پەکەکە وەکە رێخستنەکا کونتراکورد و بوویەرێن شەنگال-مێردینێ

پەکەکە وەکە رێخستنەکا کونتراکورد و بوویەرێن شەنگال-مێردینێ

ل کوردستانێ د ڤان دەھ رۆژێن داوی دە دو بوویەرێن سەرنجراکێش قەومین.

یا یەکەم؛ د 17ێ چلە دا ئەنجوومەنا ئاساییشا کوردستانێ گرتنا تیمەکا پەکەکێ راگھاند. ئەڤ تیم دا د کامپێن ئێزدیان دا ھندەک تەقینان ئەنجام بدن. کەسێن ھاتن گرتن ھورگولییێن پلانسازیا پەکەکێ ئەشکەرە کرن.

بوویەرا دویەمین ژی رۆژا پشتی وێ قەومی. د 18ێ چلە دا ل ناڤچەیا نسێبینێ یا مێردینێ 5 کەسێن ژ ھەرێما کوردستانێ کو پرانیا وان تەمەنێ وان ژ 60 سالان مەزنتر بوون، ھاتبوون قەتلکرن. بوویەر بوو سەدەما کارڤەدانێ ل ھەرێما کوردستانێ.

ھەر دو بوویەر ژی ئەو بوویەرن کو دڤێت گەلەکی باش بهێن نرخاندن

سەبارەت بوویەرا مێردینێ 4 کەس ھاتن بنچاڤکرن. ھەر چەند کەسێن ئەنجامدەر دبێژن کو وان بوویەر ب ئارمانجا “دزییێ” ئەنجامدایە، لێ دیسا ژی ھندەک پرسێن کو مەژییێ مرۆڤی تێک ددن ھەنە. حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ژی ژ دەما دەسپێکێ ڤە ب بەرپرسیارییەکا مەزن ب مژارێ ڤە مژوول بوویە. دەولەتا ترک نەچار ما کو ب لەز کوژەران پەیدا بکە.

مژارا مە نە ئەوە کو ئەم ڤێ بوویەرێ شیرۆڤە بکین. بەرەڤاژی ڤێ یەکێ، دەما کو ئاگاھیەک بەربچاڤ نەبیت، ب ھندەک گۆتنێن خەلەت ل سەر بوویەرێ دێ خرابی زێدەتر بیت ژ مفای. میناک وەکە کو پەکەکە ئیدیعا دکە.

بێگومان ھەلوەستا پەکەکێ ژی ھەیە. پشتی بوویەرێ ب 5 رۆژان شووندا ھەپەگێ کو بەشێ لەشکەری یێ پەکەکێ یە، وەکە کو ژ نشکا ڤە ب بوویەرێ حەسییە داخویانیەک بەلاڤکر. ھەپەگێ گۆت دبە کو بوویەرەکی کۆنتراتی “دژبەری” بە. د ھەمان دەمێ دا چاپەمەنیا پەکەکێ ھەول دا کو بوویەرێ باڤێژە سەر حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ. پەکەکێ دەست ب هزرکرنێ کر کا دێ چاوا ژ کەسێن مری سوودێ وەرگرن، ئانی بیرا خوە کو ئەو 5 کەسێن ژیانا خوە ژ دەست دانە ژ عەشیرا رێکانی نە و بەلکی ئەڤ چەند کەسێن رێکانی قەزەنج بکم، کەت ناڤا سیناریۆ چێکرنێ دا. پەکەکە دبێژە، دبە کو ئەڤ بوویەر ” ئێریشەک پلانکری بیت”. دبە، بوویەرا مێردینێ دژبەری کربە.

ئەم بینن بیرا خوە کو ل کوردستانێ دو پێکھاتەیێن کۆنترا ھەنە.

واتەیا کۆنترا چیە؟

کۆنترا رێخستنەکا دەولەتا کوورە کو ل دەرڤەیی یاسایێ ھاتیە ئۆرگانیزەکرن. ئەڤ پێکھاتە نە تەنێ یاسایێن شەری بنپێ دکن، د گەل دەمێ دا ب ئاوایەکی گشتی بێی یاسا دژین. کارێ تریاکێ، قاچاخچیتی، کوشتن، شانتاژ “ب گەف و تەھدیدان نەچارکرنا کەسەکی داکو تشتەک بێدلی خوە بکە”، سابۆتاژ “وێرانکرن” و ھتد دکە. ھەر وھا دەم ب دەم ئێریشی گەلێ خوە ژی دکن و ئەو رێبازێن مینا بێبەختی و کۆمپلۆیێ بکار تینن. جیھانێ ئەو ب گرانی د سالێن 1960ێ دا دەما کو چەپێ دنیایێ بەر ب بلندبوونێ ڤە بوو ئەڤ شێواز ب کار د ئانی. دەولەتا ترک ژ سالێن 1970یێ و ڤر ڤە ل دژی کوردان ڤی شێوازی بکار تینە. ئانکو پێکھاتەیا ل ترکیەیێ دبێژنێ کۆنترا-گەریلا پێکھاتەیا “کۆنترا-کورد”ە. ل دژی کوردان ھاتییە ئاڤاکرن و بکارئانین.

ل کوردستانێ دو پێکھاتەیێن کۆنترا ھەنە

وەک مە ل ژۆر ژی گۆت بوو، ل کوردستانێ دو پێکھاتەیێن کۆنترا ھەنە. یەکەم پێکھاتەیێن کۆنترایا کو دەولەتا ترک راستەراست د ناڤا سیستەما خوە دا برێخستن کرییە.

یا دویەمین ژی ب ناڤێ پەکەکێ خەباتێن کۆنتراکورد کو تێن کرن.

یا خەمگین ئەوە کو ئەڤ روویێ کۆنتراکورد یێ پەکەکێ ھێژ باش ناھێت دیتن و نەھاتییە ئاشکەراکرن.

مادەم  کو پەکەکە دبێژە بوویەرا مێردینێ “دبە کو ھێزێن کۆنترا ئەنجامدابە”، ئەم دپرسین “کیژان ھێزێ کۆنترا ئەنجامدایە”؟

ئەم ڤەگەرن سەرنڤیسا خوە، د ڤان دەھ رۆژێن داوی دا ل کوردستانێ دو بوویەر قەومین. یا دویەمین  دڤێت بهێت لێکۆلینکرن کا بوویەرا مێردینێ کۆنترا کرییە  یان نا. لێ بەلێ یەکینەیا پەکەکێ کو د 17ێ چلەیێ دا ھاتبوو گرتن گاڤا کو دخوەست د کامپێن ئێزدیان دا تەقینان بکە، بەشەک ژ ڤێ پێکھاتەیا کۆنتراکوردە. دڤێت ئەڤ رەوشە ب زەلالی بهێت دیتن و بهێت ئەشکەرەکرن.

کۆمکوژیا مێردینێ پێشی ل رۆژەڤا کۆمکوژیا کو پەکەکێ دخوەست ل کامپێن ئێزدیان پێک بینە گرت و ب ئاوایەکی خوەزایی ھەر کەس ب بوویەرا مێردینێ ڤە ئەلاقەدار بوو. لێ بەلێ پەکەکێ دخواست کریارێن پڕ مەترسیدارتر بکە.

پەکەکێ ب رێیا یەکینەیەکا تایبەت پلانکربوو کو د کامپێن ئێزدیان دا تەقینان بکە و ھندەک کەسایەتیان بکوژە

د راستیێ دا پەکەکە ئەڤ دەمەکێ درێژە ل ھەمبەری کوردێن ئێزدی سیاسەتەکا دو ئالی دمەشینە. پێشی وەکە دۆست نێزیک دبە، میناک تەلەڤیزیۆنا چرا تیڤی ڤەکر و چەند کلیب وەشاندن و ھتد، ئالیکاریێن کو ژ ئالیێ رێخستنێن مرۆڤی ل ئەورۆپا یێن تێن بەلاڤ دکە. لێ وان لێ نێری کو دیسا ژی ئێزیدی ژ پەکەکێ حەز ناکن. ڤێ جارێ دەست ب بکارئانینا دژواریێ کر. بەریا ھەر تشتی گەف ل کەسێن کو ل شنگالێ ھەڤکاریا وان نەکرنە کرن، ب سەر مالێن وان دا گرتن، پێشمەرگەیێن ئێزیدی بنچاڤکرن، ل نوقتەیێن ھاتنووچوونێ بێزارکرنا خەلکێ دەستپێکر… پشتی دیت کو ل شنگالێ ب ڤی شێوازی نەکاری ئەنجامەکێ ب دەست بخە، ڤێ جارێ پێنگاڤەکا نوو ئاڤێت و پێکھاتەیا کۆنتراکورد تەڤگەرییا.

پەکەکێ روویێ خوە یی کۆنتراکورد یەکەم جار د کەمپا ئێزیدییان دا یا ل قادییا نیشاندا. ئێریشا پەکەکێ 31ی تەباخا 2021ێ روو دا. ل ڤێ کامپێ پەکەکێ بۆمبەیەک ب چادرا ئەفسەرەکی پێشمەرگەیەکی ئێزیدی ڤە تەقاند. د ڤێ ئێریشا کۆنترا دا 2 خوشکێن ب ناڤێ ھەرمان سادۆ 1 مەھی و نیشتیمان 9 سالی ژیانا خوە ژ دەست دان.

ھەروھا چەند مایین ل پێشیا ترومبێلێن فەرماندارێن پێشمەرگەیێن ئێزیدی ھاتن دانین. لێ ئەڤ ھەموو مایین، ھاتنە بێباندۆرکرن.

پەکەکە ھەول ددە کو ئێزیدییان بەردە ھەڤوودو

جڤاکا ئێزدی یا کو د تراڤمایێن مەزن یێن جڤاکی دا دەرباس دبە، ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ل دژی ھەڤ تێن دەرخستن. ژ بەر کو پەکەکە د ڤان خەباتێن خوە یێن کۆنتراتی دا، جوانێن ئێزدیان بکار تینە. یێن ل کامپا قادیا دا تەقەمەنی جھکری، دو جوانێن ئێزدی بوون. ھەری داوی 2 کەسێن د 18ێ چلە دا ھاتین گرتن دیسا دو جوانێن ئێزدی بوون. جھێ کو ھەرکەس دخوازە ئێزدییان بکوژە، پەکەکە ژی دخوازە ئێزدییان ب دەستێ ھەڤ بدە کوشتن و دژمناھییا ناڤخۆ ئاڤا بکە. دڤێت ئەم ڤێ ناسنامەیا پەکەکێ یا کوردکوژ دەرخین ھۆلێ. یا کو ئەم ژێ را دبێژین پەکەکەیا کۆنتراکورد ئەڤە.

پەکەکە دێ ل وارگەھێن ئێزدییان تەقینا بکە، ئاگر بەردە چادران، گەل بترسینە و ئەو گەلێ شکەستن و تراڤمایەک مەزن دیتیە وێ ھێژ پێتر بێی باوەر و بەلاڤ ببە. گەر ژ بەر ڤان روودانان یەک دو مالبات ڤەگەرن شنگالێ، دێ راگھاندنا پەکەکێ وەکە سەرکەفتنەکا مەزن پرۆپاگاندا بکە. ل وارگەھا مەخموورێ ژ بۆ گەل ل دژی پەدەکێ ھەلوەست بگرە ئەو بخوە ھندەک پیلانان دکە و ب رێکا جڤینا دبێژە “پەدەکێ ئێریشی وە کر” ژ کامپێ دەرنەکەڤن. نھا ژی ھەول ددە ھەمان پۆلیتیکایا کۆنتراواری ل شنگالێ بمەشینە.

پەکەکێ ل شنگالێ ئەرکا خوە یا بەلێندەریێ ب جھ نەئانی

پەکەکە د ناڤا پێکھاتەیێن وەکە حەشدا شەعبی یا ئیران و ئیراقێ دا وەکە بەلێندەر “مقاول” ھاتییە ئەرکدارکرن. ئارمانجا یەکەم ئەوە کو نەھێلن شنگال ب ھەرێما کوردستانێ ڤە بهێت گرێدان. ئێزیدی بەرێ خوە بدن ئیراقێ. ھەر چقاسی پەکەکە ژ سالا 2014ێ ھەول ددە کو ڤێ ئارمانجا خوە پێکبینە ژی لێ ھەیا نووکە د ڤێ ئارمانجا خوە دا سەرنەکەتیە.

ئیراق بەر ب پێڤاژۆیەکا نوو ڤە دچە. د ناڤبەرا ھەولێر و بەغدایێ دا لێگەرین و نیقاشێن پۆزەتیف ھەنە. رێکەفتنا شنگالێ ژی پارچەیەک ژ ڤان نیقاشانە. پەکەکە ژ بۆ کو ڤان نیقاشان ژ ھەڤ بەلاڤ بکە و پێڤاژۆیێ د بەرژەوەندیا شیعەیان دا ڤەگوھێزە ل شنگالێ دا ھەبوونا خوە یا دژبەر زێدەتر بەرز بکە. پەکەکە ژ بۆ کو شنگالێ ژ کوردستانێ بقەتینە دێ زێدەتر پیلانان بکە، پێتر پرۆپاگاندایێن دەرەو بکە و پێتر تەقینان پێک بینە. د ڤی واری دا دڤێت جڤاکا کورد گەلێ مەیێ ئێزدی و سەرپێھاتیێن وان ژ نێز ڤە بشۆپینە و بنرخینە. ژ نھا و پێ ڤە بەرپرسیارێ ھەر بوویەرەکا نەباش د ناڤا ئێزدیان دا روو بدە پەکەکەیە. دڤێت بهێتە لێکۆلینکرن کا د بوویەرێن وەکە شەواتا کامپێن پەنابەران دا دەستێ پەکەکێ ھەیە یان نە.

بەلێ، ژ نھا و پێ دا پەکەکە دێ ھەول بدە ل باشوورێ کوردستانێ، ب تایبەتی ژی د ناڤا ئێزدیان دا وەکە کۆنتراکورد تەڤبگەرە. ب تایبەتی ژی پشتی کو ئەڤ تیما پەکەکێ ھاتی گرتن و پلانێن وان ئەشکەرە بوویی دێ ئەو ھەموو رێکێن نەیاری و دژمنی بکار بینە. ئەو دکارە پێتر پیلان و دەرەوان بەلاڤ بکە. رێیا پێشیگرتنا ل ڤان ھەموو پلانسازییێن خەتەرناک ئەوە کو ئەم راستییا پەکەکێ یا کۆنتراکورد ئەشکەرە بکن.

پوستێن ھەمان بەش