بەشا سێیەم؛ سیاسەتێن پەکەکێ یێن رەشکرنا باشوورێ کوردستانێ د ناڤا رایا گشتی یا ناڤنەتەوەیی و بیانی دا
د ھەر دو بەشێن دی یێن نڤیسینا خوە دا، مە بەحسا ھێلێن سەرەکی یێن رۆژەڤا پەکەکێ یا بەڕامبەر باشوورێ کوردستانێ کر بوو. ئەڤە دۆرپێچکرنا جوگرافی و ھەولدانێن داگیرکرنا د ناڤخوە دا بوون. دبیت کو ژ ڤان خالا گرنگتر ئەو سیاسەتا پەکەکێ بیت کو ب رێیا مەدیایێ باشوورێ کوردستانێ رەش دکەت. مخابن، د جیھانا سیاسی یا کوردا دا هیچ ھێزەک هندی مەدیا یا پەکەکێ چاپەمەنییێ ب ھێز بکار ناینیت. پەکەکە ب رێیا مەدیایێ دوژمنێن نەیی دئافرینیت، سەرفرازیێن مەدیایی ب دەست تێخیت، و ب رێیا مەدیایێ ژی ھەڤالا ژ بۆ خوە دروست دکەت. بۆچی ئەم دبێژین مخابن؟ ژ بەر کو مەدیایا پەکەکێ ژ داگیرکەرێن کوردستانێ پێتر ل دژی کوردان ھێزا خوە بکار دئینیت. ب تایبەتی ژی، د ڤان سالێن داویێ دا، سیاسەتەکا وەشانێ ھەیە کو دخوازن ستاتو و ناڤوودەنگێن حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ خراب بکەن. ھەموو خەباتێن راگاھاندنا پەکەکێ ژ بۆ ژناڤبرنا دەستھلاتا کوردی یا ھەولێرێ یە.
ل گەل فەوزایا ل رۆژھلاتا ناڤین، پەکەکێ ژی، د مەدیایا خوە دا ب زمانێن ئنگلیزی، ئەلمانی، ئیسپانیۆلی و عەرەبی دەست ب وەشانێ کر. د ناڤ کوردان دا، مەدیایا کو پرانی ب زمانێن بیانی وەشانێ دکەت، دیسا یا پەکەکێ یە. نووچەیێن کو ب زمانێ بییانی تێنە بەلاڤکرن گەلەک ب دیقەت تێنە ھلبژارتن، ب ھێسانی دهێتە دیتن کو ئارمانجا ھلبژارتنا مژارێن د ڤان نووچەیان دا مەبەستا سەرەکی ئەوە کو؛ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ وەکو پاشڤەروو و فەئۆدال نیشان بدەت و تەنێ ل سەر ئالیێن نەباش یێن ھەرێما کوردستانێ کار دکەت. کەسێ کو چەند رۆژا ب بەردەوامی ل چاپەمەنییا پەکەکێ بنێریت دێ بینیت کو ھەر رۆژ تێگەھەک وەکی پەدەکە، پێشمەرگە، ھەولێر و حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ دهێنە ئارمانجکرن و رەش کرن.
مەدیایا پەکەکێ نە تەنێ کێماسییا تێخیتە بەرچاڤ، ئەو د ھەمان دەمێ دا نووچەیێن ل سەر مێزەیێ بخوە ژی چێدکەت، کو بێ بنگەھ و راستی نە. میناک، ژ 2014ێ حەتا نها، چاپەمەنیا پەکەکێ دخوازیت تێگەھەکێ مینا ئاکەپە = پەدەکە، بئافرینیت. ژ بۆ کو ڤێ رەوشێ برێڤە ببەت، ئەو ل سەر مێزێ نووچەیان ئامادە دکەت. ل سەر مالپەرا ترکیا ئیستخباراتا پەکەکێ NLP، نووچەیێن داخوازکری دهێنە چێکرن، پەدەکە و ھەرێما کوردستانێ دهێنە شەرمەزارکرن. میناک، راگەھاندنا پەکەکێ ئیدیعا دکەت کو ئەو ھێزا ئاکەپێ SADAT یاکو داعش و ھێزێن میلیشیا پەروەردە دکەت، د ھەمان دەمێ دا ھێزا پێشمەرگە ژی پەروەردە دکەت. د نووچەیێ دا، “چاڤکانیێن کو ناخوازن ناڤێ وان بێنە ئاشکەرا کرن، و هتد. “وەکو چاڤکانی تێنە دەست نیشان کرن. ژ بەر کو SADAT ھێزەکا کی نە نیزامی و بێسەرووبەرە، پەکەکە ھەول ددەت کو ب ڤێ تەوانا درەو و بێ بنگەھ ڤە، سیبەرێ بێخیتە سەر هەبوونا یاسایی یا پێشمەرگێن کوردستانێ. دەما کو پەکەکە د چاپەمەنیا خوە دا پێشمەرگەیان وەکی “چەتە” ب ناڤ دکەت، د ھەمان دەمێ دا ھەول ددەت کو ڤێ تێگەھێ د قادا ناڤنەتەوەیی دا ژی بەرچاڤ بکەت. ل ئالیێ دی، سازیێن چاپەمەنیا پەکەکێ یێن وەکی ANFێ گۆتاران ژ بلی ترکی و کوردی وەردگێریتە سەر زمانێن دی و مالپەرا NLP وەکی چاڤکانیا خوە دەستنیشان دکەن. لێ بەلێ، پێشمەرگە ب ھەماھەنگیا ھەڤپەیمانیا ناڤدەولەتی یا ل دژی داعشێ کار دکەت، و پەروەردا وان ژی د بن چاڤدێرییا ھێزێن ھەڤپەیمان دهێتە ئەنجامدان. ب چ رەنگا چ تێکلیەک د ناڤبەرا پێشمەرگە و SADAT دە چێنەبوویە. لێ بەلێ، پەکەکە ب ڤێ رێبازێ، تێگھشتنا دخوازیت د ھشێن خوەندەڤانێن بیانی دا دئافرینیت. مخابن، ژ بەر کو مەدیایا باشوورێ کوردستانێ ژ بۆ شکاندن و بەرسڤدانا تێگھشتنێن ب ڤی رەنگی نە رێخستن کرییە، مالپەرێن ئینتەرنەتێ ب دەرەوێن پەکەکێ تژی دبن.
خزمەتێن ھاوارنیوزێ یێن کو ب زمانێن بیانی وەشانێ دکەن، ژبەر پەیوەندیا دگەل رۆژئاڤا، خوەدان رێژەیەکا شۆپینەرایە، شونا کو ئەو کار و خەباتێن رۆژئاڤا بەلاڤ بکەن ئەو ژی تەنێ ل سەر باشوورێ کوردستانێ دسەکنن. مەدیا پەکەکێ بەردەوام ب هەڤکاری و هەماهەنگیا د گەل ھەڤدو دا تەڤدگەریت. ناڤەندا کەجەکێ و پەکەکێ ل گۆری بەرنامەیا خوە یا سیاسی نووچەیەکێ بەلاڤ دکەن، و ئەو ژی نووچەیان سەرەراست دکەن و بەلاڤ دکەن. راگەھاندنا پەکەکێ دەربرینێن وەکی کو کوردستانا باشوور دێ بیتە ئیسرائیلا دویەمین د نوچەیێن عەرەبی دا باس دکەت. ژ بۆ چاپەمەنییا ئینگلیزی ژی دبێژیت ل باشوورێ کوردستانێ مافێ مرۆڤا نینە. ئانکو، چاپەمەنیا پەکەکێ د ناڤا لێگەرینێ دایە کا دێ چاوا و ب چ شێوازی ھندەک ئالیا کاشی گەل خوە کەت و دێ چاوا وان ئالییێن سییاسی کەتە دوژمنێ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ.
خوە جەمیل بایک کو رێڤەبەرێ سەرەکی یێ پەکەکێ یە، د گۆتارا کو ددا راگەھاندنا بییانی، بێ دودلی دخواست باشوورێ کوردستانێ بچووک بکەت. د ھندەک ھەڤپەیڤینان دا باییک د گۆت؛ “چەکان نەدەن پێشمەرگە، بدەنە مە. دژبەریا پەکەکێ یا ل دژی باشوورێ کوردستانێ د ھەمان دەمی دا ب دیپلۆماسیا ل ئەورۆپا ژی دهێتە کرن. کەنەکە و هتد ل ئەورۆپا سازی، رۆژنامەڤان، سیاسەتمەدار، پارلەمانتەر و هتد… ھەول ددن کو دژی حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بەرەیەکێ ئاڤا بکەن. ئەرکا سەرەکی یا کارماندێن پەکەکێ یێن ل ئەورۆپا، وەکی نیلووفەر کۆچ، ئەوە کو ھەرێما کوردستانێ وەکو ھەرێمەکا پاشڤەمایی و مەترسیدار بدەنە خویا کرن. لێبەلێ، ھەرێما کوردستانێ ل رۆژھلاتا ناڤین دا جھێ پێکڤەژییانێ، کارسازی و سەرۆکانیا ئارەمی و مەدەنییەتێ یە.
ھەولدانا سەرەکی یا پەکەکێ د مەدیایێ دا ژ دەستپێکا سالا 2000ێ هێرڤە ئەوە کو باشوورێ کوردستانێ رەش بکەت. دیتنا ڤێ خەباتا پەکەکێ وەکو نیقاشەکا ئاسایی د ناڤبەرا حیزبان دا گەلەکا خەلەتە. یا کو پەکەکە دکەت ئەڤەیە کو تێگەھشتنا “کورد نەشێن نێزیکی ئێک ببن” ئیسبات بکەت. سالا 2004ێ، گاڤا سەددام ھاتە رووخاندن و ھەرێما کوردستانێ ھاتە ناس کرن، باشوورێ کوردستانێ ژ بۆ ھەموو کوردان دبوو ناڤەندەکا مەعنەوی و سییاسی. ل ھەر چار پارچەیێن کوردستانێ بەرێ خوە دا باشوور. ئارمانجا پەکەکێ رێگریکرنا ل ڤێ رێویتییا کوردان یا ل باشوورە. ژ بۆ ڤێ یەکێ، پەکەکێ گەلێ کورد کرە دو بەش. پەکەکێ گرسەیێن ل دۆرا خوە ژ ھەستێن دوژمناتیا ل دژی داگیرکەرێن ترک پێتر ل سەر ھەرێما کوردستانێ تژی کرن. پەکەکێ ژ بۆ گرسەیا خوە وەکو نێرینا دەولەتا ترک کو ل سەر حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ھەیە، نەفسی وێ نێرینێ لێ ب شێوازێ چەپگەری نێرینا ئینکارکرنێ ل دژی باشوورێ کوردستانێ ئاڤا دکەت. ئانکو داگیرکەرێن ترک و پەکەکە د دەربارێ باشوور دا خوەدی یێک ھزوبیرن. ل گۆری ڤێ، “کوردستان دێ بیتە ئیسرائیلا دویەمین و دێ زرارێ گەهینیتە کوردان. جڤاکا باشوور جڤاکەک عەشایری، پاشڤەروو، فەئۆدالە. “
دژمناھیا پەکەکێ یا ل دژی حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ، کو مە د ڤان سێ رەنگێن دۆرپێچێ دا شرۆڤە کر، پێدڤی نرخاندنەکا بەرفرەھتر ھەیە.
ھەر دەم یەک حەقیقەت ھەیە کو دڤێت ئەم ژ بیر نەکەین: پەکەکە تەڤگەرەکە کو ژ فەوزا و ناکۆکیان مفای وەردگریت. ئیستقرارا باشوورێ کوردستانێ ژ بۆ پەکەکێ ئاستەنگە. ژ بەر ڤێ سەدەمێ ژی، پەکەکە ھەول ددەت کو ل باشوورێ کوردستانێ فەوزایێ چێبکەت. دیپلۆماسیا پەکەکێ کو ناڤەندا وێ ل سلێمانیێ یە، بتایبەتی یەنەکە، تێکلیێن حەشدا شەعبی و خەباتا وێ یا دوورخستنا گرسەیان ژ باشوورێ کوردستانێ ئەڤەیە کو ھەمی ژ بۆ ئافراندنا جەوەکێ فەوزەوی یە کو پەکەکە خوە تێدا خوەدی و مەزن بکە.
ئەڤ ھەلوەستا دژمناھییا پەکەکێ ل ھەمبەر ھەرێما کوردستانێ ھێژ د ناڤا جڤاکێ دا باش کەشف نەبوویە. لێبەلێ، بێی ئاشکەراکرنا ئارمانجا راستی یا پەکەکێ، ئەو رۆلا نەرێنی یا پەکەکێ ل کوردستانێ ناهێتە ئاستەنگ کرن. دڤێت شەرێ ل دژی پەکەکێ د ئاستا سییاسی و فکری دا ژی بهێتە مەشاندن.
