هەولێن ئیرانێ وەکە یەک ژ دەولەتێن داگیرکەرێن کوردستانێ ژ بۆی ژناڤبرنا تاکە پەرچەیا ئازادا کوردستانێ کو ژ هەر کوردەکی رە بوویە سەیوان ئانکو هەرێما کوردستانێ بەردەوام دکن، ئیران ب ئاوایەک چالاکتر ژ بەرێ هەول ددە سیاسەتا خوە یا چێکرنا هیلالا شیعی ب ژناڤبرنا ستاتویا هەرێما کوردستانێ جێبەجێ بکە، ژ بۆی ڤێ ژی هندەک ژ حیزب و رێخستنێن کوردی ب کرێ گرتنە و ب پیدانا پەرە و ئالیکاریێن دن ئەو پارتی رازی کرینە خیانەتێ ل گەل و ولاتێ خوە بکن.

گەلۆ هیلالا شیعی چییە و کو دەرێ ب خوە ڤە دگرە؟

هیلالا شیعە ب وێ ناڤچەیا ھەرێما رۆژھلاتا ناڤین تێ گوتن کو بەشەک یان ژی پرانیا وێ شیعە نە و ئیران، ئیراق، سووریە و لوبنان ب خوە ڤە دگرە. د سالا 2005 دە تێگەھا هیلالا شیعی ژ ئالیێ شاهـ عەبدوللایێ ئوردنێ ڤە ھاتە بکارئانین و کەتە د ئەدەبیاتا سیاسی دە.

یا راست هیلالا شیعی بەحسا پێکھاتەیەکە سیاسی دکە، نە دەمۆگرافیک. ژ ئالیێ دەمۆگرافی ڤە، ناڤچەیێن شیعەیێن لوبنان و سووریێ نە درێژاھیا ناڤچەیێن شیعەیێن ئیراق و ئیرانێ نە و شیعەیێن لوبنان و سووریێ پرانیا نشتەجھێن ھەر دو وەلاتان پێک ناینن و وەک دو وەلاتێن شیعە نایێن حەسباندن. هیلالا شیعە ژ ئەنجاما سەردەستی و دەستھلاتداریا شیعەیانە، نە سەردەستیا وانا دەمۆگرافیک. هیلالا شیعی پشتی کو شیعە ل سالا 2005ان ل ئیراقێ ھاتن سەر دەستھلاتداریێ، ژ ئالیێ شاهـ عەبدوللایێ ئوردنێ ڤە کەتە ناڤ ئەدەبیاتا سیاسی دە. د ڤێ سالێ دە ب پشتەڤانیا ئیرانێ، شیعەیێن ئیراقێ بۆ جارا یەکەم ب پرانیا پارلەمانێ بوون دەستھلاتدارێن ئیراقێ.

ئیرانێ د ئاڤاکرنا هیلالا شیعە دە رۆلەکە سەرەکە لیست. حزبوللاها لوبنانێ راستەراست ئەنجاما وێ سیاسەتا رێبەرێ شۆرەشا ئیسلامی یا ئیرانێ خومەینی یە کو ب “هەناردەکرنا شۆرەشێ” دهات ناسکرن. حزبوللاھ د سالا 1985 دە ب ئالیکاریا ئیرانێ ھاتیە دامەزراندن و سەرکردە و شەرڤانێن وێ ژ ئالیێ ئیرانێ ڤە ھاتنە پەروەردەکرن و بودجەیەک مەزن ژ وان رە هاتیە تەرخانکرن. رەژیما حافز ئەسەد ژی د دەستپێکێ دە رەژیمەکە نەتەوەپەرەستا عەرەب بوو، لێ ژ سالێن 1980 ڤە د بن سەروەریا کۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ دە، ل سەر حەسابێ نەتەوپەرەستیا خوە مەیلا ناسنامەیا عەلەوی قەبوول کر. ب کورتاسی، سەروەریا شیعەیێن لوبنانێ، سەردەستیا ناسنامەیا عەلەوی ل سەر رەژیما ئەسەد و هاتنە سەر دەستهلاتێ ژ ئالیێ شیعەیێن ئیراقێ، ئەنجاما دەستوەردانا کۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ د ڤان وەلاتان دەیە.

هیلالا شیعە و هەڤالبەندێن ئیرانێ ل باشوورێ کوردستانێ

د سالا 2012ێ دە ب پێڤاژۆیا گەشەپێدانا رۆژھلاتا ناڤین حەزا ئیرانێ ژ بۆی بجیبوونا ل هەرێما کوردستانێ زێدە بوو. لێ ژ بۆ ئیرانێ گەلەک زەحمەت بوو کو راستەراست ل سەر ناڤێ خوە ل ڤر ھەبووناخوە سازبکە. تەڤی کو یەنەکێ پشتگری دا ھەبوونا ئیرانێ یا ل ڤر ژی، لێ گرسەیا ل دۆرا یەنەکێ کۆم بوویی سینۆردار بوو. ئیرانێ راستەراست دزانیبوو کو حەشدا شەعبی نایێ قەبوولکرن. ئارتێشا ئیراقێ ژی ژ ئالیێ گەل ڤە ناھێتە قەبوولکرن. گەلێ ھەرێمێ ژ ئالیێ چاندی ڤە دکاریبوو ل دۆرا رێخستنەکێ کو ناڤێ وێ کوردی بە بجڤە. ئیرانێ ژ بۆ ستراتەژیا خوە پەکەکە ل ھەرێما کوردستانێ و ب تایبەتی ل گەرمیانێ وەکە نوونەرێ خوە  دەستنیشان کر.

کەسێ کو پیچەک نەخشەرێیێ بزانە، دکارە پێوەندییا کو ژ گەرمیان دەست پێ دکە، حەتا کەرکووک-مەخموور-مووسل بەردەوام دکە و ھەتا شەنگالێ دچە، ببینە. ھەر وھا مرۆڤ دکارە ببینە کو ئەڤ مشار ھەتا رۆژئاڤا دچە. یانی گەرمیان خالا دەستپێکێ یا پلانا ئیرانێ یا ھیلالا شیعە یا د ناڤا خاکا ھەرێما کوردستانێ دەیە.

ژ ئالیێ خوە ڤە هەر کەس ب تێکلیێن بەردەوام یێن د نێڤبەرا یەنەکێ و ئیرانێ دە دزانە، یەنەکە ب ئاوایەکی کەتیە د بن سەروەریا ئیرانێ دە کو نکار ب ت ئاوا ژ ئیرانێ رە ببێژە نا، هەر سیاسەتا کو ئیران دخوازە ل هەرما کوردستانێ و ل دژی گەلێ کورد بمەشینە ب یەنەکێ و پەکەکێ ددە قەبوولکرن و ئەنجامدایین، د بەردێلا ڤێ یەکێ دە ژی ئیران ئالیکاریێن مادی و چەک پێشکێشی ڤان دو پارتیان دکە، هەر وەها مەجالێ هاتن و چووینێ ژ بالەفرخانەیێن ئیرانێ و ئیراقێ ژ بەرپرسێن پایەبلند یێن پەکەکێ رە ژ بۆی چوونا ئەورۆپایێ ساز دکە، ژ ئالیەکی دن ڤە ژی ب رێیا ئیستخباراتا خوە سەرکردەیێن پەکەکێ دپاریزە.

خیانەتا نوو یا یەنەکێ و پەکەکێ: ئاڤاکرنا بارەگەهێن نوو ژ بۆی هەڤپەیمانیا هیلالا شیعی

ل گۆر ئاگاهیان، هەری داوی د جڤینەکە هەڤبەشا ئالیێن شیعی و نوونەرێ بافل تالەبانی و پەکەکێ ب سەرکردایەتیا ئیرانێ ل مالا خەزعەلی ئەمیندارێ گرووپا میلیشیا یا ب ناڤێ عەسائیب ئەهل ئەلحەق یا حەشدی شەعبی، بریار هاتیە ستەندن ژ بۆی ئاڤاکرنا سێ بارەگەهێن نوو ل سێ ناڤچەیێن کوردستانێ ژ بۆی جیبجیکرنا هیلالا شیعە و زێدەتر قالبدانا گەلێ کورد ل باشوورێ کوردستانێ و داوی ئانین ب ستاتویا فەرمی یا هەرێما کوردستانێ.

زانیاری ددن خویاکرن کو بارەگەها سەرەکە وێ ل رۆژئاڤا کوردستانێ و یەک ل کەرکووکێ و یەکە دن ژی ل سلێمانیێ بێ ئاڤاکرن، هەر وەها پێویست دکە د هەر بارەگەهەکی دە نوونەرێ تەڤ ئالیێن شیعە هەبە و دابینکرنا بودجە ژ هەر بارەگەهەکی رە ب قاسی 4 مەلیۆن دۆلار تێ تەخمینکرن و تەڤ پەرە ژی وێ ژ ئالیێ بافل تالەبانی ڤە بێ دابینکرن.

 بافل تالەبانی پەرەیێ دەریێن سینۆری و داهاتێ ناڤخوەیێ سلێمانیێ ژبۆی خەزینەیا گشتی یا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ نانێرە، ڤان پەرەیان ژ بۆی خزمەتکرنا مالباتێن شەهیدان، پێشمەرگە و گەلێ هەژار بکار نائینە، بەرەڤاژی ڤێ یەکێ د بەرژەوەندیا دوژمنێن کوردستانێ دە بکارتینە و بێی کو شەرم و فەدی بکە دەستێ خوە خستیە ناڤا دەستێ دوژمنێن کورد و کوردستانێ و دخوازە ب ڤی ئاوا خوە بپارێزە، مەعدەنێ بافل و هەڤالبەندێن وی د دەما خیانەتا 16 جووتمەها 2017 یا کەرکووکێ ب زەلالی خوەیا بوو، د ڤێ خیانەتا دیرۆکی یا کو ل گەلێ کورد هاتیە کرن دە د چارچووڤەیا جیبجیکرنا پلانا ئیرانێ یا هیلالا شیعە دە ژ سەدی 51 یا ئاخا باشوورێ کوردستانێ رادەستی دەولەتا داگیرکەرا ئیراقێ هاتە کرن، یا نها ژی تێ کرن بەردەوامیا خیانەتا 16 جووتمەهێ یە.

ب کورتاسی یەنەکە ژ ئیرانێ رە رۆلا دەستهلاتا ئەسەد یا ل سووریێ و پەکەکە ژی رۆلا حزبولاها لوبنانێ یا ژ بۆی جیبجیکرنا هیلالا شیعە دلیزە.

ئامەریکا بەرتەک نیشان دا

چاڤدێرێن سیاسی ئاماژە ب ڤێ یەکێ دکن، ئامەریکا ژ ڤێ پێنگاڤا ئیرانێ هایدارە و بەشەکی لڤینێن سەربازی یێن ئامەریکایێ د ناڤا ئیراقێ و ل سەر سینۆرێن ئیراق و سووریێ گرێدایی ڤێ هەولا نوو یا ئیرانێ نە، ئامەریکا دخوازە پێشبەری ڤێ پێنگاڤا ئیرانێ بگرە و هەرێما کوردستانێ بپارێزە ژ بەر کو هەرێما کوردستانێ جیهەکی ستراتەژیک و خوەدی چاڤکانیێن خوەزایی یێن گرنگە، ژ ئالیەک دن ئامەریکا بەرفرەهبوونا هیلالا شیعە ب خەتەریەک مەزن ل سەر بەرژەوەندیێن خوە یێن ل رۆژهلاتا ناڤین دبینە، لۆما وێ هەر کارەکی ئەنجام بدە کو ڤێ پلانا ئیرانێ ژناڤ ببە.