جاشێن باشوور و خۆپێشاندانێن گه‌لێ نه‌دار

جاشێن باشوور و پارتیێن كو هه‌ڤسارێ وان د ده‌ستێ دژبه‌رێن كوردستانێ دا، سووند ب تێكدانا تاكه‌ پا‌رچه‌یا ئازاد یا وه‌لات خوارینه‌، ئه‌ڤ جاش وه‌ك‌ ته‌ڤنپیركێ ته‌ڤنێ خوه‌ ئێخستینه‌ هه‌ر ده‌ر و ئالی، نه‌تاك، نه‌جڤاك و نه‌ ژی خه‌لك، ژ پیلان و سیناریۆیێن وان یێن گه‌نی قورتال نه‌بووینه‌، گه‌هشتییه‌ ئاسته‌كی ئێدی خه‌لكێ نه‌دار ژی نه‌شێت ژبه‌ر وان ده‌نگێ خۆ‌ بكه‌ت‌ و داخوازا پارییه‌كێ نانی بكه‌ت.

ئه‌ڤه‌ چه‌ند رۆژن ب ئه‌گه‌را نه‌بوونا مووچه‌یان، خۆپێشاندان ل هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن زۆنا كه‌سك ژ بال به‌شه‌كێ فه‌رمانبه‌رێن حكوومه‌تا باشوور و خه‌لكێ نه‌دار ڤه‌ دهێنه‌ كرن، خۆپێشاندان كو مافه‌كی ره‌وایه‌ و د یاسایێن باشوورێ وه‌لات دا رێ پێ هاتییه‌ دان، لێ به‌لێ وه‌ك‌ هه‌ر جار، ئه‌ڤ خۆپێشاندانه‌ هێژان د قۆناغا ئاماده‌كارییان دا‌ بوون، وه‌ختێ كو ده‌ستێن قرێژ یێن جاشێن باشوور و دارده‌ستێن دژبه‌ران كه‌تینه‌ تێدا‌، وان سه‌متا خۆپێشاندانان گوهارت، ب ئاوایه‌كی كو داخواز كرنا مووچه‌یان نه‌ما رۆژه‌ڤ و ئێدی ئارمانج بوو سۆتنا باره‌گه‌هێن حزبی، حكوومی و لێدان و به‌رباران كرنا دانعه‌مران.

  • ئه‌رێ ئه‌ڤ چی یه‌ ل باشوورێ وه‌لات دقه‌ومیت‌؟

  • جاشێن باشوور دڤێن چ بكه‌ن؟

  • ئه‌و چ شكه‌ستنن ب چێكرنا ڤێ ره‌وشێ دهێنه‌ ڤه‌شارتن؟

  • ئه‌ڤ ره‌وشه‌ ژ بۆ كێ ده‌لیڤه‌یه‌ و ژ بۆ كێ ئاسته‌نگی یه‌؟

ئه‌م دێ د ڤێ راپۆرتێ دا‌ به‌رسڤا ڤان پرسان ده‌ین و هنده‌ك ئاگاهیێن تایبه‌ت ل ده‌ربارێ وان جاش و ئالییان زه‌لال كه‌ین، هه‌موه‌خت كۆمبوونا نهێنی یا كو ڤان جاشان ئه‌ڤ پیلانه‌ تێدا‌ ئاماده‌ كری، ئه‌و جاشێن سۆز و په‌یمان ب سه‌ید و ئاغایێن خوه‌ داین كو نه‌هێلن باشوور رحه‌ت ببیت.

ل ده‌ستپێكێ چ گومانه‌ك نینه‌ ئه‌ڤ خۆپێشاندانێن كو ل رۆژێن رابووری چێبووین‌، ئامانج ژێ داخوازا مووچه‌یان و باشكرنا ژیارا گه‌لێ هه‌ژار بوو، لێ به‌لێ هنده‌ك ئالیێن ده‌ست نیشان كری ب هه‌ول و پیلانێن جاش و پارتیێن نه‌كوردستانی وه‌ك‌ هه‌رجار، خوا‌ستن ژ ڤێ ره‌وشێ و ل سه‌ر برینێن فه‌رمانبه‌رێن هه‌ژار ده‌لیڤه‌یه‌كێ چێكه‌ن و به‌رژه‌وه‌ندییان ب ده‌ست بێخن و ب ڤی ره‌نگێ ل خوارێ دیار كری:

  • ژ ئێكه‌تییا نشتیمانی یا كوردستانێ، گرۆپا لاهۆر شێخ جه‌نگی

  • ژ رێخستنا په‌كه‌كێ‌، گرۆپا جه‌میل باییك

  • به‌شه‌كێ ته‌ڤگه‌را گۆرانێ ب تایبه‌ت كادرێن ل بن ته‌ئسیرا لاهۆر شێخ جه‌نگی

  • كۆمه‌لا ئیسلامی یا كوردستانێ

  • ته‌ڤگه‌را نه‌وه‌یا نوێ و شاسوار عه‌بدولواحید

  • جاش پارلمه‌نته‌رێن كوردستانێ ل به‌غدا

هه‌ر د زوو دا‌ و هێژان خۆپێشاندان د قۆناغا ئاماده‌كارییان دا بوون، ڤان ئالییان ده‌ستێن خوه‌ ئێخستن تێدا‌، ئارمانج و ئاوایێ بجهـئینانا ئارمانجێ هاتنه‌ ده‌ست نیشان كرن، یا راست ڤان ئالییان هه‌ماهه‌نگی هه‌بوو، ل رۆژێن به‌را ده‌ستپێكرنا خۆپێشاندانان، كرمبوونێن دووقۆلی و سێقۆلی ل ئاستا كادرێن هێلا ناڤین كربوون، ئه‌رك هاتن دابه‌شك كرن و نه‌خشه‌رێ هات دیار كرن.

د خۆپێشاندانان دا‌ ب تایبه‌ت ل ده‌ڤه‌رێن «پیرۆمه‌گروون و سه‌ید سادق» یێن سنۆرێ پارێزگه‌ها سلێمانیێ، سۆتنا باره‌گه‌هێن پارتییا ده‌مۆكرات یا كوردستانێ هه‌ده‌ف بوو، بارگه‌هێن ئێكه‌تییا نشتیمانی هاتن سۆتن، لێ به‌لێ ئه‌ڤ یه‌ك به‌شه‌كێ پیلانێ بوو، ژ بۆ كو لاهۆر شێخ جه‌نگی و گرۆپا خوه‌ نه‌هێنه‌ سووچبار كرن.

چاڤكانیێن پێگه‌ها داركا مازی ل باشوورێ كوردستانێ، هنده‌ك ئاگاهیێن تایبه‌ت ل ده‌ربارا خۆپێشاندانێن «پیره‌مه‌گرووئن و سه‌ید سادق» ب ده‌ست ئێخستینه‌ و ل گۆری وان ئاگاهییان، كادرێن یه‌نه‌كێ ژ بالێ لاهۆر شێخ جه‌نگی ل گه‌ل نوونه‌رێن رێخستنا په‌كه‌كێ و نه‌وه‌یا نوێ، به‌شه‌كێ ته‌ڤگه‌را گۆرانێ و كۆمه‌لا ئیسلامی ل رۆژا 2ی ڤێ مه‌هێ ل سلێمانیێ، ل مالا هه‌ڤاله‌كێ پۆلات شێخ جه‌نگی یێ برایێ لاهۆر شێخ جه‌نگی كۆم ببوون.

 د وێ كۆمبوونێ دا‌، ئه‌و باره‌گه‌هێن حزبی یێن په‌ده‌كێ، یه‌نه‌كێ و گۆرانێ هاتنه‌ ده‌ست نیشان كرن ژ بۆ كو بهێنه‌ سۆتن، ژ بۆ ئه‌نجام دانا ڤی كاری، كادرێن هێلا خارێ هاتنه‌ ئه‌ركدار كرن، ڤان ئالییان بریار دا رۆژا سۆتنێ یه‌نه‌كه، گۆران و كۆمه‌له‌ وان باره‌گه‌هێن كو دێ بنه‌ ئارمانج چوول بكه‌ن و دۆكیۆمێنتێن خوه‌ ژ وێرێ ببه‌ن.

هه‌موه‌خت ل سه‌ر په‌كه‌كێ ژی پێدڤی كر كو داخویانییه‌كێ بده‌ت‌ و بێژیت كو سازیێن وان یێن مه‌دیایی یێن وه‌ك رۆژ نیۆز، ته‌ڤدا پرێسێ ل سلێمانیێ هاتینه‌ دائێخستن، لێ به‌لێ ئه‌ڤه‌ دره‌وه‌كا شاخدار بوو، ژ به‌ر كو ئه‌ڤان سازییان ژ ده‌ستپێكا خۆپێشاندانێ و پیلانێ، وه‌شانا زندی دكر و نووچه‌یێن به‌ره‌ڤاژی كرنا رۆژه‌ڤێ به‌لاڤ دكرن.

هه‌ر د ڤێ كۆمبوونێ دا‌، رێنما ژ بۆ جاش پارلمه‌نته‌ران هاتنه‌ هنارتن كو ل به‌غدایێ هه‌ولێن خوه‌ یێن كرێت كرنا روویێ كوردستانێ بهێزتر بكه‌ن.

ئه‌م دێ ب كورتی باسی ئه‌گه‌ر و ئارمانجا ڤان ئالییان كه‌ین، كانێ دڤییان ژ ڤێ ره‌وشێ چ ئه‌نجامه‌كی ب ده‌ست بێخن.

ئێك: رێخستنا په‌كه‌كێ

رێخستنا په‌كه‌كێ ب تایبه‌ت بالێ جه‌میل باییك، رێنما ژ بۆ گرۆپا لاهۆر شێخ جه‌نگی هنارتبوون، په‌كه‌كێ دڤییا ژ ڤێ خوه‌پێشاندنێ مفای وه‌ربگریت‌ و ڤێ ده‌لیڤێ ژ بۆ هێرش كرنا سه‌ر په‌ده‌كێ ژ ده‌ست نه‌ده‌ت‌، یا راست په‌كه‌كێ د ڤییا چه‌ندین پرسێن دی ب چێكرنا ڤێ ره‌وشێ ب په‌چنیت‌ ئه‌و ژی ئه‌ڤه‌نه‌:

  • ڤه‌شارتنا شكه‌ستنێن عه‌سكه‌ری ل حه‌فته‌نینێ.

  • ڤه‌شارتنا پرسا راده‌ست كرنا شه‌نگالێ یا ڤێ دوماهیێ.

  • ده‌لیڤه‌یه‌كه‌ وه‌ك هه‌رجار بۆ هێرش كرنا سه‌ر په‌ده‌كێ و حكوومه‌تا باشوور.

بالێ لاهۆر شێخ جه‌نگی

ژ ئالیێ خوه‌ ڤه‌، لاهۆر شێخ جه‌نگی دڤییا ژ ڤێ ره‌وشێ ڤی چه‌ندێ ب ده‌ست بێخیت:

  • ڤه‌شارتنا شكه‌ستنێن ناڤ مالا ئێكه‌تیێ كو به‌رته‌وازییه‌كا‌ مه‌زن كه‌تییه‌ تێدا.

  • ڤه‌شارتنا داهاتیێن گۆمركان ل زۆنا كه‌سك.

  • راوه‌ستاندنا پرۆژه‌یا چاكسازیێ یێ حكوومه‌تا باشوور، ژ به‌ر كو ئه‌ڤ چاكسازییه‌ دربه‌كێ مه‌زنه‌ ل سه‌ر لاهۆر.

  • رازیكرنا حزبێن شیعه‌ ل به‌غدا و ئاغایێن ته‌هرانێ.

كۆمه‌لا ئیسلامی

كۆمه‌لا ئیسلامی یا كوردستانێ ژی ته‌ڤلی ڤێ پیلانێ بوو، چاڤكانیێن پێگه‌ها مه‌ ئاگاهی وه‌رگرتن‌ كو د سه‌ره‌دانا ئه‌میرێ كۆمه‌لێ و شاندا د گه‌ل دا یا 6 ئۆكتۆبه‌را رابووری بۆ به‌غدایێ و كۆمبوونا وان یا ل گه‌ل سه‌ركرده‌یێن شیعه‌ یێن نێزیكی ئیرانێ، دانوستاندن ل سه‌ر دوو پرسان هاتبوو كرن:

  • قه‌یرانێن نێڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ.

  • هه‌لبژارتنێن پێشوه‌خت.

  • د وێ سه‌ره‌دانێ دا، كۆمه‌لا ئیسلامی ده‌هان ملیۆن دۆلار ژ به‌رپرسێن شیعه‌ یێن ئیراقێ وه‌رگرتن و ژ به‌ر ڤێ ئه‌گه‌رێ ئه‌و ته‌ڤلی ڤێ پیلانێ بوون.

جاش پارلمه‌نته‌رێن باشوور ل به‌غدایێ

جاش پارلمه‌نته‌رێن باشوور ل به‌غدایێ ژ به‌ر ڤان ئه‌گه‌ران ته‌ڤلی پیلانێ بوون:

  • نێزیك بوونا ده‌ما هه‌لبژارتنان كو دڤێن عاتیفا خه‌لكی بۆ خوه‌ راكێشن.

  • حزبێن شیعه‌ دۆسیه‌ و دۆكیۆمێنتێن ئه‌خلاقی ل سه‌ر وان هه‌نه‌.

  • ئه‌و راسته‌ راسته‌ كه‌تینه‌ ژێر ته‌ئسیرا حزبێن شیعه‌ و پاره‌ی بۆ ڤێ خوه‌فرۆشییا خوه‌ وه‌ردرگرن.

ئه‌ڤ خۆپێشاندان ئه‌گه‌ر چ ل ژێر ناڤێ خوه‌سته‌ك و پێدڤییا مووچه‌ی و ده‌بارا ژیانێ ده‌ست پێ كرن، لێ به‌لێ ژێر ب ژێر جاشێن باشوور پیلانه‌كا‌ قرێژ ل سه‌ر كوردستانێ و حكوومه‌تا وێ د مه‌شاند، هه‌گه‌ر نه‌، ژ خوه‌ سۆتنا باره‌گه‌هێن په‌ده‌كێ ل زۆنا كه‌سك ئه‌ڤ نێزیكی 10 سالانه‌ به‌رده‌وامه‌، ما قه‌ی ل سالا 2011ێ وه‌ختێ باره‌گه‌هێ په‌ده‌كێ ل سلێماینێ هاتییه‌ سۆتن قه‌یرانا دارایی هه‌بوو؟، د خۆ‌پێشاندانێن رۆژێن رابووری دا‌ ژی، راسته‌ باره‌گه‌هێن یه‌نه‌كێ و گۆرانێ هاتن سۆتن، لێ به‌لێ یێن پارتی پتر سۆتن، كادرێن په‌ده‌كێ بوون هاتنه‌ بێ رومه‌ت كرن، نه‌ یێن یه‌نه‌كێ و گۆرانێ، جاشێن باشوور دڤییان ب چێكرنا ڤێ ره‌وشێ، پرسا راست ژ بیرا خه‌لكی ببه‌ن، دڤییا بێژنه‌ خه‌لكی كو ئه‌ڤه‌ په‌ده‌كه‌‌ و حكوومه‌تا باشووره‌ نان و مووچه‌یا هه‌وه‌ برییه‌، نه‌ حكوومه‌تا ئیراقێ یا كو ب ته‌مامه‌تی ب فیتا ئیرانێ ل دژی باشوورێ كوردستانێ كار دكه‌ت.

تشتێ سه‌یر د ڤێ گیله‌شۆكا خیانه‌ت و قرێژێ دا‌، یه‌كگرتوو یا ئیسلامی یا كوردستانێ بوو كو ئه‌ڤ حزبه‌ بێی كو بزانیت‌ ئه‌ڤ چی یه‌ د قه‌ومیت‌، ڤییا ڤێ ره‌وشێ بۆ خوه ‌ب ده‌لیڤه‌ بزانیت‌، ئه‌و هند ڤێرا گه‌هشت كو مه‌دیایا خۆ بێخیته‌ ل ژێر خزمه‌تا ڤێ پیلانا جاشان و نووچه‌یێن وان به‌لاڤ دكرن، یه‌كگرتوو وه‌ها هزر دكر ئه‌و دشێت ب ڤێ یه‌كێ، شكه‌ستنا خوه‌ یا هه‌لبژارتنێن رابووری یێن پارلمه‌نا ئیراقێ پێ ب ڤه‌شێریت‌.

ب كورتی یێن كو باره‌گه‌هێن په‌ده‌كێ و حكوومه‌تێ د ڤان خۆپێشاندانان دا سۆتین، نه‌ فه‌رمانبه‌رێن هه‌ژار بوون، یێن ل سه‌ر جادێ ل كاله‌مێران دای و به‌رباران كرین، نه‌خه‌لكێ نه‌دار بوو، كادرێن لاهۆرێ جاش و دووڤه‌لانكێن وی بوون، ژ خوه‌ چ پێدڤییا فه‌رمانبه‌ره‌كێ حكوومه‌تێ ب قوتانا دانعه‌مره‌كی هه‌یه‌، ئه‌رێ كه‌نگی بێ رومه‌ت كرنا دانعه‌مران ژ كولتوورێ تاكێ كورد بوویه‌، بێ گومان ئه‌م دبێژن نه‌خێر، ئه‌ڤ كولتووره‌ یێ جاش و نه‌یارێن گه‌له‌، یێن كو دڤێن نه‌ته‌نێ ره‌وشا كوردستانێ خراب بكه‌ن، به‌لكو دڤێن هزرێن خوه‌ یێن قرێژ د مه‌ژیكێ تاكێ كورد ده‌ بچینن، ئه‌ڤ ژی به‌لگه‌یه‌كا‌ حاشاهه‌لنه‌گره‌ كو گۆتنا دبێژیت‌ «پارتیێن زۆنا كه‌سك ئیرهابا فكری ئاڤا دكه‌ن»، راستیه‌كا‌ وه‌ك چاڤێ رۆژێ یه‌.

پوستێن ھەمان بەش