ئاخافتنا فەرماندارێ ناڤەندا پاراستنا گەل (نەپەگێ) مراد قەرایلان یا ژ بۆ ھێزێن چەکداری یێن ئاڤاشین، زاپ و مەتینا کری د ANF دا، ھاتە وەشاندن. د ئاخافتنێ دا، سەبارەت ئۆپەراسیۆنا کو ئارتێشا ترک ل دژی باشوورێ کوردستانێ دایە دەستپێکرن، د گەلەک بابەتان دا نرخاندن ھەنە. لێ بەلێ، د ئاخافتنا وی دا ھوورگولییا ھەری گرنگ خیتابا وی یا بۆ ھێزێن ترکیا یێن ل باشوورێ کوردستانێ کری گەلەک بالکێش بوو. خوە هندەک دەردۆرێن سیاسی وەها هزر دکەن کو قەرایلان ئەڤ ئاخافتنە نە ژ بۆ گەریلایان گۆتینە، پێتر ژ بۆ هندێ گۆتینە کو پەیامەکێ بگھینیتە ئارتێشا ترک.
قەرایلان ژ بۆ ئارتێشا ترک چ گۆت؟
قەرایلان د بەشەک ئاخافتنا خوە دا بانگ ل ئارتێشا ترک کر. قەرایلان د ئاخافتنێ دە وەھا گۆت: ھێزێن پاراستنا ھەوایی یا شەھید دەلال ل کانی ماسێ دو جاران ل دەولەتا ترک خستن. ھێزێن شەھید بەدران گووندکرەمۆ ژی ل شێلادزێ ل ھێزێن ترک خستن. وان 2 تانک ھەلوەشاندن و ھندەک لەشکەرێن ترک ژی ھاتنە کوشتن. ئارمانجا ڤان ھەر دو چالاکی یان ھشیاری بوو. ئانکو، ئەو ھشیاریەک بوو کو ئەڤ ھێزێن داگیرکەران یێن کو ل باشوور بجیھ بوونە دڤێت تەڤنەگەرن، ئەو نەکەڤنە ناڤا ڤی شەری دا. گەر ئەڤ ھێزە تەڤلی شەری ببن، ئەو دێ ل ھەر دەرێ بنە ئارمانجا ھێزێن مە. مە ئەڤ دەرفەتە ھەنە. ئەم باوەر دکەین کو دێ ئەڤ پەیاما مە گەهیتە جھێ خوە. “
ئەو بنگەھێن قەرایلان باسی وان دکەت، سەدەمەکن کو ھەرتم حکووماتا ھەرێما کوردستانێ پێ تاوانبار دکەن، ب تایبەت د مەدیایێ دا، ئەڤ بنگەھە وەکی سەمبۆلا ھەڤکاریا ھەرێما کوردستانێ و تورکیا د ھاتنە نیشاندان. لێ بەلێ، دیرۆکا ڤان بارەگەھان نە ب رازیبوونا ھەرێما کوردستانێ ڤە ئاڤا بوونە، ژ لایێ پەکەکێ ڤە رێکەفتنەک ل گەل ڤان بنگەھان ھەیە کو لەشکەرێ ترک ل ور دمینیت و پەکەکێ ژ 2000 ھەیا تەباخا 2017ێ ئێریشی ڤان ھێزان نەکر. ڤان سالێن داوییێ، ھەژمارەکا چالاکیێن سنۆردار دژی ڤان بنگەھان ب درۆنا و کەمینا ھاتنە کرن. لێ د دو سالێن داوی دا ژی، دیسا ئێریش ل دژی ڤان بنگەھا نەھاتنە کرن.
قەرایلان خواست پەیاما وی بگەهیتە کێ ؟
تەڤی کو ترکیا سالا بۆری کەتبوو جھێن ھەری ستراتەژیکێن ل ھەرێما حەفتەنینێ، لێ چ ئێرش نەبر سەر وان دەڤەرێن بەرییا 2000ێ ھاتینە ئاڤا کرن.
پشتی قەرایلان د ئاخافتنا خوە دا گۆتی “گەر ھوون بەر ب بارەگەھێن مە ڤە تەڤبگەرن ئەم دێ ئێرشی وە ژی کەین” ڤێ پەیاما قەرایلان پرسیارا ل خوارێ خستە سەرێ ھەر کەسەکێ: گەلۆ ل باشوورێ کوردستانێ د ناڤبەرا پەکەکێ و بنگەھێن ئارتێشا ترک دا پەیمانەکا ئێرشنەکرنێ ھەیە؟ ژ بەر کو هەروەکو بەرامبەری قەرایلان موخاتابەک ھەیە ئەو دبێژیت، “دێ پەیاما مە گەهیتە جھێن پێدڤی”.
ھێزێن کو قەرایلان د ئاخافتنا خوە دا بانگی وان دکەت، ئەو خالێن بنگەھینن یێن کو ترکیا ژ سالێن 90ێ هێرڤە ل وێ دەرێ ھاتینە بجیھ کرن. ترکیا د سالا 1983یێ دا د گەل حکوومەتا ئیراقێ دا رێکەفتنا ئەولەکاریا سنۆری و ھەڤکاریێ ئیمزا کر. وان ل سەر بنگەھێ ڤێ رێکەفتنێ ئۆپەراسیۆن ئەنجام ددان، لێ پشتی ئۆپەراسیۆنان ئەو پاشڤە ڤەکشاندن. لێبەلێ، پشتی 1993یێ ئەڤ رەوشە ھاتە گوھارتن. ب پەسەند کرنا ناتۆیێ، ترکیا دەستپێکێ بنگەھێن خوە ل نۆقتەیێن سفر یێن سنۆری و دووڤ را ژی ل ناڤا خاکا باشوورێ کوردستانێ دا ئاڤا کرن. ئەڤ بنگەھە ھەموو ب رازیبوونا ناتۆیێ ھاتنە دامەزراندن. ژ 2000ێ ھەیا 2017ێ، پەکەکێ چ جاران ل دژی ڤان بارەگەھان چالاکی ئەنجام نەدانە.
گەلۆ راستییا پرۆپاگاندایا پەکەکێ چیە؟
دهێتە زانین کو بنگەھێن ترکیایێ یێن ل باشوورێ کوردستانێ، کو ھەر دەم د رۆژەڤا چاپەمەنیا پەکەکێ دایە، نە ب ئیراقێ و نە ژی ب باشورێ کوردستانێ ڤە پەیوەندیدارن. ترکیا ژی پەیمانەک ئیمزا کرییە کو ئەڤ بنگەھە نابنە ھێزەکا ئێریشکاری یێ. خوە، چاڤدێرێن سییاسی یێن ھەرێمی دبێژن کو د ناڤبەرا نڤیسگەھا پەکەکێ یا ل سلێمانیێ و ئۆفیسا میتێ یا ل سلێمانیێ دا تەنێ 700 میتر مەسافە ھەیە، ئانکو، ھەر دو سازی (پەکەکە-میت) جیرانێن ھەڤدو نە. گەر بهێتە بیرا هەوە سالێن 1990ێ ل شامێ عەبدولـلا ئۆجەلان و نوونەرێ لەشکەرێ ترکیا (عەسکەری ئاتەشە)یێ قونسلخانا ترکییا د یەک ئاڤاهی دا دژییان.
وەکی دی، بنگەھێن ترکیا یێن کو ھەر گاڤ تێنە بەحس کرن، ل بامەرنێ، کان ماسێ و شێلادزێ، ، د گەل پێشمەرگە دا چ سنۆرێن جوگرافی نینە. لێ بەلێ ل ھەر چار لایێن بارەگەھان نوقتەیێن گەریلایا ھەنە. سەرەرایێ ڤێ یەکێ، ب سالانە کو ناکۆکیەک د ناڤا وان دا دەرنەکەتییە. ئەڤە نیشان ددەت کو پەکەکە و بارەگەھێن ھەرێمی رێکەفتنا ئێرشنەکرنێ چێکریە، ئانکو د ناڤبەرا وان دا ئاگربەست ھەیە. دییارە دبیت کو ئەرکا ڤان بنگەھێن لەشکەرێ ترکیا جھێ تێکەلی و پەیوەندییێن د ناڤبەرا پەکەکێ و دەولاتا ترکیا دایە.
بەرێ دا ژی گەلەک جاران د رۆژەڤێ دا بوو کو پەیوەندیێن پەکەکێ د گەل ئارتێشا ترکیا دا ھەنە. پەیوەندیێن پەکەکێ د گەل قەرەقۆلێن ل سەر سنۆر دا د سەرێ سالێن 90ێ دا گەلەک جاران د چاپەمەنیێ دا ببوونە مژارا گەنگەشەیان.
گۆتنێن قەرایلان و گۆتنێن کالکان یێن سالا 2015ێ ئینان بیرا مە
یەک ژ دامەزرینەر و رێڤەبرێن پەکەکێ دوران کالکان (عەباس)، د تەباخا 2015ێ دا د دەما کو شەرێ خەندەکا بەردەوام بوو، بەشداری مەد نووچە تیڤی بوو و گۆت بوو ئێرشی لەشکەرێن د ناڤا قەرەقۆلاندا نەکەن. کالکان وھا گۆت: “ئەز بانگ ل ھێزێن ھەپەگێ-یەژا ستار دکەم: دڤێت ب هیچ رەنگەکێ هوون ئێریشی وان لەشکەران نەکەن یێن نە بەشدار د ئۆپەراسیۆنێن سەر گەل و گەریلایان، واتە ئەو لەشکەرێن ب ناڤێ پاراستنا وەلاتی د قەرەقۆلێن سەر سنۆری دانە، ھوون ب چ رەنگا، ئێرشی وان نەکەن.” گەلەک جارا مستەفا قاراسوو ژی د بێژیت؛ “ئارمانجا مە روخاندنا دەولەتا ترکیا و دەرختسنا ئارتێشا وێ ژ کوردستانێ نینە”.
ب تایبەت پەکەکێ پشتی 2010ێ، د ناڤا لەشکەر و پۆلیسان دا جووداھی کرییە و پۆلیس ئارمانج نەکرنە. د دەمێن بەرێ دا، تێ زانین کو پەکەکێ د گەل دەولەت و ئارتێشێ دا ب ناڤبەنکارییا یالچین کووچک و دۆغو پەرینچەک د پەیوەندیان دا بوو. داخویانیا قەرەیلان تەکەز دکەت کو ئەڤ پەیوەندیە ھێژتا بەردەوامن و دهێنە قەبوول کرن.
نها سیاسەتمەدارێن ھەرێمی ڤان پرسیاران دکەن: ما د ناڤبەرا پەکەکێ و ترکیا دا شەرەکێ کۆنترۆلکری ھەیە؟ بۆچی ئەڤ شەرە دهێتە کرن؟ یێن د ڤی شەری دا سەرکەفتی و یێن بنکەفتی کینە؟ رێکەفتن و پەیوەندیێن د ناڤبەرا پەکەکێ و ھێزێن ترکیا یێن ل باشوور بجیھ بوویی، هێژان ژی ب گەلەک رەنگان ل هێڤیا روهنکرنێ نە.
