یەنەکە و هەڤسەرۆکێ خوەسەپاندی یێ ڤێ پارتیێ ئانکو بافل تاله‌بانی د ڤان دەمێن داویێ دا ناڤێن هەره‌ حەزکرییێن په‌كه‌كێ نە، مەدیایا په‌كه‌كێ بافل تاله‌بانی ژ بۆ کوردان وەک ئیماژەک ئەرێنی و ناڤەکێ ب هێڤی بەرچاڤ دکە، هەر وەها یەنەکێ وەکە پارتیەکە ولاتپارێز و ئالیکارا تەڤ پارتی و پەرچەیێن کوردستانێ دەستنیشان دکە. د دەمەکی دا کو یەنەکە نە ب تەنێ ژ باشوورێ کوردستانێ رە بەلکو ژ تەڤ پەرچەیێن دن رە ژی بوویە بەلا.

تێکلیێن د نێڤبەرا یەنەکێ و پەکەکێ دە ئێدی نەما نهێنی بن، ئێدی هەر کەس دزانە تێکلیەک پڕ کوور د نێڤبەرا وان دە هەیە، لێ ئەڤ تێکلی نە ژ بۆی خۆرتکرنا ئەنیا کوردستانی نە، بەرەڤاژی ڤێ یەکێ ژ بۆی تێکبرنا ئەنیا نیشتیمانیا کوردستانیە و د ئەساس دە تێکلیێن نە دروست و بەژەوەندیخوازیێن پارتایەتیێ نە، پەکەکە ژ ئالیەکی و یەنەکە ژ ئالیەکی دن ڤان تێکلیان د بەرژەوەندیا خوە دە بکار تینن، لێ بەلێ د مەدیایێ دە دخوازن ووسا نیشان بدن کو ئەڤ تێکلی ل سەر ئەساسەک نەتەوی و د بەرژەوەندیا کوردان دە یە، د دەمەکی دە کو بەرەڤاژی ڤێ یەکێ یە. یا راست یەنەکە و پەکەکە نها ل گۆر ئەجیندا و ستراتەژییێن ئەنیا شیعە کو ئیران سەرکردایەتیا وێ دکە تەڤ دگەرن و یێن بووینە دیڤەلانکێن ڤێ دەولەتا داگیرکەر.

ئێریشا ل سەر مەزلووم عەبدی ل فرۆکەخانەیا سلێمانیێ

ئاساییشا فرۆکەخانەیا ناڤدەولەتییا سلێمانیێ رۆژا 7ێ نیسانا 2023 راگھاندبوو کو ل نێزی تێلا فرۆکەخانەیا ناڤدەولەتییا سلێمانیێ تەقینەک پێک ھاتیە و د ئەنجامێ دا چ زیانێن جانی چێنەبوون. مەدیایا ئیراقی ژی راگھاند، بوویەرا ل فرۆکخانەیا سلێمانیێ د ئەنجاما ئێرشا درۆنێن ترکیێ دە بوو و فەرماندارێ گشتییێ ھێزێن سووریەیا دەمۆکراتیک (ھەسەدێ) مەزلووم عەبدی ژی ژ ھەولەکا کوشتنێ رزگار بوو. یەکەمجار پەکەکە و هەسەدە بێ دەنگ مان، خوەست ل بوویەرێ بنێرن و پشترە هەلوەستا خوە ئەشکەرە بکن، د یەکەم داخویانیا خوە دە ناڤەندا راگهاندنێ یا هێزێن سووریەیا دەمۆکراتیک هەسەدێ رەد کر کو مەزلووم عەبدی ل سلێمانیێ بە، رۆژا پاشتر داخویانیەک دن دا و دانپێدان کر مەزلووم عەبدی ل سلێمانیێ بوویە و ژ ئالیێ درۆنێن ترکیێ ڤە هاتیە ئارمانجکرن.

ل گۆر ئاگاهیان، مەزلووم عەبدی ب ئاوایەکی پڕ نهێنی ژ رۆژئاڤا دەرباسی سلێمانێێ بوویە و ب تەنێ سازیا ئیستیخباراتا یەنەکێ یا ب ناڤێ زانیاری و چەند کەسێن نێزی مەزلووم عەبدی هایداری ڤێ سەرەدانێ بوونە، لێ بەلێ تەڤی ڤێ یەکێ دەولەتا ترک زانیاری ستەندنە و مەزلووم عەبدی ئارمانج کریە، گەر چەند لەشکەرێن ئامەریکی ب مەزلووم عەبدی رە نەبوونا بێی گومان دا درۆنێن ترکیێ ئارمانجا خوە کو کوشتنا مەزلووم عەبدی بوو پێک ئینن.

کێ مەزلووم عەبدی ئێخبار کر؟

وەکە ل ژوور مە باس کری، ب تەنێ سازیا ئیستیخباراتا یەنەکێ و چەند کەسێن نێزی مەزلووم عەبدی هایداری سەرەدانا مەزلووم عەبدی ژ بۆی باژارێ سلێمانیێ بوون، گەر کەسەکی مەزلووم عەبدی ئێخبار کربە بێی گومان یان کەسەکی نێزی مەزلووم عەبدی بوویە یان ژی کەس یان کەسێن د ناڤا سازیا ئیستیخباراتا یەنەکێ یا ب ناڤێ زانیاری کو پەکەکێ جیێ خوە د ناڤا ڤێ سازیا ئیستیخباراتی دە کریە.

پشتی وەفاتا مام جەلال و گرێدانا داوی کۆنگرەیا خوە ژ ئالیێ یەنەکێ ڤە، یەنەکە د ناڤا خوە دە راستی پسگرێکن هەری توند هات، سیستەما هەڤسەرۆکی ژ بۆی برێڤەبرنا یەنەکێ کو ژ پەکەکێ وەرگرتبوو بوو سەدەما دروستبوونا پرسگرێکێن هەری کوور د نێڤبەرا هەڤسەرۆکێن یەنەکێ دە، پشتی بوویەرێن 8 تەمووزا سالا دەرباسبوویی و لادانا هەڤسەرۆکێ یەنەکێ یێ ب ناڤێ لاهور جەنگی ژ ئالیێ بافل تالەبانیێ هەڤسەرۆکێ دویەمین یێ یەنەکێ، رەوشا یەنەکێ و باژارێ سلێمانیێ ب تەمامی تێکچوو، ئەڤ ژی بوو سەدەم کو پەکەکە بکارە پێتر جیێ خوە د ناڤا یەنەکێ و سلێمانیێ دە خۆرت بکە، ب ئاوایەکی کو پەکەکە کاری جیێ خوە د ناڤا سازیا ئیستیخباراتی یا زانیاری دە ژی بکە.

ئاگاهیێن بەردەست تەکەز دکن، مەزلووم عەبدی ژ ئالیێ هن کەسێن د ناڤا دەزگەها ئیستخباراتی یا زانیاری دە هاتیە ئێخبار کرن، کو ئەڤ ژی کەسێن سەر ب پەکەکێ ب خوە نە. ڤێ یەکێ د ناڤا مەدیایا ئامەریکی دە ب تایبەتی د رۆژنامەیا زە وال ستریت جۆرنال و ئەل-مۆنیتۆر دە جی گرت، ڤان رۆژنامەیان د دو نووچەیێن جودا دە ژ زاردەڤێ چەند چاڤکانیێن ئیستخباراتی راگھاند، تێ تەخمینکرن کو زانیاریێن دەربارێ مەزلووم عەبدی دە ژ دەزگەھا دژە-تەرۆرێ یا یەنەکێ گھیشتبە ئەنقەرێ.

چما مەزلووم عەبدی هات ئێخبارکرن؟

راستە ئێریشا ل سەر فرۆکەخانەیا سلێمانیێ ئەنجام نەگرت و مەزلووم عەبدی نەهات کوشتن، لێ بەلێ راستیەک خوەیاکر، ئەو ژی ئەڤە کو پەکەکێ ئاوایێ تاسفیەکرنا کادرۆیێن خوە گوهەرتیە، وەکە بەرێ وان ب دەستێ خوە تاسفیە ناکە، بەلکو ب تەنێ وان ئێخبار دکە و ب دەستێ ترکیێ یان ئالیەک ڤەشارتی ددە کوشتن، سەدەما ئێخبارکرنا مەزلووم عەبدی ب تەمامی نایێ زانین، لێ بەلێ خویایە پەکەکە ژ مەزلووم عەبدی نەرازیە و دخوازە وی تاسفیە بکە، پێش نها د سالا 2021 دە پەکەکێ خوەستبوو کەسەکی ب ناڤێ مەحموود بەرخوەدان کو ب مەحموودێ رەش تێ ناسکرن ل جیهێ مەزلووم عەبدی دانە، لێ نەکاری ڤێ یەکێ پێک بینە.  

گروپا دامەزرینەرا پەکەکێ نکارە وەکە دیپلۆمات و وەکە شەخسەکێ سیاسەتمەدار مەزلووم عەبدی قەبوول بکن. تێ زانین کو پەکەکە دەمەک درێژە ژ مەزلووم عەبدی نەرازیە. رێڤەبریا پەکەکێ دفکرە کو کەسێن د ناڤا رایا گشتی دا وەکە شەخس دەردکەڤن پێش مەترسییێ ل سەر ناسناما پەکەکێ چێدکن. ژ بۆ ڤێ یەکێ “بەرژەوەندیێن پارتیێ!” دکەڤن بن مەترسییێ دە. مەزلووم عەبدی ژی ب تێکلیێن خوەیێن لگەل ئەمەریکا دا دەرکەت پێش و بوویە مەترسی ل سەر “بەرژەوەندیێن پەکەکێ!” لۆماژی پەکەکێ ب رێیا شاخا خوە یا د ناڤ دژە تەرۆرا یەنەکێ دە مەزلووم عەبدی ئێخبار کر، لێ ترکیە ژ بەر هەبوونا چەند لەشکرێن ئامەریکی ب مەزلووم عەبدی رە نەکاری وی بکوژە.

وەکە هەرجار پەکەکە پەدەکێ سووچبار دکە و ب ت ئاوا باسی یەنەکێ ناکە

هەژمارا وان کەسێن ل سینۆرێ د بن دەستهلاتا پەکەکێ و یەنەکێ دە ژ ئالیێ بالافرێن ترکیێ ڤە هاتنە کوشتن و ئارمانجکرن نە هندکە، ترکیێ هەژمارەک هەری زێدە یا کادرۆیێن پەکەکێ ل سلێمانیێ ئارمانجکرنە و کوشتنە، پشترە پەکەکێ ژ بۆی پاراستنا بەرژەوەندیێن خوە یێن ب یەنەکێ رە و ڤەشارتنا راستیان پەدەکە سووچبار کریە و راگهاندیە پەدەکێ ئالیکاریا میتا ترکیێ کریە.

هن میناک ژ کەسێن کو د سینۆرێ د بن دەستهلاتا یەنەکێ و پەکەکێ دە هاتنە تەرۆر کرن

• دییار غەریب کارمەندێ پەکەکێ و ئەندامێ جڤاتا سەرۆکاتیێ، ھەڤسەرۆکێ بەرێ یێ پەچەدەکێ بوو. دیار غەریب چوو بوو باژارۆکێ قەلادزێ، کو د بن دەستھلاتدارییا یەنەکێ دایە، غەریب پشترا د 27ێ خزیرانا 2019ێ دا ژ قەلادزێ دەرکەت و چوو قەندیلێ. د رێکێ دا، وی سلاڤ دا سەیتەرا ل خالا پشکنینێ یا یەنەکێ ل باژارێ سەنگەسەر. پشتی 20 خولەکا، وەسایتا وی ل فلکەێن کۆرتەک بوو ئارمانجا بالافرێن شەری یێن ترکییا. بالافرێن ترکان د سەری دا وەساییتەکا سڤیلا ل پشت ترۆمبێلا کو دییار غەریب تێدا بوو ئارمانج کر. رۆکەتا دویەمین ل ترۆمبێلا کو دییار غەریب تێدا بوو کەت. پەکەکێ دخواست کو مرنا دییار غەریب بڤەشێریت. د چاپەمەنیێ دا، تەنێ 4 سڤیل و 5 کەسێن بریندارێن کو د ترۆمبێلا سڤیل دا ژیانا خوە ژ دەست دای، ھاتنە راگھاندن. لێبەلێ، پشتی داخویانیا دەولەتا ترک د 7ێ تیرمەھێ دا کو دگۆت “دییار غەریب ھاتە کوشتن”، پەکەکێ دیرۆکا بوویەرێ گوھارت. وان دخواست بوویەرا دییار غەریب ڤەشێرن و گۆت کو ئەو د 5ێ تیرمەھێ دا ھاتیە کوشتن.

• قاسم ئەنگین، ئەندامێ کۆمیتا ناڤەندی یا پەکەکێ بوو. د 27ێ گولانێ دا ل گوندێ سەفرە یێ سەر ب باژارۆکێ ماوەت ل گەل چار گەریڵایان ھاتە ئارمانج کرن. ماوەت تەنێ 65 کم دووری باژارێ سلێمانیێ یە. سەرەرای ڤێ یەکێ، پەکەکێ دیرۆک و جھێ بوویەرێ گوهارت دا کو سیبەر ل سەر پەیوەندیێن وان و یەنەکێ چینەبیت. پەکەکێ جھێ بوویەرا قاسم ئەنگین ل دەڤەرا برادۆست دەست نیشان کر. 

• د 21ێ ئادارا 2019ێ دا، دو ترۆمبێلێن پەکەکێ ژ قەلادزێ بەر ب گوندێ ژاراواڤە دچوون؛ یەک ژ دامەزرنێرێ پەکەکێ ئانکو رزا ئالتون د وەسایتەکێ دا بوو، د واساییتا دی دا ژی هەر یەک ژ سەرحەت ڤارتۆ (ئەمرولـلاھ دورسون)، سینانێ سۆر (ئال ئاکتاش) و ناڤدار ئامەد (میکائیل ئۆزدەمیر) تێدا بوون. ئەو د وێ رێیا کو دییار غەریب تێدا ژییانا خوە ژدەست دایی دا دچوونە قەندیل. د بن نوقتەیێن کۆنتۆرولا یەنەکێ دا دەرباس دبوون. پشتی دەمەکێ کورت بالەفرێن شەری یێن ترک رۆکێتا یەکەم ئاڤێتە وێ ترۆمبێلا کو سێ ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن پەکەکێ تێدا بوون. ھەر سێ ئەندامێن پەکەکێ ل وێرێ ژیانا خوە ژ دەست دا. ترۆمبێلا رزا ئالتون ب زەرەرەک کێم ژ رۆکەتێ خلاس بوو. رزا ئالتون بریندار بوو.

• دو شەخسێن گرنگ یێن پەکەکێ، دەمھات عەگید (سەییدخان ئەیاز) و جەمیل ئامەد (ئەسەر ئرماک)، ئەندامێن کۆمیتەیا پەیوەندیێن دەرڤە یێن کەجەکێ و بەرپرسیارێ پەیوەندیێن پەکەکێ لگەل یەنەکێ دا، د 15ێ چرییێ ل چیایێ ئەزمەر ژ لایێ فرۆکەیێن بێ پیلۆت ڤە ھاتنە کوشتن. د بوویەرێ دا، خەباتکارێ رێخستنا پەکەکێ NLP ب برینداری خلاس بوو. چیایێ ئەزمەر ل ھنداڤی سلێمانیێ یە، دەڤەرەکا بچووکا گەشتوگۆزاری یە. سەییدخان ئەیاز و کەسێ ب کۆد ناڤێ ئەحمەد، کارمەندێ ئیستخباراتی یێ کو ب برینداری خەلاس بوویی، ل سەر ناڤێ پەکەکێ ھەموو پەیوەندیێن ل گەل یەنەکێ دا برێڤە دبرن. 

• د 13ێ خزیرانێ دا، بالەفرێن شەری یێن ترکییا ل گوندێ دارشمەنە یێ قالادزێ ل ترۆمبێلەکا رەنگ سڤیل دا و د ئەنجامێ دا چار کەس ھاتنە کوشتن. ھاتە دیارکرن کو یەک ژ رێڤەبەرێن پەکەکێ ب ناڤێ ئوولاش دۆگان، ب کۆد ناڤێ ئوولاش دێرسم و سێ گەریلایێن دی د ترۆمبێلی دا بوونە ئارمانج. ئوولاش، ئەندامێ کۆنسەیا فەرمانداریا ھەپەگێ بوو، ژ قەندیل حەتا خواکوورکێ سەرفەرماندارێ گشتی یێ ئەیالەتێ بوو، و ھاتە ئیدیعا کرن کو وی پێشەنگیا ھێزێن خوەپاراستنێ ژی دکر.

ژ بلی ڤانا، گەلەک کادرۆیێن رێڤەبەرێن پەکەکێ ل چیایێ قەندیلێ بوونە ئارمانجا ئێرشێن ھەوایی. گەلەک رێڤەبەرێن دی، ل سەر رێکێن ھاتن و چوونا رانیێ، سەنگەسەر و قەلادزێ ژییانا خوە ژدەست دانە، و ناڤ و نیشانێن وان نەھاتنە راگاھاندن.

ناڤێن ھندەک ژ وان ئەڤەنە

1-  ئەردۆگان ئوونال، ب کۆد ناڤێ دۆغان نوورھاک؛ دۆغان نوورھاک د رێڤەبەرییا خەباتا ئیستخباراتا پەکەکێ NLP دا بوو، ئەو بەرپرسێ یەکینەیا تەکنۆلۆژی بوو. د 24ێ تیرمەھا 2019ێ د ئێریشەکا ھەوایی دا ژییانا خوە ژدەست دا.

2-  عەبدولرەحمان حەمۆ، ب کۆد ناڤێ دۆزدار حەمۆ، ب سالان د ناڤا پەکەکێ و خەباتێن رۆژئاڤا د ئاستا ھەری ژۆر دا رێڤەبەری دکر. کادرەکێ سالێن 1990ێ بوو. ھاتە ئیدیعا کرن کو دۆزادار حەمۆ، بێی روخسەتا پەکەکێ نەفت فرتۆتییە دەولەتا سووریێ و گەندەلی کرییە. ل سەر ڤێ تاوانێ ئەو کێشا قەندیلێ و ل وێرێ بێسەر و شووین بوو. پاشێ ھاتە گۆتن کو د ئێرشەکا ھەوایی دا ھاتییە کوشتن.

 3- مەر ئایدن، ب کۆد ناڤێ رێناس ئایدن، بەرپرسێ خەباتا گومرکێن پەکەک بوو، د 2یێ شوباتا 2021ێ دا، ب ئێریشەکا ھەوایی ژییانا خوە ژ دەست دا.

4-  کۆۆردیناتۆرا گشتی یا ھەرێما قەندیلێ ئایتەن ئامەد (خالیدە تار) کو ئەنداما کۆنسەیا رێڤەبرا کەژەکێ بوو. ئایتەن ئامەد د 9ێ ئادارا 2020ێ دا ل قەندیلێ ھاتە ئارمانجکرن. پەکەکێ حەتا نها ژی د دەربارێ وێ دا داخویانیەک نەدایە.

5-  دەلال نوورھاک، ناڤێ راست ئەسما ئەرات ئەنداما پەژاک و کۆنسەیا رێڤەبریا کەژەکێ، د 2019ێ دا ل قەندیلێ ھاتە ئارمانجکرن. پەکەکێ ھێشتا داخویانی نەدایە.

6- در. ژییان (سالیحا کایتار) ئەنداما کۆنسەیا رێڤەبەرییا کەجەکێ، کۆردیناتۆرا پەکەکێ ل رووسیا و کادرۆیەکا گەلەک دێرین بوو د 19ێ تەباخا 2019ێ دا ل قەندیل جانێ خوە ژ دەست دا ھێشتا ژی پەکەکێ چ داخویانی نەدانە.

7- ھاجەر گۆیی (نەزیفا بیلەن) فەرماندەرەکا کەڤن بوو. د 20ی ئادارا 2020ێ دا ل قەندیل بوو ئارمانجا فرۆکێن ترکییا. ئەڤە ژی ئەندامەکا پایەبلند یا بزاڤا ژنان یا پەکەکێ بوو.

بەلێ، کادرۆیێن پەکەکێ یێن کو وەکە مەزلووم عەبدی ل سینۆرێ د بن دەستهلاتا یەنەکێ و پەکەکێ دە هاتنە ئارمانجکرن و کوشتن و بریندارکرن نە هندکن، لێ داکو پەیوەندیێن وێ ل گەل یەنەکێ خراب نەبن، پەکەکە ب هیچ رەنگەکێ باسی کوشتنا ڤان کادرۆیێن خوە ل ناڤچەیێن د بن دەستهلاتا یەنەکێ دە و شێوازێ ئارمانجگرتنا وان ناکە، بەرەڤاژی پەکەکێ زانیاریێن خەلەت و شاش ددە گەل و مالباتێن وان و وەکو ھەر جار پەدەکێ و حکومەتا ھەرێما کوردستانێ تاوانبار دکە.