گورگێن كوردان و كوردێن ره‌سه‌ن
ده‌ربارێ كاره‌ساتا شه‌نگالێ پڕ بابه‌ت، چیرۆك و سه‌رپێهاتی هاتنه ڤه‌گۆتن، لێبه‌لێ گۆمانا كو ئەوێ کارەساتێ ب خوه ره ئانی ب داوی نه‌كر، گه‌لێ كورد ته‌ڤی كو 9 سال ده‌رباسبوون هه‌یا رۆژا مه یا ئیرۆ دپرسه «قه‌ی دكاریبوو پێشی ل فه‌رمانێ بێ گرتن»؟!، لایێ به‌ر ب چاڤ یێ بوویه‌رێ داعش بوو و ئه‌مێ به‌حس نه‌كن، لێ ئالیێ تاری گورگێن كوردان بوون، ب موهرا وان قه‌تلعاما كو ئێزدی ژێ ره دبێژن «فه‌رمانا 73ان» پێكهات.
«داركا مازی» ئاگاهیێن تایبه‌ت ده‌ربارێ دەمێن به‌ری فه‌رمانێ و بوویه‌رێن ڤێ فەرمانێ ل په‌ی خوە هشتی ب ده‌ست خستنه، کو هوونێ د ڤێ نڤیسێ ده ژ بۆ یه‌كه‌م جار ببهیزن.
ل شه‌ڤا 3 ته‌باخا 2014ان ل ده‌ما ته‌رۆریستێن داعشێ به‌ر ب شه‌نگالێ ڤه دچوون، په‌كه‌كێ هێزێن خوه سه‌فه‌ربه‌ر كرن، نه ژ بۆ پێشی گرتنا ل ته‌رۆریستان و رزگار كرنا ئێزدییان ژ هه‌لاكه‌تێ، لێ ژ بۆ كو پێشمه‌رگه‌یێن كوردستانێ ئاسته‌نگ بكن، پێشمه‌رگه‌هێن كو ل یەکەمین خۆلەکێن ده‌ستپێكێ ل هاوارا شه‌نگالێ و شێنیێن وێ ده چووین.
ده‌م به‌ربانگا سبێ یا 3ی ته‌باخا 2014انە، فه‌رماندار سه‌عید كێسته‌یی ب هه‌ڤالتییا فه‌رماندارێن پێشمه‌رگه ئاشتی كۆچه‌ر و محه‌مه‌د عیسێ و 400 پێشمه‌رگه‌هان ره، هه‌ر وها ب به‌رپرس و هه‌یئه‌تا لقا 17 ئا په‌ده‌كێ ره، ل سه‌ر فەرمانا سه‌رۆك بارزانی ژ سحێلا به‌ر ب رۆژئاڤا كوردستانێ كه‌تن رێ، سه‌رۆك بارزانی ژ ڤێ هێزێ ره گۆت كو د بن هه‌ر شه‌رت و مه‌رجی دە دڤێ هوون بكه‌ڤن چیایێ شه‌نگالێ و گه‌لێ مه یێ ئێزدی ژ هه‌لاكه‌تی رزگار بكن.
رییا ڤێ هێزا پێشمه‌رگه‌هان پێشابوور بۆ رۆژئاڤا كوردستانێ و پشتره بۆ چیایێ شه‌نگالێ بوو، ئه‌و كه‌تن رێ و ده‌ما كو گهیشتن گوندێ ئه‌لـ وه‌لید ل سه‌ر سینۆر، په‌كه‌كێ پێشی ل وان گرت و نه‌هشت ده‌رباسی رۆژئاڤا ببن، ئه‌ڤ هێزا پێشمه‌رگه‌هان 48 ساعه‌تان ل ور مان.
هێزا پێشمه‌رگه‌هان كو ژ سحێلا د ئالیێ پێشابوورێ ره به‌ر ب رۆژئاڤا ڤه چووی ب فه‌رماندارییا ڤان پێشمه‌رگه‌هان بوو:
سه‌عید كێسته‌یی.
ئاشتی كۆچه‌ر.
محه‌مه‌د عیسێ.
هه‌ر وها فه‌رماندارێ ب ناڤێ بابێ دویركه‌سی كارێن لۆجستی یێن ڤێ هێزێ ل سحێلا برێڤه دبر.
بابێ دویركه‌سی بۆ داركا مازی دبێژه: «هێزا پێشمه‌رگه‌هان یا كو ژ سحێلا به‌ر ب رۆژئاڤا كه‌تیه رێ ل سینۆر ئاسێ ما، دو رۆژ ده‌رباسبوون ژ نوو ڤه په‌كه‌كێ رێ ڤه‌كر، ئه‌و دو رۆژ بوون گه‌لێ مه یێ ئێزدی راستی قه‌تلعامێ دهات، په‌كه‌كه ل سینۆر نه‌سكنی و پشتی كو پێشمه‌رگه ده‌رباسی رۆژئاڤا بوویی چه‌كدارێن په‌كه‌كێ دیسا ل ناحیا جزعه ئه‌ڤ هێزا پێشمه‌رگه‌هان بۆ ده‌ما 24 ساعه‌تان ئاسته‌نگ كرن، پێشمه‌رگه‌هان دكاریبوو د ڤان سێ رۆژان ده ب سه‌دان ئێزدییان ژ مرنێ رزگار بكن، نه ژ په‌كه‌كێ با مه دكاریبوو ب ره‌نگه‌كی پێشیێ ل قه‌تلعاما ئێزدیێن شه‌نگالێ بگرن».
فه‌رماندارێن په‌كه‌كێ یێن كو پێشمه‌رگه ئاسته‌نگ كرین ئه‌ڤ بوون:
عه‌گید جڤیان ئۆره‌ماری – د 11ێ ئیلۆنا 2020ان دە ل مێردینێ هاتییه كوشتن. ئه‌و كه‌سێ یه‌كه‌م بوو.
ئازاد دێركی – به‌رپرسێ په‌یه‌دێ.
ئادار – فه‌رماندارا باسكێ ژنان یێ په‌كه‌كێ.
سۆران – جێگرێ به‌رپرسێ په‌یه‌دێ بوو. نها ڤه‌قه‌تیایه و ل گه‌رمیانه.
مازلووم رۆس – به‌رپرسێ ئیستخباراتا په‌كه‌كێ بوو.
داعشێ نه‌شكێنن، په‌ده‌كێ بشكینن
به‌ری كو داعش بكه‌ڤه د شه‌نگالێ ده، په‌كه‌كێ پیلان ژ بۆی كۆنترۆل كرنا چیایێ شه‌نگالێ دانیبوو، داعش ژ بۆی په‌كه‌كێ ئالیكار بوو كو ئه‌ڤ پیلانا وان وه‌ره جی ب جی كرن، بابێ دویركه‌سی دبێژه: «پلانا په‌كه‌كێ ئا ڤه‌كرنا رییا چیایێ شه‌نگالێ و رزگاركرنا ئێزدییان تونه بوو، چه‌كێن گران ب پێشمه‌رگه‌هان ره هەبوون، په‌كه‌كێ د كاری ببه ئالیكارا پێشمه‌رگه، لێبه‌لێ پشتی كو 3 رۆژان وان پێشمه‌رگه ئاسته‌نگ كری ژ نوو ڤه رییا دوگورێ ڤه‌كر، پێشمه‌رگه‌ی ئه‌ركا پاراستنا وێ ریێ و ده‌رباسبوونا ئێزدییان هلدا سه‌ر ملێ خوه، په‌كه‌كه ژی ده‌رباسی چیایێ شه‌نگالێ بوو و ل جیهێ كو خه‌ما ئێزدییان سڤك بكه كو راستی قه‌تلعامێ هاتبوون، ئه‌وان داعش ژبیر كر و ژ ئێزدییان ره گۆ كو په‌ده‌كێ ئیخانه‌ت كر، په‌ده‌كێ هوون فرۆتن و ژ ئێزدییان ره نه‌گۆ كو وان ئه‌و پێشمه‌رگه 3 رۆژان ئاسته‌نگ كرن یێن كو د خوه‌ستن وه رزگار بكن».
پێشمه‌رگه‌هێن ئۆپه‌راسیۆنێن تایبه‌ت و یه‌كینه‌یێن په‌كه‌كێ ل گه‌لیێ كه‌رسێ
ته‌ڤی ئاسته‌نگیێن په‌كه‌كێ، هێزا 400 كه‌س یا ب فه‌رماندارێتییا سه‌عید كێسته‌یی گهیشتن چیایێ شه‌نگالێ، وان رییا ئێزدییان ڤه‌كر و ئالیكاری ژی دان ئێزدیێن كو ل چیایی مانه.
قووناغا دویه‌مین یا پلانا فه‌رماندارییا گشتییا پێشمه‌رگه‌هێ كوردستانێ، شاندنا هێزه‌كه 30 كه‌سی یا پێشمه‌رگه‌هێن ئۆپه‌راسیۆنێن تایبه‌ت بوو ژ بۆی چیایێ شه‌نگالێ.
ل رۆژا 9 ته‌باخا 2014ان ئه‌ڤ هێز ب فه‌رماندارێتییا بابێ دویركه‌سی كه‌تن رێ، ئه‌ركا ڤێ هێزا پێشمه‌رگه‌هان ئه‌وله‌كرنا جیهێ هێزێن تایبه‌ت یێن ئامه‌ریكی بوو كو د خوه‌ستن ل چیایێ شه‌نگالێ ب جیهـ بن.
په‌كه‌كه ب هاتنا ڤێ هێزا پێشمه‌رگه‌هان دزانه، هه‌ر د زوو ده یه‌كینه‌یێن خوه شاندن گه‌لیێ كه‌رسێ و مه‌فره‌زه ل ور دانان، وه‌ختا پێشمه‌رگه گهیشتن گه‌لیێ كه‌رسێ ل مه‌فره‌زه‌یا په‌كه‌كێ نه‌سه‌كنین و ده‌رباسی چیایێ شه‌نگالێ بوون.
هێزا 30 كه‌سی یا پێشمه‌رگه‌هان گهیشت سه‌رێ چیایێ شه‌نگالێ كو ل ور فه‌رماندار ئاشتی كوچه‌ر ل به‌ندێ بوو، د ڤان كێله‌كان ده یه‌كینه‌یێن په‌كه‌كێ یێن كو ل گه‌لیێ كه‌رسێ د خوه‌ستن وان ئاسته‌نگ بكن سه‌ركه‌تن چیا و ژ پێشمه‌رگه‌هان ره گو: «هوون چما ل نوقته‌یێن مه نه‌سه‌كنین و بێ ئه‌مرێ مه ده‌رباسی چیا بوون»!
ل ور په‌ڤچوون و شه‌ره ده‌ڤ چێبوون و پێشمه‌رگه‌هان ژ یه‌كینه‌یێن په‌كه‌كێ ره گو كو ئه‌ڤ ده‌ر ئاخا مه‌یه و ته‌كانه هێزا نه‌مه‌شرووع یا ل ڤر په‌كه‌كه یه.
دو ساعه‌ت ده‌رباسبوون پشتره هێزا كۆماندۆ یا ئامه‌ریكی گهیشت سه‌رێ چیا.
په‌كه‌كێ ئه‌رزاقێ كو گهیشتییه سه‌رێ چیایێ شه‌نگالێ بۆ خوه بر
د ناڤبه‌را 3 هه‌یا 9 ته‌باخێ ده دو جاران ئالیكاریێن خوارن، ده‌رمان و چه‌ك ب رییا پێشمه‌رگه‌هان و ئامه‌ریكیان گهیشتن چیایێ شه‌نگالێ، فه‌رماندار بابێ دویركه‌سی دبێژه: جارا یه‌كێ پێشمه‌رگه‌هان ئالیكاریێن ده‌زگه‌هێ خێرخوازی یێ بارزانی برن چیا و په‌كه‌كێ هه‌ول دا بۆ خوه ببه، لێ پێشمه‌رگه‌هان نه‌هشت، لێبه‌لێ ئه‌رزاق و ئالیكاریێن كو ئامه‌ریكییان ب رییا په‌ره‌شۆتان بۆ گه‌لێ ئێزدی ژ بالافران ئاڤێتین، په‌كه‌كێ پرانی ژێ بۆ خوه بر و ته‌نێ هنه‌ك ژ بۆی ئێزدییان هشت.
پێشمه‌رگه‌یێن كو د شه‌نگالێ ده بوون ب كو ده چوون؟
مژارا كو پێشمه‌رگه‌هێن به‌ری 3ی ته‌باخێ د شه‌نگالێ ده بوون ب كو ده چوون، هێژان ژی ب باشی نه‌هاتییه زه‌لالكرن، په‌كه‌كه ژی هێژان پرۆباگاندایێ دكه و ژ ئێزدییان ره دبێژه كو پێشمه‌رگه ره‌ڤیان!.
پێشمه‌رگه‌هێن كو به‌ری 3ی ته‌باخێ ئه‌ركا وان ل شه‌نگالێ هه‌بوو، ژ هێزێن «قاسم شه‌شۆ، قاسم سمێل و هێزا سه‌عید چه‌لكی و عه‌مید سمێ» و هنه‌ك پێشمه‌رگه‌هێن دن پێكدهاتن، چه‌كێن گران ب وان ره نه‌بوون، ئه‌و ب ئێزدییان ره ده‌رباسی چیایی شه‌نگالێ بوون.
بابێ دویركه‌سی كو ئه‌ڤ بوویه‌ر هه‌موو ب چاڤ دیتنه و هنه‌ك ژێ ب كامیرا مۆبیلا خوه وێنه كرنه، ژ «داركا مازی» رە چیرۆكا ڤه‌كرنا رییا چیایێ شه‌نگالێ و رزگاركرنا ئێزدییان ڤەدبێژە.
فه‌رماندارێتییا سه‌رێ چیایێ
پشتی ڤه‌كرنا رییا چیایێ شه‌نگالێ د «دوگورێ» ره و رزگاكرنا به‌شه‌كی ئێزدییان، پێشمه‌رگه‌هێن كو ژ شه‌نگالێ ب ئێزدییان ره چووبوون چیایی و پێشمه‌رگه‌هێن كو ژ سحێلا گهیشتنه چیا، فه‌رماندارێتییه‌ك پێكئانی و ب ڤی ره‌نگی:
قاسم شه‌شۆ.
قاسم سمێل.
سه‌عید چه‌لكی.
ئه‌ركا ڤێ فه‌رماندارێتیێ دو خالێن سه‌ره‌كه بوون، یا یه‌كه‌م وێ چاوا خه‌لكێ ئێزدی رزگار بكن و خالا دویه‌مین ژی رزگاركرنا ئاخێ یه.
ئه‌رك ب ڤی ئاوایی هاتن دابه‌ش كرن:
قاسم شه‌شۆ – فه‌رماندارێ گشتی.
قاسم سمێل – به‌رپرسێ باكورێ دوگورێ و سنوونێ.
قاسم دربۆ – به‌رپرسێ میحوه‌رێ قیبلا شنگالێ.
ئاشتی كۆچه‌ر – به‌رپرسێ پێوه‌ندییان ب گه‌لێ شه‌نگالێ رە.
بابێ دویركه‌سی – به‌رپرسێ لۆجستیک یێ تەڤ ئەنیا شەر.
یه‌كه‌م میسیۆنا ڤێ فه‌رمانداریێ گه‌هاندنا تیمه‌كا دختۆران و ئالیكاریێن ده‌رمان و خوارنێ بوو ژ بۆ چیایێ شه‌نگالێ، بابێ دویركه‌سی ئه‌ڤ ئه‌ركه ب جیهـ ئانی و یه‌كه‌م تیما دختۆران و ئه‌رزاقی ژ دهۆكێ ب سه‌رپه‌رشتییا پێشمه‌رگه‌هه‌كی ب ناڤێ «مووسا» گهیشت چیایێ شه‌نگالێ، لێبه‌لێ ل گه‌ل گهیشتنا ڤی كاروانێ ئالیكاریێ په‌كه‌كێ ژ پێشمه‌رگه‌هان ره گۆ ئه‌مێ ب تو ئاوایی رێ نه‌دن ئه‌ڤ ئالیكاری ده‌رباسی چیا ببن، یان هوونێ ته‌سلیمی مه بكن و ئه‌مێ ببن چیا یان ژی هوونێ ب تو ئاوایی ده‌رباس نه‌بن.
فه‌رماندارێن پێشمه‌رگه ل ڤر راستی دو بژارده‌یان هاتن، یان وێ ل په‌كه‌كێ بخن، یان ژی وێ ب مه‌رجێن وان رازی ببن و بارێ ئالیكارییان ته‌سلیمی وان بكن.
بابێ دویركه‌سی دبێژه: «پێشمه‌رگه‌هان ل سه‌ر ئه‌مرێ سه‌رۆك بارزانی بریار دان ب تو ئاوایی شه‌رێ په‌كه‌كێ نه‌كن و رزگاركرنا ئێزدییان ئه‌ركا وان یا سه‌ره‌كه به».
پشتی ڤان بوویه‌ران فه‌رماندارێ پێشمه‌رگه‌ی بابێ دویركه‌سی ب دو پێشمه‌رگه‌هێن دن ره ب ناڤێن (ت. ع) ڤه‌دگه‌ره سحێلا ژ بۆ كو ئالیكاریێن زێده‌تر و چه‌كان بشینه چیایێ شه‌نگالێ.
بابێ دویركه‌سی دبێژه: ئیرۆ 9 سال ده‌رباسبوون و هێژان ل مه‌دیایێ داخویانیێن هنه‌ك ئالییان دبینم كو سپاسییا په‌كه‌كێ دكن كو چوونه چیایێ شه‌نگالێ، ب یا من هه‌گه‌ر ئه‌و ژ بۆ ئالیكارییا ئێزدییان چووبن ئه‌م ژی ژ وان ره دبێژن سپاس، لێ یا راست ئالیكارییا ئێزدییان د رۆژه‌ڤا په‌كه‌كێ ده نه‌بوو، ئه‌مێ ڤێ ب به‌لگه و ده‌لیل ڤه زەلال بکن:
پشتی کۆمکوژیا شەنگالێ په‌كه‌كه ب كو ده چوو و چما شه‌رێ داعشێ نه‌كر؟
پشتی رزگار كرنا پرانییا ئێزدییان و گهیشتنا وان بۆ پارێزگه‌ها دهۆكێ، فه‌رماندارێتییا پێشمه‌رگه‌ی پیلانا رزگاركرنا ئاخا شه‌نگالێ دانا و یه‌كه‌م جار پێشمه‌رگه ژ قه‌سریجێ بۆ زومار ئێریشی داعشێ كر، به‌ر ب گوندێ حه‌ردان ل رۆژهلاتا چیایێ شه‌نگالێ ڤه چوو، د ڤی شه‌ری ده پێشمه‌رگه‌هان ده‌هان شه‌هید دان، لێ په‌كه‌كه ل چ جیهه‌كی خوه‌یا نه‌بوو!.
پشتی سێ رۆژان هێزه‌كا دن یا پێشمه‌رگه‌هان ژ ناحیا ره‌بیعه به‌ر ب سنوونێ ڤه چوون و دیسا داعش تێكبر و هه‌یا گهیشتن چیایێ شه‌نگالێ، دیسا په‌كه‌كه خوه‌یا نه‌بوو!
وه‌ختا سه‌رۆك بارزانی ل سه‌رێ چیایێ شه‌نگالێ مزگینییا رزگاركرنا چیایێ شه‌نگالێ راگهاندی، دیسا په‌كه‌كه خوه‌یا نه‌بوو، پشتره ب ساله‌كێ باژارێ شه‌نگالێ هات رزگار كرن دیسا په‌كه‌كه خوه‌یا نه‌بوو!
یا راست د وان ده‌مێن په‌ده‌كێ و پێشمه‌رگه‌هێن كوردستانێ ته‌ڤ هێزێن خوه ژ بۆی رزگاركرنا ئێزدییان و خاكا وان سه‌فه‌ربه‌ر كرین و شه‌رێ هۆڤانه‌ترین رێخستنا ته‌رۆرێ ل جیهانێ هلدایه سه‌ر ملێ خوه، په‌كه‌كێ رێخستنێن خوه سه‌فه‌ربه‌ركرن و ئاڤێتن ناڤا ژن و زارۆكێن ئێزدییان ده و هه‌ولا شووشتنا مه‌ژیكێ وان دكر و ژ وان ره دگۆ په‌ده‌كێ ئیخانه‌ت ل وه كر!.
پێشمه‌رگه شه‌نگال رزگار كر پشتره په‌كه‌كێ داگیر كر
پێشمه‌رگه‌هێن كوردستانێ شه‌نگال رزگار كر و پشتره په‌كه‌كه هات داگیر كر و نه‌هشت ئاواره‌یێن ئێزدی كو هێژان د كامپان ده نه ڤه‌گه‌رن وارێن خوه، په‌كه‌كه دبێژه هێژان كارێ مه د شه‌نگالێ ده خه‌لاس نه‌بوویه، یا راست كارێ وان هێژان ل ور مایه، په‌كه‌كه نها به‌شه‌كی «میحوه‌رێ مقاوه‌مێ» یه و ب فه‌رمانا ئیرانێ د شه‌نگالێ ده هه‌ولا چێكرن و پاراستنا هیلالا شیعی دكه، زارۆكێن ئێزدییان د ره‌ڤینه و ب ده‌ستێ ئارتێشا ده‌وله‌تا ترك دده كوشتن، ب كورتاسی یا كو په‌كه‌كه نها ل شه‌نگالێ دكه ده‌واما فه‌رمانێ یه، تشتا كو داعشێ نه‌كری په‌كه‌كێ كری یه، ژ به‌ر ڤان سه‌ده‌مان د ڤێ كورد ژ په‌كه‌كێ ره نه‌بێژن سپاس.
گه‌لێ ئێزدی ژ هه‌ر كه‌سی باشتر دزانه كێ ئه‌و پاراستن، هه‌ر وها باش دزانه كێ نه‌هشت ئه‌و وه‌رن رزگار كرن، دزانه ژی كی بوون رێیا چیا ڤه‌كری و ئالیكاری و چه‌ك گهاندنه چیا، ئه‌و ژ هه‌ر كه‌سی باشتر دزانن یێن كو پێشمه‌رگه ل سینۆران ئاسته‌نگ كری و نه‌هشتین د هاوارا وان بچن كی بوون، پرۆباگاندایێن په‌كه‌كێ یێن ده‌ره یێك ب یێك ژ بۆی گه‌لێ ئێزدی ئیفشا بوونه، ژ به‌ر ڤێ ئێزدی ژ په‌كه‌كێ ره نابێژن سپاس.
خوه‌نده‌ڤانێن خوه یێن ب روومه‌ت ئاگه‌هدار دكن كو ئه‌مێ ل رۆژێن پێش مه چیرۆك و سه‌رپێهاتیێن راست یێن بوویه‌رێن ته‌باخا 2014ێ پارڤه بكن، هه‌ر وها ئەمێ ئاگاهیێن هه‌ری تایبه‌ت پارڤە بکن و ئەمێ دیار بکن ب چ ئاوایی په‌كه‌كێ رێ ژ بۆی قه‌تلعاما گوندێ كۆجۆ ژی خوه‌ش كر.
ل به‌ندا مه بن
