ماھر حەسەن
گەشەدانێن کۆنگرەیێ دویەم نیشان دا کو ئۆجالان خوە وەکە تەڤاھیا پەکەکێ دبینە و پێدڤییە ھەر تشت ل گۆری وی بهێتە پلان کرن. ئێدی پێدڤیا وی ب تێکلیا لگەل رێھەڤالان نەما. خوە خوەدیێ سازیا رێبەرتیێ ددیت. سەرنج نە ل سەر پارتی و ئارمانجا تێکۆشینێیە، ل سەر وی ب خوەیە. ئەڤ یەک سەرکردەیێ پەکەکێ «ئیبراھیم ئایدن» د پرتووکا خوە یا «ڤەنگما» دا تەکەز کریە.
گەلۆ ئیبراھیم ئایدن کییە ؟!
ئیبراھیم ئایدن یەک ژ ئەندامێن پەکەکێ یێن ھەری کەڤنارە. د سالا 1972یێ دا لگەل عەبدوللا ئۆجەلان ل ئەنقەرەیێ ھات گرتن. حەقی قەرار، کەمال پیر و شۆرەشگێرێن دن یێن کوردستانێ ل مالا ئۆجالان لگەل ئۆجالان دا ھەڤدیتن پێک ئانین. ئیبراھیم ژ ئەنقەرەیێ دچە دیلۆکێ، ل ئەنستیتویا پەروەردەھیا مامۆستایان کار دکە و بەشداری خەباتێن رێخستنکرنا کۆما شۆرەشگەرێن کوردستانێ دبیت.
پشترا ژ دیلۆکێ دچە ئامەدێ. ل گەل ھەر یەک ژ پارێزەر «مەحموود بلگل و سەلیم چورووککایا» دمینە. دەما د شارەداریا ئامەدێ دا دخەبتی خەباتێن خوەیێن رێخستنی بەردەوام دکرن و بەریا بویەرا 12ێ ئیلۆنێ دەرکەت دەرڤە.
دەمەک درێژ ل شامێ دمینە. وەکە کۆردیناتۆرێ پەکەکێ ل ئەورۆپایێ تەڤدگەرە و ژ ئەورۆپایێ ل سەر شامێ را دەرباسی باشوورێ کوردستانێ دبە. ل ڤر ژ پەکەکێ دەرکەت و خوە سپارت پەدەکێ.
ئیبراھیم ئایدن ھەتا سالێن 1980 – 1985ێ د ناڤا پەکەکێ دا بوو و ھەموو ھوورگلیێن پەکەکێ دزانە. دەما کو ھوون پرتووکێ بخوینن، بێ گومان ھوونێ گەلەک تشتێن کو وە ھەتا نھا نەدزانین بزانن.
وەک تێ زانین پەکەکە خوەدی دیرۆکەکا ژ دەرەوانە. ئەزێ تەنێ ل سەر بەشەک ژ پرتووکا «ئیبراھیم ئایدن» بئاخڤم و نەرینا وی ل سەر ئۆجەلان و زانیارێن ل پشت پەردەی وەکو د پرتووکا خوە دا نڤیساندیە ژ بۆ خەلکێ مە بەرچاڤ کم:
ئیبراھیم ددەت دیارکرن کو ئۆجەلان سەرۆکاتیا خوە و رێبەرتیێ ل پێش پەکەکێ دخە. ژ بەر کو ھەموو ناڤەندێن دەستھلاتداریێ د دەستێن خوە دا کۆم کربوون، ناسنامەیا خوەیا راستین د کۆنگرێ دویەم دا ئاشکەرا دکر. ب ئایدۆلۆژیەک کو سەدەما ھەبوونا گەلێ کورد و پەکەکێ ب خوە ڤە گرێ بدە، یان ژی ژیان ب وی دبە یان ژی نینە. ل گۆر ئۆجەلان نابە دەزگەھێن پەکەکێ هەبن، پێدڤییە ھەر بریارەک ل جەم ئۆجەلان بە و نابە چ سازی بێنە دامەزراندن و ببن خوەدی بریار. ئۆجەلان د ھەڤپەیڤینا ب سەرۆکێ رێخستنا «کورتولوش» ئانکو «ماھر ساین» ڤان رامانان ب رەنگەکی دوور، شک و گومانا خوە ژ پەیڤا «سازیێ» تینە زمان. وسا دبێژە: “تو دبێژی سازیەک، ل شوونا ھەبوونا سازیەکێ، دڤێ زێدە باوەری پێ نەیێ….. سازیێن مە ژی ھەنە، ئەز وان زێدە جددی ناگرم…. تو دبێژی قەی ژ فەرماندارێن کو د دیرۆکێ دا پر ب باندۆر بوونە خوەدی پارتی، کیژان سازی ھەیە؟ تو دبێژی قەی ئەو ھەیە، راستە، ئەو چەپە.”
ئۆجالان ژی باوەری ب پارتیا خوە نایێ. بێباوەریا خوە ب نەچوونا باشوورێ کوردستانێ نیشان دا، تەڤی کو دەما ژ سووریێ دەرکەت ژ ئالیێ پارتیێ ڤە ھاتبوو ڤەخواندن ژی، رۆژەکێ ژی لنگێ خوە نەهاڤێت خاکا باشوور و تەنێ ب پەیامێن دوور بەشداری کۆنگر و کۆنفەرانس و جڤینان بوو.
ژ بلی تونەکرنا سازییان، ئۆجەلان ئاخڤتنا سەرکردەیێن پەکەکێ ژی ھەر وسا پووچ دکرن.
د جڤینان دا ئۆجەلان ل سەر مژارێن بیردۆزی، سیاسی و لەشکەری د ئاخڤی. ژ بلی ڤێ، نرخاندنێن پر گشتی ل سەر ھندەک کێماسیان دکر. وی د ئاخافتنێن خوە دا چ کەس ب لێڤنەدکر. وی ئەڤ کار رادەستی چەند پێخواسێن دن کر بوو. میناک دەما «سایمە ئاشکن»، دیار کری کو ل لوبنان و سووریایێ ھەڤالێن کەچ ژ خوەندنێ تێن دوورخستن و ژ بۆ سەرەراستکرنا ڤێ ھەلوەستێ ئاخڤی. دووران کالکانێ کو چ تشت ژ وی نەدھات خوەستن ژی بەرسڤ دا، و دەست ب ئاخافتنێ کر کو ھەڤالێن خوە یێن کەچ کرن ئارمانج.
کەسێن کو د رێبەرتیێ دا یێن نەما دکارن ئۆجەلان بشۆپینن وەکە “خاین و سیخور” ھاتن تاوانبارکرن، و ب تایبەتی کادرۆیێن کو پرسیار دکرن و ھەول ددان ئانالیز بکن. ژ ئالیێ دن ڤە، وی دخواست کو کۆمیتەیەک ناڤەندی پێک بینە، نە کو ھزر بکە. تەنێ گۆتنا ئۆجەلان ب دارێ زۆرێ بمەشینە. مافێ کادرۆیێن پەکەکێ تونەبوو و تونەیە کو بفکرن… ب ڤان رێبازان تەڤاھی کۆنسەیا پەکەکێ ھاتە دامەزراندن.
دۆسیەیا کۆنگرەیێ پەکەکێ رادەستی ئۆجالان ھات کرن، تەڤی پرۆتۆکۆلا 15 ناڤێن ژ بۆ ھلبژارتنا ئەنجومەنا رێڤەبەریێ ھاتبوون نڤیساندن. د داخویانیێ دا عەبدوللا ئۆجالان، دوران کالکان، جەمیل بایک (جوما)، عەلی حەیدەر قەیتان، ئیبراھیم ئایدن، عەلی چەتینەر، چەتین گونگۆر، کەسیرە یلدرم، محەمدە کاراسونگور، مەعسوم کۆرکماز، سەلاحەدین چەلیک ئەندامێن سەرەکە، عیسمەت دۆگرو، ئالی ئۆزانسۆی. ئۆمۆرجان (تەرزی جەمال) داخویاند کو ئەو وەک ئەندامێن جیگر ھاتن ھلبژارتن. محەمەد کاراسونگور و مەعسۆم کۆرکمازێن کو د لیستەیا ئەنجومەنێ دا جھ گرتن، ژ بەر کو ل باشوورێ کوردستانێ بوون و عەلی ئۆموورجان د قادا پەروەردەھیا تایبەتا ژ 25 کەسان پێک دھات، نەکارین بەشداری کۆنگرەیا پەکەکێ یا دویەم ببن.
چەتین گونگۆر، ئیسمەت دۆگرو، س. کاراکوش، شەنای، سایمە ئاشکن، سەلمان ئۆمۆرجان، ئەڤین (کۆد) و چەند ھەڤالێن وانیێن دن کو ناڤێ وان نایێ زانین، د لێکۆلینێن ئەورۆپی دا بوون. ژ ئالیێ دن ڤە ئیبراھیم ھات وەزیفەدارکرن کو د ئەنجاما شەر و پەڤچوونێن ناڤا ئیسرایل و لوبنانێ دا، پەکەکە ڤەکشینا وان ل ھەرێمێ بەر ب سووریەیێ ڤە بچە. ئیبراھیم ئەڤ ھەڤال ل حەلەب، عەفرین و کۆبانێ ب جھ کرن و ل ور پەروەردەیا خوەیا سیاسی و لەشکەری دۆماند.
ل حەلەبێ کەچێن ناڤ پەکەکێ دا د مالەک ب کرێ دا بوون، ل دەردۆرا عەفرینێ نێزی بیست کادرۆیێن پەکەکێ د مالەکا مەزن دا ھاتن بجھکرن. بەرپرسیاریا ڤێ کۆمێ دابوون عەلی ئۆزانسۆی. ب ھەمان ئاوایی د بن بەرپرسیاریا موراد کارایلان دا دەرباسی کۆبانی بوون. ب پلان بوو کو کارایلان ل ڤر بوو. سەرپێھاتیێن خوە ژ بۆ ئەندامێن پەکەکێ دگۆتن و ب تایەبت یێن د وارێ قاچاخچیتیێ دایێ ل سەر سینۆرێ باکوور و رۆژئاڤایێ کوردستان کو وی باش ناس دکر. ئەڤ یەک ژی ئیبراھیم د پرتووکا خوە دا تەقس کریە و بەردەوامی د ئاخڤە و دبێژە دەما کو موراد کارایلان (جەمال) ئەو بر مالا کو لێ دمان، وی دیت کو ئۆدە تژی ماینێن تەقەمەنییە. وی پەکەکە ھینی راکرنا ماینان دکر و ژ بۆ ئەولەکاری و بکارئانینا زەڤیێن ماینکری بەرپرسیار بوو.
ئیبراھیم دیار دکە چاوا ھەول دانە کو جوانێن کوردستانا سووری ژی تەڤلی ڤان چالاکیان بکن. د ڤی واری دا پەکەکێ پشتگرییەکە مەزن ژ کوردێن ل رۆژئاڤا دیت. د رۆژێن داوی یێن نیسانا 1983یێ دا دەما کو ئیبراھیم ئایدن ژ کۆبانی ڤەدگەریا حەلەبێ، جەمیل بایک (جومعا) کو ژ شامێ ھاتبوو سلاڤ کر و گۆت دڤێ ئەو ڤەگەرە شامێ و ئۆجالان ل بەندا وییە.
دەما ئیبراھیم ژ جەمیل بایک پرسی کا چ بوویە، گۆت: “چەپەلن، مرۆڤێن بێشەرەف، دەما دچن ئەورۆپایێ خوە شاش دکن. ھەم سەمیر ھەم ژی شۆرەش ل گۆری مەژی و شێوازا ژیانا خوە تەڤدگەرن، نە ل گۆری خەباتا رێخستنی یا پارتیێ.” وی ژمار بەردەوام دکر. ل سەر پرسا “چما ئیبراھیم ئایدن”، وی بەرسڤ دا “ئەو دخوازە کو ھوون بچن ئالمانیا”. دەستپێک و دەستوەردانا یەکەما دۆزێن کو وێ د دیرۆکا پەکەکێ دا ب ناڤێ ‘بوویەرا سەمیرێ’ دەست پێ بکە. ب ڤی رەنگی سیاسەتا خوە د مەشاندن، چ مرۆڤێ نە ل گۆری نەرینا ئۆجەلان با، ب بێشەرفی بێتە خویا کرن د ناڤ کۆنسەیا پەکەکێ دا.
ئیبراھیم ئایدن ب گۆتنا کو ئەو نە ئالیگرێ چوویینێ یە، دەست ب ئامادەکاریێن خوەیێن ژ بۆ پرۆسەدورێن بورۆکراتیکێن پێویست کر، ژ بەر کو ئەڤ بریارا پارتیێ بوو، ئەو دێ ل گۆری وێ کار کەت، ژ بەر کو ب ھزرکرنا کو بریارێن شاش ب یەک ئالیکرنا بارگرانیێ دبە. ئەو ژ ئاگاھیێن ل سەر بوویەرێن دوور بوو و نەدزانی.
ژ بەر ڤێ سەدەمێ، ھەلوەستا وی زەلال دبیت د پرتووکا وی دا و دبێژە : پێویستە زنجیرا بوویەرێن کو ئەم و پەکەکە ب ڤی ئاوایی گھاندنە قۆناغەکا وەکە بوویەرا سەمیرێ، بەریا دەستوەردانا ئەورۆپایێ، بهێتە راڤەکرن، دا کو مژار باشتر بهێتە فامکرن.
