پێڤاژۆیا کو ب ئێریشا هێزێن هه‌یئه‌ت ته‌حریر ئه‌لشام یا ل سەر حه‌له‌بێ دەستپێ کر، گەلەک نیقاش ژی ب خوە رە ئانی. هەیا نها، ژ بۆ پرسێن وەکی کی دێ چ بکە، کی دێ پشتگریێ بدە کێ تەنێ بەرسڤەک هەیە: هەر تشت پر ئالۆزە.
تەنێ تشتێ کو ئەم دزانن ئەڤە کو هنەک پەیمانێن ڤەشارتی هەنە، ریسک و دەرفەت د ناڤ هەڤ دا نە. ژ بۆ مە کوردان ژی دێ ریسک و دەرفەت هەبن. تەڤگەرێن باشوورێ کوردستانێ یێن د سالێن 1992 و 2003ێ دە چاوا قەدەرا چار پارچەیێن کوردستانێ گوهەراند، دێ هەمان باندۆرێ ل رۆژئاڤا ژی بکە.
ژ بۆ ڤێ یەکێ رۆژئاڤا ژ بۆ كو کورد وندا نەکن گەلەک گرنگە. ژ بۆ ڤێ ژی دڤێ ئەم پشتگریێ بدن هێزێن رۆژئاڤا هه‌سه‌دێ. ئەڤ یەک باشە. لێ پرسگرێکەک هەیە. گەلۆ هه‌سه‌دە دێ پشتگریا کوردان بکە؟
چ پارچەیەکا کوردستانێ ب قاسی رۆژئاڤا ژ تەڤگەرێن سیاسی یێن کورد پشتگری نەگرتیە
ئەم پشتگریێ ددن هەر پێنگاڤا کو ژ بۆ پاراستنا هەبوونا کوردان ل رۆژئاڤا بێ ئاڤێتن. ئەڤ ئەرک و پێویستیا کوردستانیبوونێ یە، ئەڤ پێویستیا کوردبوونێ یە. هەروه‌ها کوردان ژ سالا 2011ێ ڤە ل چار پارچەیێن کوردستانێ هەر جورە پشتگری دانە رۆژئاڤایێ کوردستانێ.
چ پارچەیەکا کوردستانێ ب قاسی رۆژئاڤا پشتگری ژ کوردێن پارچەیێن دن وەرنەگرت. ل رۆژئاڤا نێزی 7000-8000 وەلاتپارێزێن کورد یێن ژ پارچەیێن دن ژیانا خوە ژ دەست دان. نە تەنێ شەخسان، تەڤگەرێن سیاسی ژی ژ بۆ پاراستنا رۆژئاڤا چ ژ دەستێ وان هات کرن. هەموو پارتیان دزانین کو سیستەما ل رۆژئاڤا کو وێ دەمێ ژێرە په‌یه‌ده دهاتە گۆتن په‌كه‌كە ب خوەیە، لێ هەموو پرسگرێکێن سیاسی – رێخستنی دان ئالیەکی و ژ بۆ کو رۆژئاڤا زیندی بمینە ب هەڤرا خەبات هاتن کرن.
لێ مخابن په‌كه‌كێ ئەڤ هەولدانا کوردان تونە کر، وەک کو ئەڤ هەڤگری تونەبوو تەڤگەریا و کوردبوونا رۆژئاڤا بچووک خست. ژ بۆ کو ژ پۆپیولەربوونا رۆژئاڤا سوود وەربگرە و ژ خوە رە جهـ ڤەکە، رۆژئاڤا کر قوربانی.
سەرۆک بارزانی گاڤێن کو ژیان دان رۆژئاڤا ئاڤێتن
د سالا 2013ێ دە دەما کو ئەنیا ئەل نووسرا د دەستپێکا پێڤاژۆیا رۆژئاڤا دە ئێریشی سەرێکانیێ کر، سەرۆک بارزانی کو وێ دەمێ سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ بوو، ب چەکان ب هەموو دەرفەتێن خوە ژی پشتگری دا رۆژئاڤا. رێڤەبەریا رۆژئاڤا یا کو ل چ جهی نەهات قەبوولکرن، ل هەولێرێ ژ ئالیێ تەڤگەرا بارزانی ڤە هات پێشوازیکرن و مەشرووعییەتەکا ناڤدەولەتی ژێرە هات چێکرن. دەرفەتێن خه‌باتێ و سەیەهه‌تا دیپلۆماتیک هاتن دایین. دەری ژ بۆ سەدان هەزار کوردێن رۆئاڤا هات ڤەکرن و سەرۆک ژێرە گۆت باشوور مالا وەیە هوون نە کۆچبەرن. ئەگەر ئەم ئیرۆ بەحسا دەستهلاتەکە ب ناڤێ رۆژئاڤا دکن، ژ بەر کو تەڤگەرا بارزانی نەهشت رۆژئاڤا وەرە پەرچقاندن، ئەم دکارن بەحسا ڤێ راستییێ بکن.
پشترە د بن سەرۆکاتیا سەرۆک بارزانی دە ب پێشەنگیا پەیمانێن دهۆک و هەولێرێ هەول هات دایین کو کورد ل رۆژئاڤا ب هەڤ رە تەڤبگەرن.
ل کۆبانی ژی تەڤگەرا بارزانی هەموو هێزا خوە یا سیاسی، لەشکەری و دیپلۆماتیک نیشان دا و خەباتەکا بێهەمپا کر کو هەڤپەیمانیا ل دژی داعشێ ژی د ناڤا پێڤاژۆیێ دە جهـ دگرە. وەکە کو ئەڤ نە بەس بە، هێزێن پێشمەرگەیێن سەر ب وەزارەتا پێشمەرگە ڤە شاند کۆبانێ. ژ هەموو بریندارێن شەرێ رۆژئاڤا رە نەخوەشخانەیێن هەرێما کوردستانێ هاتن ڤەکر.
په‌كه‌كێ ب دژمناتی بەرسڤا ڤان ئالیکاریان دا
ل گەل ڤێ یەکێ په‌كه‌كێ د وێ سەردەمێ دە هەموو ئالیکاری ڤەشارتن و ل دژی تەڤگەرا بارزانی ژی شەر ئیلان کر. ژ بۆ هەبوونا تەڤگەرا بارزانی یا ل رۆژئاڤا ب داوی ببە، هەموو خەباتکار و پارتییێن سییاسی یێن نە سەر په‌كه‌كێ ڤە ژ رۆژئاڤا دەرخستن. ل شوونا کو ب کوردان رە یەکتیا خوە پێک بینە، ب عەرەب، چەپێن ترک و شیعەیان رە یەکیتیا خوە ئاڤا كر.
د رەفەراندوما سەرخوەبوونا کوردستانێ دە، په‌كه‌كێ هەلوێستێ خوە ب ئالیگرییا ئیراقێ نیشان دا. دەما کەرکووک هاتە داگیرکرن ژی گۆت، “تەڤگەرا بارزانی تێک چوو، ئەم ب سەر کەتن”. دەما حه‌شدا شەعبی ل ئەنیا مەخموورێ ئێرشی پێشمەرگەیان دکر، ب سەدان گەریلایێن په‌كه‌كێ ژ دوور ڤە تەماشە دکرن و پالپشتییا حه‌شدا شەعبی دکر.
تەڤی ڤێ یەکێ سەرۆک بارزانی ب خوە ژی د دەما داگیرکرنا عەفرینێ دە بانگ ل ئەمەریکا کر کو ڤێ داگرکەرییێ بدە سەکناندن، ئەمەریکا رەخنە کر و یەکەم کەس بوو کو ئێرشا عەفرینێ وەکە ئێرشا سەر کوردستانێ ب ناڤ کر. لێ دەما کو مالا ژینا دزەیی یا بچووک یا ل هەولێرێ ب مووشەکێن ئیرانێ هاتی رووخاندن و ژینا شەهید کری، مەدیایا په‌كه‌كێ گۆت، “ل ئۆفیسا هەولێرێ یا ئیسرائیلێ هات خستن.” رێڤەبەرێن په‌كه‌كێ ب خوە دەرکەتن و گۆتن، “دڤێ شەنگال ببە پارچەیەک سەر ب ئیراقێ ڤە.”
ل هەمبەری ئالیکاریێن تەڤگەرا بارزانی یا ژ بۆ رۆژئاڤا کری، په‌كه‌كێ هەول دا باشوور ژ هوندر ڤە خەراب بکە و ناکۆکیێن هەیی کوورتر بکە. دخوەست سلێمانیێ ژ کوردستانێ ڤەقەتینە ژ بۆ بداویکرنا ستاتۆیا هەرێما کوردستانێ ب ئیراق – حه‌شدا شەعبی و ئیرانێ رە هەڤپەیمانی کر.
تەڤگەرا بارزانی ل دژی هەموو ئێرشێن ل سەر رۆژئاڤا سەکنی لێ په‌كه‌كێ بەرۆڤاژی ڤێ یەکێ ل گەل هەموو ئێرشکەرێن ل سەر هەرێما کوردستانێ تەڤگەرییا.
ئەم هەلوەستا مه‌زلووم عه‌بدی ژی نکارن ژ بیر بکن
د دەما داگیرکرنا گرێ سپی و سەرێ کانیێ دە تەڤگەرا بارزانی ب تایبەتی سەرۆک بارزانی ژ بۆ رۆژئاڤا هەموو دەرفەتێن خوە تەرخان کر. و مه‌زلووم عه‌بدی ژی دەرکەت و گۆت ئەز سپاسیا سەرۆک بارزانی دکم. لێ پاشێ چ کر و چ گۆت، هەکە شەرەک رووبدە “ئەمێ ل کێلەکا په‌كه‌كێ ل دژی پێشمەرگە شەر بکن.”
پشت رە؛ د هلبژارتنێن کوردستانێ یێن د 20ێ جۆتمەهێ دە هات کرن دە گۆت، ئەز پشتگریا یه‌نه‌كێ دکم. هەلوەستا ژ رایەدارێن رۆژئاڤا د هات خوەستن ئەو بوو کو دەستوەردانا کارووبارێن ناڤخوەیی یێن باشوور نەکن، لێ ئەو پر ب نانکۆری دەستوەردان د پێڤاژۆیا هلبژارتنێن باشوور کرن و خوەست په‌ده‌كه سەرنەکەڤە.
ناڤێن رۆژئاڤا و کۆبانی هاتن راکرن
په‌كه‌كە ل شوونا کو ب کوردێن رۆژئاڤا رە تفاقێ بکە، عەرەب و شیع تەرجیح کرن. په‌یه‌دێ کوردێن کو نە په‌یه‌ده‌یی نه دان رەڤاندن، عه‌ره‌ب کرن پرانیا نفووسا باژارێن کوردستانێ. چەپێن ترک پارتیێن وەکی MLKP کو نیڤا وان ئاژانێن دەولەتا ترکن ل رۆژئاڤا هاتن بجیهـ کرن ، لێ وەنەکر کو کور و کەچێن وێ هەرێمێ ئانگۆ پێشمەرگەیێن رۆژ دەرباسی رۆژئاڤا ببن. رێ نەدا چ پارتییێن سییاسی ل رۆژئاڤا خەباتێ بکن.
ناڤێ رۆژئاڤا ژی هاتە راکرن، ژێ رە گۆتن باکور-رۆژهلاتێ سووریێ. سیستەما كانتۆنان هات ئاڤاکرن. وەکەر«جەزیرە، دێرەزۆر، رەقا، تەبقا، فرات، منبج، عەفرین-شەهبا»، لێ ناڤێ کۆبانی نەهات بکارئانین. باژارێن کوردان بێ ناڤ و ناسنامە مابوون.
ئالا کوردستانێ ل کۆلانێن قامشلۆ هاتە شەوتاندن. دەزگەهێن راگهاندنێ یێن وەکە کوردستان24 هاتن قەدەغەکرن.
د ڤێ مژارێ دە هەر چەند ئەم ل هەمبەری هەر ئێریشەکە ل سەر رۆژئاڤا رەئاکسییۆنەکە مەزن یا هەستیاری نیشان بدن ژی، لێ مخابن پێڤاژۆ خوەدی دیرۆک و رابردوویەک وهایە: پێکهاتەیێن د بن کۆنترۆلا په‌كه‌كێ دە یێن وەکی هه‌سه‌ده، په‌یه‌ده و …هتد.، پشتگریێ ناده‌نه کوردان.
رۆژئاڤایێ کوردستانێ بوویە کارتەکە قازانجێ کو په‌كه‌كە د ئاژاندەیێن ڤەشارتی دە ژ خوە رە ب کار تینە. ئەم دخوازن پشتگریا رۆژئاڤا بکن، لێ پێشی ئەم دخوازن ل سەر ناڤێ کوردێن رۆژئاڤا دێ چ بهێ کرن بزانین؟ دڤێ هەموو کورد پشتگریا رۆژئاڤا بکن، لێ په‌كه‌كە ل چ پارچەیێن کوردستانێ پشتگریێ نادە چ تەڤگەرێن کوردان. ل گۆری رۆژەڤا کۆلۆنیالیستان تەڤدگەرە و دبێژە کو ئەزێ ب تەنا سەرێ خوە ل هەر دەرێ تەڤبگەرم.
مەسەلا ئەم دخوازن بزانن:
ئیدارەیا رۆژئاڤا دێ هەلوەستەکی کوردستانی نیشان بدە؟ ل شوونا ئاخافتنێن ئیدۆلۆژیکێن پووچ و ل شوونا بەرژەوەندیێن پارتیان، دێ بەرژەوەندیێن کوردان ل بەر چاڤان بێن گرتن؟
وەک میناک گەر سەفەربەری هەبە و پشتگری ژ هەموو کوردان وەرە خوەستن، گەلۆ دێ پێشمەرگێن رۆژ قەبوول بکە؟
ما ئەو رۆژئاڤا دێ ببە جهێ کو هەموو کورد لێ بژین، ئان ژی دێ تەنێ وەک کامپا په‌كه‌كێ تەڤبگەرە و دێ ببە جهێ کو تەنێ ئەو کەسێن کو دروشمێن «بژی سەرۆک ئاپۆ» بەرز دکن، لێ دژین؟
بەلێ، دڤێ هەموو کورد پشتگریا رۆژئاڤا بکن، لێ دڤێ پێشی ئیدارەیا رۆژئاڤا ناسنامەیا کوردایەتی دەرخە پێش پشتگریا کوردان بەرز بکە. دڤێ ببێژە ئەز هەڤگرییا هەموو پارچەیێن دن ب گرنگ دبینم و دەم دەما یەکرێزییا ناڤ مالا کوردی یە.
