هه‌لبژارتنێن ترکیێ یێن 14 و 28 گولانێ ب داوی بوون. ئەنجام و كارتێكرنێن هه‌لبژارتنێ دێ دەمەکێ درێژ هێنه نیقاشکرن. لێ ئەنجامەک ته‌كه‌ز هەیە: کورد د ڤێ هه‌لبژارتنێ دا ژ هەموو یان پتر زیان دیت.
ئه‌ڤجا کی بەرپرسێ سەرەکی یێ ڤێ تێکچوونێ یە؟
هەڤسەرۆکێن هه‌ده‌پێ مدحه‌ت سانجار و پەروین بۆلدانن؟ نه.
سه‌لاحه‌ددین ده‌میرتاشه؟ نه.
گەلە کورد دە؟ نه.
خەباتکارێن هه‌ده‌پێ نە؟ نه.
بەرپرسیارێ ڤێ تێکچوونێ په‌كه‌كه ب خوە یە، سەرۆکێ وان یێ ل ئیمرالیێ و رێڤەبەرێن گرۆپا ئەنقەرەیێ یێن ب ناڤێ كالکان، باییک، ارایلان و قاراسوو بەرپرسێن سەرەکی یێن ڤێ بنکەتنێ نە.
ل ئالیێ دی ئەندامێن وان، خەباتکارێن چاپەمەنیێ یێن ل برۆکسلێ، کەسێن خوه ب رەوشەنبیر ب ناڤ دکه‌ن و هەموو ئەو کەسێن ئه‌ڤه 24 سالە شریکاتییا ڤێ سیاسەتێ دکه‌ن بەرپرسیار و هەڤپشکێن ڤێ تێکچوونێ نە.
نها پەروین بۆلدانێ وەکی بزنێ گونەهکار دكه‌ن، تەنێ ژ بۆ كو په‌كه‌كێ بێگونەهـ بده‌نه نشاندان.
په‌كه‌كێ کورد كرنه خویندارێن ئەردۆگان
چاپەمەنیا په‌كه‌كێ دەست ب درەوێن وه‌ها «سەرکەفتنا ئەردۆگان ته‌حله، ئەردۆگان ب راستی ب سەر نەکەت، کوردان زللـه‌هه‌ك ل ئەردۆگان دا، کوردان ئەردۆگان هه‌لنەبژارت» دەست پێ کر.
ئەردۆگان و باسکێ وی یێ نەتەوەپەرەستێن ترک ب سەر کەتن. کورد بوونە قوربانیێن دژبەریا بێ واتە یا په‌كه‌كێ یا ل هەمبەر ئەردۆگان. نها ل هەمبەر کوردان ئەردۆگانەک و سلێمان سۆیلویەكێ هەموو کوردان ب دژمن دبینن هه‌نه. ژ بۆ باکورێ کوردستانێ دێ قۆناغه‌كا دژوارتر دەست پێ بکەت.
پشتی سالا 2015 سه‌لاحه‌ددین دەمیرتاش گۆتبوو ئەردۆگان “ئەمێ تە نەکن سەرۆک” ل هەر دەرێ ل باکورێ کوردستانێ بۆمبە تەقیان، 11 باژارێن کوردان د شەرێ خه‌نده‌كان دا وێران بوون، ب هەزاران کەسان ژیانا خوە ژ دەست دان.
نها ژی ب گۆتنا په‌كه‌كێ یا «ئەم دێ رژێما فاشیستا ئاکه‌پێ-مه‌هه‌پێ هه‌لوەشینین» ڤێ جارێ تشتێن خرابتر دێ روو ده‌ن. نە تەنێ ل باکورێ کوردستانێ، ل رۆژئاڤا ژی رۆژێن تاری ل بەر چاڤانن. پەیاما یەکەم یا ئەردۆگان ژی دەربارێ بەردەوامکرنا ئۆپەراسیۆنێن دەرسینۆر بوو.
په‌كه‌كێ کورد كرنه خویندارێن ئەردۆگان. ئێدی مەجالێ گوفتووگۆ، دلنه‌رمی و قه‌ره‌بووكرنێ نه‌ما.
لێبەلێ پشتی کو ئەردۆگان ل سالا 2002 ێ هاتیه سەر ده‌ستهه‌لاتێ، دەرفەتێن گەلەک گرنگ دەرکەتن هۆلێ. بلا کەس نه‌بێژیته مه کو ئەردۆگان ژ دەستپێکێ ڤە دژه-کورد بوو. ئەردۆگان ژ بۆ دەستهلاتدارییا خوە موحتاجی کوردان بوو. ئەردۆگان ل ڤی وەلاتی تشتەکێ وه‌ها کر کو “ل دەریێ سینۆر گەریلا ب جل و بەرگێن خوە ب ئاوایەکی فەرمی هاتن پێشوازیکرن و باژار ب باژار ب وان جل و بەرگێن گەریلایان گەرییان و پەیامێن ئاشتی و ئازادیێ ل مەیدانا ئامەدێ ددان. هەر وی ئەردۆگانی گەلەک جاران دگۆت کوردستان، کێشەیا کورد کێشا منە…” کورد دکارن مفای ژ ڤێ دەرفەتا زێرین ببینن، لێ زهنییەتا په‌كه‌كێ ئەڤ دەرفەت ژ دەست خوە رەڤاند.
په‌كه‌كێ ب فێل «پرسگرێکا کوردان ل ترکیێ» ب داوی ئینا
راپەرینا سالا 1991 یا ل باشوورێ کوردستانێ پرسگرێکا کوردان بۆ جیهانێ ئەشکەرە کر. باکورێ کوردستانێ ژی به‌هرا خوە ژ ڤێ پێلا ئازادیێ گرت و دەولەتا ترک د هەمبێزا خوە دا راستی پرسگرێکەکا مەزن یا یا ب ناڤێ پرسگرێكا کورد بوو. سەرۆککۆمارێ وێ دەمی سولەیمان دەمیرەل مەجبوور ما کو دەرکەڤیت و ببێژیت «ئەز راستیا کوردان قەبوول دکه‌م». ئەڤ پرسگرێکه رۆژ ب رۆژ زێدەتر خوە ددا پێش. لێبەلێ پێڤاژۆیا ئیمرالی، پارادگمایا نوو و ئاخفتنێن په‌كه‌كێ یێن هەڤنەگرتی ل باکور پرسگرێکا کوردان ب داوی کر.
سیاسەتا کوردان ب پێشەنگیا په‌كه‌كێ دبێژە؛ ئەم دەولەتا کوردی ناخوازن، ئالا ترک ئالا مەیە ژی، ئەم دخوازن د بن سه‌یوانا ترکبوونێ دا بژین، نەتەوه و دەولەتا کورد ژ بۆ رۆژهلاتا ناڤین خەتەره. په‌كه‌كە و پێکهاتەیا وێ هه‌ده‌پە ژ بۆ ناسکرنا ناسنامەیا کوردی ل گه‌ل دەولەتێ و شریکێن خوە یێن سیاسی دانوستاندنێ ناکه‌ن، ژ بۆ ناسکرنا زمانێ کوردی دانوستاندنێ ناکه‌ن، ناخوازن دەستوور بهێته گوهارتن. دبێژن گەر ئۆتۆنۆمیێ پێشکێشی مە بکه‌ن ژی ئەم دێ ره‌د كه‌ین. د بێژن ئەم دیمۆکراسیێ دخوازین، ئه‌رێ واتەیا ڤێ یەکێ چیە؟ «کوردێن ترکیێ پرسگرێك ژ بەر کوردبوونا خوە نینن، ژ بەر نەبوونا دیمۆکراسیێ ب کێشە دژین. کێشەیا کورد نە نەتەوی و نه‌ژادی یە کێشە بێعەدالەتی و بێ دادپەروەرییە، هەمان کێشە گەلێ ترک ژی هەیە». په‌كه‌كه ب ڤێ نەرینێ دا ئیسباتکرن کو «وێ دەمێ ل ترکیێ پرسگرێکا کوردی نینە».
په‌كه‌كێ هەموو داخوازیێن کوردان بۆ داخوازیێن «ئازادییا ئۆجالان و هەڤدینێن د گەل وی» گوهارتن. هەر کەس دزانیت کو ل ئەورۆپایێ په‌كه‌كە رێخستنەکا تەرۆریستە و ئۆجالان ژی کەسەک تەرۆریستە. لێ د سه‌ر ڤێ یەکێ ژی را، کورد ژ بۆ مافێن کو ژ ئالیێ گەردوونی ڤە دهێنه قەبوولکرن، وەک مافێ زمانێ زکماکی ژی بێهەلوەستن. ڤێ هەلوەستێ په‌كه‌كێ چ مفا نەدا کوردان بەروڤاژی دەولەتا ترک بهێز کر.
ئیفلاسا سیاسەت و پارادگمایا 24 سالان
ئەنجاما ڤێ هه‌لبژارتنێ ئیفلاسا پۆلیتیکایا ترکبوونێ یا کو په‌كه‌كە ئه‌ڤه 24 سالن ل سەر کوردان سەپاندی ب دویڤ خوه ئینا. ئەو بەرژێر چوونا ژ شەرێ خەندەکان ڤە دەسپێکری هێژ زێدەتر پێشڤەبر و سیاسه‌تا په‌كه‌كێ ئیفلاس کر.
په‌كه‌كێ د ڤان 24 سالێن دەرباسبوویی دا نە شیایه شەری بکەت، نه‌شیایه ئاشتیێ بکەت، نه‌شیایه سیاسەتێ بکەت. دەما ئەم ل تشتێن کو په‌كه‌كێ کرین دنێرین، ئەم دبینین کو سفرەکا مەزن ب دەست خستیە. ئانكو ئەنجام=0.
پشتی سالا 2000ێ په‌كه‌كێ ب ئاگربەستەکێ خوە زیندی هێللا. نها پێدڤیا وێ ب ئاگربەستەکا ماییندە هەبوو. ل گۆری په‌كه‌كێ كلچدارئۆغلو دێ ب سەر كه‌ڤیت. ژ بۆ کۆمیسەرهەڤ کرنا ئابۆریێ دا ئۆپەراسیۆنان راوه‌ستینیت. پاشی ژی دا په‌كه‌كه بێژیت «مە ئەردۆگان هه‌لوەشاند، مە ترکیە رزگار کر». دێ مینا پێڤاژۆیێن چارەسەریێ یێن کەڤن، ل قەندیلێ جڤینێن چاپەمەنیێ یێن زیندی هێنه لدارخستن. دا رۆژنامەڤان ل هەڤ هەلنگڤن. رێڤەبەرییا په‌كه‌كێ دا ب رێزێن سەرهەڤ داخویانیێن سەرکەفتنێ تۆمار كه‌ت.
ئانكو، دا ئاگربەستا پشتی 2000ێ و فلمێ هەڤدیتنێن بەرێ دا سه‌ر ئێك دوباره هێنه تەماشە کرن و چ چارەسەرییا مافێن ناسنامەیا کوردان ژ ڤێ یەکێ دەرنە دکەت و دەولەتا ترک دا پرسگرێکا کوردی ل گه‌ل ده‌رباسبوونا دەمی گەنی و رزینیت.
دڤێت هەر چار پارچەیێن کوردستانێ ژ ڤێ ئەنجامێ دەرسێ وه‌رگرن
رەوشەنبیر، وەلاتپارێز و گەلێ باکورێ کوردستانێ دڤێت ڤێ راستیێ باش ببینن: “پێڤاژۆیا 24 سالان یا په‌كه‌كێ ئیفلاسە.” ئەڤ ئیفلاس نە ژ بەر ناڤێن بەربژێران و ل سەر خەلەتیەکا ئاسایی یا هه‌لبژارتنایە ئەڤ تێکچوون و ئیفلاس ب ئۆنتۆلۆژیا په‌كه‌كێ ڤە گرێدایە.
رەوشەنبیر و وەلاتپارێزێن کوردێن پارچەیێن دی ب هێزا مەدیایا په‌كه‌كێ دهێنه خاپاندن. هەر کەسێ کو دخوازیت ل دویڤ په‌كه‌كێ بمەشیت دڤێت ڤێ راستیێ ژی ببینیت. ل باکورێ کوردستانێ دەستکەفتیێن کوردان سفرن، رۆژئاڤا ژی کرنە هەدەفا دەولەتا ترک. ئه‌ڤجا ئەڤ په‌كه‌كە دکاریت گەلێ شنگالێ برێڤە ببه‌ت. دڤێت دەردۆرێن رۆژهه‌لات کو کەلەها سیاسەتا نەتەوی یا کوردستانی یە، ڤێ راستیا په‌كه‌كێ پر ب باشی ببینن. دڤێت رێ نه‌هێته دان کو په‌كه‌كە رۆژهلاتێ كوردستانێ ژی بكێشیته د ناڤا ڤێ ئیفلاسێ دا.
د ئەنجام دا؛ ئەم دێ ئەنجامێن ڤێ هه‌لبژارتنێ هێژ پتر نیقاش كه‌ین. ژ بۆ مانیپولەکرنا ڤێ پێڤاژۆیێ، په‌كه‌كه دێ گەلەک نیقاشان پێش ئێخیت، دێ پتر خوە سپێریته دەولەتا ئیرانێ، دێ بانگا یەکێتیا نەتەوەیی ل کوردان كه‌ت و دێ ژ گەل را ببێژیت ل بەرخوە بده‌ن. دڤێت کورد نەتەنێ ل دژی سیاسەتا ئەردۆگان یا دژه-کورد، ل هەمبەری سیاسەتا په‌كه‌كێ یا کو کوردان بێناسنامە دکەت و کوردایەتیێ پووچ دکەت ژی خوە ئامادە بکه‌ن، ب تێکۆشن و نه‌هێنه خاپاندن.
