پەیاما ئۆجالان ژ بۆ کۆنگرەیا «ئانکا-دەرێ» شاندی و نێزیکاتیا پهكهكێ ژ بۆ مەسەلەیا شەهیدان
عهبدوللا ئۆجالان، 52 سالن، کەسێن کو د ناڤ پهكهكێ دە ژیانا خوە ژ دەست دانە ب بیر تینە، لێ وی جارەکێ ژی بهحسا کوردستانێ نەکری یە.
عهبدوللا ئۆجالان پەیامەک ژ بۆ کۆنفەرانسا کو ژ بۆ بیرئانینا ونداهیێن کو پهكهكێ د ماوهیێ 52 سالان دە دانە هاتی لدارخستن شاند. ئۆجالان جارەکێ ژی پەیڤا کوردستانێ ب کار نەئانی، و دیار کر کو وان ژیانا خوە “ژ بۆ ئاڤاکرنا جڤاكهك دەمۆکراتیک” ژ دەست دانە. گەر ئەو نکاربە دەما کو ب هەزاران کەسێن کو د شەرێ پهكهكێ دە ژیانا خوە ژ دەست دانە ب بیر بینە، و نکاربە ببێژە کوردستان، ئەوێ کەنگێ بێژە کوردستان؟ ب راستی، چەند گۆتن دڤێ ل سەر ڤان “شەهیدێن پهكهكێ” وەرن کرن.
د 21ێ کانوونێ دە، کۆمەلەیا ئاناتۆلیێ یا ئالیکاری و هەڤگرتنێ ب مالباتێن كو خزمێن خوە وندا کرنە (ئانکا-دەر) کۆنگرەیا خوە یا 4مین یا ئاسایی ل دار خست. ئانکا-دەر رێخستنەکە کو ژ بۆ رێخستنکرنا مالباتێن شەهیدێن پهكهكێ هاتیه دامەزراندن. بالکێشە ئەڤ رێخستن، کو ژ هێلا مالباتێن شەهیدێن پهكهكێ ڤە هاتیه دامەزراندن، هەتا نها قەت نەهاتیە دیتن-بهیستن. ژ بلی داخویانیێن جاران، چ كارێن وێ نهبوون. لێ ژ نشکهكێ ڤە، ئەڤ هەموو رێخستن د سالا 2025ان دە، سالا کو پهكهكێ خوە هلوەشاندی، ژ نشکهكێ ڤە چالاک بوون. گەلۆ چما؟ چما دەما کو پهكهكێ خوە بێچەککری ڤان رێخستنان خوە چالاک کر.؟ ژ بۆ فێمکرنا ڤێ یەکێ، دڤێ مرۆڤ سۆسیۆلۆژییا پهكهكێ بزانیت.
و یا هەری گرینگ ژی، ئۆجالان پەیامەکێ ژ ڤێ کۆنگرەیێ رە دشینە، و د وێ پەیامێ دە ئەو کەسێن کو ژ بۆ کوردستانێ ژییانا خوە ژ دەست دانە ب بیر تینە و جارەکێ ژی پەیڤا “کورد” ئان ژی “کوردستان” بکار نائینە.
د شەرێ 52 سالان یێ پهكهكێ دە ب هەزاران جوانێن کورد ژیانا خوە ژ دەست دانە. پهكهكێ ڤان مرنان، هەم یێن د ناڤ رەفێن خوە دە و هەم ژی یێن کو ئەو بوونە سەدەما مرنا وان، وەکی ئاموورەکێ سەرەکی یێ پرۆپاگاندایێ ب کار ئانیە. ب تێگەها “خیانهتكرنا ل شەهیدان” وەکی گۆپالەکی، پهكهكێ ئەو ل دژی کەسێن د ناڤ رێخستنێ دە و ل دەرڤەیی وێ یێن کو سیاسەتا وێ رەخنە دکن ب کار ئانیە. رەخنێ ل ئۆجالان بکن؟ د جهـ دە دبێژن، “رێبەر هەڤالێ شەهیدانە.” رەخنێ ل سیاسەتا پهكهكێ بکن؟ دبێژن، “پهكهكە تەڤگەرەکا شەهیدانە.” گەر ئەندامەک بخوازە ژ پهكهكێ ڤەقەتە؟ دبێژن، “تە خیانەت ل شەهیدان کریە.” هوون چ بکن ژی، هوون دێ ب دیوارێ شەهیدان یێ کو پهكهكێ ب لەشێ جوانێن کورد ئاڤاکرییە روو ب روو مینن. تشتێ هەری گرینگ کو پهكهكێ دکە پهكهكه، ئەڤ کەسێن کو ژیانا خوە ژ دەست دانە یه. ب رێیا شەهیدان، وێ میسیۆنەک پەژراندیە کو هەر تشت راست، ژ رەخنەیێ وێدەتر و پیرۆزە. وەکی دن، وێ ب خوینێ مالبات ب خوە ڤە گرێدایە. ژ بۆ مرنا کەسەکی ژ هەر مالباتێ پلانەکە تایبەتی هاتبوو چێکرن. ب ڤی رەنگی، مالبات نەچار مان کو ببن ئەندامێن پهكهكێ. پێوەندییەک خوینێ ب رێخستنێ رە چێدبە. بۆ نموونە، ل باکور، هەولدانێن تایبەت هاتن کرن دا کو زارۆکێن مالباتێن ناڤدار وەرن تەڤلیکرن. ل رۆژئاڤا، زارۆکێن کەسێن ژ پارتیێن دن ب فەرمی هاتن رەڤاندن و برن ناڤ پهكهكێ. و ژ مرنا ڤان کەسان سیاسەت هاتە چێکرن. بێ گومان، مالبات ژی ب خوینێ ب پهكهكێ ڤە هاتن گرێدان. یێن کو ل زارۆکێن خوە دگەریان ئان ژی نەئەندامێن پهكهكێ بوون، ب “هەقارەتکرنا ل شەهیدان” هاتن تاوانبار کرن.
یانی ب کورتاسی، مرنێن د ناڤ پهكهكێ دە مژارا گرنگ یا لێکۆلینێ یە کو ل سەر تێگەها “شەهید و خیانەتا ل شەهیدان” دڤێ وەرە کرن.
لێ د راستیێ دە، خیانەتا هەری مەزن یا ل هەمبەر شەهیدان ژی پهكهكه ب خوە دکە. پهكهكێ تێگەها “شەهیدبوونێ” وەکی پرۆژەیەک ئەندازیاریێ یا پسیکۆلۆژیک و سۆسیۆلۆژیک ب کار ئانیە، وێ ب ئاوایەکی بەروڤاژیکرنا راستییان دە بکار تینە.
سەردەما کو پهكهكێ هەری زێدە قوربانی دایی پشتی سالێن 1990ی بوو. لێبەلێ، ئۆجالان ڤێ سەردەما پشتی سالێن 1990ی وەکی شەرەکی نەهەوجە پێناسە دکە. ئەڤ تێ ڤێ واتەیێ کو یێن کو مرنە ب ئاوایەکی نەهەوجە ژییانا خوە ژ دەست دانە. ئەڤ تێ وێ واتەیێ کو هوون چەکان ددن 50 کەسان و وان دشینن چیایان، دبێژن کو مرن قەهرەمانییە. لێ پاشێ هوون دبێژن کو ئەو شەر پڕ خەلەت بوو. ئەڤ خیانەتەک ل هەمبەر شەهیدانە، هەتا بێئەخلاقی یە ئانگۆ دزینا ژیانا مرۆڤانە.
د پەیاما خوە یا ژ بۆ کۆنگرەیا ئانکا-دەرێ دە، ئۆجالان جارەکێ ژی بهحسا کوردستانێ ناکە، لێ دبێژە، “تێکۆشینا ژ بۆ ئازادیێ نە هونەرا زێدەکرنا مرنێ یە، هونەرا رێخستنکرنا ژیانێ یە.” وێ دەمێ ما مرۆڤ ژێ ناپرسن، “چما تە د سالێن 90ی دە مرۆڤ شاندن شەرەکی بێواتە و بێداوی؟ چما تە رێ ل بەر مرۆڤان نەگرت کو خوە ژ بۆ تە نەشەوتینن؟” هەلوەستا ئۆجالان”خیانەتە، د سەری دە ل دژی کوردان، لێ ب تایبەتی ژی ل دژی کەسێن کو ژیانا خوە ژ دەست دانە.” ئەڤ راستییە. ئۆجالان کوژەرێ جوانێن کوردە.
ئۆجالان ئەوقاس بێرێزی ل هەمبەر مریان دکە کو ئەوێ هەتا ل سەر جوانێن کوردێن کو وەک شەهید ببێژە، “ئەڤ کریارا وانا داوی یا ل هەمبەر مە بوو،” ئان ژی “ئەو ژ بۆ جگارەکێ مرن.” وی قەت دلسۆزیەک نیشانی شەهیدان ئان مالباتێن وان نەدایە. گەر هوون بنێرن، ژ دەما کو پهكهكێ خوە فەسخ کری و هەرۆژ، ناڤێن ب دەهان جوانێن کو ژیانا خوە ژ دەست دا نە ئەشکەرە کرن. گەلۆ چما وان هەیا نوکە ڤەدشێره؟ پهكهكە دبێژە، “ئەزێ وان دەما کو ژ من رە هەوجەبە راگەهینم”.
کەسێن کو ژیانا خوە د شەرێ ژ بۆ پهكهكێ دە ژ دەست دانە، پرانییا وان زارۆکێن مالباتێن ههژار بوون. گەلەک ژ وان مالباتێن ژ بەر تەڤلیبوونا زارۆکێن خوە هەژار و پەریشان بوون، نەچار مان کو کۆچبەر ببن. هن مالباتان سێ زارۆکێن خوە د شەرێ ژ بۆ پهكهكێ دە ژ دەست دانە، لێ خوشکێن وان کەتنە ناڤ ژییانەکە نەباش و مەجبوور مانە کو كارهكی بکە.
پهكهكە رێخستنەک پر دەولەمەندە، لێ دیسا ژی قەت قوروشەک نەدایە ڤان مالباتێن شەهیدان. ب سالانە، پهكهكێ شارەداریێن ل باکور کۆنترۆل دکر، ب ملیۆنان دۆلار دستاندن، لێ تەنێ ژ مالباتێن کەسێن کو د شەرێ ژ بۆ وان دە ژ دەست دانە رە – کو ئەو ژێ رە دبێژن “مالباتێن ب قیمەت” – کارێن بەرهەڤکرنا گلێش-زبل لایقی وان دیتییە. ژ وان مالباتێن کو بەدەلێن مەزن دانە، تو کەس د مەقامێن سەرۆکاتیێ ئان ئەرکێن پایەبلند دە جهـ نەگرتییە.
ژ بەر ڤێ یەکێ چما پهكهكێ ژ نشکهكێ ڤە مالباتێن شەهیدان ب بیر هات؟ ژ بۆ ڤێ یەکێ گەلەک سەدەم هەنە. “پهكهكێ خوە ژ هەڤ بەلاڤ کریە، بێئارامیەک د لایەنگرێن وێ دە هەیە، مرۆڤ دبێژن چما ئەم تەنێ مرن و بەسە، مە چ ب دەست خست؟ و ئەڤ بەرتەک دکارە د پێشەرۆژێ دە ببە سەدەما پرسگرێکێن مەزن. نها پهكهكە دیسا هەول ددە کو ژ مالباتێن کەسێن کو ژیانا خوە ژ دەست دانە بنگەهەک ملیتان بئافرینە ب ناڤکرنا وان مالباتێن ب نرخ. وەکی دن، ژ بۆ پاراستنا ناڤودەنگێ خوە یێ خەرابوویی، دیسا خوە دسپێرە شەهیدان. ژ بەر ڤێ یەکێ ئارمانج دیسا خورتکرنا رێخستنا خوە یا دووری کوردایەتیێ یه.
ئۆجالان سەرە ب هەزاران جوانێن کورد خوار دا کو خوە پێ بلند بکە. پەیاما کو ئۆجالان ژ کۆنگرەیا ئانکا-دەر رە شاندیە میناکەک بێشەرمیێ و بێوژدانیێ یە. ئەڤ هەولدانەکە کو خیانەتا خوە یا دیرۆکی ڤەشێرە.”
