مەمەت مێردینی

44  سال ب سەر دامەزراندنا پەکەکێ وەکە پارتی دەرباس دبن، د ڤان 44 سالان دە تەکۆشینا سەرەکە یا پەکەکێ ئەڤ بوو کو ووسا ب کوردان بدە فێم کرن ئەو ژ بۆی ئازادکرنا کوردستانێ ژ دەستێ دەولەتێن داگیرکەر هاتیە دامەزراندن و تەکۆشینێ دکە، لێ یێ کو دیرۆکا پەکەکێ بزانبە وێ فێم بکە تشتا کو پەکەکە دبێژە دەرەوە و ت راستی ژ بۆی تونە، ژ بەر کو پەکەکێ دامەزراندنا خوە ب ئێریشا ل سەر کەس و ئالیێن ولاتپارێز راگهاند و هەیا نها ژی ئێریشی پارتی، کەس و ئالیێن ولاتپارێز دکە.

ل گۆر گۆتنا جەمیل بایک، عەڤدللا ئۆجالان ل سالا 1972یێ دە هەر یەک ژ حەقی قەرار “لاز” و کەمال پیر “تورک” ناس دکە و ب ئالیکاریا ڤان دو کەسان گرۆپەک مارکسی-لینینی ل زانینگەها ئەنقەرەیێ دادمەزرینە. دووڤ دە جەمیل بایک تەڤلی ڤێ گرۆپێ دبە، د ڤێ دەربارێ دە ئیبراهیم ئایدن “زیاد” کو یەک ژ دامەزرینەرێن پەکەکێ یە دبێژە، “کەسێن یەکەم کو ئەڤ گرۆپا ئایدۆلۆژی پێکئانی و د ڤێ گرۆپێ دە دەست ب کار بوویی ئەڤ بوون: عەڤدللا ئۆجالان، حەقی قەرار، باقی قەرار، کەمال پیر، فەهمی یەلماس، عەلی حەیدەر قەیتان، ئەز و ئیبراهیم ئایدن، ڤان کەسانە ل زانینگەها ئەنقەرەیێ دخوەند. ل سالا 1974-1975ێ دە جەمیل بایک، دوران کالکان، کەسیرە یلدرم، عەبدولرەحمان پۆلات و نەجاتی کایا ژی تەڤلی ڤێ گرۆپا ئایدۆلۆژی بوون.

ب ت ئاوا د بەرنامەیا ڤێ گرۆپا ئایدۆلۆژی دە نەبوو کو رێخستنەکە جودا و تایبەت ب کوردستانێ ئاڤا بکن، وان ب تەنێ دخوەست ب گرۆپێن چەپ یێن هەڤ هزرێن خوە رە گفتگۆیەک هەڤپار هەبە و ب هەڤ رە ژ بۆی دامەزراندنا سۆسیالیزمێ ل ترکیێ کار بکن. سێ کەس ژ ڤێ گرۆپا ئایدۆلۆژی ئەندامێن میتا ترکیێ بوون و ئۆجالان ب خوە ژی دانپێدان ب ڤێ یەکێ کریە ئەو ژی ئەڤ بوون “نەجاتی کایا، عەبدولرەحمان پۆلات و کەسیرە یلدرم کو بووبوو ژنا ئۆجالان. هەر وەها ئۆجالان ب خوە ئیتیراف دکە کو وی ب ئیمکانیاتێن میتێ گرۆپا خوە یا ئایدۆلۆژی کو پشترە ب ناڤێ پەکەکە هات ناسکرن دامەزراندیە.

یەکەمین جڤینێن فەرمی یێن گرۆپا ئۆجالان ل کو دەرێ هاتن لدارخستن؟

گرۆپا ئایدۆلۆجی یا ئۆجالان یەکەمجار ل سالا 1976ێ جڤینەکە فەرمی ل تاخا دیلمان یا ئەنقەرەیێ ئەنجامدا. دویەمین جڤینا فەرمییا ڤێ گرۆپێ ل سالا 1977ێ ل مالا نەجاتی کایا کو ئەندامێ میتێ بوو ل ئەنقەرەیێ هات سازکرن. پشتی ڤێ جڤینێ گرۆپا ئۆجالان دەست ب جیبجیکرنا وان پلانان دکە کو ل مالا نەجاتی کایا بریار ل سەر هاتبوو دایین. گرۆپ راستەراست ئێریشی وان گرۆپ و رێخستنان دکە کو ب ئاوایەکی نهێنی ل دژی دەولەتا ترکیێ تەکۆشینێ دکن.

گرۆپا ئۆجالان بەرا کو کۆنگرەیا خوە ساز بکە و دامەزراندنا خوە وەکە پارتی راگهینە ئێریشی چەندین گرۆپ رێخستنێن کوردستانا باکور وەکە، گرۆپا  “ستێرکا سۆر” دکە، د شەرێ ل دژی ستێرکا سۆر دە ل رۆژا 18/5/1977ێ حەقی قەرار جانێ خوە ژ دەست دا.

ژ بلی کو پەکەکێ ئێریشی هەژمارەک هەری زێدە ژ ولاتپارێزێن کورد کر، ل سالا 1978ێ دە  پەکەکێ ئێریشی هەژمارەک هەری زێدە ژ کادرۆیێن DDKD کو تەڤلی پەکەکێ بووبوون و پشترە ژ پەکەکێ ڤەقەتیان کر و ب هێنجەتا ڤێ یەکێ کو سیخوری ژ رێخستنا رێیا ئازادیێ رە کرنە تەڤ کوشتن و نەهشت چ شوونوار ژ وان بمینە.

هەر د وێ سالێ دە گرۆپا ئۆجالان ل دژی رێخستنا رزگاریا گەل H.K.Hێ ئێریش کر و پرانیا ئەندامێن ڤێ رێخستنێ کوشتن.

سالا 1978ێ گرۆپەک مارکسی ب ناڤێ تەکۆشین ل ناڤچەیا عەنتابێ هات دامەزراندن، ئۆجالان داخوازێ ژ وان دکە کو تەڤلی گرۆپا وی ببن، لێ بەلێ ئەندامێن ڤێ رێخستنێ رازی نابن، د ئەنجام دە گرۆپا ئۆجالان ئێریشی وان دکە و هەموویان دکوژن.

هەر وەها ل داویا سالا 1978ێ دە پەکەکێ ئێریشی KUKێ تەڤگەرا رزگاریا کوردستانێ کر و هەژمارەک هەری زێدە ژ کادرۆیێن ڤێ تەڤگەرێ کوشتن.

پشتی ب داوی ئانینا ڤان گرۆپ و رێخستنان پەکەکە ل دژی عەشیرێن کوردان تەڤگەریا، ژ بۆی ڤێ یەکێ کو ترس و خوفێ د دلێ گەل دە دروست بکە فەرمانا تەرۆرکرنا سلێمان بەگ سەرۆکێ عەشیرا سلێمانان دا، د رۆژا رون دە پەکەکێ سلێمان بەگ ل گوندێ حیلوان تەرۆر کر.

 یەکەم کۆنگرەیا پەکەکێ ویەکەم پنگاڤا پشتی کۆنگرەیێ

هەر چاوابە د رۆژا 27/11/1978ێ دە پەکەکێ یەکەم کۆنگرەیا خوە ل مالا “سەیفەدین زۆرلۆ” ل گوندێ “فیس” یێ سەر ب دیاربەکرێ ئەنجام دا، ئەندامێن کۆنگرە 20-23 کەس بوون، ل گۆر ئاخافتنا جەمیل بایک ژ بەر کو ئەندامێن بەشداری کۆنگرەیێ بووی ت شارەزایی د چەوانیا برێڤەبرنا کۆنگرەیێ دە نەبوو، ئۆجالان ب خوە کۆنگرە برێڤە بر و 90% ئاخافتنێن د کۆنگرە دە هاتین کرن ژی ئۆجالان کرن.

پەکەکێ د یەکەم پێنگاڤا خوە دە بریار ستەند “محەمەد جەلال بوجاق” سەرۆکێ عەشیرەتا سیڤرەک بکوژە و ب کوشتنا وی دامزراندنا خوە راگهینە. پەکەکێ پشتی جیبجیکرنا ڤێ بریارا خوە، ب بریندارکرنا محەمەد جەلال بوجاق سەرۆکێ عەشیرا سیڤرەک و کوشتنا هەژمارەک ژ رێهەڤالێن وی پارتی بوونا خوە راگهاند.

پەکەکە ل باکورێ کوردستانێ نەسەکنی و ل گۆر بەرنامەیا ژ ئالیێ میتێ بۆ هاتیە دانین پشتی سەرێ ل دژی کەس و گرۆپ و رێخستنێن ولاتپارێز یێن باکورێ کوردستانێ دەرباسی پەرچەیێن دن یێن کوردستانێ بوو و ب دووڤ خوە دە ئارتێشا ترکیێ ژی دەرباسی وان پەرچەیان کر.

پەکەکە ل کو دەرێ هات دامەزراندن و نها ل کو دەرێ یە؟

 پەکەکێ پشتی 6 سالان ژ دامزراندنا خوە، د 15 تەباخێ دە ل باژارۆکێ دھێ یێ سثق لا سێرتێ دەست ب شەرێ چەکداری کر و ئەڤ شەر 38 سالن بەردەوامە. لێ شەرێ چەکداری یێ کو ل باکورێ کوردستانێ دەست پێ کربوو، ئێدی نە ل ورە، لێ بەلێ ل رۆژعاڤایێ کوردستانێ و ل سەر سینۆرێ ھەرێما کوردستانێ بەلاڤ بوویە، ئارتەشا ترکیێ ژی ب ھنجەتا ڤی شەری دەستێوەردانێن خوەیێن ل دژی ڤان ھەر دو پەرچەیێن کوردستانێ رۆژ ب رۆژ زێدەتر دکە. حکوومەتا ترکیێ نھا ژی خوە ئامادە دکە ئۆپەراسیۆنەکا نوویا بەژاھی ل دژی رۆژئاڤایێ کوردستانێ بکە.

د سالێن 90ێ دە پەکەکێ شەر ب پارتێن باشوور ژی فرۆت، پەکەکێ شەر ب حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ژی فرۆت و باشوور خست رەوشەکە هەری خراب دە، ب سەدان پێشمەرگە شەهید کرن، ل دژی پارلامانتۆیا کوردستانێ دەرکەت و کەنەکە دامەزراند، ل دژی حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ژی کۆمارا زاپێ راگهاند. شەر ب پەدەکێ و یەنەکێ ژی فرۆت و چەندین سالان ل دژی ڤان دو پارتیێن باشوور کەت شەری دە.

نها ژی پەکەکێ ترکیە ل دووڤ خوە دە کشاندیە رۆژئاڤا کوردستانێ و ژ عەفرینێ ھەتا زاپێ گەلەک جھێن سینۆری خستیە بن کۆنتۆلا خوە و ژ بەر ڤی شەری زێدەتر ژ ھەزار گوندێن باشوورێ کوردستانێ ژی ڤالا بوونە.

پەکەکێ نە تەنێ ت جیهەک ژ کوردستانێ نەپاراست بەلکو قادا خوە یا شەر ل باکورێ کوردستانێ ب جی هشت و ب دووڤ خوە دە ئارتێشا ترکیێ کشاند رۆژئاڤا و باشوورێ کوردستانێ ژی، پەکەکە ژ بلی پرۆپاگاندا و جیبەجیکرنا پلانێن دەولەتێن کۆلۆنیال ت تشتەکی دن ژ بۆی کوردان ناکە. ئەو ب تەنێ ب هێزا پەیڤان خوە دپارێزە، د پراکتیک دە ت کارەکی د بەرژەوەندا کوردستانێ دە ناکە.

دو میناک ژ دو دەرەوێن هەری نوو یێن پەکەکێ

بۆ میناک، ئەندامێ دەستەیا رێڤەبرێ پەکەکێ دوران کالکانی د سالا 2018ێ دە د دەرھەقێ کەتنا عەفرینێ دە گۆتبوو، ئەو دێ ل ھەمبەری عەفرینێ شەمزینانێ بگرن، لێ بەرووڤاژی گرتنا شەمزینانێ، ئارتەشا ترکیێ د 27ێ گولانا 2019ێ دە ئێریشی خاکورکێ کر و ھەژمارەک خالێن ستراتەژیکێن پەکەکێ خستن بن کۆنترۆلا خوە. ئۆپەراسیۆنا خاکورکێ ژی د پشت خوە رە، ئۆپەراسیۆنێن حەفتەنینێ، زاپ، مەتینا و ئاڤاشینێ ب خوە رە ئانین.

دوران کالکان ھەر وھا د دەما دەستپێکرنا شەرێ زاپێ دە گۆتبوو، ئەو دێ شەری ل باژارێن باکورێ کوردستانێ و ترکیێ بەلاڤ بکن. لێ شەر بەرەڤاژی داخویانیێن وی، ل باشوورێ و رۆژئاڤایێ کوردستانێ بەلاڤ بوویە. حکوومەتا ترکیەیێ نھا ژی ئامادەکاریێن ئۆپەراسیۆنەکا نوویا بەژاھی ل دژی رۆژئاڤایێ کوردستانێ دکە.

نها ژی پەکەکە ل شوونا ل دژی ترکیێ تەڤ بگەرە، ل شوونا ل جەردەڤان و لەشکرێ ترکیێ بخە هاتیە و ل دژی پێشمەرگەیێن کوردستانێ تەڤ دگەرە و ب تەنێ د ئیسال دە پێتری 12 پێسمەرگە شەهید کرنە.

ب کورتاسی ژ دەما سەرهلدانا گرۆپا ئایدۆلۆژی یا ئۆجالان هەیا کو دامەزراندنا خوە وەک پەکەکە راگهاندی، ت فێدە ل کوردان نەکریە، بەرەڤاژی شەر ب کوردان فرۆتیە و ئاخا کورد پێتر خستیە بن دەستێ دەولەتا داگیرکەرا ترکیێ دە و نها ژی دخوازە سینۆرێن دەولەتا ترکیێ بۆ سینۆرێن د ناڤا میساقا مللی دە هاتینە دیارکرن ڤەگەرینە. ژ بەر کو رێبەرێ پەکەکێ د ئیمرالیێ دە سۆزا بجیهئانینا وێ میساقی ب میتا ترکیێ دایە.