بەشا پێنج: وەکی کو دەست پێ کری ب داوی دبە
پشتی کۆنگرەیا یەکەمین یا پەکەکێ ئەڤ 45 سالن باکورێ کوردستانێ وەکە قادا سیاسی یە. پەکەکە ل سەر دیالەکتیکەکا وسا سەیر ھاتیە دامەزراندن کو ھەموو میکانیزمێن وێ، ژ چارەسەرکرنا پرسگرێکێن ژیانا رۆژانە یا کوردان زێدەتر گرێکێ ئالۆز دکە و وەکە خەفکەکێ پرسگرێکێن کوردان دگرە ناڤا خوە دە، بێچارەسەری دھێلە و ژ ناڤ دبە.
ھەر گاڤا کو ھوون دخوازن کا ل پشت ڤێ دیالەکتیکا تاری یا پەکەکێ چ ھەیە فەھم بکن، دڤێت ھوون چەند گاڤان پاشڤە پاڤێژن و ل رابردوو بنێرن، لێ پێویستییا ب دیسا پتر پاشڤە نێرینێ چێبە. ھوون دێ ھێژ وێداتر ڤەگەرن و هێن یەکەمین کۆنگرەیا پەکەکێ. ئەڤ نە بەسە، ھوون بچن چالاکیێن گروپا پرۆپاگاندایا پەکەکێ و ئەڤ ژی تێرێ ناکە، دڤێت ڤەگەرن جوانتی و کەسایەتیا عەڤدللا ئۆجەلان بنێرن.
ھەقیقەت د دەستپێکێ دە ڤەشارتییە
ئارمانجا ڤێ نڤیسێ فێھمکرن و راڤەکرنا چارەنڤیسا ئەندامێن دامەزرینەرێن کۆنگرەیا یەکم ژ بۆ فەھمکرنا ڤێ راستیا پەکەکێ یا نەپەنی یە. ھندەک کەس دبێژن، “45 سال ل سەر دامەزراندنێ رە دەرباس بوون، ئەو دەم بۆری، لێگەرین بێ فایدەیە” لێ بەلێ، “راستی د دەستپێکێ دە ڤەشارتییە.” تەڤی کو ب دەھان ھەزار سالان دەرباس بوونە ژی، بەرسڤێن ب دەھان پرسێن وەکی “دەستپێکرنا یەکەم زیندەوەر ل سەر روویێ ئەردێ چ بوو، سەدەما تونەبوونا دایناسۆران، نانێ ئەولی ل کیرێ ھاتیە چێکرن، کێ پەز ئەولی کەهی کر، کەشتیا نووح ل کویە” ھەبوونا ھەموو دەستکەفتێن رۆژا مە رۆنی بکە. ھەر وھا ب ناسکرنا نهێنیێن ھێزێن پێشەنگ یێن پەکەکێ، ھەقیقەت و چارەنووسا وان کەسان زانین دێ ببە بەرسڤا پرسێن مە یێن ئیرۆ ژی.
وەکە میناک “چ ھات سەرێ عەلی حەیدەر قەیتان؟ پرسا “گەلۆ پەکەکێ ئەو کوشت یان ژی وی خوە ئینتیحار کر؟” مەژییێ مرۆڤی تەڤلیھەڤ دکە. دبە کو ھوون وھا بپرسن: ما چما پەکەکێ ئەندامێ گرۆپا یەکەم و دامەزرینەرێ کۆنگرەیێ عەلی حەیدەر قەیتانێ تەمەن 71 سالی دکوژە یان ژی تەرکی مرنێ دکە” لێ ئەگەر ھوون بزانن کو لەھەنگێ رۆژیا مرنێ یێ زندی محەمەد شەنەرێ کو ل زیندانا ئامەدێ ل بەرخوە دا بوو چما پەکەکێ ئەو کوشت، ھوونێ تێ بگەھن کو پەکەکە بێی دودلی دێ عەلی حەیدەر قەیتان ژی بکوژە.
ھەژمار راستیێ ڤەدبێژن
مە گۆتنەکا گرینگ یا ئیبن خەلدوون ئانی بوو بیرا وە: “ل جهێن کو تشت دکارن بێن پیڤان، بێن کێشان و بێن حەسابکرن ژ ریوایەتان (چیرۆک) باوەر نەکن؛ “ماتماتیک رەفتارا مرۆڤان دگوھەرینە و حەتتا مرۆڤان دکە راستگۆ-دروست” بەلێ، ژ چیرۆکێن پەکەکێ باوەر نەکن.
د دیرۆکا جیھانێ دە کێم تەڤگەر ھەنە کو ب قاسی پەکەکێ دیرۆکا خوە ڤەدبێژن. پەکەکێ ب ھەزاران رووپەل گۆتار، ئاخافتن و داخویانیان دەربارێ دیرۆکا بەرێ و ئیرۆ ڤەدبێژە. ئەڤ نڤیس و گۆتن ھەمی د بنگەھ دە ژ بۆ ڤەشارتنا راستیێ نە. لێبەلێ، ئەم دکارن رەوشا پەکەکێ ب چەند ھەژماران پێناسە بکن.
ژ سەدی 60 ژ دامەزرینەرێن پەکەکێ خایین ھاتن راگەهاندن
ژ 22 دامەزرینەرێن پەکەکێ 13 کەس ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە خایین ھاتن راگەهاندن. ئەڤە 13 ژ وان کەسانە “کەسیرە یلدرم، حوسەین تۆپگیدەر، محەمەد جاھید شەنەر، باقی قەرار، رەسوول ئالتنۆک، عەلی چەتینەر، فەرزەندە تاگاچ، سووبحی قاراکوش، شاھین دۆنمەز، محەمەد تووران، عەلی گوندوز، فارووق ئۆزدەمیر، عەبباس گۆکتاش”. ھندەک ناڤ ھەنە کو لیستا وان ل گۆری پێدڤییێن پەکەکێ ھاتیە ئەشکەرەکرن. ئەڤ ھەژمارە نێزیکی رێژەیا ژ سەدی 59.9ێ یە. ھندەک ب تەمامی وەندانە لۆما ژی ناھێن سەرزمان. لێ گەر هاتبان بەحسکرن ژی دا وەک خایین هێن دەستنیشان کرن.
دامەزرینەرێن پەکەکێ ژ سەدی 36 ب فیشەکێن پەکەکێ و ژ سەدی 5 ژی ب فیشەکێن دەولەتا ترک ڤە ھاتنە کوشتن
د دیرۆکا پەکەکێ دە چەرخا ھەری بالکێش کو ھەتا رۆژا مە یا ئیرۆ ژی ددۆمە ئەڤە کو ھەژمارا کارمەندێن ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتنە کوشتن ھەما بێژە ب قاسی یێن ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە ھاتنە کوشتنە. عەڤدللا ئۆجەلان ب خوە بەرێ گۆتبوو کو ھەژمارا ئینفازێن ناڤخوەیی ژ ھەزار کەسان دەرباس بووینە. ھەتا نھا 8 ژ دامەزرینەرێن پەکەکێ ئانگۆ ژ سەدی 36.36 ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتنە کوشتن. ناڤێن وان ئەڤەنە: عەڤدللا قومرال، محەمەد جاھید شەنەر، رەسول ئالتنۆک، سووبحی قاراقووش، شاھین دۆنمەز، محەمەد توران، عەباس گۆکتاش، عەلی حەیدەر قەیتان. پەکەکە ژ ڤان کەسان رەسوول ئالتنۆک (داوود) ب ئیشکەنجە کوشت. لێ یا گرینگ ئەوە کو ژ 22 ئەندامێن دامەزرینەر تەنێ سەیفەدین زۆگورلو ب فیشەکا دژمن ھاتیە کوشتن. واتە ژ سەدی 5، یێن کو پەکەکێ کوشتین 7 قات ژ یێن کو دەولەتێ کوشتین زێدەترن.
ھەر وھا خەیری دورموو ژی د دەما بەرخوەدانا گرتیگەھا ئامەدێ دە د گرەڤا برچیبوونێ دە شەھید بوو. مدزلووم دۆگان ژ بۆ پرۆتەستۆکرنا زلمێ د زیندانێ دە خوە خەندقاند، پەکەکێ ل گۆری بەرژەوەندیێن خوە شێوازێ شەھادەتا مەزلووم سەختە کر و گۆت کو وی خوە شەوتاندیە.
ھەژمارا دامەزرینەرێن پەکەکێ یێن کو ھێژ د ناڤا پەکەکێ دە دژین ژ سەدی 9.09 ئانگۆ 2 کەسن. جەمیل بایک و دوران کالکان.
جھێ عەڤدللا ئۆجەلان ل کویە؟
جھێ 22 ئەندامێن دامەزرینەرێن پەکەکێ کێم و زێدە دیارن. لێ جھێ عەڤدللا ئۆجالان نە دییارە. ئۆجالانێ کو ھەموو ئەندامێن دامەزرینەر یەک ب یەک تەسفیە کرین، ل سەر کەد و خەباتا وان روونشت و سەرۆکاتییا خوە ل سەر ئاڤا کر، د کیژان لیستەیێ دە جھ دگرە؟ ئەڤ پرسە ب سەرێ خوە پێدڤی نڤیساندنا بیۆگرافیا ئۆجالان نە. لێ ئەم ڤێ ئەنجامێ ببێژن: ئەڤدللا ئۆجەلان د ناڤ ئەندامێن دامەزرینەرێن پەکەکێ دە لایقێ پێناسەیا ئیخانەتا ھەری مەترسیدار و ھەری مەزنە.
ژیانا ئۆجالان کو بەریا دامەزراندنا پەکەکێ د سازیێن میتێ دە دخەبتی، ئەندامێ کۆمەلەیێن فاشیست بوو، زاڤایێ ئەندامەکی میتێ بوو و کەسێن وەکە پیلۆت، یالچین کوچوک ل دۆرا خوە کۆمکریبوون. شاھین دۆنمەزێ کو دەما ھات گرتن ببوو ئیعتیرافکار، ب رۆژان ل بەر خوە دا و پاشێ قەلس بوو و بوو ئیعتیرافکار. لێ بەلێ عەڤدللا ئۆجەلان بێی کو یەک زلەهێ ژی ل وی بکەڤە بوو ئیعتیرافکار. خسار و زرارا شاھین دۆنمەز گەھاندی پەکەکێ ھەرێمی و دەمکی بوو. لێ کورد ھێژ بەردێلا خیانەتا ئۆجالان یا ئیمرالیێ کو بەردەوامە ددن.
ھەری زێدە پێویستییا خەباتکارێن پەکەکێ ب زانینا چارەنڤیسا دامەزرینەرێن وێ ھەیە
د راستیێ دە، زانینا جارەنڤیسا دامەزرینەرێن پەکەکێ ژ بۆ خەباتکارێن پەکەکێ، رێڤەبەرێن قادێن لەگال-سییاسی و کەسێن کو ب ئاوایەکی ب وان رە د ناڤا تێکلیێ دە نە، ھەیە. ژ بەر کو چارەنڤیسەک مینا یا کو وان دامەزرینەران کو نکاریبوون ژێ برەڤن ل بەندا ڤان ژی ھەیە. چەرخێ کو ئەندامێن دەسپێکێ کەفتینێ چبە دێ یا ڤان ژی ئەو بە. خەباتکارێن پەکەکێ یێن نها ژی مینا دامەزرینەرێن خوە یێن دەسپێکێ مەحکوومی چەرخا خیانەت و کوشتنێ نە.
د ئەنجامێ دە ھوون یان دێ برەڤن و وەک خایین هین بناڤکرن و بەلکی ژی بێن کوشتن. یان ھوون دێ وەکی خایین هێن راگەهاندن و بەری کو ھوون ژ پەکەکێ ڤەقەتن ھوون دێ ل ور هێن کوشتن. یان ژی ھوون دێ ژ ئالیێ دژمن ڤە هێن کوشتن. واتە د ناڤا پەکەکێ دە ژیانا ئیرادی و ئازاد نینە، ب ئیرادەیا خوە بژی، ب ئیرادەیا خوە تەڤلی ببی و ب ئیرادەیا خوە دەوام بکی یان ژی ڤەقەتی تونەیە. تەڤلیبوونا پەکەکێ ب واتەیا خوە مەحکوومکرنا مرنا فیزیکی ئین ژی سییاسی دهێت. ژ ڤێ رێکێ پێڤە چ رێکێن دن نینە.
پەکەکە وەک تەریقەتەکێیە تو دکەڤیە ناڤدا لێ نکاری ژێ دەرکەڤی. کەسایەتی د ھووندرێ پەکەکێ دە تێن پەرچقاندن و هەرشاندن. مرۆڤ دبن خزمەتکارێ وێ سیستەما تاری. سیستەم ژی ئەوە کو تو ئۆجالان وەکە رێبەر، سەرۆک، سەرۆکێ گەردوونی ببینی و گوهداریا ئەمرێن وی بکی.
کەسایەتی چ قاس بهێت پەرچقاندن، بێ ئیرادەکرن و هەرشاندن رێبەرایەتی ئانکو ئۆجالان ژی ئەو قاس گەورە و مەزن دبە. ھەکە ژ ئالییێ دژمنی ڤە بهێت کوشتن دبە جانگۆرییێ سەرۆک، گەر ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە بهێت کوشتن دبە سەرکەفتنا خەتا سەرۆک. واتە د ھەر شەرت و مەرجی دە فۆرمولا “ھەر مرن = مەزنبوونا سەرۆکاتیێ” دەرباسدارە.
سیستەما کو ئەندامێن خوە یێن دامەزرینەر ب ئیشکەنجە دکوژە، نکارە ژ بۆ کوردان جڤاکەک عادل ئاڤا بکە. پەکەکەیا کو رەسوول ئالتنۆک ب ئیشکەنجەیێ کوشتی، نکارە رەحمێ ل کادرۆیێن خوە یێن دن بکە. پەکەکەیا کو د مژارا شەھادەتا مەزلووم دۆگان دە دەرەو کری و گۆتی خوە شەوتاند، دکارە د ھەر مژارێ دە دەرەوان بکە. پەکەکەیا کو عەلی حەیدەر قەیتان تەرکی مرنێ کری، نکارە پێشەرۆژەکا وژدانی ئاڤا بکە. ژ بەر ڤێ یەکێ تشتا کو ھاتیە سەرێ ئەندامێن دامەزرینەرێن پەکەکێ کاراکتەر و راستییا پەکەکێ رادخە بەر چاڤێن مە.
