامەیا “یەنی یاشام” کو ل ترکیەیێ دەردکەڤە و تەنێ وەزیفەیا وێ پرۆپاگاندایا ل دژی پەدەکێ یە، گۆتنێن بافل تالەبانی یێن ل سەر پەدەکێ یێن “ئەمێ خاک فرۆشان بشینن” د مانشەتا خوە دە وەشاند و ب کێفەکە مەزن گۆتنێن بافل دوبارە کرن. بەلێ، تشتەکی ب ناڤێ بێ ئەدەبی ھەیە و د سیاسەتێ دە ژی ھەیە. گۆتنا فرانسی یا “ھەکە ھوون نەبێژنە دزی، دز، ئەو دێ وەرە و دەرسێن ئەخلاقی بدە وە” د شەخسێ پەکەکێ و یەنەکێ دە ژی ئەڤ تێ کرن. ئەنیا پەکەکێ-یەنەکێ کو ھەردو ژی “خاک فرۆش – خەلک فرۆش – خوە فرۆش”ن، رۆژ ب رۆژ بێشەرم و بێحەیا دبە و دبێژە “چاوا بە ژی کەس تف ل روویێ مە ناکە و نابێژە ھوون خاینن، ھوونن خاک و خەلک و خوە فرۆشن”.

ھەردو ھێز خاک فرۆشن، خەلک فرۆشن و خوە ژی دفرۆشن. ئەم ڤێ یەکێ ژ بەر وان لیتکێن نوەکە گۆلکێ گارانێ داڤێژە نابێژن، ئەم ڤێ یەکێ ب دەلیلێن دیرۆکی دبێژن. یەک بھۆست ئاخا کو پەدەکێ فرۆتیە دژمن نینە. ل باشوورێ کوردستانێ ھەر بھۆستەکی ئاخا کو تێ فرۆتن یان ب دەستێ یەنەکێ یان ژی ب دەستێ پەکەکێ ھاتییە فرۆتن. ل فرۆتنا کەرکووکێ دە یەنەکە و پەکەکە ھەبوون. یێ کو کەرکووک فرۆتی بافل تالەبانی بخوە بوو. دەما کەرکووک ھات فرۆشتن دەرکەت تەلەڤیزیۆنێ و بێشەرم د گۆت، “نە تەنێ من، تەڤاھیا رێڤەبەریا یەنەکێ بەلگەیا فرۆتنا کەرکووکێ ئیمزە کر.” بافل گەرمییان و خانەقین ب ئاوایەکی ڤەشارتی رادەستی ئیران و حەشدا شەعبی کریە.

گەر ئەم بخوازن ل سەر خاک فرۆشییا پەکەکێ بنڤیسن، لیستەیا ناڤێن چیا و نەوالێن کو پەکەکێ فرۆتینە، ژ کۆمپیوتەرا کو ئەز ڤێ نڤیسێ ل سەر دنڤیسم، دێ ھەیا گراڤا ئیمرالیێ درێژ ببە. ل ھەموو ھەرێمێن باشوورێ کوردستانێ یێن ژ ئالیێ ترکیەیێ ڤە ھاتینە داگیرکرن پەکەکە ھەبوو. ل هەر دەڤەرەکا کو ترکیەیێ گرتیە پەدەکە تونە بوو. پەدەکێ خوەست ب خوین و جانێ خوە لووتکەیا مەتینا نەکەڤە دەستێ ترکان، لێ پەکەکێ 5 پێشمەرگە شەھید کرن. نوکە ژ بلی لووتکەیێن پێشمەرگە ب خوینا خوە گرتی چ جھ د دەستێ کوردان دا نینە. پەکەکێ باشوورێ کوردستانێ فرۆت ترکیێ. پەکەکێ نێروە و رێکان فرۆتن ترکیێ، بەرواری ژۆری فرۆت، مەتینا فرۆت. پەکەکێ حەفتەنین، خانتور، زاپ، زاگرۆس، ئاڤاشین، خاکوورک فرۆتن ترکییێ.

پەکەکێ رۆژاڤا فرۆت. ب تەعلیماتا ئیمرالیێ عەفرین فرۆت، سەرێ کانیێ، گرێ سپی ژی ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتینە فرۆتن. د سالا 1992 دە رەحمەتی وەکیل موستەفایۆف “کۆمارا کوردستانا سۆر” راگەهاند، لێ ئۆجالان ئەو ژی فرۆت ئەرمەنیان. رەحمەتی موستەفایۆف ب ھێسرێ چاڤان چیرۆکا فرۆتنا کوردستانا سۆر ژ ئالییێ ئۆجالان ڤە بۆ چاپەمەنییێ رادگەھاند.

بنێرن، گەر ھوون قالا خاک فرۆشیێ بکن، ھوونێ وەک مە یەک ب یەک ب بەلگەیان ڤە ببێژن. وەکی دن، خەباتکارێن مەدیایا پەکەکێ یێن کو ل ئەورۆپایێ نە و نکارن رۆژەکێ ژی ل کوردستانێ بژین، خەباتکارێن چاپەمەنیا ھەڤپارێن پەکەکێ-میتێ یێن وەکی ئەدیتۆرێ یەنی یاشام، گۆتنێن بافل یێن بەرھەوا نابە تەسپیتا خاک فرۆشیێ. خاک فرۆشی چییە، چ نینە مە ل ژۆری ب بەلگە دەستنیشان کر.

ب تایبەتی ژی وان پەکەکەییان… د بێشەرمیێ دە رەکۆرد شکاندنە. ھەگەر پیچەک شەرما وان ھەبوویا، دەما ل خایین و خاینەکی دگەریان دڤێت ل وێنەیێ ئۆجالان بنێرن. ژ بەر کو د سەد سالێن داوی یێن دیرۆکا کوردان دە تو سەرۆکەکی دن تونە کو ژ کۆلۆنیالیستان رە گۆتبە، “ئەز ب جان و دل خزمەتکارێ وە مە، دایکا من ژی ترکە”. وەختا کو ھاتە گرتن، ھەر تشتێ کو ھەبوو؛ وەلات، پارتی، گەریلا، شەھید، وەلاتپارێز – ب یەکجاری فرۆتن و بوو نەتەوپەروەرێ ترک. ئۆجالان خاینەکی کو ژ سالێن 1970 ڤە ژ ئالیێ کۆلۆنیالیست ڤە ھاتیە خولقاندن و مەزنکرن.

یەنەکە و پەکەکە دو رێخستنێن کو خییانەتا خوەیا سەدسالا 20ێ دەرباسی سەدسالا 21ێ ژی کرنە. خییانەت بوویە کارەکتەرێ ڤان ھەر دو پارتییان. د دیرۆکا خوە دە ئەڤ ھەر دو پارتیە یەک لەحزە بێی پالپشتییا داگیرکەران نەمانە. ئەڤ نە تەنێ خاک فرۆش و خەلک فرۆشن و کورد -کوژن. یەنەکێ د دیرۆکا خوە دە ب قاسی کورد کوشتین چارێکا وێ دژمن نەکوشتینە. ل پارتیێن کۆمەلا رەنجدەران ھەیا پارتییێن رۆژھلات و باشوور ھەر تم شەرێ ناڤخوەیی کرییە. ل چیایێن قەندیلێ ئەندامێن کۆمەلا رەنجدەران ب شالۆک و داسا پارچە پارچە کرن. پەکەکێ د دیرۆکا خوە دە یەک کادرۆ، یە  بیرووکراتێ دەولەتا ترک نە کوشتییە، لێ ب ھەزاران ئەندامێن رێخستنێن کوردستانی و سەرۆکێن وەکە فەرید ئوزون کوشتنە. د ناڤا رێخستنێ دە ب ھەزاران سەرکردە و شەرڤان کوشتن وەکە، سەمیر، ناسر، محەمەد شەنەر، گولان، فایق، و ب ھەزاران کورووکەچێن کوردان یێن بێگونەھ کوشتن.

شاشیا پەدەکێ ئەڤە: “بلا مەزناتی ھەر تم ل گەل من بمینە، بلا کورد ژ ھەڤ بەلاڤ نەبن، زێدە پارچە نەبن” ب ڤی رەنگی بەرسڤا ڤان ھەر دو تەڤگەرێن خایین نایێ دایین و سجلا وان یا گەمار ئەشکەرە نابە. ژ بەر ڤێ یەکێ نھا ئەڤ ھەر دو چەتەیێن بێشەرم بوونە یەک و ژ پەدەکێ رە دبێژن خاک فرۆش. لێ دڤیابوو مە ل سەر وێنەیێن ڤان کەس و پارتییان بنڤیسیبا “Wanted” و ب دیواران ڤە ب دالقاندا. ل سەر وێنەیێن وان بنڤیسیبا “خوە فرۆش-خەلک فرۆش و خوە فرۆش” و ل سەر وێنەیێ ئۆجالان کو گۆتی “ئەز دخوازم خزمەتا دەولەتا خوە بکم”، “خوە و وەلاتێ خوە و پارتییا خوە فرۆشت” ل سەر وێنەیێ بەسێ ھۆزات کو گۆتبوو شەنگال ئاخا ئیراقێ یە بنڤیسیبا خاک فرۆش، ل سەر وێنەیێ جەمیل بایکێ کو گۆتبوو “مە نەھشت کو ئیران ھلوەشە” بنڤیسیبا خاک فرۆش، ل سەر وێنەیێ قاراسوو کو گۆت بوو “کوشتنا پێشمەرگە نە براکوژییە” بنڤیسیبا خاک فرۆش و کورد-کوژ. ئەم دکارن پەیڤا خاک فرۆش ژی ل سەر وێنەیێن مامۆستەیێن بافل تالابانی “شاناز ئیبراھیم ئەحمەد” و یێن وەکی وێ ژی بنڤیسن.

ئەڤ هەڤپەیمانیا خاک فرۆش-خەلک فرۆش-خوە فرۆشان ب قەدەرا چار پارچەیێن کوردستانێ دلیزە. د خوازن ھەولێر- دھۆک- و باژارێن دن ژی وەکە کەرکووکێ بفرۆشن عەرەبا. ھەگەر خەلکێ باشوور ڤان بازرگانێن خاک و شەرەفێ د سندۆقوون دەنگدانێ دە بفەتسینە ئەڤ یەک دێ نە تەنێ ببە سەدەما ئازادیا باشوور بەلکو دێ ببە سەدەما رزگاریا تەڤاھیا کوردستانێ.

پوستێن ھەمان بەش