پهدهكێ شکەستنەک مەزن د نیزاما «دژە-کوردستانی» دا چێکر
پشتی کۆنگرەیا 14ێ یا پهدهكێ
کۆنگرەیا 14 یا پهدهكێ كو د دەستپێکا مەها مژدارێ دا هات گرێدان، ل 12 مژدارێ ئەندامێن پۆلیتبورۆیێ هاتن هههلبژارتن و ب ڤی ئاوایی پشتی کۆنگرهی سیستەم تەمام بوو، کۆنگرە گاڤەکا گرنگ بوو، ژ بەر کو خەتا سیاسی و سیستهمێ رێخستنێ یێ د کۆنگرهی دا هاتیه دیار کرن، دێ ژ بۆ هەر چار پارچەیێن کوردستانێ و رۆژهلاتا ناڤین بیت.
نە ههلبژارتنا سهركردایهتیێ، خەتا سیاسی ئەساسە
قۆناغا ئامادەکارییا کۆنگرەی ب بالدارییەکا مەزن هاته برێڤهبرن، پێڤاژۆیا کۆنگرەی ژی ب سەرێ خوە سەرکەفتی بوو، دەردۆرێن دژبەرێن پهدهكێ ژی نکارین تشتەکی ل سهر کۆنگرەی ببێژن.
هندهك دەردۆرێن ناڤدار ب گۆتنێن سادە یێن وەکی «کی هات ههلبژارتن، کی نەهات ههلبژارتن و چما هات ههلبژارتن» هەول ددهن کۆنگرەیا پهدهكێ بێواتە بکهن، د ناڤ وان دا یێن سەرەکی دەولەتێن «ئەنیا دژە-کوردستانی» و نوونەرێن وان پارتیێن وەک یهنهكێ و پهكهكێ بوون.
لێ مخابن د هندەک دەردۆرێن نێزی پهدهكێ دا ژی ب نیەتا باش ژی بیت ههلبژارتن کرنه د رۆژەڤا خوە دا، ئەڤ ژی هەلوەستەکێ سیاسی یێ خەلەتە، دڤێت ئەشکەرە بهێته گۆتن بێگۆمان ئەنجامێن ههلبژارتنێ نكارن هەر کەسهكی مهمنوون بکەن، هندەک دێ نیگەران بن کو نەهاتنه ههلبژارتن، یان ژی کەسێن کو وان دخواستن نەهاتن ههلبژارتن، ههلبژارتن ب ئاوایەکی زەلال هاتن کرن داکو چ گومان چێنهبن.
دڤێت نههێته ژبیر کرن کو ئەرکا کۆنگرەیان نە رێزگرتنا ل شەخسانە، ئەرکا کۆنگرەیان ئەوە کو ل گۆری مۆدێلا خەت و رێبازا سیاسی زەلال دبیت، بەرپرسیارییا رێڤەبەرییا نوویە کو ڤان کەسێن نیگەران بوویی ئاش بکەت، لێ ئەڤه بابەتەکه بۆ دوماهیێ.
کۆنگرەیا پهدهكێ نەتەنێ پهیوهندی ب باشوورێ کوردستانێ ڤه، بهلكو ب تەڤاهیا تێکۆشینا کوردان
ژ بەر کو راستییا سیاسەتا پهدهكێ پهیوهندی نە ب عهشیرەکێ، نەکۆمەکێ و نەژی تەنێ ب باشوورێ کوردستانێ ڤه ههیه، پهدهكە یەک ژ سێگۆشەیا سەرەکی یا دیرۆکا تێکۆشینا کوردانە، هەروهها پهدهكە پارتیەکە کو د هەڤسەنگیێن سیاسی یێن رۆژهلاتا ناڤین و کوردستانێ دا خوەدی جهەکی دیارە.
رەوشا ناڤا پارتیێ، سیاسەت و هەتا کریزێن پارتیەکا دی یا وەک یهنهكێ بهلكو تهنێ دێ كارتێكرنێ ل سلێمانیێ كهت، لێ هەڤسەنگییا ناڤخوەیی، سیاسەت و کریزێن پهدهكێ كارتێكرنێ ل هەموو کوردان دکەت، لەوما ئەڤ کۆنگرە دێ نەتەنێ ل سەر رەوشا هەرێما کوردستانێ، بهلكو دێ كارتێكرنێ ل رەوشا هەموو پارچەیێن دی ژی كهت، دڤێت راستیا کۆنگرەیا 14 مین یا پهدهكێ ب ڤێ نهرینێ بهێته دیتن.
بارزانی مۆدێله
د کۆنگرەیا 14 مین یا پهدهكێ دا، هەم ژ ئالیێ سەرۆک بارزانی ڤە و هەم ژی د گۆتووبێژێن کۆنگرەی دا، راستیەک هەبوو، پەیڤا بارزانی نە تێگەهەکێ هەرێمی یە، خەتەکە ب ئالیێن سیاسی، جڤاکی، ئیداری، یاسایی و مهعنەوی، گۆتنا سەرۆک بارزانی یا «تەنێ ب جەمەدانیا سۆر هوون نكارن ببن بارزانی، بارزانی دبستانە» ڤێ راستیێ گهلهك ئاشکەرە بهرچاڤ دكهت.
یا کو ئەم ژێرا دبێژین «کۆنگرەیا پهدهكێ» د ئەسلێ خوە دە کۆنگرەیا «رێبازا بارزانی» یە، رێبازا بارزانی مۆدێله، مۆدێل چی یە؟ مۆدێل بەرگەهە، بهایه، بیر و باوەری یه ژ ئالیێ نهرینهكێ ڤە پێکدهێت، ب گۆتنەکا دی، ئەو چاڤێ کو ئەم پێ ل ژیانێ دنێرین، ژ بەر ڤێ یەکێ بارزانیزم رێیەکا تێگههشتن و ژیانێ یە.
بارزانیزم: ژ كۆنفیدراسیۆنا عهشیران هەتا دەولەتبوونێ
ل گهل شێخ عهبدولسەلام بارزانی ژ مالباتەکێ دەرکەت و بوو كۆنفیدراسیۆنا عهشیران، د سەدسالا 20 دا رێبازا بارزانی بوو پارتیەک و ب تەڤلێبوونا ئێل، کەسایەتی، عهشیرەت و پارتیێن دی یێن کوردستانێ بەرفرەهـ بوو، د داوییا سەدسالا 20 دا رێبازا بارزانی خەلەکا بهرزهبوونا کوردان شکاند و ل هەرێما کوردستانێ سیستەمەک بەر ب دەولەتبوونێ ئاڤا کر، هێزا کو بوویە پێشەنگێ هەبوونا هەرێما کوردستانێ پهدهكە یە. پهدهكه نها نیڤدەولەتە.
ڤێ ستاتۆیا نیڤدەولەتی یا پهدهكێ كارتێكرنهكا مەزن ل هەموو پارچەیێن کوردستانێ و رەوابوونا کوردان یا ناڤنەتەوەیی کر، ئەم دکارن ببێژین کو پهدهكێ شکەستنەک مەزن د نیزاما «دژە-کوردستانی» یا سەدسالا 20 دا چێکر، پهدهكێ فەرمانا «دژە-کورد» هەژاند و کورد بەر ب سیستەمەکی مۆدەر-ناڤدەولەتی ڤه بر.
خەتا کو شێخ عهبدولسەلام د داوییا سەدسالا 19 و دەستپێکا سەدسالا 20 دا ئەو رێبازا د دەرگههەکێ دەروێشان دا چێکری، ئیرۆ بوویە سیستەمەکی جڤاکی، د وارێ ژیانا دادوەری و سروشتی دا خوەدان (شێخ ئەحمەد) ریفۆرمێن مەزن چێکرن و ئەو تێگەهـێ وەک رێبازا ئازادیخوازییا نەتەوهیی و جڤاکی د شەخسێ پهدهكێ دا ساز بوو.
رەخنەیێن سەرۆک بارزانی
نەدیتنا ڤان پیڤانێن مۆدێلا بارزانی نەناسینا دیرۆکا کوردستانێ یە، گەلەک دەردۆر ب زانابوون ڤێ یەکێ دکهن و هەول ددهن بارزانهتیێ وەک مالبات نیشان بدهن، سەرۆک بارزانی ئاشکەرە کر کو د کۆنگرەی دا خەتا بارزانی یا راستی چی یە، سەرۆک بارزانی د ئاخفتنا خوە یا ب داویکرنا کۆنگرهی گۆت: «برایێن من، رێیا مەزن و پیرۆز یا بارزانی ل گۆری نفشێ نها نەنرخینن».
ئەڤ رەخنە نەتەنێ ل مالباتێ لێ ل هەموو خەباتکار و ئالیگرێن پهدهكێ دهێته کرن، دڤێت هەر کەس خوە، هەلوەستا خوە دوباره بنرخینیت و ل گۆری پرەنسیبێن خەتا بارزانی تەڤ بگەریت، ڤی کۆنگرەی نووکرن، پەروەردەکرن و راستکرنا خوە ژ بۆ کارمەندێن پهدهكێ کری یە پێویستیەک.
ئەڤ خالا کو ژ ئالیێ سەرۆک بارزانی ڤە هاتیە دەستنیشانکرن، دڤێت هەموو رەوشەنبیر، نڤیسکار و سیاسەتمەدارێن پهدهكێ بۆ خوە بكهنه ئەساس، یێن کو هەول ددهن خەتا بارزانی بێخنه د ناڤا رەفتارێن هندەک کەسان دا، دڤێت ل دژی وان شەر بهێته کرن.
ل گۆری خەتا کۆنگرەی بریار هاتن دان
کۆنگرەیا 14 نیشان ددەت کو مۆدێلا بارزانی سێسەد سال دیتینە، نها کارێ سەرەکی ئەوە کو د سەدسالا سێیەمین دا، واته د سەدسالا 21 دا، خەتا بارزانی دێ چاوا پراكتیزە بیت.
سێ دوریشمێن کۆنگرەی «ئازادی، دیمۆکراسی و دادپەروەری» ب راستی ژی دیار کر کو دێ چاوا ژیانی ببیت.
ئازادی، دیمۆکراسی و عەدالەت؛ ژ بۆ کوردستانێ، ژ بۆ هەموو پێکهاتەیێن ئەتنیکی، ئۆلی و جڤاکی یێن ل کوردستانێ دژین و ژ بۆ وەلاتیانە.
د بریارێن کۆنگرەی دا یەک ژ خالێن هەره گرنگ ژی بریارا «پشتگریا تێکۆشینا ل پارچەیێن دی یێن کوردستانێ» یە، پهدهكێ ژ دەستپێکێ ڤە ل سەر ڤێ مژارێ هەلوەستەکێ هەڤگرتی و هەستیار نیشان دایە، هەردهم ب پارچەیێن دی یێن کوردستانێ ڤه هاتیە گرێدان و خوه ب ههڤپشك ل گهل وان دبینیت، ژ بۆ کۆنگرەی گرنگیدانا ڤێ مژارێ گهلهك یا پێدڤی بوو.
کۆنگرەی هەروهها دیار کر کو ئەو دێ د چارەسەرییا پرسگرێکا کوردی دا سیاسەتەکا هەرێمی و ناڤنەتەوەیی بهرپاكهت، هەروهها ل سەر مژارێن وەک «زێدەکرنا نوونەراتیێن هەرێما کوردستانێ د سازیێن ناڤنەتەوەیی دا» ژی بریارێن بەربچاڤ هاتنە گرتن.
هەلوەستا کۆنگرەی، ئاخفتنێن سەرۆک بارزانی وەک دەزگەهێ سەرەکی یێ سیاسەتێ و بریاران نیشان ددەت کو: خەتا «بدەستخستنا مافێ چارەنووسی و خوەبرێڤەبرنا کوردان» د ریفۆرما پهدهكێ دا بەردەوامە، ئەڤه دهێته وێ واتەیێ کو پهدهكە هێڤیا کوردان یا ژ فهوزایا رۆژهلاتا ناڤین ب دەولەتا خوە یا سەربخوە» دەردکەڤیت.
نەکارین پهدهكێ تێك ببهن
خەتا پارتیێ یا کو د ناڤا سێسەد سالان دا ئاڤا بوویە، ژ سالا 2004 ژ بۆ کوردان هەرێمەکا خوەسەر، راستی ئێریشەکا مەزن هاتییە، دەولەتێن کۆلۆنیالیست، رێخستنێن تاشەرۆن و خیانەتکارێن ناڤخوەیی ئێریش کرنه سەر ڤێ دەستهلاتا کوردستانی و هێژان ژی دکهن.
پێڤاژۆیا ب ناڤێ بوهارا عەرەبی کو د سالا 2011 دا دەستپێکری، گەلەک کەس، دەولەت و پێکهاتە ژ هۆلێ راکرن، دەردۆرا کو ئەم ژێرا دبێژین «ئەنیا دژە-کوردستانی»، پهدهكە ئێخستە د لیستا هێزێن کو دێ هێنه تێكبرن، ئەگەر ئیرۆ پهدهكە ل قادا شەر یا رۆژهلاتا ناڤین کۆنگرەیەکی ساز بكهت، د سهر هەموو دۆرپێچان را، ئەڤه دهێته وێ واتەیێ کو نەکارین پهدهكێ تێک ببهن.
هێڤیێن فیتنە و پارچەبوونا سیاسی ژی ڤالا دهركهتن
ل گەل ب دەهان درەو، بوختان و کۆمپلۆیێن کەسێن کو دخواستن پهدهكە نهمینیت ود ناڤمالا ڤێ پارتیێ دا ئاگرێ فیتنە گوڕ ببیت، ئەڤ دەردۆر ب سالان ل بەندا ناکۆکیا نفشێ گهنج یێ سیاسی بوون، د ڤی واری دا گەلەک جاران ناڤێن نێچیرڤان و مەسروور بارزانی دهاتن گۆتن، لێ کۆنگرەی ئەڤ هێڤییێن نەیاران ژی پووچ کرن.
د کۆنگرەیا 14 دا هەردویان ژی ل گۆری فۆرمولا سەرۆک بارزانی فەرمۆیی د ئەنجامێ دە 1+1=1. بەلێ، ئەڤ یەکیتی هەم دلداری و هەم ژی پێویستییەکە، ژ بەر کو ئەڤ رەوشا یەکبوویین و پاراستنا هەڤسەنگیا ناڤخوەیی دێ پاشەرۆژا کوردان دیار كهت.
د ئەنجامێ دا:
کۆنگرەیا پهدهكێ ب سەرکەفتی داوی بوو، ئێدی دەما خهبات و تێکۆشینەکا بێوەستیانە، رێخستنێن هەرێمی یێن پهدهكێ، ل گهل رێڤەبەرێن هەرێمی، هەموو کادرۆیێن خەتا بارزانی یێن ههلبژارتی و نەههلبژارتی، نە ل گۆری بەرژەوەندیێن خوە یێن تاکەکەسی، بهلكو دێ ل گۆری پێویستیا خەتا رێبازا بارزانی تەڤبگەرن.
ئهڤ نهرین دهربرینێ ژ بۆچوونا نڤیسكاری ددهت
