ژنەک کو بهایێ وێ نەهاتییە زانین: ساکینا جانسز
ساکینا جانسزا کو ل 9ی كانوونا دووێ یا سالا 2013ێ هاتییە کوشتن، ستێره‌کا کو چ جاران هزرێن وێ و ئۆجالان د یەک ئاراستە دا نەدچوون، هه‌رده‌م ئۆجالان ژ بۆ ساکینا جانسزا کو ل همبەر وی د سەکنی دگۆت: «قەت ناهێتە خەتا رێخستنێ» و هه‌رده‌م ئۆجالان دخواست وێ ل دەرڤەی سیاسەتێ و رێڤەبەریێ بهێلیت، پشتی کو ئۆجالان هاتییە گرتن، رێڤەبەرییا پەکەکێ نەهێلا ساکینا جانسز بگەهیتە ئاستەکێ بلند و ب باندۆر و ئەو مەحکوم کر کو بێ باندۆر بمینیت، لێ ساکینا جانسز د زیندانا ئامەدێ دا د بن ئه‌شکەنجەیا دەولەتا ترک دا، یاکو تف کرییە ناڤ چاڤێن «ئەساد ئۆغتای یلدران» و د سه‌ر وان ئه‌شکەنجەیێن زۆر یێن کو وێ دیتین، لێ یەک پەیڤ ژی نەئاخفتی، ساکینا جانسز ب خوە بوو.
ساکینا جانسز ل سالا 1958ێ ل دێرسمێ هاتییە سەر دنیایێ، به‌ری کو پەکەکە بهێتە دامەزراندن ل سالا 1972ێ دگەل ته‌ڤگه‌رێن سیاسی ئاشنا دبیت، پاش تەڤلی پەکەکێ دبیت، ساکینا جانسز ل سالا 1978ێ تەڤلی کۆنگرەیا یەکەمین یا پەکەکێ دبیت و د ناڤا دامەزرینەرێن پەکەکێ دا جهـ گرتییە و ئەو یەک ژ وان 5 کەسانە یێن کو د ناڤا رێخستنێ دا هه‌تا 2013ێ خه‌بات كرییه، ئەو تاکە ژنا دامەزرینەرا پەکەکێ بوو، ژبەرکو دێرسمی بوو، دێرسمی و عەلەویان پر ژ وێ رە حەز دکر، ژ بەر کو د زیندانا ئامەدێ دا بەرخوەدانەک ب رامان کربوو، د ناڤا گەل دا رێز ژێرا دهاته گرتن و ژێرا حەز دکر، لێ رێڤەبەرییا پەکەکێ و ب تایبەتی ئۆجالان ژ ساکینا جانسزێ حەز نەدکر.
ساکینا جانسز، محمد شەنەر: ئەڤینی و تراژیدی
ساکینا جانسزا ب دربا 12 ئیلۆنا سالا 1980ێ ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤه هاتییە گرتن و د بەندا پێنجێ یا به‌رنیاسا ئامەدێ دا ئه‌شکەنجەیێن گران دبینیت لێ تەسلیم نابیت و د وێ دەمی دا ئه‌شکەنجه‌چیێ هەره مەزن یێ دەولەتا ترک کو ب ناڤێ «ئەساد ئۆغتای یالدران» ڤە دهات ئه‌شکەنجە کرن و ل همبەر هیچ ئه‌شکەنجەیەکێ سەرێ خوە نەچەماند، «ئەساد ئۆغتای» ژێرا دبێژیت: ب تەنێ جارەکێ ل بن ئه‌شکەنجەیان و ئێشا وان بقێرینە، لێ دیسان ئەو خۆ ل به‌ر ئه‌شکەنجەیان دگریت و قێرینێ ناکەت.
ل سالا 1986ێ د شەرت و زرۆفێن زیندانان دا هنده‌ك سەر راست کرن هاتن ئەنجام دان، دەما ساکینا جانسز د زیندانێ دا، ئەڤینا وێ ب كادر و رێڤه‌به‌رێ گرتی یێ پەکەکی «محەمەد شەنەر» را چێدبیت.
دەما محەمەد شەنەر د زیندانێ دا، نامەیەکێ بۆ ساکینا جانسز د نڤیسیت و ئەڤینا خوە وه‌ها ژێرا بەیان دکەت: «ئەڤینا من، ژیانا من، دۆستا من ئەز ب قوربان، زەمان خاری یە زەمانی ئەم خارینە، ئەز نزانم دێ چەند سالێن دی ده‌رباس كه‌ین؟ ئەز وێ ژی نزانم، لێ خالا دلێ من لێ د راوستیت، د سیمایێ من دا حەسرەتا نەگەهشتن و نەلایقبوونا تە خوه‌یا دکەت و ئەز دخوازم ئەڤ ژ بۆتە ببیته غرۆرەک، دخوازم ئەو هەردوو رۆندکێن کو ب ئازادی ژ چاڤێن من دهێن خارێ ب تەرە هه‌ڤالینیێ بکه‌ن».
ئەڤینا محەمەد شەنەر و ساکینا جانسز د شەرت و مەرجێن گران یێن زیندانا ئامەدێ دا پێش کەت، ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی گرێدانەک پر مەزن هەیە، مومکین نینە پەکەکە ڤی عه‌شقێ قەبوول بکەت، ب تایبەتی ژی ئۆجالان.
ژ بۆ کو ئۆجالان ب خوە ببە تەک ئەڤینا ژنێن کو د ناڤا پەکەکێ دانە، ئەڤێ یەکێ نە ب تەنێ پەیوەندییا خوە ب ئالیێ جنسی ڤە هەیە، ئۆجالان دزانیت کو ژن ب هەرتشتی ڤه بهێته گرێدان چ قەدەر دپارێزیت و چ قەدەر کەدێ پێڤە دبه‌ت، ئەو باش ژ ڤێ یەکێ هایدارە و ژ بۆ ڤێ یەکێ ژی ژنێن د ناڤا پەکەکێ دا ژ بلی ئاپۆ پێدڤییه ب چ کەسێ دی ڤه نەهێنه گرێدان و ژ چ کەسەکێ دی حەز نەکه‌ن، به‌ری کو تو حەز ژ دایک، نیشتیمان، ئاخ، خوەشتڤی و هەڤژینا خوە بکه‌ی، پێدڤییه تۆ ژ رێڤەبەریێ حەز بكه‌ی، واته گشت ژن پێدڤییه ب عەبدوللا ئۆجالان ڤە بهێنه گرێدان.
ئۆجالان ترسا وی نە ب تەنێ ژ محەمەد شەنەر و ساکینا جانسز هەیە، تشتەک دی ژی هەیە کو ژێ د ترسیت، هەردوو ژی ب ئاستەکێ ژۆر «پوپیولەرن» و ژ ئالیێ گەل ڤه پر دهێنه حەز کرن، ساکینا جانسز ژ بەر کو عەلەوی بوو، د ناڤا عەلەویان دا دهات حەز کرن، لێ محەمەد شەنەر ب گۆتارا خوە یا کوردی و تایبەتمەندییا وی یا نەتەوەیی ژ ئالیێ کوردان ڤه دهات حەز کرن، محەمەد شەنەر ژی د زیندانێ دا بەرخوەدانەک پر مەزن کرییە ژ بۆ ڤان تایبەتمەندییان و ژ بۆ ڤان بەرخوەدانێن وان کری و ژ بۆ وێ چەندێ کو وان پر باوەری ب خوە هه‌بوو، ئه‌وان ب تەمامی بەیعەت ب ئۆجالان نه‌دابوو، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی هەردوو بوونه هەدەفێن پەکەکێ.
محەمەد شەنەر، به‌ری ساکینا جانسز ژ زیندانێ ده‌ردكه‌ڤیت و دچیتە شامێ، ئەندامێ مەکتەب سیاسی یا پەکەکێ یە، د ئاکادمییا مەعسووم کورکماز دا محەمەد شەنەر رەخنه‌یێن خوە ل تەرزێ رێڤەبەرییا ئۆجالان و تەرزێ شەرێ گەریلایان گرتن، ئۆجالان باندۆرا محەمەد شەنەر کو ل سەر هەڤالان دروست کری دبینیت و ناڤێ وێ دئێخیته د لیستا رەش دا.
ئۆجالان: ساکینە سەختەکاریێ نەکە، ئەم سەختەکاران ته‌جمید دکه‌ین
ساکینا جانسز پشتی کو ل سالا 1991ێ ژ زیندانێ دركه‌فتی دچیته ئەورۆپا و پشترە ل سەر شامێ را دەرباسی لبنانێ و کامپا بیقاعێ دبیت، ساکینا جانسز هزر دکەت کو د ناڤا پەکەکێ دا هێژان وەک سالا 1978ێ هەڤالینی و رێزگرتن هەیە، ژ بەر ڤێ یەکێ ژی وەک هەڤال دگه‌ل ئۆجالان ل ب ئاخڤیت، لێ د ناڤا پەکەکێ دا هەر کەس نەچارە ژ ئۆجالان را ببێژیت سەرۆکێ من، لێ د ناڤا پەکەکێ دا ئێدی هەڤالینی نەمایە، د پەکەکێ دا ئۆجالان تەک لیدەرە و هەر کەس نەچارە ژ ئۆجالان را بەیعەتێ بدەت، ساکینا جانسز هەم ڤێ ناکەت، هەم ژی گرێدانا خوە یا ب محەمەد شەنەر را بەردەوام دکەت.
لێ ئۆجالان ڤێ رەوشێ قەبوول ناکەت و گڤاشێ ل سەر ساکینا جانسزێ دکەت، ئەو پەرتووکێن کو د ناڤا پەکەکێ ب خوە دا هاتینە چاپ کرن، هەقارەتێن كو ئۆجالان ل سەر ساکینا جانسز كرین هەنە، میناک ل تیرمه‌ها 1991ێ دیالۆگه‌ك د ناڤبەرا ئۆجالان و ساکینا جانسز دا چێدبیت:
ئۆجالان: پێدڤییه هەلوەستێ وە ژ رەنگێ وان کەسێن بەرخوەدانڤانێن ناڤا زیندانێ بیت، لێ هوون ب خوە د لەیزن، پیچه‌كێ ب حورمەت بن و هوون دێ ریزگرتنێ ژی زانن، یان ژی ئەم ناهێلین هوون نەفەسێ بستینن، ب سەر خوەڤە وەرن، هوون چاوا هێژان د ناڤا ڤێ نێزیبوونا ره‌زیل و سەرسەریه‌تێ دانە.
ساکینه: ژ نشکەکێ ڤە ل وی جهی روونشتی رادبیت و دبێژیته ئۆجالان: «هەڤال عەبدوللا ئەڤ مژارێن تو دبێژی جددی نه؟».
ئۆجالان: دەرکەڤە ژ دەرڤە!
ساکینه: ئەز مافێ ئاخافتنێ دخوازم.
ئۆجالان: سەختەکاریێ نەکە.
ساکینە: مافێ ئاخافتنێ.
ئۆجالان: سەختەکاریێ نەکە مافێ ئاخافتنێ نینە ئەم کەسێن سەختەکار ته‌جمید دکه‌ین!
ساکینە: ئەز دخوازم بئاخڤم، هوون دخوازن چ بکه‌ن بکه‌ن، لێ ئەز دخوازم بئاخڤم.
ئۆجالان: سەرسەری!
ساکینە: نەخێر تۆ نکاری وێ هەقارتێ ب من بکه‌ی، بێ ئەدەبیێ نەکە.
ئۆجالان: هەرە ژ بۆ کەسێن تۆ پێڤە گرێدایی، زەلال بکە!
ساکینە: لێ
ئۆجالان: بقەلعە ژ ناڤا مە.
ساکینە: پر تشتەک جددی یه.
هەم دەم زێرەڤانێن ئۆجالان چنگلێ ساکینا جانسزێ دگرن و دهاڤێژن دەرڤە، و تێ گرتن، ڤان بوویەران ل سالێن بهێت دا ژی پێشییا ساکینایێ بەرنەدان، ئادارا سالا 1992ێ محەمەد شەنەر ل باژارێ قامشلۆ ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە تێ کوشتن، ل وێ دەمێ ساکینا ل ئاکادمییا مەعسووم کۆرکماز بوو و گرتنا وێ ب داوی هاتبوو، ل سەر کوشتنا محمد شەنەر پیرۆزباهی دهێنه لدارخستن، گوللـه تێن ته‌قاندن و ب ئەمرێ ئۆجالان گۆڤەند تێ گرێدان، لێ ساکینا بەشداری ڤێ گۆڤەندێ نابیت و ب ڤەشارتی ل کونجەکێ دگریت، ئۆجالان «ژنا کلاسیک مێرێ وێ دمریت و وەک بێ ژنان بزاڤێ دکەت».
عەبدوللا ئۆجالان وەکە سیتافکەکێ ساکینا جانسزێ تەعقیب دکەت
ساکینا ل هەموو قادێن شەر بۆتانێ، زاگرۆسێ، قەندیلێ دمینە و پاش دچیته ئەورۆپا، لێ هەمان دەمێ ساکینە ئەڤ بوویەرێن تێدا ژیایی پێشییا وێ بەرناده‌ن، ل هەموو کۆمبوون و کۆنگرەیان دا ئەڤینا ساکینایێ و محەمەد شەنەر تێ باس کرن و ب چاڤەکێ تەسفییەچی لێ تێت مێزه كرن، ساکینا جانسز ل سالا 1992ێ دهێت رێکرن ژ بۆ چیایێن کوردستانێ، بەرێ پەکەکێ کەسێن مخالف دکوشتن، لێ پشتی سالێن نۆتان ل شوونا کو بکوژن ئەو د هنارتن ناڤا قادێن شەر دا ژ بۆ کو تەسفیە ببن و بهێن کوشتن، ئەگەر د شەر دا بهێن کوشتن دێ بێژن شەهیدێن شۆرەشێ و ل سەر ڤێ یەکێ دێ د بەرژەوەندییا خوە دا پرۆپاگندەیان ب شەهید بوونا وان بکه‌ن، گەر ڤەقەتن ژی دێ بێژن مە دزانی ئەو خائین بوون، ساکینا جانسز ڤێ رەوشێ باش دزانیت و دبێژیت هەڤالێن خوە یێن نێزیک: «هەڤال عەبدوللا ب هەموو جۆرێن شەرێن پسکۆلۆجی ڤە زۆلمێ ل من دکەت من لاواز دکەت، لێ بەلێ ئەز ژ ناڤا رەفێن رێخستنێ دەرناکەڤم، ئەز ناخوازم ل پێشییا ناڤێ من پەیڤا خائین بهێت نڤیساندن، ژبەر ڤێ عینادا خوە رەغمێ هەموو زرۆفێن توند ژ پەکەکێ ناڤەقەتیت، د هەمان دەم دا ژی ژ کەساتییا خوە تەعویزێ ناده‌ت».
ژ بەر ڤێ سەکناندنا خوە یا مەبدەئی ژی ئاستا وێ یا رێڤەبەریێ دگەل مستەفا قاراسۆ، جەمیل باییک و عەلی حەیدەر قەیتان بوو، لێ بەلی چ جاران ئەرکێن رێڤەبه‌ری یێن بلند و خەباتێن جددی یێن سیاسی نەهاتن دایین ژ بۆ ساکینایێ، جاران د ناڤا خەباتێن رێڤەبەرییا ژنێ دا بوو، جاران ژی خەباتێن پەروەردەیی ددان، ساکینا جانسز نە ئەو کەس بوو ل ئەورۆپا مال ب مال بگەریت پەرەیان کۆم بکەت و کۆڤاران بفرۆشیت، لێ بەلێ ئەو ب پیلان ب ژیانەکا وه‌سا هاتبوو مەحکۆم کرن، دەما کو ل پاریسێ هاتی کوشتن ژی چ بەرپرسیاریێن وێ د ناڤا رێخستنێ دا نەبوون، یێن مینا جەمیل باییک و مستەفا قاراسۆ ب دەهان کەسان ڤە دهێن پاراستن، لێ ساکینا جانسز ل کۆلانێن پاریسێ ب تەنا سەرێ خوە دگەرییا و ل ترێنێ سوار دبوو و هاتن و چوون دکر، ژبەر ڤێ ژی کەسێ ئەو کوشتی «عومەر گونەیی» ب رحەتی پەیوەندی دگەل دروست کر، پەکەکێ ساکینا جانسز تەسلیمی کەسەکێ نەنیاس وەکە «عومەر گونەی» کربوو.
ساکینا جانسز ب بەرخەدانا خوە یا زیندانێ کەسەکی پر ناڤدار بوو، مرۆڤ دکاریت بێژیت ئەو شەهیدەکا زیندی بوو، مخابن کەسەک مینا ساکینا جانسز پشتی کو هاتییه کوشتن ژ بۆ پەکەکێ ب قیمەت کەت.
هەموو ژیانا من شەر بوو
سەبەبێن کوشتنا ساکینا جانسز و پرسیارێن کوشتنا وێ چ بوون، پر گرنگن، پەکەکێ ل سەر ڤێ بوویەرێ گەلەک کەمپینێن سیاسی ب رێڤە برن لێ بەلێ ئەڤە ئالییەکێ بوویەرێ یە، ساکینا جانسز ئەو ژیانا خوە یا ژ بۆ بزاڤێ تەرخان کری و ناڤا وێ دا هاتی هەتا مری ژی چ جاران ژ بن گەف و شکێن وێ بزاڤێ رزگار نەبوو، دەما ژیان دکر ب چاڤەکی شۆرەشگەر و وه‌لاتپارێز و ئازادیخواز لێ نەدهات مێزه كرن، واته نەدکاری وەک فەلسەفایا خوە یا ژینێ بژیت و ئیجازە بۆ نەهات دایین.
ساکینا جانسز دەماکو تێکلیێن خوە و محەمەد شەنەر شرۆڤە دکەت دبێژیت:
وەکە هەموو بۆنەوەران دانوستاندنا حەز کرنێ پێویستی یە، چ کەس نه‌شێن مداخلەیا مافێن من یێن تاکە کەسی بکەن، من ژ رێهەڤالەکێ خوە یێ تەکۆشینێ حەزکر و ئەز پێرە زەوجیم، حەز کرن و حەژێ کرن من بهێز و خۆلقدار دکەت ئەڤ ژی نە تاوانە.
ساکینا جانسز دەربارێ ژیانا خوە پرتووکەکێ دنڤیسیت: هەموو شەر بوو ژیانا من. ئەڤ پەرتووک پشتی کوشتنا ساکینا جانسز ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە گەلەک بابەتێن وێ دهێن سانسۆر کرن و هندەک نڤیس ژی گوهارتن و ئەو رەخنه‌یێن ل پەکەکێ گرتی د ناڤا وێ پرتووکێ دا دەرخستن و ژ نوو ڤە پەرتووک هات بەلاڤ کرن، نها ئەم وێ پرتووکێ بخوینین ژی راستییا تراژدییا ساکینا جانسز ئەم تێدل نابینین.
