ژ لاهۆر جەنگی قەهرەمان ئاڤاکرن
د یەنەکێ دا سەر بوونە لنگ، لنگ بوونە سەر
کورد ل ڤان دەمێن داویێ ناڤێ «لاهۆر جەنگی» پڕ گوهـ لێ دبن، گەلێ باشوور ب تایبەتی ژی گەلێ سلێمانیێ، ب سالانە لاهۆر جەنگی ناس دکن، کوردستانی یێن باشوور لاهۆر جەنگی وەکە کەسەکێ کو ل گۆمرکێن سینۆری یێن د ناڤبەرا باشوور و رۆژهلاتێ کوردستانێ دا دەست دانایه سەر داهاتێ گومرکان، وه‌ك کەسەکی کو د گەل حکوومەتا مەرکەزی یا ئیراقێ ل سەر فرۆتنا کەرکووکێ پەیمان چێکری و ژ كۆمپانییان به‌رتیل وەرگرتین، وەک کەسایەتی ژی کەسەکی ب کەرب و کین و لاواز تێ ناس کرن و ژیانا وی هەموو مەگەزینەک رەنگاورەنگە، لێ بەلێ هنەک لایەن دخوازن لاهۆر شێخ جەنگی ب ڤێ پرۆفایلێ ڤە وەکە کەسەکی ولاتپارێز، قەهرەمان و هاریکارخواز ژ بۆ رۆژئاڤا بدن نیشان دان، گەلۆ راستییا لاهۆر شێخ جەنگی کیژان ژ ڤانە یە؟.
لاهۆر جەنگی کیە؟
لاهۆر شێخ جەنگی ل سالا 1976ان ل باژارێ هەولێرێ ژ دایک بوویە، ئەو ژی وەکە هەموو مالباتا تالەبانییان هەیا دەمەکی ل ئیرانێ ژیایە و مەزن بوویە و پەروەرده‌یا خوە ل بەریتانیا وەرگرتییە، ئەرکا وی جارا یەکەم د ناڤا یەنەکێ دە ل سالا 1999-2000ان وەکە نوونەرێ یەنەکێ ل ترکیێ خەبات کر، وان سالان د ناڤبەرا یەنەکێ و پەکەکێ دە پێوەندی پڕ ئالۆزبوون، ئەڤ ئالۆزی ل مەها ئیلۆنا 2000ان بوونە سەدەما شەرەکی کو 5 مەهان بەردەوام کر، د ڤی شەری دە پەکەکێ نێزی 250 و یەنەکێ ژی نێزی 500 وەندایی دان، ل وێ دەمێ پەکەکێ پێوەندیێن د ناڤبەرا ترکیێ و یەنەکێ ده رەخنە دکر و دگۆت: «یەنەکە ئیستیخباراتا دەربارێ پەکەکێ ددە ترکیێ».
ئەڤ پەیوەندیێن لاهۆر جەنگی دگەل ترکیێ بنگەهێ خوە هێژان ل وان سالان وەردگرە، ئەو هێزا ل سەر ترکیێ یاکو ل سلێمانیێ جی بووی TIT «تیما ئیستیخباراتا ترکیێ» ل سەر دەما نوونەراتییا لاهۆر شێخ جەنگی ل ترکیێ هاتبوو ئاڤاکرن، ل سالا 2002ێ ژ بۆ کۆم کرنا هێزێن تایبەت یێن سەر ب یەنەکێ ڤە لاهۆر هات ئەرک دارکرن، لێ بەلێ پشتی دەمەکی لاهۆر ئەڤ هێزە ژ بۆ بەرژەوەندیێن خوە یێن شەخسی بکارئانی و کەت د ناڤا هنەک تەنزیمێن مافیاواری ده و ب خورتی ژ خەلکێ باج ستاندن و کارەکی نە ل ژێر فەرمانا یەنەکێ مەشاند.
گەلێ سلێمانیێ ب خوە دبێژە کو دەما مام جەلال د رەوشەک باش دە بوو، کەسەک پرسێ ژ مام دکە تە چەند کوڕ هەنە؟ مام وەکە نۆکتە د بەرسڤێ دە دبێژە: “من کورەک و کەرەک هەنە”
ل سەر ڤێ خەباتا وی راستەراست مام جەلال مداخلە کر و ب توندی لاهۆر رەخنە کر، لاهۆر جەنگی هەیاکو مام جەلال ل سەر ئەرکا خوە یا پارتیێ بوو نەخوەدی تو دەستهلاتەکی بەرچاڤ بوو، بەری کو مام جەلال ل سالا 2012ان نەخوەش ببە، ئەڤ کەسێن کو دخوەست د ناڤا یەنەکێ دە وەزیفەیا خوە ژ بۆ دزیان بکار بینن نە بەس تەنێ ئەڤ کەسە بەلکو باڤێل تالەبانی ژی کو نها دگەل لاهۆر هەڤسەرۆکە تو پلەیەک حیزبی پێ نەدهات دایین. گەلێ سلێمانیێ ب خوە دبێژە کو دەما مام جەلال د رەوشەک باش دە بوو، کەسەک پرسێ ژ مام دکە تە چەند کوڕ هەنە؟ مام وەکە نۆکتە د بەرسڤێ دە دبێژە: «من کوڕەک و کەرەک هەنە»، ل ڤڕ مەبەستا مام جەلال ب کەر باڤێل ئێ کورێ وی بوو کو نها بوویە هەڤسەرۆکێ یەنەکێ، ئەو کەسێن مام جەلال ل دووری پارتییا خوە دهشتن نها بوونە هەڤسەرۆکێن پارتییا وی.
لنگ بوو سەر، سەر بوو لنگ
پشتی سالا 2005ان مام جەلال بوویه سەرۆک کۆمارێ ئیراقێ، کارێ پارتیێ پشت گوهـ خست و پێتر گرینگی ب کارێ خوە وەکە سەرۆک کۆمارێ ئیراقێ دا، ئێدی یەنەکە ب کاریزما مام جەلال و هەڤالرێیێن وی وەکە کۆسرەت رەسوول، مەلا بەختیار، شێخ جەعفەر، بەرهەم سالح دهات مەشاندن، ئەڤ ئەکیب د خەتا یەکیتیێ دە ب بریار بوون، خوەدی مەبدەء بوون و د وارێ هزری دە ژی کوردستانی بوون، د ڤێ ناڤبەرێ دا هێرۆ ئیبراهیم خوە وەک جێگرا مام جەلال ئەرکدار کر، هێرۆیێ ئیمتیازێن مالباتێ و ناڤێ مام جەلال و مالباتا وی ژ بۆ خوە وەکە فەرسەند بکار ئانین ژ بۆ کو یەنەکێ بێخە بن چەنگێن خوە، هەمان دەم ل سەر مالێ و ئاساییشێ ژی خوە کر لێڤەگەرا یەنەکێ، ئەڤ قادرۆیێن کەڤن ژ ڤی کاری پڕ نەرازی بوون، ژ بەر کو هێرۆیێ یەکیتییا حیزبی چێنەدکر، د ناڤا هەلوەستێن مالباتی دە بوو، دخوەست هەموو بریاران ئەو ب خوە بدە، ئەڤ ژی بۆ سەدەم کو د ناڤا پارتیێ دا ناکۆکی چێببە، هەڤنەکرنا ڤان دو گرۆپا مەجالێ ئاڤاکرنا گرۆپا سێیەمین دا، ئەڤ گرۆپا سێیەمین ب ئالیکارییا هنەک هێزێن دن ئاڤا بوو.
سیستەما هەڤسەرۆکی یا یەنەکێ ل سەر مەبدەئێن هەڤسەنگییا د ناڤبەرا ڤان دو مالباتان ده هاتییە ئاڤا کرن، مرۆڤ دکارە ببێژە باڤێل تالەبانی ب تەنێ نوونەرێ هیرۆخانێ و شانازێ یە و ب تەنێ شەکلە.
ل سالا 2013ان لاهۆر شێخ جەنگی د ناڤا یەنەکێ دە بۆ بەرپرسێ سازییا هەری گرینگ کو ب سازییا ئیستیخباراتی یا «زانیاری» تێ ناس کرن، هەر وەها برایێ وی ئێ ب ناڤێ «پۆلات شێخ جەنگی» بۆ بەرپرسێ هێزێن تایبەت کو پێش وی لاهۆر بەرپرس بوو، ئەرک دارکرنا لاهۆر نە وەکە ئەرکدار کرنەکە سرۆشتی بوو، ب ڤێ ئەرک دارکرنێ تفاقەکی سیاسی ئا کەڤن هات زیندی کرن، ئەو گرۆپا کو سەرکێشیا وێ هێرۆخان و خوشکا وێ شاناز ئیبراهیمێ دکر، یانی مالباتا ئیبراهیم ئەحمەد کو ل سالا 75ان یەنەکە دامەزراندبوو پەیمانا وێ دەمێ ژ نوو ڤە زیندی کر.
ئەڤ سیستەما هەڤسەرۆکی یا یەنەکێ د بنگەهێ خوە دە ل سەر مەبدەئێن هەڤسەنگییا د ناڤبەرا ڤان دو مالباتان ده هاتییە ئاڤا کرن، مرۆڤ دکارە ببێژە باڤێل تالەبانی ب تەنێ نوونەرێ هیرۆخانێ و شانازێ یە و ب تەنێ شەکلە.
قادرۆیێن کەڤن دهێن تەسفییە کرن
ئەو رێکا لاهۆر کو ئەو بەر ب هەڤسەرۆکییا یەنەکێ بری هێزا ئیرانێ یە، ئیرانێ دزانی کو ئەو گرۆپا کەڤن هەیا رادەیەکی وێ ب مەبدەئی نێزی پرسگرێکێن سیاسی ببە، لەورا ژی ئیرانێ خوەست ڤێ گرۆپێ هان بدە ئالییەکێ و ل شوونا وان کەسێن کو رۆژانە بکارن پێوەندییان دگەل ئیرانێ چێبکەن و بکارە وان بمەشینە د ناڤا یەنەکێ دە سەردەست بکە، ئیران دخوازە بەرپرسێ یەکێ یێ یەنەکێ وەکە پارێزگارێ باژارەکی ئیرانێ تەڤ بگەرە ژ بەر وێ ژی گرۆپا قادرۆیێن کەڤن هات تەسفییەکرن.
ئیرانێ ناڤێن نوو دەرخستن پێش، ئیرانێ ئەڤ کەسە ئەرک دارکرن و خستن ناڤا خەباتێ، عادل موراد ل سەر بەشێ سیاسی، مەلا بەختیار بێ باندۆر کر دیسان ل هەولێرێ ئارێز عه‌بدوللا ل جیهێ کەسەکی وەکە کوسرەت رەسوول ب هێز دەرخستن پێش، هەمان دەم ئالا تالەبانی ژی وەکە فیگۆرەکە سیاسی دەرخست پێش، هۆستا رەسوول و دختۆر خۆسرەو گول ئەرکا دوورخستنا قادرۆیێن کەڤن ژ مەلا بەختیار دا سەر مللێ خوە، شاناز ئیبراهیم ژی وەکە چاڤدێرەک هات ئەرک دارکرن، بێ گۆمان لاهۆر شێخ جەنگی ژی ژ بەر پاشناڤێ خوە، جوانییا خوە و هێزا ئابووری و لەشکری یا د دەست وی دە هات بەرچاڤ کرن.
باندۆرا پەکەکێ ل سەر لاهۆر جەنگی
ب راستی هەلبژارتنێن 2012ان یەنەکێ دربەک مەزن خواربوو و ل دۆر خوە دزڤری، ئیرانێ خوەست یەنەکێ ب دەستێ وان ناڤێن مە ل سەری باسکری ژ نوو ڤە تەنزیم بکە، ژ بۆ کۆمی سەر هەڤکرنا یەنەکێ، ئیرانێ پەکەکە و جەمیل باییک ژی ئەرکدار کر، ژ بۆ ئەو گرۆپا ئیرانێ د ناڤا یەنەکێ دە دیار کری بهێز ببە، جەمیل باییک خەباتەک مەزن دا مەشاندن ب تایبەتی ژی کەسێ د ناڤا یەنەکێ دە لاهۆر جەنگی کری خوەدی هێز جەمییل بایک بوو، ئەو پێڤاژۆیا رادەستکرنا کەرکووکێ ژ بۆ ئیراقێ، جەمیل باییک و لاهۆر جەنگی ب هەڤرە مەشاندن، پەکەکێ ئەو هێزا خوە یا داقۆق و تۆزخۆرماتۆ، پێش کو ئێریش دەست پێ بکەت ب 5 ساعەتان ل گەل یەکیتیێ د ناڤا کۆردینەیەکێ دە پاشڤە کێشا، ئیخانەتا شازدێ ئۆکتۆبەرا سالا 2017ان یا گرۆپا لاهۆر شێخ جەنگی و باڤێل تالەبانی د دیرۆکا کوردستانێ دە ئیخانەتەکی هەری گەمار و ب ئێشە.
بەرییا ئیخانەتا کەرکووکێ ب 4 رۆژان ب هیجەتا زیارەت کرنا تربا مام جەلال، قاسم سولەیمانی هات سلێمانیێ و ل سلێمانیێ دگەل یەنەکێ و پەکەکێ جڤینەک چێکر، ژ یەنەکێ د جڤینێ دە لاهۆر شێخ جەنگی، هۆستا رەسوول، دختۆر خسرۆ بەشدار ببوون، ئالیێ پەکەکێ دە رزا ئالتۆن ئەندامێ کۆنسەیا رێڤەبەر یا کەجەکێ کو یەکە ژ قادرۆیێن کەڤن د ناڤا کەجەکێ دا و دەمهات عەگید «سەییتخان ئایاز» ئەندامێ کۆمیتەیا دیبلۆماسی یا پەکەکێ، کو ل 23/10/2019ان ل سلێمانیێ ل چیایێ ئەزمەر ژ ئالیێ بالەفرێن دەولەتا ترکیێ ڤە هات ئارمانج کرن و ژیانا خوە ژ دەست دا، بەشدار ببوون، د وێ جڤینێ دە پلانێن پێشەرۆژا باشوورێ کوردستانێ هات چێکرن، شەنگال، مەخموور و هاتن و چوونا د ناڤا هێزان دە و پەیوەندی دگەل رۆژئاڤا ئاڤاکرن، هەموو د وێ جڤینێ دە هاتن ئاڤا کرن، یانی ڤان ئالیان سووند ل سەر پەیمانەکێ خوار ژ بۆ دژاتیکرنا پەدەکێ و مالباتا بارزانی، شریکاتییەک ستراتەژیک ل سەر قەدەرەک هەڤبەش هات چێکرن.
هەمان دەم رۆژا کو کوردان رەفەراندۆم چێدکر ل رۆژا 25/9/2017ان لاهۆر جەنگی دگەل تاقما خوە ب فرۆکەیەکی “کاربوو” یێن بارهەلگر کو تو کورسییەک ژی ژ بۆ روونشتنێ تێدە نینە، چوون داکو ل گەل بەغدایێ هەڤدیتنان چێکەن، ئەڤ چوونا خوە ژی ب وێنەیەکێ د سۆشیال میدیایێ دە پارڤە کرن، ئەڤ وێنە وێنەیێ ئیخانەتێ بوو.
