ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

ب سالانە گەلەک کەس ب کین و نەفرەتێن شەخسی و دیرۆکی ھەول ددن دیرۆکا ئالایێ کوردستانێ بەرەڤاژی بکن و چیرۆکێن خورافی چێکن. تەڤی کو گەلەک بەلگەیێن دیرۆکی یێن ل سەر چێبوونا ئالایێ کوردستانێ ھەنە، دیسا ژی ھندەک کەس دخوازن د ئاڤا شێلی دا ماسیان بگرن. د سەری دا یێن کو ل پەی ئایدۆلۆژیا پەکەکێ و فاشیزما ئاپۆیزمێ دمەشین. گەلەک چەپێن کو ب کین و نەفرەتا دیرۆکی دژین دخوازن ژ خەلکێ رە ببێژن کو ئەڤ ئالایە ئالایێ باشوورێ کوردستانێ ویا بارزانیانە! تەڤی کو ئەڤ فکر فکرەکە گەمارە، د ھەمان دەمێ دا داخوازا فاشیستێن ترکان و پان-ئیرانیانە ژی. ژ بەر کو دیرۆکا ڤی ئالایی ژ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ و کۆمارا کوردستانێ یا 1946ێ گەلەک کەڤنترە. ئیرۆ باشوورێ کوردستانێ ڤی ئالایی بلند دکە، ئەز ڤێ یەکێ سەربلندیەکا مەزن دبینم. ژ بەر کو ئەو بەرھەما تێکۆشینا شۆرەشا شێخ عوبەیدولاھێ نەھری ھەتا شۆرەشا مەلا موستەفایێ بارزانی و ھەتا ئیرۆیە. ھەتا ل جیھانێ ژی وەک ئالایێ کوردستانێ دهێت قەبوولکرن و د موناسەبەت و پرۆتۆکۆلێن ناڤنەتەوەیی دا تێ بلندکرن.

د ڤێ گۆتارێ دا ئەز دێ ل گۆر زانیاریێن خوە و ھندەک بەلگەیێن دیرۆکی ھەول بدم دیرۆکا ئالایێ کوردستانێ پێشکێش بکم.

ئالایێ کوردستانێ جارا یەکەم سالا 1919ێ ژ ئالیێ کۆمەلەیا سازیێن جڤاکی یا کورد ڤە ھاتە چێکرن. کەسێن کو بەشداری دامەزراندنا رێخستنێ و ئالا نەتەوییا کوردستانێ بوونە ئەڤن: ئەمین عالی بەدرخان (جزیرا بۆتان)، در. عەبدوللا جەودەت (ئەرەبگیر)، ئەکرەم جەمیل پاشا (دیارباکر)، مەولانازادە رەفعەت بەگ (سلێمانی)، نەجمەدین حوسەیین (کەرکووک)، کەمال فەوزی (بەدلیس)، شوکری بابان (سلێمانی)، مەمدوح سەلیم (وان)، حکمەت بابان (سلێمانی)، فوئاد بابان (سلێمانی)، در. شوکری محەمەد و فەرید بەدرخان بەگ.

سالا 1919ێ در. کامران عالی بەدرخان ڤی ئالا وەک ئالایێ نەتەوەیی ل چەند وەلاتێن ئەورۆپایێ نیشان ددە.

پشترا ل سالا 1927ێ ل تەڤگەرا خۆیبوونێ ب فەرمی وەکی ئالایێ نەتەوەیی ھاتە پەژراندن. د سالا 1927ێ ژی ل کۆمارا کوردستانێ ل ئاگرییێ ژ ئالیێ ئیحسان نووری پاشا ڤە تێ بلندکرن. د سالا 1929ێ دا در.نوری دێرسمی ئەڤ ئالا وەک ئالایێ نەتەوی ل دێرسمێ بلند کر. قەدری جەمیل پاشا د پرتووکا خوەیا دۆزا کوردستان دا کو د سالا 1969ێ دا ل بەیرووتێ ھاتیە چاپکرن، وھا دنڤیسە: (رێخستنا جڤاکی یا جڤاکا کورد شێواز و رەنگێن ئالایێ کوردستانێ دەستنیشان کر کو سۆر ل ژۆر، سپی ل ناڤەراست، رۆژەک ل سەر و کەسک ل ژێر پێک دھات و ئەڤ ئالا وەک ئالایێ نەتەوەیی یێ کوردستانێ ھاتە پەژراندن.)

د سالا 1928ێ دا ژی “یەکیتیا نەتەوی یا کورد” پرتووکەک ب ناڤێ (کۆمکوژیێن کوردان ل ترکیایێ) ب زمانێ فرەنسی نڤیساندنە. ل سەر بەرگێ پرتووکێ ئالایێ کوردستانێ ژی ھاتیە رەسمکرن. پرتووک ژ ئالیێ وەشانخانەیا “لیگا کوردی” ل قاھیرەیێ ھاتیە چاپکرن.

ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

د سالێن 1932-1934ێ دا ئالایێ کوردستانێ ل سەر بەرگێ کۆڤارا ھاوار دهێت وەشاندن.

(ھەرەکۆل ئازیزان 1932، در. کامران بەدرخان 1932، میر جەلادەت بەدرخان 1932، جگەرخوین 1941) د کۆڤارا ھاوارێ دا ل سەر ئالایێ کوردستانێ نڤیساندنە. ھەتا سالا 1951ێ ئەڤ ئالا ژ ئالیێ جەلادەت عالی بەدرخان ڤە ھاتیە پاراستن. پاشێ د سالا 1951ێ دا میر جەلادەت بەدرخان وەفات کر و ئالایێ رەنگین ل جەم ھەڤژینا وی خانما رەوشەن بەدرخان وەک میراسەک نەتەوەیی ما. ئۆرژینالا ئالایێ کوردستانێ ھێژ ژی ل ھەولێرێ ل مالا سینەمخان بەدرخان، کەچا میر جەلادەت بەدرخان ھاتیە پاراستن.

ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

د سالا 1946ێ دا ل کۆمارا کوردستانێ ل مەھابادێ ئەڤ ئالایە وەک ئالایێ کوردستانێ ھات بلندکرن.

د سالا 1999ێ دا ژی ب فەرمی ژ ئالیێ یەکەم حکوومەتا فەدەرەیا کوردستانێ ل دنیایێ، وەک ئالایێ فەرمی یێ کوردستانێ ھات پەژراندن. د سالا 2009ێ دا پارلامەنتۆیا کوردستانێ بریار دا کو ھەر سال رۆژا 17ێ کانوونا یەکەم وەک رۆژا ئالای بهێتە راگھاندن و ھەموو ئالایێن ل سەر سازیێن ھەرێما کوردستانێ بێن گوھەرتن و نووکرن.

ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

د سالا 1930ێ دا رۆژنامەیا ڤاکت یا ترکی ل سەر ئۆپەراسیۆنا ھەڤپارا ئارتێشا ترک و ئیرانێ یا ل دژی کۆمارا کوردستانێ ل ئاگریێ نووچەیەک وەشاندیە، کو ئیحسان نووری پاشا پێشەنگیا شۆرەشا ئاگریێ دکر. د نووچەیا رۆژنامەیێ دا ئالایێ رەنگین ھاتیە دانین و د بنی دا نڤیساندنە “ئالایێ کۆمارا خۆیبوونێ”. ل ژێر من وێنەیێ رۆژنامەیا ترکی وەک دەلیل و چاڤکانی ژ خوەندەڤانان را پارڤە کریە.

ئالایێ کوردستانێ و مانیپولاسیۆنا خایینان

یێن کو ئیرۆ ل سەر ڤی ئالایی چیرۆکێن خورافی دئافرینن، نە دیرۆک خواندنە و نە ژی ھایا وان ژ دیرۆکا تەڤگەر و شۆرەشێن کوردان ھەیە. رامانا کەسێن وھا ژ باژارێ خوە دەرنەکەتیە و کوردستانێ تەنێ وەکی گوند و باژارێ خوە دبینن. یێن کو ل پەی پارادیگما و پرۆپاگاندایا پەکەکێ و فاشیزما ئۆجالان ژی دمەشین، ژ بلی خیانەت و بەرۆڤاژیکرنا دیرۆکێ تشتەکی دن ناکن. ژ بەر کو د رۆژا یەکەمین ھەتا ئیرۆ تەنێ کارێ پەکەکێ خیانەت و سڤکاتیکرن ب سەمبۆلێن نەتەوەیا کورد بوویە و دیرۆکەکە تژی ژ خیانەت و دەرەو و خاپینۆک د مەژیێ مووریدێن خوە دا چێکرنە. نفشێ مەیێ نوو ژی کێم ل چاڤکانییێن دیرۆکی دگەرە و ب فێربوونا بوویەر و بەلگەیێن دیرۆکی را ئەلاقەدار نابە. لێ یێن کو تەمەنێ خوە دەرباس کرنە و ھەتا نھا ژی ڤێ دیرۆکێ ل گۆر مەژیێ خوەیی تەڤلیھەڤ دنڤیسینن، وێ د پێشەرۆژێ دا ژ دیرۆکێ و گەلێ کوردستانێ شەرم بکن. کورد دبێژن: ھەتا رۆژا قیامەتێ کەس نکارە مرۆڤان ب دەرەو و خوورافیاتێ بخاپینە.

دلۆڤان عەلی

ئەڤ ژی لینکا ھەڤپەیڤینا سینەمخان بەدرخان ل سەر دیرۆکا ئالایێ کوردستانێ یە: https://youtu.be/D-WgH8a2E9k

پوستێن ھەمان بەش