خوەدیێ خوارنگەھا دەنیز یا ل تاخێ بەختییاری یێ سلێمانیێ زەکی چەلەبی دەما ژ جھێ خوە دەردکەت، هات کوشتن. بوویەر شەڤا 17ێ گولانێ قەومی. تەڤی ھەموو موداخەلەیێن تەندوریستی زەکی چەلەبی ژیانا خوە ژ دەست دا.
دەربارێ کوشتنا زەکی چەلەبی دا، ھەتا نھا ھێزێن ئەولەهیێ ئاشکەرا نەکریە کا کوژەر کی/کێ نە. وەکە ھەر جار، مەدیایا پەکەکێ بێی کو چ بەلگەیەکێ نیشان بدە، ھەول دا کو تاوانێ بێخن ستوویێ پەدەکێ دا. لێ یەک ژ تۆھمەتبارێن سەرەکی یێن کوشتنا «زەکی چەلەبی» پەکەکەیە و یێ دن ژی دەولەتا ترکە.
زەکی چەلەبی ل «ئەرجیشا وانێ» ژ دایک بوویە. ژ بەر سەدەمێن سیاسی ژ ترکیێ کۆچبەری باژارێ سلێمانییێ یێ کوردستانا باشوور بوو. 12 سالن ل سلێمانیێ خوارنگەھەکێ برێڤە دبە. لگەل گەلەک یەکینەیێن پەکەکێ دا تێکلدار بوو. ب تایبەتی ژی لگەل ئیستیخباراتا پەکەکێ و پێکھاتەیێن وێ یێن کو کەسێن ژ باکور ژ بۆ مەبەستێن سیاسی و بازرگانیێ ھاتنە برێخستن دکە تەڤدگەرە. ب ئاوایەکێ فەرمی نوونەراتیا نڤیسینگەها ھەدەپێ یا سلێمانیێ دکر. ل ڤر ل سەر ناڤێ ھەدەپێ داخویانی ددان و بەشداری بەرنامەیێن تەلەڤیزیۆنێ دبوو.
لێ پەکەکە وە دفکرە کو «زەکی چەلەبی» خوەدیێ ھن ئالیێن تارییە و وی ژ نێز ڤە دشۆپینە. پەکەکە دفکرە کو زەکی چەلەبی دەما ل باکورێ کوردستانێ گرتی بوو، تەسلیمی دەولەتێ بوویە و ژ ئالیێ دەولەتا ترک ئەو ژ بۆ کارێ سیخوریێ هاتیە شاندن بۆ سلێمانیێ.
پشتی ئیدیعایا کو د سالا 2017ێ دا 2 کەسێن رێڤەبرێن دەزگەھا ئیستخباراتا ترکیێ میتێ بوون ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتنە گرتن، پەکەکێ ل سلێمانیێ گەلەک کەس بنچاڤ کرن و ھندەک ژی، ژ سلێمانیێ دەرکەتن.
زەکی چەلەبی ب ئیدیعایا کو وی پەیوەندی لگەل ئەندامێن میتێ یێن کو ھاتنە گرتن دانایە، د ھەمان دەمێ دا ب بەهانەیا کو وی ئامیرێ دەنگ گرترنێ ل خوارنگەھا خوە دانایە دا کو گوھداریا خەباتکارێن پەکەکێ بکە، ھەمان دەم ب تۆھمەتا وێ یەکێ کو زەکی گەلەک پرسا ژ کارمەندێن مە دکە، وی ب رێکێن ماددی ھەڤالێن مە ب خوە ڤە گرێدانە، ھەر تم ل گەل ئاساییشا ینک تێکلدارە و ھود… ژ ئالییێ پەکەکێ ڤە دهێتە گرتن. پەکەکێ زەکی چەلەبی د سالا 2018ێ دا برە قەندیلێ، دەمەکێ د بن چاڤان دا تێ گرتن. دووڤرا تێ بەردان ژ بەر کو گرتنا وی گەلەک بالا خەلکی دکشاند.
پەکەکێ گرتنا «زەکی» ژ بۆ باکوریان وھا دیار دکە: “مە ژ بەر مالبات و زارۆکێن وی ئەو بەردا، ئەم دشۆپینین، ئەم دخوازین خوە ئیسپات بکە، مە شانسەک دا وی. لێ نابیت ئەو بەشداری چ بەرنامەیێن تەلەڤیزیۆنێ و خوەپێشاندانان ببیت، نابیت بکەڤیتە ناڤا خەلکێ وەلاتپارێز”.
پاشان رێکێ ب وی ددەن کو د سالا 2020ێ دا بەشداری خوەپێشاندانان ببە. لێ دو مەھان بەریا کوشتنا چەلەبی، یەکینەیا ئیستیخباراتا پەکەکێ ناڤەندا لەکۆلینێن پۆلەتیک (NLP) ھشیاری دا کادرۆیێن پەکەکێ کو گومانا وان ھەیە کو د خوارنگەھا «چەلەبی» دا ئاموورێن دەنگ گرتنێ ھەبن.
د جۆتمەھا 2021ێ دا پەکەکە «زەکی چەلەبی» ڤەدخوینە بەرنامەیەکێ تەلەڤیزیۆنا «مەدیا خەبەر». د بەرنامەیا تەلەڤیزیۆنێ یا مژارا باشوور دا ژ وی دپرسە کو چاوا دەولەتا ترک پێشنیارا سیخوریێ ل وی کرییە.
چەلەبی بەشداری بەرنامەیێ دبە و دیار دکە کو ژ ئالیێ میتێ ڤە ژ بۆ سیخوریێ پێشنیار ل وی ھاتیە کرن و وھا دبێژە: زەکی ئەم تە باش ناس دکن، تو کەسەک رەوشەنبیر، نڤیسکار و تاجر ب ڤی ئاوایی پەسنێ من ددا. ئەم ژ وە داخواز دکن کو تو ھاریکارێ مە بی. یا کو بۆ من ھات گۆتن ئەڤە بوو. تشتا کو ژ من دهێت خوەستن ئەوە کو سلێمانی ژ بۆ مە گەلەک گرینگە ژ بەر کو دوارێ جیۆپۆلۆتیک دا گرینگە، ئەم دخوازین ل سلێمانیێ فێری خەباتێن رێخستنی ببن.”
ب راستی ژی ئاخافتنا «زەکی چەلەبی» یا د جۆتمەھا 2021ێ دا کری پێڤاژۆیا کوشتنا وی یا د گولانا 2022یێ، دا دەستپێکرن.
دو بووچوون ھەنە، یا یەکەم؛ دەولەتا ترک ب ئاخافتنا زەکی چەلەبی عاجز بوو و ژ بەر کو دگۆت زەکی چەلەبی ئاگاھیێن دن ددە پەکەکێ، ئەو کوشت.
بووچوونا دویەمین؛ زەکی چەلەبی ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھات کوشتن. پەکەکێ ژ زەکی چەلەبی گومان دکر و عاجز ببوو. پەکەکێ ب کەڤرەکێ دو چووچک کوشتن، ھەم ژ کەسێ کو ژێ نەرەحەت رزگار بوو ھەم ژی پەکەکێ ژ بۆ خوە ئاموورەک پرۆپاگاندایێ چێکر. ھەر وھا دیدارێن تیڤیێ ل گەل زەکی چەلەبی چێکرن شکا ل سەر پەکەکێ ناهێلن.
خوەدی دەرکەتنا پەکەکێ ل جەنازەیێ زەکی چەلەبی وێ ئیحتمالێ کو پەکەکە نە کوژەرە ژ ھۆلێ راناکەت. پەکەکێ د سالا 2002یێ دا فەرماندار و رێڤەبەرێ خوەیێ 24 سالی «ناسر-فاروک بۆزکورت» وەکە تەسفیەکار دا ناساندن. ئەو ل قەندیل گوندێ «سۆرەدێ» کوشت و د سالا 2017ێ دا ب فەرمی وەک شەھید ژی دا ناساندن.
بوویەرا زەکی چەلەبی، پەکەکێ وەکە مادەیێ پرۆپاگاندایێ ب کار ئانی و د وێ پرۆپاگاندایێ دا ھەر تم ھەول دا کو بالێ بکشینە سەر لایێن دن. ھەر چقاس بوویەر ل ھەرێما کو یەنەکە لێ ب باندۆر بوو پێک ھات ژی لێ پەدەکە ھات ئارمانجکرن. سەرەرای کو چ بەلگە د دەست دا نینە ژی، پەکەکێ وێنەیەک بەلاڤکر و ئیددیعا کر کو کوژەر چوونە ھەولێرێ. دخوازن فکرەکا وەکە ‘قاتل ل سلێمانیێ نینە، ڤالا، ڤالا لێنەگەرن” بئافرینن. چما ئەوقاس سەختەکاری و درەو؟ پەکەکە دخوازە کوژەرێن زەکی ڤەشێرە؟
ھەروھا پشتی بوویەرێ، پەکەکێ تۆمارێن بەرنامەیا مەدیا خەبەر بەلاڤ کرن، کو تێ دا زەکی چەلەبی راگھاندبوو، کو دەولەتا ترکیێ پێشنیارا سیخوریێ پێشکێشی وی کریە. پاشان ئەڤ ڤیدیۆیا زەکی ژ بۆ شۆپینەران ھاتە ئاستەنگ کرن. چما؟
گەر مالبات و حەزکریێن زەکی چەلەبی دخوازن کوژەر بێنە دیتن، دڤێت ل دژی ئیستیسمارا ھەستیاری و سەختەکاریا فکری یا پەکەکێ یا ل سەر وان دمەشینە، بسەکنن. گەر ئەم ببژین پەکەکێ ب خوە تەتیکا نەکشاند بە ژی لێ پەیوەندیێن زەکی چەلەبی بری بەر مرنێ ڤە پەکەکێ ئاڤا کرن و بوو سەدەما ڤێ یەکێ.
پشتی کو پەکەکێ بوویەرا زەکی چەلەبی سەختە کری، نھا ژی ل سەر ڤێ یەکێ دخوازە ئاژاوەگێریێ دروست بکە. کۆمیتەیا تێکلیێن دەرڤە یا کەجەکێ داخویانیەک دا و ئاماژە ب وێ یەکێ کر کو گەر بوویەرێن ب ڤی رەنگی بەردەوام بن، “مافێ تۆلھلدانێ دێ هێتە بکارئانین”، ئەو دێ ل باژاران کوشتنێن سیاسی ئەنجام دەن.
پەکەکە د پلانسازیکرن و نڤیساندنا سەناریۆیان دا گەلەک پسپۆرە. پەکەکە دکارە ڤان کوشتنان ھەم ل سەر دژبەران بکە، ھەم ژی ل سەر ھندەک کەسێن ناڤدارێن دەورۆبەرێ خوە. پێدڤییە ھەرێما کوردستانێ ھشیاری ڤان حیلەبازی یان بیت.
