ڤەگەریان بو دیرۆکی
کۆمارا دەمۆکراتیک
بەشا ددویان و داویێ
ئه‌بدوللا ئۆجالان، هەروەها ل روژا 2/8/1999 ب رێیا پاریزەرین خوە بانگەوازەکە ئاشتیێ بەلاڤ دکە، ناڤهاتی د بانگەوازا خوە دە دبێژە گەریلایان، دەست ژ چەکان بەردن و ل دژی تركیێ شەر راگرن، تاکو زەبر ل براتیا ترک و کوردان نەکەڤە، سینۆرێن ترکیێ ب جی بهێلن. ناڤهاتی هه‌ر وها ل دژی نەفەرمانی و سەرکێشیێن پەکەکێ دە، داخواز ژ دەولەتا ترکیێ کر، لێبۆرینا گشتی ژبۆ چەکدارێن پەکەکێ رابگەهینە، و ب ئاوایەکە فەرمی ئەڤ یاسایە وەرە راگهاندن ژ ئالیێ دەولەتا ترک، لێ بەلێ بلند ئەجەوید د بەرسڤا ناما ئۆجالان دە رۆژا 4/9/1999ان گوت:
«پەکەکە کەتیە د هەلوه‌ستەکە دژوار دە، ژبەر ڤێ یەکێ ئەڤ بانگەوازە راگهاندیە و دخوازن ب مەرەما داوی ئانین ب تەرۆرێ یاسایا لێبۆرینا گشتی ب پەژرینین. هەر کەسەک هزر د بەرژەوەندیا ترکیێ دە بکە، دڤێ ب داوی ئانینا ب تەرۆرێ دە ئالیکاریا تركیێ بکە، لێ د هیچ دەمەکێ دە ڤێ مەسەلی ئەمێ مامەلێ پی نەکین، ئەمێ ل جهێ لێبۆرینا گشتی، داخوازا پەشیمانیێ قەبوول بکین، ئەڤ یەک ژی ژ وان کەسان ئین تەرۆر ئەنجام نەدابە و دەستێن وانە ب خوینا هه‌مولاتیێن تركیێ سۆر نەببه».
ژ بلی ڤێ سلێمان دەمیرێل سەرۆک کۆماری تركیێ راگهاند: «دەولەت وێ ئەڤ جۆرە ژ داخویانیێن ئۆجالان ب تو تشت وەرنەگرە، و ئاخفتینێن وی ژی وێ باندۆرێ ل مە و دەولەتێ نەکە».
دیرۆکا گەلین ژێر دەست و دیرۆکا گەلێ ژێر دەست ئێ کوردستانێ سەلماندیە کو ئەگەر زیندانیەکە سیاسی ل بەر خوە نەدە و د ناڤا زیندانێ دە بشکێ، ژ بۆ رازیکرنا دژمن و راگرتنا دلێ دژمن و پاراستنا گیانێ خوە، گەلەک تشتێن نە رەوا ئێن دویر ژ راستیێ وێ ببیژە. ئۆجالان یەک ژ وان سەرکردانە کو پێشتر دە ل سالا 1973 دە ل گۆرەی ئاخفتنا وی ب خوە 7 هەیڤان گرتی بوویە و ژ بەر کو ڤەمان ل زیندانێ دە ژ بۆ وی پر دژوار بوویە، ب مەرج ژ زیندانێ سەربەست هات بەردان و دا خوەیا کرن: «ئێدی وێ قەت ئەز خوە ب دەستڤە نە بەردم».
ل دەما گرتنا وی ئا ئەڤ جارە ژی هەر ل رۆژا یەکی ژ گرتنا خوە دە ل سەر شاشا تەلەفزیوونێ و ب بەر چاڤی هەموو گەلی کورد و جیهانێ ب راستە راست گۆتە وان زێرەڤانین ئەو گرتی و دبرە تركیێ «ئەز ژ بۆ خزمەتێ ئامادە مە».
گەر وها بە گۆتنا زیندانیەکە وەکە ئۆجالان کو ب نڤیسینا خوە ل سالا 1966ان بۆ دەما 12 سالان «جیرە خۆرێ» دەولەتا ترک بوویە و ب ئیمکانیاتێن دەولەتا ترک خوە پێگەهاندیە ژ بۆ خەباتکارێن کورد پر جهێ حێبەتیێ یە کو کۆنسەیا سەرکرداتیا په‌كه‌كێ ئاخفتنین ئۆجالان ب جددی وەرگرە و فەرمانێن وی پەیرەو بکە.
ژ ڤێ یەکی سەیرتر پرۆپاگنده‌یێن وان ب ناڤ رۆشەنبیرانە کو دخوازن ب سەفسەتێ و ئێخسیر بوون ب رێباز و سه‌تراتیجا نوو دانین.
لێ بەلێ ئۆجالان و کۆنسەیا سەرکرداتیا په‌كه‌كێ پەژراندنا سه‌تراتیجا کۆمارا دەمۆکراتیک، هەر هه‌موو شەرت و مەرجێن خوە ئێن بەرێ بنپێکرن. ل دەستپێکێ هەموو شۆڕش و بزاڤین کوردان ل داویا 1925ان د خزمەتکرن ب بیانیان دانە ناساندن و ئەو ب کەڤنە پەرێس و فیودالی و ئالیگرێن دەمۆکراسیێ سۆچبار کرن. ل گۆرەی گۆتنا ئۆجالان و په‌كه‌كێ شێخ «سەعیدێ پیران، سەید رەزا، ئێحسان نووری پاشا» و هەر هه‌موو شەهیدین بزاڤا رزگاریخوازا کوردستانێ، نەهێلایە کۆمارا لیبرال ئا تركیێ د دەما 75 سالین رابووری دە رێیا خوە ئا درست بچە و بگەهە ئارمانجێن خوە ئێن دەمۆکراتیک.
دیرۆکا پەکەکێ ل سەر شەر و کوشتن و خوینی رە هاتیە دانین. هەر کەس دزانە گەر کەسەکێ یان ئالیەکی رەخنە ژ کار و چالاکیەکە پەکەکێ گرتبا و شەری براکۆژی ئێ پەکەکێ ل باشوورا کوردستانی ئیدانە کربا، ب هەڤکاری کەمالیزم و سەهیۆنیزمێ دهاتە سووچبارکرن و نها ژی خەباتکارین باکۆری کوردستانی ب ڤێ یەکی سووچبار دکن کو ل دژی کۆمارا کەمالیستانن و ئۆجالان د زیندانێ دە فەرمانان ل کۆنسەیا سەرکرداتیا په‌كه‌كێ دکە کو ئەو کەسێن ل دژی بۆچوونێن وی بێ دەنگ بکن و دبیژە: ئەوا د ڤی واری ده دکەڤە سەر ملێن وی، دکارە رۆلێ خوە ببینە کو خوێندەوارێن هێژا وێ بکارن د واتەیا ڤی گوتنێ فام بکن.
ئه‌بدوللا ئۆجالان و پەکەکە تاکو ئەرکێ خوە ئی شۆڕشگیری ل هەمبەر کۆمارا تركیێ بجی بینن چەندین قۆناخ دیار کرن، وەکە ئاگربەست، رامالینا چەکی ژ گەریلایان، و دەست نە برن بو چەکی جارەکە دن، داخوازا لێبۆرینا گشتی و ڤەگەرانا ئەندامین پەکەکێ بۆ خزمەتا کۆمارا تركیێ.
چەک دانینا پەکەکێ و داوی ئانین ب شەرێ ل دژی تركیێ د چارچووڤەیا پرۆگرام و پرەنسیپێن رێبەرێن نها ئین په‌كه‌كێ دە، بێ گومان وێ ئەڤ قازانجە بۆ کوردان هەبە کو چدی تركیێ نەکارە گوندین کوردان وێران بکە، و لاوین مە ب تاوانا چالاکی ئێن تەرۆرستی بکوژە و ل گۆرەی یاسایێن نها ئێن جیهانێ مافێن دەمۆکراتیک ئێن کوردان پێشیل نەکە.
هەر وها پەکەکە ژی وێ نکارە وەک پێشتر بەهانەیان ب کوردێن باشوور و په‌رچه‌یێن دن یێن کوردستانێ بگرە و ل ژیر پەردا هەولدان ژ بۆ دامەزراندنا دەولەتا خوەسەر ئا کوردستانێ، چارەنڤیسێ وان بێخە ژێر مەترسیێ. مكوم کرنا پەیمانناما نەتەوەئی ئا ئۆجالان دگەل تركیێ، پێتر پیلانێن وی و په‌كه‌كێ زەلال کرن.
هەرچەندە ئه‌بدوللا ئۆجالان د بەرێ دە ژی نەڤەشارت بوو ئازادبوونا باشوور وەکە خەنجەرەکێ دبینە د پشتا خوە و تەڤگەرا خوە دە، لی بەلێ هەژمارەک ژ کەسان ئەڤجا چ ژبەر نەزانینا خوە با یان ژی ژبەر مه‌به‌ستێن خوە یێن تایبەتی و قازانجا خوە ئا کەسۆکی بە گوهێن خوە لی کەڕ کرنە.
پشتی بەلاڤبوونا بانگەوازا ئۆجالان، هەر یه‌ك ژ ئەندامین کۆنسەیا سەرکرادتی و ئۆرگانێن پەکەکێ ب تەلەفوونێ و بەیانا رۆژنامەڤانی پشتا بانگەوازا ئۆجالان گرت و ئەو ب سه‌تراتیجا نوو یا کوردان دا ناساندن. کۆنسەیا سەرکرداتیا پەکەکێ د بەیاننامەکە نڤیسکی دە کو ل رۆژا 5/8/1999ان ل MED TV هاتبوو بەلاڤ کرن، پشتگریا بانگەوازا ئۆجالان گرت و راگهاند:
«هەموو شێوەیێن خەباتێ د شێوازا کۆمارا دەمۆکراتیک دە وێ ب رێڤە ببە».
کۆنسەیا سەرکرداتیا پەکەکێ بانگەوازا ئۆجالان وەکە دەلیڤەکە زێرین ژ بۆ تركیێ نرخاند.
کۆمیتا ناڤەندی یا په‌كه‌كێ د راگهاندنا خوە دە کو د رۆژا 8/8/1999ان ل MED TV دە بەلاڤ کر، راگهاند: «د جڤینا رۆژا 23-297/1999ان دە، بانگەوازا ئۆجالان مە وەکە ستراتیجا نوو قەبوول کر و پێدڤی دکە پرسگرێکا مە دگەل تركیێ د ناڤا کۆمارەکە دەمۆکراتیک دە وەرە چارەسەر کرن، و ژبو ڤێ یەکی ئەمێ گوهه‌رینان د پەیرەو و پرۆگرامێ خوە دە پیک بینین و مە بریار دا کۆنگرەیەکە ئاوارتە ساز بکین».
هه‌ر وها بەرەیا رزگاری ئا نەتەوەیی «ئەرگەکە» راگهاند: «ل رۆژا 1/9/1999ان وێ سینۆرێن تركیێ ب جی بهێلین و وێ هەرن دەرڤەی سینۆران».
ئۆسمان ئۆجالان کو دبە برایێ ئه‌بدوللا ئۆجالان کو ئەندامێ کۆنسەیا سەرکرداتیا پەکەکێ یە، ل رۆژا 5/8/1999ان ب رێیا كه‌نالێ MED TV راگهاند کو ئه‌و کۆمارەکە دەمۆکراتیک ژ بۆ ئیرانێ، ئیراقێ، و سووریایێ دخوازن، ناڤبری د ڤێ یەکی دە خوەیا کر:
«ئەو پرسا ئاشتیا پەکەکێ دەست پێ کری، ب رەنگەکە لەزگین به‌ر ب پیش دچە و تو گرفتەک د پیکانینا وی دە نینە. پێدڤیاتیێن دەمۆکراسیێ و ئاشتیێ ئەو قاس گرینگن کو رێیا ڤەگەرانێ نەمایە و مە د ڤێ هەلوەستا خوە دە هەموو جڤاکێ تركیێ و دەولەت ژی ل بەرجاڤ وەرگرتیە. دەولەتا تركیێ باوەری ب ڤێ پرۆسەیی هەیە، لێ بەلێ ب تەدبیر تەڤ دگەرە. ئەڤ بریارا مە هەر کەسەک مەندەهۆش کر، لێ بەلێ ئەڤ ریبازا مەیە به‌ر ب ئاشتیی و دەمۆکراسیێ. هێزێن خوە ئەمێ ژ بۆ ئاڤەدانکرنا تركیێ تەرخان بکین و ئەگەر دەرفەت ژی وەرە پێش، ئەمێ دەست ژبۆ چەکی نەبەین و بەرپرسێن سوپایی تركیێ پشت راست دکین د ڤێ بریارا خوە دە ئەمێ پۆشمان نەبین. پرۆژەیا کۆمارا دەمۆکراتیک ژ بۆ هەموو رۆژهلاتا ناڤینە و هەر ئالیەک ژی وێ رۆلا خوە تیدا ببینە و کۆمارا دەمۆکراتیک ژ بۆ ئیرانێ، ئیراقی و سووریایێ ژی مە دڤێ».
تا نها د باوەرا ئه‌بدوللا ئۆجالان و پەکەکێ دە، دامەزراندنا دەولەتا خوەسەر یا کوردان ل کوردستانێ ب سەرۆکتیا ئۆجالان و پەکەکێ ئەرکەکە ل سەر ملێن هەموو کوردەکی، لێ د نها ده ل گۆرەی ئاخفتنا ئۆسمان ئۆجالان کورد د هەموو په‌رچەیێن کوردستانێ دە پێدڤی دکە ب ئەرکێ خوە بزانن کو د بن رێبەراتیا پەکەکێ دە ئێخسیری رژێمێن ئیرانێ، ئیراقێ، سووریایێ و تركیێ ببن و خزمەتا کۆمارین دەمۆکراتیک یێن وان ولاتان بکن.
ژ بلی ڤێ یەکی مستەفا قارسۆ ئەندامی کۆمیتەیا ناڤەندی یا په‌كه‌كێ رۆژا 8/8/1999ان ب رێیا تەلەفوونی رە بەشداری بەرنامەیەکە تەلەفزیوونێ یا MED TV دە کر و گوت:
«ل رۆژا 1/9/1999ان وێ ئاگربەستێ دگەل پارتا دیمۆکرات ژی راگەهینین و گەر ئەو ڤەگەرن سەر هێلا نەتەوەئی، ل دژی وان ژی ئەمێ شەر نەکین».
ب گۆتنا مستەفا قارسۆ وها خوەیا دکە کو تركیێ ڤەگەرایە سەر هێلا نەتەوەئی، ژبەر ڤێ یەکێ پەکەکە ئا هەلگرا هزرا نەتەوەئی، شەر ل دژی دەولەتا ترک راگرتیە و ب گۆتنا وان ب خوە بو هەمیشە دەست ژ شەری ل دژی دەولەتا ترک هەلگرتیە.
ب ڤی ئاوایی هەر یه‌ك ژ ئەندامێن کۆنسه‌یا سەرکرداتیێ، کۆمیتا ناڤەندی و ئۆرگانێن پەکەکێ ب نۆبا خوە پشتا بانگەوازا ئه‌بدوللا ئۆجالان گرت و تاکو پەمانناما نەتەوەیی ئا خوە دگەل دەولەتا تركیێ ب هێز بکن، شەر ل دژی دەولەتا ترک راگرت، لێ بەلی تا نها کو ئەز مژوولی نڤیساندنا ڤان رێزا مە، تركیێ بەرسڤا داخوازا لیبۆرینا سەرکرده‌یێن پەکەکێ نەدایە و دخوازە ژ بلی ئۆجالان، یێن دن ژی ناچار بکە دەست ژ وێ خواستێ هلگرن و رێیا خوە ب دەستڤەدانێ بگرنە بەر.
شکەستنا سه‌تراتیجا پەکەکێ ژ بۆ دامەزراندنا سۆسیالیزمێ و دەولەتا خوەسەر یا کوردان، جارەکه دن ژی بۆ نەتەوه‌یا مە دوپات دکە کو سۆسیالیزم بێ کوردێن هەژار و بێ دەولەت ناهێ دامەزراندن، ژ بۆ ئازادبوونا خوە ژی، ئەگەر کوردێن هەر په‌رچەیه‌کا کوردستانێ ئێک رێز نەبن و د بەرەیەکە نەتەوەئی و نشتیمانی ده دگەل کوردێن په‌رچه‌یێن دن ده کۆم نەبن و یه‌ك دەنگ نەبن، و دیپلۆماسیەکە ب هێز نەبە و نەکارن بەرژەوەندیێن ئابووری یێن دەولەتێن زلهێز یێن جیهانێ و جیرانێن خوە بپارێزن و رێزێ ل یاسایێ نها یێن جیهانی نەگرن، دیسان وێ سەرکەتنێ دەستڤە نەئینن. تاکو ئەم کورد سەرکەڤین، پێدڤی دکە ل گۆرەی دەلیڤا دهێت پیش د هەرێمان ده لڤینێ بکین.
پەکەکێ خوە کریە قوربانیا وان خەلەتیان و پێدڤیە کورد باجا وێ بدەن و ژ کارێن وان ئەزموونان وەرگرن. هەرچەندە د نها ده ژی هنەک کەس هەنە کو نەهاتینە سەر خوە و نها ژی باوەری ب شکەستنا پەکەکێ ل باکوور و رۆژئاڤا و باشوورێ کوردستانی نه‌ئانیه، لێ بەلێ راستی یا تەحلە و هەر کەس نەکارە داعیرە. هیڤیدارم رێبەرێن پەکەکێ پێداچوونەکێ ل رابووری ئێ رێکخراوا خوە ده بکن و رێیا درست بگرنە بەر خوە کو چدی ب خەیالا رێبەراتی کرنا هەموو کورستانێ و دامەزراندنا سۆسیالیزمێ خوە و ئەندام و لایەنگرێن خوە سەردا نەبن.
