پشتی 41 سالێن دامه‌زراندنێ و ب شه‌هید دانا 40 هه‌زار جوان و ولاتپارێزان هه‌یا نها نه‌كاریه‌ 40 مه‌تران ژ خاكا كوردستانێ رزگاربكه‌

گەلێ کورد ل باکورێ کوردستانێ ئەڤ دەما 100 سالانە بەرخوەدانێ ل دژی دەولەتا داگیرکەر یا ترکیێ دكه‌، هەرچەند کو جڤاکا کوردی ب تایبەت ل باکورێ کورستانێ، ژبەر دەستهلاتا ئۆسمانیان و عەشیرەتگەری و ئۆلی، نکارین ب درستی ژ هەست و هزرا نەتەوەیی فێهم بکەن و مینا گەلێن دن ل بابەتێن نەتەوەیی میزە بکن، لێ بەلێ هن جاران وەکە میرنشینێن سەربخوە کارینە دەستهەلاتداریێ ل هنەک بەشێن کوردستانێ بکن.

پاش ژناڤچوونا ئیمپراتۆریەتا ئۆسمانی و دابەشکرنا خاکا ڤێ ئیمپراتۆریەتێ د ناڤبەرا دەولەتێن ئیمپریالیستی و ژ هه‌ڤ قه‌تاندنا بەشەکە هەری مەزن ژ ڤێ ئیمپراتۆریەتێ و درستبوونا دەولەتێن نوو یێن نەتەوەیی، گەلێ کورد وەکە هەرجار هەم ژ ئالیێ دەولەتێن ئیمپریالیست هەم ژی ژ ئالیێ دەولەتێن دەردوور کو هن جاران خوە وەکە هەڤال رێیێن کوردان د دن ناساندن، هاتن پشتگوهـ خستن و خاکا وان ژی ل سەر دەولەتێن «ترکیێ، ئیراق، سووریێ و ئیرانێ» دابەش کرن.

پشتی شەرێ جیهانی یێ یەکێ، «مستەفا کەمال ئەتاتۆرک» دگەل شێخ و ریهسپی یێن کورد جڤینەک ئەنجام دا و کاری وان رازی بکەت کو کورد مل ب ملێ ترکیێ شەرێ ل دژی دەولەتێن رۆژئاڤا بکەن، ئەتاتۆرک ب رێیا هنەک سۆزێن بێ بنەما و دوور ژ راستیێ کاری ڤان کەسان رازی بکەت، ئەو سۆز ژی ئەڤ بوو کو «دێ کومارەکە هەڤبەش د ناڤبەرا ترک و کوردان دا ئاڤا بکەت»، کۆمارەکە وەها کو چ جوداهی د ناڤبەرا کورد و تورکەکی دا نەبە، لێ بەلێ پاش راگهاندنا کۆمارا ترکیێ، ئەتاتۆرک هەموو سۆزێن خوە ژ بیر کرن و ل دژی کوردان تەڤ گەریا و هەول دا کوردان تونە بکەت، ژبەر ڤێ یەکێ ل باکورێ کوردستانێ هەژمارەکە شۆرشێن یەک ل پەی یەک هاتن ئەنجام دان، وەکە شۆرشا شێخ سەعیدێ پیران ل سالا 1925ان کو پشتی 2 سالان ژ راگهاندنا دەولەتا ترکیێ هات ئەنجام دان، لێ بەلێ پاش 3 مه‌هان ئەڤ شۆرش ب گرتنا شێخێ کال و هەڤال رێین وی و بدارڤەکرنا وان ب داوی هات.

ل سالا 1927ان هەیا سالا 1930ان دە، ل ب سەرکرداتیا جەنەرال «ئێحسان نووری پاشا» شۆرشا «ئاگرێ ئارارات» ل باکورێ کوردستانێ هات ئەنجام دان، لێ بەلێ ئەڤ شۆرش ژی ب پیلانەکە قرێژ د ناڤبەرا ترکیێ و ئیرانێ دا راستی شکەستنێ هات.

ل سالا 1937ان دا، «سەید رەزا یێ دێرسمی» شۆرشەک دن ل باکورێ ولات دەست پێ کر، لێ بەلێ ئەڤ شۆرش ژی ب پلانەکە قرێژ یا دەولەتا ترکیێ راستی شکەستنێ هات و سەید رەزا و هەڤال رێیێن وی دگەل کۆرێ سەید رەزا، هاتن بدارڤەکرن.

پاش ژناڤبرنا ڤان شۆرشان ب تایبەتی شۆرشا جەنەرال ئێحسان نووری پاشا ل چیایێ ئارارات، دەولەتا ترکیێ گو کو مە ژ بۆ هەتا هەتا چیمەنتۆ ل سەر تربا دەولەتا کوردی دا و وێ چ جارێن دن ئەڤ بابەت نەهێ ئازراندن!

پاش ڤان شۆرشێن مە ناڤ لێ ئینای هەژمارەکە رێخستن و پارتیێن بچووک ل باکورێ کوردستانێ د ناڤبەرا سالێن 1940ان هەیا 1970ان دا ئاڤا بوون، لێ بەلێ نەکارین باندۆرەکە مەزن ل سەر دەولەتا ترکیێ و بزاڤا رزگاریخواز یا کورستانێ دا بکن.

ل سالا 1974ان دا‌، گرۆپه‌كه‌ دن ب ناڤێ گرۆپا «ئاپۆچییان» ل باكورێ كوردستانێ سه‌رهلدده‌، ل ده‌ستپێكێ ئه‌ڤ گرۆپ، وه‌كه‌ گرۆپه‌ك خوه‌دی ئایدۆلۆژیا چه‌پ ته‌ڤ دگه‌ریا، ل سالا 1977ان دا‌ ئه‌ندامێن ڤێ گرۆپێ ل ئه‌نقه‌رێ بوون، لێ به‌لێ وان بریار دان ڤه‌گه‌رن ناڤچه‌یێن كوردی و ل ور ده‌ست ب خه‌باتێ د كر، پاش ده‌رباسبوونا ساله‌كێ ل 27 چریا دویه‌مین یا سالا 1978ان ده‌، ئه‌ڤ گرۆپه‌ بریارێ ل سه‌ر درستكرنا پارتیه‌كێ ددن، و یه‌ك ژ ئه‌ندامێن ڤێ گرۆپێ ب ناڤێ «فه‌رهاد كورتای» ناڤێ وێ پارتیێ ب پارتییا كاركه‌رێن كوردستانێ په‌كه‌كێ ب ناڤ دكه‌.

د كۆنگره‌یا یه‌كه‌مین یا ڤێ پارتیێ دا، ئه‌بدوللا ئۆجالان وه‌كه‌ سه‌رۆكێ پارتیێ و 7 كه‌سێن دن وه‌كه‌ ئه‌ندامێن كۆمیتا ناڤه‌ندی هاتن هلبژارتن، ل سالا 1979ان ڤێ پارتیێ ده‌ست ب خه‌باتا چه‌كداری ل دژی ده‌وله‌تا تركیێ و هنه‌ك هۆزێن كوردی یێن باكورێ كوردستانێ كر، ئه‌ڤ یه‌ك هه‌یا كۆده‌تایا سالا 1980ان ب سه‌رۆكتیا «كه‌نئان ئه‌ڤره‌م» به‌رده‌وام كر، پشتره‌ ئه‌ندامێن په‌كه‌كێ كه‌تن به‌ر كوشتن و گرتنێ و ئه‌ڤ یه‌ك بۆ سه‌ده‌م كو به‌شه‌ك ژ ئه‌ندامێن په‌كه‌كێ بچنه‌ لوبنانێ.

ل سالا 1984ان ده‌، په‌كه‌كێ هێزا رزگاریا كوردستانێ «هه‌ره‌كه»‌ دامه‌زراندن و ل 15 ته‌باخا هه‌مان سالێ شه‌رێ چه‌كداری ب ئاوایه‌كه‌ فه‌رمی و ب سه‌رۆكتیا مه‌ئسووم كۆركوماز «هه‌ڤال ئه‌گید» ل دژی ئارته‌ش و هكوومه‌تا تركیێ ل ناڤچه‌یا شه‌مزینان ده‌ست پێ كر.

د كۆنگره‌یا 3‌مین دا ل سالا 1986ان دا، په‌كه‌كه‌ بریارێ د ده‌ هێزا رزگاریا كوردستانێ بكه‌ته‌ ئارته‌شا رزگاریا گه‌لێ كوردستانێ، «ئه‌رگه‌كه‌»، هه‌ر وها ئه‌كادیمیا سه‌ربازی یا «مه‌ئسووم كۆركۆماز» دامه‌زراند.

ل سالا 1993ان دا، ئه‌بدوللا ئۆجالان ل «دۆلا بیقاع» ل لبنانێ د كۆنفه‌ره‌نسه‌كه‌ چاپه‌مه‌نیێ دا‌، ئاگربه‌ست ل گه‌ل ده‌وله‌تا تركیێ راگهاند، لێ ب سه‌ده‌ما بنپێكرنا ده‌وله‌تا تركیێ ئاگربه‌ست هات هلوه‌شاندن.

سالێن نۆتان ژ سەدەیا رابووری، ب دژوارترین سالێن خەباتا چەکداری یا پەکەکێ ل دژی ترکیێ دهێن ناسین کو هەیا سالا 1999ان ئەڤ شەر بەردەوام بوو، لێ پاش دەستەسەرکرنا ئەبدوللا ئۆجالان رێبەرێ ڤێ پارتیێ ل 15 شۆباتا سالا 1999ان ل نایرۆبی یا پایتەختا کینیایێ ئەڤ شەر بەر ب سستبوونێ چوو.

پەکەکێ د دیرۆکا خوە دە 11 کۆنگرە ساز کرینە و 9 جاران ئاگربەستا تەک ئالی دگەل دەولەتا ترکیێ راگهاندیە و 3 جاران لۆگۆیێ خوە گۆهارتیه‌، پاش دەرکەتنا پەکەکێ هەیا نها پێتری 4 هەزار گوندان ل باکورێ کوردستانێ ب سەدەما شەرێ پەکەکێ دگەل دەولەتا ترکیێ هاتنە چۆل کرن و خەراب کرن.

ل گۆرەی ئاخافتنا دۆران کالکان ئەندامێ کۆمیتەیا ناڤەندی یا ڤی پارتیێ و ئەندامێ دەستەیا سەرۆکتیا کەجەکێ، ب سەدەما شەرێ ل دژی دەولەتا ترکیێ هەیا نها پێتری 40 هەزار ئەندام و لایەنگریێن پەکەکێ و ولاتیێن کورد هاتینە کوشتن لی پرسیارێن ل ڤر سەرهلددن ئەڤن:

 گەلۆ پاش 41 سالان خەباتێ و 40 هەزار شەهیدان، پەکەکە کاریە 40 میتران ژ خاکا باکورێ کوردستانێ ئازاد بکە؟

چما پەکەکی دەست ژ خەباتا ژ بۆ کوردستانا مەزن بەردا و بوو جێبەجێکارا حه‌زا دەولەتا ترک ژ بۆ ژناڤبرنا ولاتپارێزێن کورد؟

گەلو چما پەکەکە کو هەیا نها نەکاریە 40 مەتران ل باکورێ وەلات رزگار بکە خوە ب خوەدیێن هەرچار په‌رچه‌یێن کوردستانێ دزانە؟

چما ل هەر جیێ باس ل دەولەتا کوردی هات کرن پەکەکە ژی مینا دەولەتا ترک ل دژی ڤێ یەکێ دەردکەڤە و دەولەتا کوردی قەبوول ناکە؟

بێ گۆمان ئەڤ پرسیارە و سەدان پرسیارێن دن ئێن وەکە ڤان هەنە کو نها د سەرێ هەر ولاتپارێزەکە کورد دە نە.

مورات کارایلان ژی کو ئەندامێ کۆمیتەیا ناڤەندی یا پەکەکێ هەر وها بەرپرسێ هێزێن پاراستنا گەل «هەپەگێ» یە، د نووترین داخوەیانیا خوە دە دبێژە: «پشتی شۆرشا ئاگری یێ ئەڤ یەک هات باس کرن کو ئێدی هزرا کورد بوون و کوردستانی بوونی و خەیالکرنا کوردستانێ هات چیمەنتو کرن، و کورد بوونێ وەفات کر و تربا وێ ب چیمەنتو هات داگرتن، لێ بەلێ ب دەرکەتنا پەکەکێ گەلێ کورد د کەساتیا پەکەکێ دە دەرکەفت و ئەو چیمەنتو هات شکاندن».

ئه‌ڤ گۆتنا كاریلان و هه‌موه‌خت به‌را وی دۆران كالكان ئه‌ندامێ كۆمیتا ناڤه‌ندیا په‌كه‌كێ و ده‌سته‌یا سه‌رۆكتیا كه‌جه‌كێ ته‌كه‌زكریه‌، وه‌كه‌ دوریشمێن بال كێش تێن مه‌یزه‌ كرن، لێ به‌لێ د ئه‌ساس و واقع ده‌ هه‌ر تشت ب عه‌كس تێ دیتن، په‌كه‌كێ ره‌فتارا و سیاسه‌ته‌كه‌ هه‌ری زه‌لال ل دژی به‌رژه‌وه‌ندیێن كوردستانێ و وان ولاتپارێزێن ژ ژ بۆ دۆزا كورد ل هه‌ر چار په‌رچه‌یێن كوردستانێ د مه‌شینه‌.

دبە ئەڤ ئاخافتنێن ڤان ئەندامین سەرکرداتیا پەکەکێ ب کۆمیدی ترین ئاخافتن مێزە بکین، گەلو ئەڤ باس ل چ جورە کەساتیا کوردی دکن کو د پەکەکێ دە زیندی بوویە؟

پارتیه‌ك کو یەکەم جار ب سلۆگانا کوردستانا مەزن ب هەزاران جوانێن کورد ب دەستێ دەولەتا ترکیێ دانە شەهید کرن، چەوا نها ئازادیا رێبەرێ وێ و براتیا ب زۆر یا دگەل ترکان بوویە ئارمانجا وێ یا سەرەکە؟

پەکەکە کو ب درۆشما کوردستانا مەزن هاتبوو ئاڤا کرن پاشان هاتە سەر خوەسەریا دەمۆکراتیک و پاشان براتیا گەلان، نها و پاش ب کوشتن دانا 40 هەزار کوردان و خەراب کرنا 4 هەزار گوند و باژارێن کوردستانێ هێژان ناسەکنە و هەول ددە ل درۆشما خوە ئا کوردستانا مەزن خوەدی دەرکەڤە، لێ بەلێ خوەدی دەرکەتنەکە سەروبن و پێشکێشکرنا کوردستانا مەزن ب ترکیا ئا میراتگرا ئۆسمانیان.

گەر چاڤێن خوە ڤەکین و دوور ژ دیتنێن تەنگ ئێن پارتیاتی بفکرین وێ ببینین کو ئەڤ ئاخافتنا ل سەری ب تەمامی راستە، راستیەکە ب ئێش و تەحل، ژ بەر کو نها پەکەکە بوویە مەزنترین ئالاڤ و بەهانە د دەست دەولەتێن داگیرکارێن کوردستانێ ب تایبەتی دەولەتا ترکیێ ژبۆ رادەستکرنا کوردستانا مەزن ب ڤێ دەولەتێ دبێژن چەوا؟

ئەمی باس بکین چەوا، پاش وێ یەکی کو پەکەکە بو سەدەما سەرئێشیه‌كه‌ هەری دژوار ژ بۆ باشوورێ کوردستانێ پاش تێکچوونا رەوشا سووریێ ژ بۆ کوردستانا رۆژئاڤا ژی بوو سەدەما سەرئێش و نەخوه‌شیان، پەکەکێ یەکەم جار ناڤێ کوردستانا رۆژئاڤا گوهه‌ری ب رۆژئاڤا و پاش بۆ باکورێ سووریێ، ئەڤ یەک ژی ژ بۆ راگرتنا دلێ هکومەتا سووریێ و ترکیێ و بجی کرنا سیاسەتا خوە یا شاش ب ناڤێ براتیا گەلان.

په‌كه‌كێ رێنه‌دا هه‌ولێن ئه‌ورۆپا و ولاتێن رۆژئاڤا ژ بۆ رێگرتنێ ل داگیركاریا ئه‌ردۆگان بۆ رۆژئاڤا كوردستانێ سه‌ربگرن

ئه‌ڤ هه‌ولا په‌كه‌كێ ل رۆژئاڤا كوردستانێ هه‌موه‌ختا هه‌ول و بزاڤێن ده‌وله‌تێن رۆژئاڤا ب تایبه‌ت ئه‌ورۆپا و ئه‌مه‌ریكا تێن كو د خوه‌ستن ده‌ستهلاتا قه‌ندیلێ و باندۆرا وێ ل سه‌ر رۆژئاڤا نه‌هێلن، داكو بكاربن ئیداره‌یا رۆژئاڤا كوردستانێ بكن و ژ بۆ ڤێ یه‌كێ ژی ئه‌مه‌ریكایێ ناڤێ یه‌په‌گێ بۆ هه‌سه‌دێ گوهه‌ری ئه‌ڤ یه‌ك ژی تاكو بكارن ده‌ستهلاتا رۆژئاڤا ژ په‌كه‌كێ دوور بكه‌ن، ئه‌و په‌كه‌كه‌ یا كو د لیستا ته‌رۆرا ئه‌مه‌ریكا و ئه‌ورۆپایێ دا‌، لێ قه‌ندیلێ ئه‌و یه‌ك قه‌بوول نه‌كر و ب هه‌موو ئاوایه‌كی خوه‌ ب خوه‌دیا نه‌ ته‌نێ رۆژئاڤا كوردستانێ به‌لكو ب هه‌موو كوردستانێ دا ناساندن و رێ نه‌دا ئه‌ڤ هه‌ولێن ولاتێن ئه‌ورۆپایێ و ئه‌ندامێن ناتۆیێ ژ بۆ رێگرتنێ ل ئێریشا داگیركاریا تركیێ بۆ سه‌ر رۆژئاڤایێ كوردستانێ سه‌ركه‌فتنێ بینن.

ب گۆتنه‌كه‌ دن، په‌كه‌كه‌ بوویه‌ دارده‌ستا تركیێ و جێبه‌جێكرنا ئه‌جێندایێن وێ ل هه‌موو ناڤچه‌یێن كوردستانێ.