ئەڤ چەند رۆژن ل ھەرێما کوردستانێ گۆتووبێژەکە توند ھەیە، د دەربارێ کوشتنا 4 کوردێن کەرکووکێ، بوودجە و مووچە دە. کۆمەکا مەدیایێ کو د ناڤ وان دە مەدیایا پەکەکێ ژی ھەیە، ب ئاوایێن وەکە ناکۆکیێن پەدەکێ-بەغدایێ، نیگەرانییا سڤیلێن کو ناخوازن پەدەکە وەرە کەرکووکێ و ھتد… ڤان بوویەران بەرچاڤ دکن. ئەڤ تەنێ ژ بۆ سپیکرنا دەولەتا ئیراقێ تێ کرن. بنگەھێ نیقاشێن ل ناڤەندا کوردستانێ تێ کرن ل سەر ھەلوەستا کوردان و ھزرا شۆفینیستێن عەرەب و پۆلیتیکایێن دەولەتا ئیراقێ یێن دژە کوردە.
تشتا کو ئەم داوییێ ببێژن ئەمێ د دەستپێکێ دە پر زەلال ببێژن: دەولەتا ئیراقێ دخوازە ھەرێما کوردستانێ ژ نوو ڤە داگیر بکە.
بەلێ، دەولەتا شیعەیا ئیراقێ ل سەر شۆپا دەولەتا سوننی یا ئیراقێ دمەشە. ب ھەمان کۆدێن فکری تەڤدگەرە، وەک تنەحەسباندنا کوردان، دەستەسەرکرنا مافێ کوردان، فەقیری و پارسەکیێ لایقی کوردان دبینە. شیعە، خوەدیێن نوو یێن دەولەتا ئیراقێ نە. ئیراق تەڤی برایێ خوەیێ مەزن ئانکو ئیرانێ، دخوازن کوردان بڤەگەرینن سالێن 1980 ئانکو سەردەما جینۆساید، کۆمکوژی و ئەنفالان. دخوازن کوردان ڤەگەرینن رۆژێن حەلەپچێ…
پرسگرێکا کەرکووکێ پیلانگێری یە، سەدامێ سوونە چوو لێ سەدامێ شیعە ھات
تشتا کو ل کەرکووکێ دقەومە کۆمپلۆیا دەولەتا ئیراقێ یا ل دژی کوردانە. ل گۆر شەرت و مەرجێن ھەڤپەیمانیا حکوومەتا سودانی پێدڤی بوو پەدەکە ئۆفیسێن خوە کو ملک و مافێن وێ بوون، ل کەرکووکێ ڤەکە. لێ دییار بوو کو ڤێ حکوومەتێ ژ بۆ رێگری ل ڤەگەرا پەدەکێ بکە تلییا خوە ل جەرەسا ئاژاوەگێریێ خست. ئەم دکارین ببێژین کو سەدام چوویە و کاریکاتۆرێ وی ل شوونا وی روونشتییە. مەسەلە ئەو قاس زەلالە. سەدام مر، لێ روحا وی ل بەغدایێ دەستھلاتە. روحا نەیارتیا سەدام یا ل ھەمبەری کوردان هێژ ژی د سیاسەتا بەغدایێ دە دژی.
نەشاندنا بەهرا بوودجەیا کوردان ئەنجاما ھەمان فکرێ یە.
ئیراق دخوازە باژاریبوون، ئاڤەدانکرن و گەشەدانێن ئابۆری یێن کو کوردستانێ ژ سالا 2004 ڤە ب دەست خستینە، پارچە ب پارچە ژ کوردان بستینە. ژ ئالیێ پسیکۆلۆژیک ڤە نکارن ڤێ راستیێ راگھینن کو کورد ژ بەغدا و بەسرایێ پێشکەتیترن. لێ یا گرینگتر، تێ زانین کو ئەڤ ئابۆری دێ ھەر تم ببە سەدەما داخوازا کوردان یا سەروەرییێ. ژ بۆ ڤێ ژی ئیراق دخوازە پەترۆل، گومرک، ئاڤ و ھەر تشتێن دن یێن کوردان دیسا ئیستسمار بکە. ئەساسێ مەسەلەیا مووچە ب کاراکتەرێ شۆڤەنیست و رەگەزپەرەستییا ئیراقێ ڤە گرێدایی یە. گەر کورد ھەموو کلیلکێن خانیێن کوردستانێ بدن بەغدایێ ژی دێ ببێژن کا مەحفور و خەسیر و ھتد..
ئەڤ پێڤاژۆ ھەلوەستا حکوومەتا مالکی یا سالا 2011 ل دژی کوردستانێ تینە بیرا مرۆڤ. پشتی کو مالکی بوودجەیا ھەرێما کوردستانێ بری، ئێرشێن داعشێ دەست پێ کرن. وێ دەمێ لیستکەک د ناڤ لیستکێ دە ھەبوو، نھا ژی ھەمان لیستکەک د ناڤ لیستکێ دە ھەیە.
سیاسەتا شیعە-عەرەب کو نھا ژ ئالیێ حکوومەتا سوودانی ڤە تێ برێڤەبرن، دخوازە ب ڤان کریارێن نەباش د ھلبژارتنێن 6 مژدارا 2023 دە کوردان لاواز بکە. ژ بەر ڤێ یەکێ د بوویەران دە ھێلەکا ھلبژارتنێ ژی ھەیە، لێ ژ ھلبژارتنان وێدەتر، رەوشا ھەرێمێ بنگەھا ڤان ھەموو لیستکانە. ئەڤ رەوش نە تەسادوفە.
ھەر ھێزەک دخوازە کارتێن خوە ژ نوو ڤە ل ھەموو رۆژھلاتا ناڤین بەلاڤ بکە
نھا ل رۆژھلاتا ناڤین سەردەمەکا کریزێ ھەیە. راگەشیا ئەرمەنستان-ئازەربایجانێ، ژ نوو ڤە رێکخستنا ھەڤسەنگیا ھێزێ یا ل سەر سینۆرێ سووریێ-ئیراقێ ژ ئالیێ ئەمەریکایێ ڤە، رەوشا سووریێ و رۆژئاڤا ژی نیشانەیا ڤێ یەکێ نە. د ناڤبەرا ئیراق و سورییێ بەر ب ئووردونێ ڤە دەرازینکەک ئەولە تێ چێکرن. ژ بەر ڤێ سەدەمێ ھەم ترکیا و ھەم ژی ئیران پر تەنگەزارن. ب تایبەتی ل ئیرانێ رەوش د ئاستەکا توند دەیە. ب کریزەکا گران یا ئابۆری-سیاسی –لەشکەری رە روو ب روویە. ژ بۆ دەرباسکرنا ڤێ کریزێ ئیران دخوازە ئێرشی جھەکی بکە و رێیەکێ ژ بۆ خوە ڤەوژێرە. ل سووریێ و لوبنانێ ھەتا کو ژ دەستێ ئیرانێ ھات، کر. زێدەکرنا راگەشیا لگەل ئەفغانستانێ و تالیبانێ کریزێ دەرباس ناکە. یەکانە جھێ کو ئیران ھەولا دەرباسکرنا ڤێ قەیرانێ بدە ئیراق و ھەرێما کوردستانێ یە. ئیرانی؛ شەرێ ھەمبەر ترکییێ، ئەمەریکا و کوردێن ل ئیراق و ھەرێما کوردستانێ دێ بمەشینە. میناک دێ ژ نھا و پێ ڤە ئێریشێن ل دژی بارەگەھێن ترک زێدەتر ببن.
تێ چاڤەرێکرن کو ئیران ل ئیراق و ھەرێما کوردستانێ چالاکتر ببە
سەرنجراکێش بوو ئیسمایل قاعانی کو ل شوونا قاسم سلێمانی وەکە فەرماندارێ ھێزا قودس یا ئارتێشا پاسدارێن ئیرانێ ھات دانان، د رۆژێن ناڤبەرا 3-7ێ ئیلۆنێ دە سەردانا باژارێن سامەرا، تکریت و کەرکووکێ کر بوو. ھات زانین کو ئێریشا ل دژی کوردان یا د بن ناڤێ ئۆفیسا پەدەکێ یا ل کەرکووکێ دە ژ ئالیێ ئیسمایل قاعانی ڤە ھاتیە رێکخستن.
ئاگاھیەکا دن ژی ئەڤە: د ئێریشا 9 ئیلۆنێ یا پەکەکێ، ل سەر 4 بارەگەھێن ترکیێ ل برادۆستێ شۆپا ئیرانێ ھەیە. بالافرێن کەشفێ یێن کو د ئێریشێ دە ھاتنە بکارئانین، یێن ئیرانێ بوون. ئەڤ دەمەکە درێژە ئاگاھی د رۆژەڤێ دەیە کو ئیران ھەم ژ دەریێ سینۆری یێ پێنجوینێ ھەم ژی ژ کەلاشینێ رە چەکان ددە پەکەکێ. ھەر وھا ئیران پشتگریێ ددە ھندەک یەکینەیێن پەکەکێ یێن کو سینۆرێ وان دەرباس بکن و بچن ترکییێ. لێ بەردێلا ڤێ چ دکە؟ د بەردێلا جێبەجێ کرنا ئەجیندایا ئیرانێ ل ئیراق و باشوورێ کوردستانێ.
ئەرکا پەکەکێ و پۆلیتیکایا ئیراقێ پارچەکرن و پارڤەکرنێ
پەکەکەیا کو ژ بۆ شەنگالێ ژ کوردستانێ ڤەقەتینە پارێزڤانیا شیعەیان دکە، ڤێ جارێ ل جھەکی دن ژی ھەمان رۆلی دگرە سەر پشتا خوە. تشتەک نە تەسادوفە. نە تەسادوفە کو پەکەکێ رۆژەک بەریا ئێریشا کەرکووکێ ل سەر پرا جادەیا شۆرەش یا ھەولێرێ تەقەمەنیێ ب جھ بکە و بتەقینە. گۆتنا دوران کالکان یا “ئەم دێ نھا ئێرشی پێشمەرگە بکن، بلا کەس بانگا یەکیتیێ نەکە” د دەما پیلانگێریا کەرکووکێ دھات مەشاندن، نە تەسادوفە.
شیعە دزانن کو ئەگەر راستەراست ب رێیا ھێزێن خوە یێن حەشدا شەعبی ئێرشێن لەشکەری ل سەر کوردان پێک بینن، دێ ئەڤ یەک د رایا گشتی یا ناڤنەتەوەیی دە راستی کارڤەدانان هێت. ژ بۆ ڤێ چەکا وان یا ھەری بکێر دهێت پەکەکەیە. پەکەکە ژ نھا ڤە ب ئاوایەکی فەرمی بەشەک ژ ھێزێن حەشدا شەعبی یە. دێ ھەم ڤان ھێزان و ھەم ژی ب ھێزێن خوە یێن ل چیایان ڤە ئێریشی کوردان بکن. ئەڤ پۆلیتیکایا سەردەما نوویا پارچە بکە و پارڤە بکە یە. پەکەکە رۆلا توندرەوێن سەدام یێن بەرێ دلیزە، ڤێ جارێ ب درووشما “دەمۆکراتیزەکرنا ئیراقێ” ل سەر دیکێ یە. واتە دەما کو باسی سیاسەتا دوورپێچێ و پیلانگێریا ل سەر کوردستانێ بێ کرن، وێ ناڤێ پەکەکەێ پڕ زێدە دەرباس ببە. ل ئیراقێ پەکەکە نانێ خوە ب تەڤگەرا دژە کورد ڤە دخوە.
دڤێت ئەم زێدە بخەبتین، بێ ھێڤی نەبین
گۆتنەک ناڤدار ھەیە: “رەئالیست بە، تشتێ نەموومکن ب دەست خوە ڤە بینە.” ئەم رئالیست بن، کوردستان دیسا د رەوشەکا ئاوارتە دە دژی. مە ژ دەستپێکێ ڤە گۆت کو ھەرێما کوردستانێ دیسا تێ داگیرکرن. ژ بەر کو ل دژی کوردان ئێریشەکا مەزن ھەیە، بەرخوەدانەکا گشتی پێویستە. لێ ئەم ژ بیر نەکن کو کامپانیایێن بەرخوەدانێ ژ سییاسەتمەداران بێھتر کارێ رەوشەنبیرانە. رەوشەنبیرێن وەلاتپارێز دڤێت بکەڤن کۆلانان. دڤێت سوحبەتێن لۆبیێن ئۆتێل و خوارنگەھان داینین ئالییەکێ. رەوشەنبیر دڤێت بکەڤن ناڤا لڤ و تەڤگەرێ و ب بەرپرسیاری رابن سەر پییا.
ئەڤە سەردەمێ ئاژاوێ یە. نھا ل چ دەڤەرێن رۆژھلاتا ناڤین کەس نکارە ب ئاسایی بێھنێ بستینە. نها جھێ ھەری زێدە ئارام کوردستانە. سەدەما بێھێڤیبوونا کوردان تونەیە. چ سەدەم نینە کو کورد نەبن سەرکەتیێن ڤێ سەردەما ئاژاوەیێ. تەنێ دڤێت ئەم دژمنێن خوە باش ناس بکن و پڕ زێدە بخەبتن.
